Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Application of Benthic Diatoms in Water Quality Assessment in Lepenci River Basin, Kosovo

Bytyçi Pajtim, Ymeri Prespa, Czikkely Marton, Fetoshi Osman, Shala-Abazi Albona, Ismaili Murtezan, Ramshaj Qëndrim, Millaku Fadil

Journal of Ecological Engineering

|

2019

|

Vol. 20, nr 11

43--57

EN

During the study on the assessment of ecological status of the Lepenci river basin, epilithic diatoms were used. Via this methodology, the authors aimed to standardization the ecological assessment methodology and gradually make it applicable for all river basins of Kosovo. The authors relied on a hypothesis that the epilithic diatom communities can serve as a reliable ecological tool to evaluate the quality of flowing waters in Kosovo. Thirteen water quality indices (IBD, IPS, IDG, DESCY, SLA, IDSE, IDAP, EPID, CEE, WAT, TDI, IDP and SHE) were measured in eight sample-points. From the conducted qualitative analysis, the obtained results showed that the water quality varies from upper parts of the basin (SP1, SP2, SP3 & SP4) characterized with higher water quality towards the lower parts (SP5, SP6 & SP7) where water quality was of the 2nd class and finally in Hani i Elezit (SP8) where the index values showed that its water belongs to the 3rd class. The samples were taken in to 8 sampling sites, in river during year (2017), the Navicula viridula species was the most dominant, along with Cocconeis placentula var. lineate and Diatoma vulgaris. In turn, between August and end of September, the following species were dominant ones: Craticula ambigua, Navicula hintzii, Navicula viridula and Rhoicosphenia abbreviata.

2

Assessing the Presence of Heavy Metals in the Area of Glloogoc (Kosovo) by Using Mosses as a Bioindicator for Heavy Metals

Bajraktari Naser, Morina Ilir, Demaku Skender

Journal of Ecological Engineering

|

2019

|

Vol. 20, nr 6

135--140

EN

This study aimed at determining the level of pollution from heavy metals that are deposited from air in the area of Gllogoc. The main goal was to identify the emission sources of pollution by using mosses as bio indicators. In this study area, the mining of Fe-Ni (Industrial Ferronickel Complex) is believed to strongly influence the level of heavy metals. The mining and production activity of Fe-Ni affects the soil, water and air. As the air pollution (from liberated aerosols of Industrial Ferronickel Complex) and the deposition products of this pollution are harmful not only locally but also can pollute the environmental at extended distances, the use of mosses allows analyzing the content and origin of the pollution from heavy metals. ICP was used for the determination of heavy metals in moss samples. The use of Principal Component Analysis (PCA), dendograms and other statistical procedures, permitted to understand the source of the air pollution from heavy metals.

3

Ptasie pióra jako biowskaźniki do uzyskiwania informacji o stanie środowiska

Rutkowska Małgorzata, Płotka-Wasylka Justyna, Lubinska-Szczygeł Martyna, Różańska Anna, Możejko-Ciesielska Justyna, Namieśnik Jacek

Analityka : nauka i praktyka

|

2019

|

nr 2

26--33

PL

Od wielu lat monitoring poziomu zanieczyszczenia środowiska przez ekotoksyny jest przedmiotem powszechnego zainteresowania. Natomiast wykorzystywanie organizmów jako narzędzi w tym procesie może dostarczyć wielu cennych informacji na temat kondycji ekosystemów, których są częścią.

4

Measurement of Ambient Air Pollution with SO2 Applying Lichens and Passive Samplers

Paliulis D., Bradulienė J.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 1

89--108

EN

It is possible to analyse a negative impact on environmental air quality by using living organism’s bio indicative reaction to pollutants. Lichens (Lichenes L.) are very sensitive to gaseous pollutants so may be used to evaluate air pollution. Thirteen points in Raseiniai district were selected for measurements of sulphur dioxide concentrations in ambient air using lichens and passive samplers for comparing. Measured values of SO2 concentrations were compared with limit values set for this pollutant in ambient air according to 2008/50/EC and 2000/69/EC directives. SO2 concentrations determined with lichens was bigger than determined with passive samplers, but in both cases, they were low and did not reach permissible limitary values in ambient air. Further from, the main pollution sources (main industrial enterprises in Raseiniai district) values of SO2 concentration in the ambient air gradually decreased. Average SO2 concentrations in ambient air of Raseiniai district did not reach permissible limitary values set for ambient air (125 μg/m3) during the study period in August 2016. The study results show that the highest concentration of SO2 in the ambient air determined applying lichens was in Raseiniai district (41±2.0 µg/m3) and its surroundings (Gabšiai (40±2.0 µg/m3), Andrušaičiai (41±2.0 µg/m3) and Gruzdiškės (39±2.0 µg/m3). The study results show that the highest concentration of SO2 in the ambient air determined applying passive samplers was in Raseiniai district (5.1±0.50 µg/ m3) and its surroundings (Gabšiai (4.0±0.39 µg/ m3), Andrušaičiai (4.3±0.41 µg/ m3) and Gruzdiškės (3.5 µg/ m3)). The lowest concentration of SO2 was determined in the Nemakščiai and Viduklė elderships where, respectively, the concentration of SO2 was 4±2.0 µg/m m3 and 16±2.0 µg/m m3 determined applying lichens and 2.0±0.18 µg/m m3 and 2.7±0.26 µg/m m3 applying passive samplers. There were signiﬁcant statistical relationships between measured SO2 concentrations with both methods when Pearson's correlation matrix was applied to the variables at a 95% conﬁdence interval. A strong positive correlation (r = 0.84) between concentrations of SO2 measured with lichens and passive samplers indicates that lichens can be applied for approximation evaluation of SO2 concentrations in ambient air. The lowest concentrations in investigated elderships are influenced by the fact that they are distant from the major industrial enterprises and energetic objects.

