Podjęto próbę określenia roli opadów atmosferycznych jako drogi transportu, którą na powierzchnię zbiorników wodnych doprowadzane są ładunki zanieczyszczeń. Zastosowano metodę badania opadu całkowitego. Do poboru prób użyto lejów sedymentacyjnych o powierzchni 0,28 m(2) W zebranych wodach opadowych oznaczano. odczyn, przewodnictwo właściwe, azot amo-nowy, azotynowy i azotanowy, azot organiczny, ortofosforany, węgiel organiczny, chlorki, siar-czany, wapń, magnez, metale ciężkie tj.: żelazo, cynk, ołów, kadm. Uzyskane wyniki analiz zbliżone są do wyników z innych miejsc województwa śląskiego. Zakres zmian stężeń zanieczyszczeń w pobranych próbach wód opadowych, wskazuje na istnie-nie obiektywnych czynników powodujących obserwowany rozrzut wyników analiz. Przy stosowaniu bilansowania "opadu całkowitego", jedynie uśrednione wartości stężeń mogą służyć do orientacyjnej oceny stanu chemicznego wód opadowych, a pośrednio i powietrza atmosfe-rycznego. Opady atmosferyczne stanowią niedoceniane, poważne źródło zanieczyszczeń (azotu, fosforu oraz metali ciężkich) wprowadzanych bezpośrednio do trofogenicznej warstwy wody. W przypad-ku zbiorników Hydrowęzła Kłodnicy ładunki azotu i fosforu pochodzące z opadów atmosferycz-nych "zapewniają" zbiornikom "zewnętrzne obciążenie powierzchniowe" na poziomie "obciążenia niebezpiecznego", co wynika z zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Obecność znacznych ładunków jonów magnezowych w opadach atmosferycznych wskazuje na możliwość chemicznego strącania polifosforanów z warstwy epilimnionu a w konse-kwencji szybsze wyczerpanie pojemności akumulacyjnej osadów dennych, co spowoduje również szybsze rozpoczęcie ich uwalniania z osadów dennych, czyli uruchamiający lawino-wy przebieg eutrofizacji, proces wzbogacania wewnętrznego.
EN
A trial to determine the atmospheric precipitants and their role as the element of pollutants budget in transport of pollutants into water ecosystems has been presented. Total dawnfall method were used with sedimentary funnels of 0.28 m2. The pH, conductivity, ammonia, nitrites, nitrates, organic nitrogen, phosphates, organic carbon, chlorides, sulphates, calcium, magnesium and heavy metals (iron, zinc, lead and cadmium) were determined. The analysis results are similar to the results obtained at other sample points of Upper Silesia. The range of pollutant concentration changes indicate the objective factors for the analysis results dispersion. With the method apllied, only average values of concentration can be used for the evaluation of the chemical status of downfall waters and atmospheric air. The atmospheric precipitants thought underestimated are siginificant source for pollutants (nitrogen, phosphorus and heavy metals) introduced directly to the trophogenical zone of water ecosystem. In the case of the Kłodnica hydro-junction reservoirs, the loads of nitrogen and phosphorus from atmospheric precipitations are determined as "dangerous surface loading". The presence of considerable loads of magnesium in the precipitations indicates the possibility of chemical precipitation of polyphosphates from epilimnion zone, and are consequence the quicker transportation of phosphorus to the bottom sediments. It can activate the intra-reservoir enrichment process.
W latach 1998-2000 badano ilość, właściwości fizyczne i skład materii alochtonicznej wnoszonej do zbiornika antropogenicznego Dzierżno Duże (woj. Śląskie) przez rzekę Kłodnicę. Stwierdzono, że stężenie zawiesiny w wodzie rzeki przy ujściu do zbiornika wahało się w granicach od 14 mg/dm3 s.m. do 1600 mg/dm3 s.m. Średnia wartość dla 24 miesięcy wyniosła 223 mg/dm3. Jak wykazały badania, zbiornik - funkcjonując jako osadnik - zatrzymuje praktycznie 100% zawiesiny alochtonicznej. Wielkość ładunków dobowych suchej masy zawiesiny alochtonicznej wnoszonej do zbiornika wynosiła średnio około 70 Mg/d. W skrajnych, incydentalnych przypadkach ładunki osiągały wielkość ponad 480 Mg/d. Przeciętny ładunek zawiesin wnoszony do zbiornika w ciągu roku wynosi około 30000 Mg. Średnie stężenia metali ciężkich w zawiesinie wynosiły: dla cynku - 1050 mg Zn/kg, dla ołowiu - 80 mg Pb/kg, dla kadmu - 9 mg Cd/kg, dla chromu - 21 mg Cr/kg, dla miedzi - 35 mg Cu/kg, dla manganu - 225 mg Mn/kg, dla niklu - 17 mg Ni/kg, dla żelaza - 15000 mg Fe/kg. Ogólna zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA - oznaczono 16 związków) w zawiesinie wnoszonej do zbiornika wynosiła średnio 73 mg/kg . Stężenie Wwa w zawiesinie pozostaje w silnej korelacji z ogólnym stężeniem zawiesin, wskazując na ich antropogenne pochodzenie. Badania opadalności zawiesiny wykazały, że około 90% stanowi zawiesina opadająca w czasie 15 minut. Zasięg wnoszenia zawiesiny w strefie przyujściowej zbiornika określono na około 500-700 m. Prawie cały ładunek WWA przechodzi do osadów dennych na tym odcinku zbiornika. Takie zmiany przezroczystości wody w strefie przyujściowej wskazują na wyraźne powiązanie z opadal-nością zawiesiny. Ładunki metali ciężkich, takich jak: chrom, kadm, miedź, mangan, ołów, zawarte w zawiesinach stanowią od 10% (Pb) do 24%(Cd) całkowitego ładunku wnoszonego do zbiornika. W przypadku cynku i żelaza ładunki zawarte w zawiesinach stanowią około 75% ładunku całkowi-tego.
EN
In a period 1997-2000 concentrations and loads, physical characteristic, chemical compounds of suspended solids on Dzierżno Duże dam-reservoir were investigated. Changes of suspended solids concentration in estuary Kłodnica river was 14 mg/dm3 to 1600 mg/dm3. Year average was 223 mg/dm3. Practically 100% load of alochtonic suspended matter in dam-reservoir is retained. Load of suspended solids was about 70 Mg/d, incidentally was about 480 Mg/d. Middle load of suspended solids carried in the dam-reservoir during year is about 20000 Mg. Average concentra-tions of heavy metals were: 1050 mg Zn/kg, 80 mg Pb/kg, 9 mg Cd/kg, 21 mg Cr/kg, 35 mg Cu/kg, 225 mg Mn/kg, 17 mg Ni/kg, 15000 mg Fe/kg. Middle totoal concentration of polycyclic hydrocar-bons (summa of 16 pollutants) was 73 mg/kg. About 90% of suspended solids load are sitting-down in bottom sediments after 15 min. The correlation between granulometric an sedimentation of sus-pended matter, and sedimentation and visibility of Secchi disc is strong. The suspended solids as a source of heavy metals pollution in example chromium, cadmium, cupric, manganium is about 10-24% of total load. In example zinc and iron this factor is about 75%.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.