PL

Możliwe jest przeanalizowanie negatywnego wpływu na jakość powietrza w środowisku poprzez zastosowanie bio-indykatywnej reakcji żywych organizmów na zanieczyszczenia. Porosty (Lichenes L. ) są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia gazowe, więc można je wykorzystać do oceny zanieczyszczenia powietrza. Trzynaście punktów w okręgu Raseiniai zostało wybranych do pomiarów stężenia dwutlenku siarki w powietrzu z użyciem porostów i próbników pasywnych dla porównania. Zmierzone wartości stężeń SO2 porównano z wartościami granicznymi ustalonymi dla tego zanieczyszczenia w powietrzu zgodnie w dyrektywach 2008/50/WE i 2000/69/WE. Stężenia SO2 określone za pomocą porostów porostów były wyższe niż uzyskane za pomocą próbników pasywnych, ale w obu przypadkach były one niskie i nie osiągały wartości granicznych w powietrzu. Im dalej od górnych źródeł zanieczyszczeń (główne przedsiębiorstwa przemysłowe w okręgu Raseiniai) tym wartości stężenia SO2 w powietrzu spadały. Średnie stężenia SO2 w powietrzu w rejonie Raseiniai nie osiągnęły dopuszczalnych wartości granicznych dla powietrza atmosferycznego (125 μg/m3) w okresie badania (w sierpniu 2016 r.). Wyniki badań wskazują, że najwyższe stężenie SO2 w powietrzu określone z użyciem porostów były w rejonie Raseiniai (41±2,0 µg/m3) i jego otoczeniu (Gabsiai (40±2,0 µg/m3), Andrušaičiai (41±2,0 µg/m3) i Gruzdiškės (39±2,0 µg/m3). Najwyższe stężenie SO2 w powietrzu zmierzone próbnikami pasywnymi było w rejonie Raseiniai (5,1±0,50 μg/m3) i jego otoczeniu (Gabšiai (4,0±0,39 μg/m3), Andrušaičiai (4,3±0,41 μg/m3) i Gruzdiškės (3,5 μg/m3). Najniższe stężenie SO2 zmierzono z zastosowaniem porostów w Nemakščiai i Viduklė (4±2,0 μg/m3 i 16±2,0 μg/m3) i 2,0±0,18 μg/m3 oraz 2,7±0,26 μg/m3 z zastosowaniem próbników pasywnych. Stwierdzono istotne zależności statystyczne między zmierzonymi stężeniami SO2 stosując obie metody. Zastosowano macierz korelacji Pearsona dla zmiennych w przy 95% przedziale ufności. Silna dodatnia korelacja (r = 0,84) między stężeniami SO2 mierzonymi za pomocą porostów i próbników pasywnych wskazuje, że porosty można stosować do oceny stężeń SO2 w powietrzu. Najniższe stężenia w badanych starostwach spowodowane są ich odległością od głównych zakładów przemysłowych i obiektów energetycznych.

5

Effects of Mulching with Forest Litter and Compost Made of Sewage Sludge on the Presence of Oribatida as Bioindicators of Soil Revitalization in Larch and Pine In-Ground Forest Nurseries

Klimek A., Rolbiecki S., Rolbiecki R.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 1

681--696

EN

The study was conducted in the years 2006-2007 in Białe Błota nursery belonging to Bydgoszcz Forest Inspectorate (53°06'12.3"N; 17°55'41.5"E), Poland. The aim of the study was to determine the effects of mulching with forest litter and organic fertilization (compost prepared from sanitized sewage sludge supplemented with bark or sawdust) on the presence of oribatid mites in the nurseries producing European larch (Larix decidua L.) and Scots pine (Pinus sylvestris L.). The oribatid mites were treated as bioindicators of the effectiveness of soil revitalization treatments in in-ground nursery. The study showed a strong positive effect of mulching larch and pine nurseries with forest litter on the abundance and species diversity of oribatid mites. Dynamics of changes in Oribatida presence in this two-year study revealed positive effects of mulching on soil revitalization, particularly in pine nursery and when combined with fertilization with bark-enriched compost. High abundance and growing population of such fungivores as Oppiella nova and Tectocepheus velatus may indicate positive changes in fungal communities. The study suggests that these species may be good bioindicators of soil biological activity in in-ground forest nurseries.

PL

Badania terenowe prowadzono w latach 2006-2007 w należącej do Nadleśnictwa Bydgoszcz gruntowej szkółce leśnej Białe Błota. Ich celem było określenie wpływu ściółkowania ektopróchnicą leśną i nawożenia kompostem przygotowanym na bazie higienizowanych osadów ściekowych z dodatkiem kory lub trocin na występowanie mechowców w uprawach szkółkarskich modrzewia europejskiego i sosny zwyczajnej. Mechowce traktowano jako bioindykatory zabiegów rewitalizacji gleb szkółki. Z przeprowadzonych badań wynika, iż ściółkowanie upraw modrzewia i sosny miało wyraźny dodatni wpływ na liczebność i różnorodność gatunkową mechowców. Przebieg dynamiki występowania tych roztoczy w 2-letnim cyklu badań świadczy o pozytywnym wpływie ściółkowania na rewitalizację gleb, szczególnie w uprawie sosny i w połączeniu z nawożeniem kompostem z dodatkiem kory. Liczne występowanie i rosnąca liczebność populacji mykofagów – Oppiella nova i Tectocepheus velatus – może świadczyć o pozytywnych zmianach w obrębie zbiorowisk grzybów. Wymienione gatunki mogą być dobrymi bioindykatorami aktywności biologicznej gleb w gruntowych szkółkach leśnych.

6

Bees as Bioindicators of Environmental Pollution with Metals in an Urban Area

Skorbiłowicz E., Skorbiłowicz M., Cieśluk I.

Journal of Ecological Engineering

|

2018

|

Vol. 19, nr 3

229--234

EN

The commonness of metal contamination, even at considerable distances from industrial centers and intensively used economic areas, has become the interest of many researchers. The issue of evaluating the state of the environment with the help of living organisms has become a very important part in the control of the natural environment. Honey bee (Apis mellifera L) is a good bioindicator as it is inextricably linked to the natural environment in which it lives. The aim of the research, and at the same time the main assumption of the study, was to evaluate the effectiveness of honeybees (Apis mellifera L) as bioindicators for the presence of Cu, Cr, Zn, Mn, Fe in the urban area (example of Bialystok city). The study includes pilot studies covering three sampling periods (March, June and September 2015). Analyses of metals were made by ASA method. The results showed the presence of Cu, Cr Zn, Mn and Fe in all bees samples. An increased content of Cr in bees was also found, which may be the result of the presence of this element in the environment (air, soil, water, plants, pollen) and in the impregnation agent applied to protect wooden elements of the bee hive. The research showed seasonal variation of metals in bees bodies. The main sources of studied metals in bee samples seem to be motorization, industry, and municipal economy within the urban area. Statistical calculations showed a common origin of majority of studied metals. Bee studies for metals contents can be an important element of a bio-monitoring of changing natural environment as a consequence of anthropogenic activity.

7

Zmiany jakości wody w Strudze Dormowskiej w ciągu kilkudziesięciu lat na podstawie analizy wskaźników i indeksów biologicznych

Graczyk L., Golski J., Trawiński J., Andrzejewski W., Mazurkiewicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 2

37--48

PL

Celem przedstawionych badań było określenie stanu ekologicznego Strugi Dormowskiej na podstawie struktury jakościowej i ilościowej bentosu oraz ichtiofauny, a także porównanie wyników otrzymanych na bazie wskaźników i indeksów biologicznych w ciągu kilkudziesięciu lat. Warunki środowiskowe cieku na odcinkach wytypowanych do badań różniły się między sobą pod względem morfometrii koryta, substratu dennego, temperatury i zawartości tlenu, a także wartości wskaźników i indeksów biologicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań należy przyjąć, że wody Strugi Dormowskiej kwalifikują się do trzeciej klasy jakości wód. Niewątpliwy wpływ na stan ekologiczny rozpatrywanego cieku ma położenie zlewni, która obejmuje głównie obszary o charakterze rolniczym. Rzeka przepływa także przez tereny o wysokim potencjale turystyczno-rekreacyjnym, co może oddziaływać na strukturę jakościową i ilościową organizmów wskaźnikowych.

EN

The aim of this study was to determine the ecological status of Struga Dormowska stream, based on qualitative and quantitative structure of benthic macroinvertebrates and ichthyofauna. The obtained results were compared to other studies, conducted for several decades. Based on the environmental conditions, research sites were varied due to riverbed morphometry, bottom substrate, temperature, dissolved oxygen and values of biological indicators and indices. Based on the obtained results, Struga Dormowska stream represent a third, sufficient class of water quality. The undoubted impact on ecological status of Struga Dormowska stream, has a location of catchment, which mainly covers the agricultural areas. The river also flows through areas with high potential for tourism and recreation, which may affect the species composition of benthic macroinvertebrates and fish.

8

The use of bark of Scots Pine in environmental impact assessment of cement and lime dust

Sporek M.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

Vol. 10, No. 2

505--509

EN

The study analysed bark of Scots Pine exposed to alkaline pollution from the cement factory Chelm. The range of impact of cement-lime dust on environment was determined based on water extracts of bark. Relationships between pHH2O of bark and the distance from the dust emitter were studied using analysis of regression and linear correlation. These results were referred to the results from a forest control plot free of alkaline pollution. Precipitation of cement-lime dust decreased with the distance from the source of pollution, which was confirmed by the values of pHH2O of pine bark. The greatest impact on environment of dusts from the cement factory Chelm was recorded at NE, ES and SW directions, where pH of the bark was < 6.0 at 3 km or even 5 km from the emitter. Multiple correlation coefficient between the distance from the emitter and the dust precipitation was from –0.66 to –0.98%.

PL

Analizie poddano korę sosny zwyczajnej znajdującej się pod presją zanieczyszczeń alkalicznych cementowni Chełm. Na podstawie wodnych wyciągów z kory określono zasięg oddziaływania pyłów cementowo-wapienniczych na środowisko. Zależności pomiędzy pHH2O kory a odległością od źródła emisji pyłów badano metodą analizy regresji i korelacji liniowej. Wyniki badań odnoszono do wyników uzyskanych na leśnej powierzchni kontrolnej - wolnej od zanieczyszczeń alkalicznych. W miarę oddalania od źródła zanieczyszczeń opad pyłów cementowo-wapienniczych obniża się, co jest zrozumiałe, i znajduje potwierdzenie w zmiennych wartościach pHH2O kory sosny. Najsilniej odnotowano presję w kierunku NE, ES i SW, gdzie w odległości 5 km od emitora pH kory było wyższe od 6,0. Współczynnik korelacji wielorakiej pomiędzy odległością od emitora a opadem pyłu wynosił od –0,66 do –0,98%.

9

Organizmy żywe w systemie biomonitoringu jakości wody

Tomczak E., Dominiak A.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

Vol. 10, No. 1

315--323

PL

Przedstawiono typowe organizmy żywe służące do biomonitoringu wód powierzchniowych oraz ich wykorzystanie w prezentowanych w pracy aplikacjach. Główną uwagę poświęcono charakterystyce i wykorzystaniu małży słodkowodnych. Uwzględniono rolę, jaką odgrywa biomonitoring w wodociągowych systemach ujmowania wód powierzchniowych. Za przykład posłużył trójstopniowy system biomonitoringu funkcjonujący od 20 lat w Zakładzie Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Łodzi, wykorzystujący małże, narybek okonia i bakterie luminescencyjne.

EN

The typical living organisms used for biological monitoring of surface waters and methods of their operate in applications were presented in the paper. The main attention was focused on the characteristics and exploitation of freshwater mussels. The work includes the role of biomonitoring in water supply systems. Three stage of biomonitoring system which has been functioning for 20 years in Municipal Water and Wastewater Company in in Lodz was presented as an example. The system utilizes living organisms: mussels, perch and luminescent bacteria.

10

Ocena stanu troficznego wód zbiornika zaporowego Wapienica

Jachniak E., Holubčík M., Ćmiel M., Gazda K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 41

181--187

PL

W artykule określono poziom trofii wód zbiornika zaporowego Wapienica na podstawie składu gatunkowego oraz biomasy glonów planktonowych, a także stężeń chlorofilu a. Badania prowadzono w sezonie wegetacyjnym 2013 r.; próby pobierano z dwóch stanowisk badawczych (W1 – rejon ujścia rzeki Wapienicy do zbiornika oraz W2 – rejon zapory) za pomocą batometru. Całkowita biomasa glonów oraz koncentracja chlorofilu a z obu badanych rejonów była raczej niska, co pozwoliło zaklasyfikować wody zbiornika do oligo- /mezotroficznych. Jedynie w części zaporowej w okresie letnim obserwowano podwyższony poziom trofii (Heinonen 1980). Na podobny charakter troficzny wód zbiornika (oligo- /mezotroficzny) wskazały także gatunki glonów obserwowane w próbach: Ach-nanthes lanceolata (Bréb.) Grun. in Cl. i Grun., Chrysoccoccus minutus (Fritsch) Nygaard). Na okresowy wzrost poziomu trofii mogła wskazywać okrzemka Nitzschia acicularis (Kütz.) W. Sm., charakterystyczna dla wód słabo eutroficznych oraz obserwowane licznie w okresie letnim zielenice z rodzajów: Pediastrum i Coelastrum.

EN

In this publication the trophy level of Wapienica dam reservoir, based on the composition species of planktonic algae and their biomass, and concentrations of chlorophyll a, was defined. The research was conducted during the vegetative season in 2013 year; the samples were taken from two research points (W1 – the part of river Wapienica inflow to reservoir and W2 – the part of the reservoir dam) by using bathometer. The whole biomass of planktonic algae and concentration of chlorophyll a from two research areas were low and it allowed to classify water of this reservoir to oligo-/ mesotrophic. Only in the part of the reservoir dam, in summer season, an increased trophy level was observed (Heinonen 1980). A similar trophic character (oligo-/ mesotrophic) of the water reservoir was also indicated by algae species: Achnanthes lanceolata (Bréb.) Grun. in Cl. and Grun., Chrysoccoccus minutus (Fritsch) Nygaard. For a temporary increase of the trophy level, the diatom Nitzschia acicularis (Kütz.) W. Sm. could indicate, because it is a typical species in poorly eutrophic water. The green algae (Pediastrum and Coela-strum, which were observed in summer season) could also indicate for a rise of the trophic state, because they are typical for eutrophic water.

11

Eutrofizacja zbiornika zaporowego Tresna w aspekcie jego rekreacyjnego wykorzystania

Jachniak E., Suchanek I.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 44

170--177

PL

W artykule zaprezentowano wielkość biomasy oraz skład gatunkowy glonów planktonowych, które występowały w wodach zbiornika Tresna w czasie trwania badań. Badania prowadzono w sezonie wegetacyjnym 2012 r., a próby pobierano z dwóch stanowisk badawczych (T1 – rejon ujścia rzeki Soły do zbiornika oraz T2 – rejon zapory). Na podstawie wyżej wymienionych parametrów oraz dodatkowo stężeń fosforu ogólnego określono poziom zeutrofizowania wód zbiornika. Przy uwzględnieniu tych parametrów podjęto też próby określenia możliwości rekreacyjnego wykorzystania jego wód.

EN

The paper presents the values of phytoplankton biomass and species composition of the planktonic algae. These phytoplankton organisms occurred in the reservoir water during research. The research was conducted during the vegetative season in 2012 year and the samples were taken from two research points (T1 – the part of river Sola inflow to the reservoir and T2 – the part of the reservoir dam). On the basis of the above-mentioned parameters and addition the concentrations of total phosphorus, the eutrophication level of reservoir water was defined. Attempts were also made to determine the possibilities of the recreational use of its water, based on these parameters.

12

Living organisms in water quality biomonitoring system

Tomczak E., Dominiak A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2015

|

Vol. 22, nr 1

7--15

EN

The typical living organisms used for biological monitoring of surface waters and their use in applications are presented in the paper. The main focus is on the characterisation and use of freshwater mussels. The paper discusses the role of biomonitoring in surface water supply systems. Three-stage biomonitoring system which has been functioning for 20 years in Water and Wastewater Company (ZWiK Sp. z o.o.) in Lodz is presented as an example. The system employs living organisms such as mussels, perch and luminescent bacteria.

PL

Przedstawiono typowe organizmy żywe służące do biomonitoringu wód powierzchniowych oraz ich wykorzystanie w prezentowanych w pracy aplikacjach. Główną uwagę poświęcono charakterystyce i wykorzystaniu małży słodkowodnych. Uwzględniono rolę jaką odgrywa biomonitoring w wodociągowych systemach ujmowania wód powierzchniowych. Za przykład posłużył trójstopniowy system biomonitoringu funkcjonujący od 20 lat w Zakładzie Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Łodzi, wykorzystujący małże, narybek okonia i bakterie luminescencyjne.

13

Przegląd wybranych metod oceny bioróżnorodności

Kruk H.

Ekonomia i Środowisko

|

2014

|

nr 2

44--62

PL

W artykule podjęto próbę dokonania przeglądu wybranych metod oceny bioróżnorodności na poziomie gatunkowym i ekosystemowym oraz przedstawiono niektóre metody oceny bioróżnorodności na poziomie krajowym, międzynarodowym i globalnym.

EN

Biodiversity is usually discussed on three levels: of genetics, of species and ecosystems. Biodiversity may be evaluated as an economic, biological, ethical or social good as well. One of main principles of the sustainable development is preserving biodiversity. To achieve this goal, biodiversity monitoring, evaluation and its protection are crucial. Biodiversity is not easy to assess in spite of many attempts. Usually the presence of chosen species, ecosystems (forest, field, water etc.), landscapes (in the case of regions) or protected areas including Natura 2000 (at national level) are used as indicators of biodiversity. According to the Eurostat, biodiversity is assessed by bioindicators such as: chosen birds, fish species and protected areas. Some other methods of biodiversity assessment are also used, from local level (biological site, like forests) to global one (for example indicators used by WWF). These methods are mainly qualitative, but some authors try to estimate costs of biodiversity loss or preservation. The main aim of the paper is an attempt to present chosen indicator methods and measures of biodiversity assessment (at different levels).

14

Monitoring środowiska z wykorzystaniem porostów

Matwiejuk A.

Ekonomia i Środowisko

|

2014

|

nr 2

271--287

PL

Porosty stanowią klasyczny przykład wskaźników stanu środowiska, w tym stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i stanu jego naturalności. Porosty to ekologiczne układy złożone najczęściej z dwóch komponentów – cudzożywnego grzyba i samożywnego glona. Glon i grzyb tworzą organizm o odmiennych właściwościach, organizm symbiotyczny, który ze względu na swoistą gospodarkę wodną, cechy anatomiczne i sposób odżywania może zasiedlać miejsca nie dostępne dla innych organizmów. Plechy porostów mają postać różno-barwnych skorupiastych nalotów ściśle przyrośniętych do podłoża, łuseczek, listków bądź krzaczków. Porosty jako organizmy zmiennowodne, mają plechy silnie higroskopijne, co sprawia, że szybko absorbują zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Inną cechą charakteryzującą porosty jest wyjątkowo duża wrażliwość na zmiany warunków siedliskowych, wywołane głównie przez czynniki antropogeniczne. Celem pracy jest ocena: • roli porostów w monitoringu biologicznym zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego; • właściwości porostów jako wskaźników zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego; • i przegląd metod lichenoindykacyjnych wykorzystujących porosty jako czułe biowskaźniki zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego; • roli porostów jako wskaźników naturalności lasów; • roli porostów jako wskaźników zmian klimatu.

EN

Bioindication is a method of assessing the state of the environment, especially pollution, based on the survey responses of living stenobionts organisms reaction (indicator organisms) to the changes. Stenobionts are species with a narrow ecological tolerance to the given agent. If you know the factor which makes it sensitive and on what condition favor is based their presence in the environment we can estimate the presence of a specific environmental factor. Among the universal bioindicators are also lichens = lichenicolous fungi. Lichens (Lichenes) are fascinating organisms which thallus is build from two components – photobiont (algae and/or cyanobacterium) and mycobiont (fungus – Ascomycetes, or less Basidiomycetes or imperfect fungus). The paper presents the biological characteristics of lichens (described their morphology, anatomical, physiological characteristics), as one of the best indicator organisms and the use of lichens in atmospheric aerosol pollution biomonitoring. The paper describes field and laboratory methodology (1. test methods for the study of biodiversity and abundance of lichens, 2. anatomical and morphological mehtods, 3. physiological methods, 4. chemical analytical methods). Data on lichenoindication research conducted in Poland were collected, so as the methodology on collecting and processing the results and observations were learnt and obtained. In addition, the role of lichens as indicators of natural and lowland forests and as indicators of climate change has been described.

15

Bioindication as challenge in modern environmental protection

Jóźwiak M. A., Jóźwiak M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2014

|

Vol. 21, nr 4

577-591

EN

Research into and diagnosis of environmental change prior to the introduction of bioindicator methods were linked primarily to apparatus. Drawing attention to the reactions of organisms sensitive to that change and using them in environmental quality control have opened new opportunities for development of a new scientific discipline, known in the literature as bioindication. Bioindication combines several scientific disciplines, including biology, broadly conceived geography, and chemistry. It thus combines in a comprehensible manner apparatus-derived measurements (chemical analysis results) and areas of bioindicator exposure (situation and distance from the emitter), translating these parameters into bioindicators' anatomical and morphological reactions. The development of bioindicator methods progresses rapidly, and - as is usually the case under such circumstances - it is difficult to ensure that they are transparent and that no chaos ensues. In view of the above, it seems necessary to embark on a discussion of these issues and consider compiling lists of most applicable indicator organisms for examination of particular environmental toxins in particular environments.

PL

Badania i diagnoza zmian środowiskowych do momentu wprowadzenia metod bioindykacyjnych miały wymiar i charakter czysto aparaturowy. Zwrócenie uwagi na reakcje organizmów wrażliwych na te zmiany i posłużenie się nimi w kontroli jakości środowiska otworzyło możliwości rozwoju nowej specjalności naukowej, która jest notowana w literaturze jako bioindykacja. W bioindykacji znajduje swoje miejsce kilka dyscyplin naukowych, takich jak biologia, szeroko rozumiana geografia czy chemia. Łączy ona zatem w sposób czytelny pomiary aparaturowe (wyniki analiz chemicznych), obszary ekspozycji biowskaźników (usytuowanie i odległość od emitora) i przekłada powyższe parametry na reakcje anatomiczne i morfologiczne biowskaźników. Rozwój metod bioindykacyjnych postępuje w dużym tempie i jak zwykle w takich okolicznościach trudno uniknąć braku uporządkowania i pewnego chaosu. Wydaje się więc konieczne rozpoczęcie dyskusji w tym zakresie i poddanie pod rozwagę, czy nie należałoby dla badania określonych toksyn środowiskowych w wybranym typie środowiska wskazać dla nich listy najlepszych organizmów wskaźnikowych.

16

Effect of rook faeces on heavy metals content in soil at nestling sites

Królak E., Kasprzykowski Z., Kaczorowski P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2014

|

Vol. 21, nr 4

453--460

EN

The content of Cu, Fe, Zn, Cd and Pb in rook faeces from two colonies roosting in urban parks in Eastern Poland (Siedlce and Biala Podlaska) and the effect of the colonies upon the metals content in soil were analyzed. The analysis was carried out by comparing the chemical composition of soils at the nestling sites and at the control sites. Differences showed in metals content in the faeces depended on the localization of colonies. The colony from the former site significantly contributed to the content of Cu, Fe, Zn and Cd in soil. Neither of the rook colonies affected soil Pb levels. The chemical composition of rook faeces reflected the quality of the environment in which rooks feed. Our study findings show that the rook is particularly sensitive to local changes in metals content in the environment.

PL

Analizowano zawartość metali Cu, Fe, Zn, Cd i Pb w odchodach gawrona bytującego w dwóch koloniach zlokalizowanych w parkach miejskich na terenie wschodniej Polski (Siedlce i Biała Podlaska) oraz wpływ kolonii na zawartość tych metali w glebach. Analizy wpływu kolonii gawrona na zmiany właściwości gleb dokonano, porównując skład chemiczny gleb na stanowiskach pod gniazdami ptaków i na stanowiskach kontrolnych. Odnotowano statystycznie większą zawartość Fe, Zn i Cd w odchodach ptaków gniazdujących na terenie Siedlce niż w Białej Podlaskiej. Istotny, na zawartość Cu, Fe, Zn, Cd i Pb w glebie, okazał się wpływ siedleckiej kolonii gawronów. Nie wykazano wpływu kolonii gawrona na zmiany zawartości Pb w glebie. Skład chemiczny odchodów jest odzwierciedleniem jakości diety ptaków. Przeprowadzone badania wykaza ły, że gawron jest gatunkiem szczególnie wrażliwym na lokalne zmiany zawartości metali w środowisku.

17

Zmiany w strukturze zbiorowiska pierwotniaków osadu czynnego w zróżnicowanych warunkach tlenowych

Łagód G., Babko R., Jaromin K., Kuzmina T.

Proceedings of ECOpole

|

2012

|

Vol. 6, No. 1

297--303

PL

Praca przedstawia wyniki badań prowadzonych w laboratoryjnym bioreaktorze SBR, symulującym warunki występujące w przypadku awarii urządzeń stanowiących wyposażenie bioreaktora (systemu mieszania i systemu napowietrzania). Analizowano skład chemiczny ścieków, w tym stężenia związków azotu (azot amonowy, azotany(III) i azotany(V)), a także stężenia związków organicznych wyrażanych jako ogólny węgiel organiczny (OWO) i węgiel całkowity. Oprócz wskaźników chemicznych analizowany był również zespół organizmów osadu czynnego. W pobieranych próbkach określano ilość pierwotniaków (ameby nagie, ameby skorupkowe, wiciowce i orzęski) oraz sumaryczną ilość osobników w wymienionych grupach morfologiczno-funkcjonalnych. Każdą z trzech serii pomiarowych prowadzonych dla różnych warunków procesowych powtarzano trzykrotnie. W eksperymencie wykorzystano osad czynny pobierany z oczyszczalni ścieków Hajdów w Lublinie. Na podstawie uzyskanych wyników badań można stwierdzić, że liczebności analizowanych zbiorowisk orzęsków oraz ameb nagich wykazują związek ze stężeniem tlenu, pH oraz wartością OWO. Jednakże reakcje poszczególnych grup morfologiczno-funkcjonalnych oraz gatunków wchodzących w skład badanych grup na te czynniki są różne, co przejawia się w dodatnim lub ujemnym związkiem.

EN

The several experiments in laboratory environment using SBR bioreactor modeling the conditions expected by certain bioreactor elements malfunction were performed. In the course of experiments the concentrations of ammonia nitrogen, nitrates(III), nitrates(V), TOC and TC were systematically measured. Besides physico-chemical parameters, the structure of activated sludge microorganisms was analyzed. In taken samples the number of protozoa groups (ciliates, flagellates, testate and naked amoebas) and total number of specimens in selected morphological-functional groups was calculated. Each one of the three measuring series, conducted for various types of process conditions, was repeated three times, activated sludge was sampled at Hajdów WWTP in Lublin. The obtained final results are the average of three repetitions of every experiments series. On this ground, we may conclude, that the number of ciliates and naked amoebas shows high correlation to O2 concentration, pH and TOC, however different species and morphological-functional groups of organisms present different reaction to these factors.

18

Concentration of polycyclic aromatic hydrocarbons in Hypogymnia Physodes (L.)Nyl. thalli and changes to morphological structure

Jóźwiak M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2012

|

Vol. 19, nr 4

549-569

EN

Apart from widely known anthropogenic pollutants as SO2, NOx, CO2, CO, there are another dangerous substances emitted to the air named polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH). In the air they occur in a form of vapours and aerosols deposited on dust particles of 10 žm (PM 10) and 2.5 žm (PM 2.5) in diameter. In cities, the air polluted by gases and atmospheric particulate was analysed using special automatic or semi-automatic equipment or analytic procedures. That is why a powerful development of bioanalytical techniques based on using organisms as bioindicators is observed in recent years. The lichens are the most frequently used organisms in bioindication. The purpose of this research is to evaluate air pollution by PAHs in urban agglomeration with the use of Hypogymnia physodes (L.)Nyl. The research was performed in two hundred thousand occupants in south-east Poland in 2004-2007. The lichens placed on tree branches of 30 cm on 4 crossroads, and the 3 branches were put in each research point. Before starting the exposition, the "O" sample had been collected that had been stored in a closed container before chemical analysis. The exposition period lasted for 3 months. Then PAHs were determined in collected lichens. The analysis was performed with high performance liquid chromatography (HPLC), LiChrosper (TM) column 100 RP - 18, UV detector; ? = 254 nm. The concentration was expressed in mg/kg of dry mass that is after deducting PAH value determined in "O" sample. The analysis of obtained results showed diverse concentration of the pollution in the analysed crossroads depending on the road traffic density and season. PAH concentrations were determined from 0.61 mgźkg-1 d.m. in the 1st quarter of 2004 to 2.56 mgźkg-1 d.m. in the 1st quarter of 2006, and from 0.48 mgźkg-1 d.m. in the 4th quarter of 2004 to 2.22 mgźkg-1 d.m. in the 4th quarter of 2006. Meteorological conditions influence the concentration of PAHs in lichens. The atmospheric precipitation contributed to the decrease of PAHs concentration in the air by scavenging the pollution with atmospheric particulate. The regression line amounted to y = 1.91759 - 0.00674 ź x, at the confidence interval equal to p = 0.0308. A relation between the PAH concentration and air relative humidity turned out to be the most essential correlation. This relation indicates that the concentration of PAHs in the lichens increases with an increase of humidity. The line regression amounted to y = -1.04196 + 0.02897 ź x, at the confidence interval equal to p = 0.0505.

PL

Obecnie obok powszechnie znanych zanieczyszczeń gazowych pochodzenia antropogennego, takich jak SO2, NOx, CO2, CO, do groźnych substancji dostających się do powietrza zalicza się wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). W powietrzu występują w postaci par i aerozoli zalegających na cząstkach pyłu o średnicy 10 žm (PM 10) i 2,5 žm (PM 2,5). W miastach zanieczyszczenie powietrza gazami i pyłem zawieszonym bada się przy użyciu specjalistycznej automatycznej lub półautomatycznej aparatury lub z zastosowaniem procedur analitycznych. Takie tradycyjne podejście, polegające na wykorzystaniu aparatury pomiarowej i analizy chemicznej próbek, nie daje jednak pełnej informacji dotyczącej oddziaływań zanieczyszczeń na organizmy żywe. Dlatego też, w ostatnich latach obserwuje się dynamiczny rozwój technik bioanalitycznych wykorzystujących organizmy żywe jako biowskaźniki. Jednymi z najczęściej wykorzystywanych w bioindykacji organizmów są porosty. Celem badań była ocena zanieczyszczenia powietrza WWA w aglomeracji Kielc z wykorzystaniem Hypogymnia physodes (L.)Nyl. Badania przeprowadzono w dwustutysięcznym mieście położonym w południowo-wschodniej Polsce w latach 2004-2007. W mieście, na podstawie poziomu natężenia ruchu kołowego, wytypowano 4 skrzyżowania do badań WWA. Porost Hypogymnia physodes przywożono z Puszczy Boreckiej (NE Polska), obszaru, który dla Polski uznawany jest jako obszar wzorcowo czysty. Porosty, na gałązkach o długości 30 cm, transplantowano w wyznaczonych obszarach, po trzy gałązki w każdym punkcie. Przed każdą ekspozycją pobierano próbkę "O", którą do czasu analizy chemicznej przechowywano w zamkniętym pojemniku. Ekspozycja każdorazowo trwała 3 miesiące. W zebranych porostach oznaczano WWA. Analizy dokonywano z zastosowaniem HPLC, kolumna Li Chrospher (TM) 100 RP - 18, detektor UV; ? = 254 nm. Stężenie podano w mgźkg-1 suchej masy netto, tj. po odjęciu wartości stężenia WWA oznaczonego w próbce "O". Plechy po ekspozycji badano w mikroskopie elektronowym skaningowym FEI QUANTA 200 z cyfrowym zapisem obrazu. Analiza uzyskanych danych wykazała zróżnicowanie koncentracji zanieczyszczenia na badanych skrzyżowaniach w zależności od natężenia ruchu kołowego i pory roku. Na wartość stężenia WWA w porostach modyfikująco wpływają warunki meteorologiczne. Opad wpływał na obniżenie WWA w powietrzu poprzez wypłukiwanie go wraz z pyłem zawieszonym. Linia regresji dla skrzyżowania I wynosiła y = 1,91759-0,00674źx, przy przedziale ufności p = 0,0308. Najistotniejsza okazała się korelacja między stężeniem WWA a wilgotnością względną powietrza. Zależność ta wskazuje na wzrost stężenia WWA w porostach wraz ze wzrostem wilgotności. Linia regresji dla skrzyżowania I wynosiła y = -1,04196+0,02897źx, przedział ufności p = 0,0505.

19

Liczebność pierwotniaków w poszczególnych urządzeniach oczyszczalni ścieków "Hajdów" na tle zmian stężeń azotu

Jaromin K., Babko R., Łagód G.

Proceedings of ECOpole

|

2010

|

Vol. 4, No. 2

403--408

PL

Postępujący proces urbanizacji powoduje wzrost strumienia ścieków oraz złożony ich skład, co z kolei wpływa na rozwój metod i urządzeń służących ich oczyszczaniu. Każda z opracowanych i wdrożonych metod wymaga z kolei odpowiednich procedur kontroli prowadzonych procesów, a także metod kontroli jakości oczyszczonych ścieków przed skierowaniem do wód odbiornika. Ważne jest w pełnej skali technicznej, aby metody takie były efektywne oraz w miarę szybkie i jednocześnie tanie. Stosowane standardowo metody biofizyczne wymagają zwykle dosyć długiego czasu na przeprowadzenie całej procedury - na przykład ważny z punktu widzenia realizowanych na oczyszczalni procesów wskaźnik zanieczyszczenia BZT5 wymaga aż 5 dni. Istniejące inne metody oznaczeń, np. OWO, wymagają kosztownego sprzętu bądź też reagentów. Te same problemy odnoszą się do oznaczeń stężenia w ściekach związków biogennych. Stąd też wielu badaczy stara się opracować odpowiednią metodę bioindykacyjną, która mogłaby stanowić użyteczne uzupełnienie standardowych badań fizykochemicznych wykonywanych przez eksploatatorów oczyszczalni ścieków. Niniejszy artykuł nawiązuje do tych badań, przedstawiając zmiany stężeń związków azotu w ściekach poddawanych procesom technologicznym w kolejnych urządzeniach Miejskiej Oczyszczalni Ścieków „Hajdów” w Lublinie. Na tle wspomnianych badań fizykochemicznych zaprezentowane zostały liczebności organizmów wskaźnikowych, takich jak ameby i orzęski, przy użyciu których obliczono wskaźniki biocenotyczne Shannona i Margalefa. Z prezentowanych badań wynika, iż w komorach bioreakcji wartości liczbowe indeksów są zauważalnie wyższe niż w części mechanicznej oraz kanale zrzutu do odbiornika. Jednocześnie w tych samych punktach pomiarowych zanotowano niższe stężenia związków azotu.

EN

Urbanization progress and complex sewage composition are the reasons of development of methods and devices for its purification. All of developed and implemented methods require suitable procedures of inspection of the processes, as well as quality control of treatment sludge before it comes to the receiver. It is a very important for technical reasons these methods to be effective, quite fast and cheap. Traditionally applied standard biophysical methods require long time for the procedure fulfillment - for example from the point of view of the processes implemented on WWTP, pollution indicator BOD5 to 5 days. Other existing methods of identification like TOC require expensive equipment or reagents. The same problems refer to the concentration of biogenic compounds in sludge. That is why a lot of scientists try to create a proper bioindication method, which could provide useful supplement of standard physicochemical tests carrying by advisors of WWPT. This article refers to these researches presenting changes of nitrogen compounds concentration in sewage occurred under the technological processes in particular devices of “Hajdow” WWPT in Lublin. Basing on mentioned physicochemical researches, there have been presented the numbers of bioindicators such as amoeba and ciliates, which were the base to calculate biocenotic Shannon’s and Margelf’s indices. In the presented researches it is clearly visible that inside bioreaction chambers the values of indices are noticeable higher than in mechanical part, outflow from final settler and inflow to the river. Simultaneously, in the same measuring points low level of nitrogen compounds concentration was observed.

20

Antioxidant enzyme activities and lipid peroxidation in Mytilus galloprovincialis from the French Mediterranean coast

Gwoździński K., Gonciarz M., Kilańczyk E., Kowalczyk A., Pieniążek A., Brichon G.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2010

|

Vol. 39, No.4

33-43

EN

In the present work we have studied some of the indicators of oxidative damage of the digestive gland tissue of two populations of mussels Mytilus galloprovincialis: native mussels cultured in an aquaculture farm and contaminated mussels collected from the polluted marine area of the French Mediterranean coast located nearby Tamaris and La Seyne-sur-mer - small towns in close proximity to Toulon. Activities of antioxidant enzymes catalase (CAT) and glutathione peroxidase (GPx) were analyzed, as well as the amounts of glutathione (GSH) and malonyldialdehyde (MDA). Glutathione is the most abundant low molecular cellular antioxidant, while malonyldialdehyde is the main product of lipid peroxidation. Additionally, the activity of lactate dehydrogenase-LDH, a marker of cell membrane damage, was determined. We have found an elevated activity of CAT and GPx in mussels from the contaminated areas -161.76 and 45.36 U mg^-1 protein, respectively vs. 98.68 and 29.84 U mg^-1 protein in the control mussels. The contaminated mussels also showed an elevated content of MDA -9.32 nmol mg-1 protein) vs. 7.57 nmol mg-1 protein in the control glands. The concentration of heavy metals (Fe, Mn, Zn, Cu, Ni, Pb, Cd) in the digestive gland, except lead, was significantly higher in mussels from the polluted area. Contrarily, the level of GSH in contaminated mussels was about two-fold lower than that in the control mussels -2.85 μmol GSH mg^-1 protein vs. 5.81 μmol GSH mg^-1 protein. At the same time, no significant differences in LDH activity were observed between the two mussel populations.