Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The impact of a Neogene basaltoid intrusion on the distribution of rare earth elements and yttrium in Carboniferous rocks from the Sumina area, Poland (SW part of Upper Silesian Coal Basin)

Adamczyk Zdzisław, Komorek Joanna, Nowak Jacek, Lewandowska Małgorzata

Acta Geologica Polonica

|

2020

|

Vol. 70, no. 1

31--49

EN

The Neogene basaltoid intrusions found in the S-7 borehole in the Sumina area (USCB) caused transformations of the adjacent Carboniferous rocks. The mineral and chemical compositions of the basaltoides are similar to those of the Lower Silesian basaltoides. The transformations that took place in the vicinity of the intrusion were manifested in the formation of natural coke, the secondary mineralization of these rocks (calcite, chlorite, zeolites and barite) and in the specific distribution of rare earths (REY). Among REY, the light elements (LREY) had the highest share, while the heavy elements (HREY) had the lowest share. Regardless of the lithological type of the analyzed rock, with increasing distance from the intrusion, the percentage of MREY and HREY elements increases at the expense of the light elements LREY. All analyzed distribution patterns of the REYs are characterized by the occurrence of anomalies, which often show a significant correlation with the distance of sampling points from the basaltoid intrusion. The specific distribution of REYs in the vicinity of the intrusion of igneous rocks is an indication of the impact of hydrothermal solutions associated with the presence of basaltoides on the rocks closest to them located at a temperature of over 200°C

2

Osady paleogeńskie w polskiej części niecki żytawskiej – nowe światło na problem wieku zapadliska tektonicznego

Kasiński J. R., Badura J., Pańczyk M., Pecskay Z., Saternus A., Słodkowska B., Urbański P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 461

295--324

PL

Celem prac było rozpoznanie i zbadanie profilu osadów kenozoicznych na południowo-wschodnim obrzeżeniu niecki żytawskiej (ryft Ohrzy) u zbiegu granic Polski, Czech i Niemiec oraz określenie wieku skał osadowych i wulkanicznych związanych z wulkanizmem synsedymentacyjnym. Zlokalizowany w sąsiedztwie miejscowości Markocice otwór wiertniczy Opolno Zdrój PIG-1 osiągnął głębokość 200,0 m p.p.t. i został zatrzymany w utworach podłoża krystalicznego niecki żytawskiej; przewiercono nim cały profil serii osadowej wraz z wulkanitami. Próbki pobrane z rdzenia wiertniczego posłużyły do badań litologiczno-sedymentologicznych oraz laboratoryjnych, w tym do badań mineralogiczno-petrograficznych skał wulkanicznych i do oznaczenia wieku radiometrycznego metodą K-Ar (trzy próbki z rdzenia i jedna próbka referencyjna z odsłonięcia w sąsiedztwie otworu wiertniczego) oraz do badań zespołów sporowo-pyłkowych i fitoplanktonu obecnych w warstwie osadów węglistych nawierconej pod skałami wulkanicznymi (sześć próbek). Skały wulkaniczne datowano na 24,9–32,7 mln lat BP, a zatem utwory te mogły powstać nie później niż w późnym oligocenie. Wyniki badań palinologicznych nie pozwoliły na szczegółowe określenie wieku skał osadowych znajdujących się pod wulkanitami, jednak z superpozycji tych ostatnich wynika jednoznacznie, że są one starsze od górnego oligocenu, a zatem nie mogły powstać później niż we wczesnym oligocenie i stanowią zapewne ekwiwalent stratygraficzny formacji turoszowskiej. Wyniki badań przesuwają zatem początek sedymentacji utworów węglonośnych w niecce żytawskiej co najmniej do późnego paleogenu.

EN

The aim of the study was to identify and examine the Cenozoic strata in the southeastern margin of the Zittau Basin (Ohře Rift) at the crossborder of Poland, Czech Republic and Germany, and to determine the age of the sedimentary and volcanic rocks related to synsedimentary volcanic events. The Opolno Zdrój PIG-1 borehole, located near the village of Markocice, reached a depth of 200.0 m b.g.l. and it was stopped in the crystalline basement of the Zittau Basin, piercing the whole sedimentary series together with the volcanites. A number of sedimentological and lithological studies and laboratory examinations have been performed on samples taken from drill cores. They included (1) a mineralogical/ petrographic study of volcanic rocks and absolute age determination using the K-Ar method (three samples from the borehole and one reference sample from a neraby outcrop) and (2) research of pollen-spore and phytoplankton assemblages from a layer of lignite-bearing sediments lying below the volcanic rocks (six samples). This work determined the age of the covering volcanic rocks at the 24.9– 32.7 million years BP, and therefore, the lignite-bearing rocks may have been deposited no later than the Late Oligocene. Although the results of palynological studies did not allow detailed determination of the age of the sedimentary rocks lying below the volcanites, but the superposition of the latter shows evidently that they are older than the Late Oligocene. They could not have been deposited later than in the Early Oligocene and are probably a stratigraphic equivalent of the Turoszów Formation. Thus, the results move the beginning of sedimentation of the coal-bearing layers in the basin Zittau Basin at least to the Late Paleogene.

3

Zróżnicowanie mineralogiczne, strukturalne i teksturalne kruszywa granitoidowego i bazaltoidowego pochodzącego z krajowych złóż

Machowiak K., Madaj A., Nowak M., Jankowiak I.

Archiwum Instytutu Inżynierii Lądowej

|

2015

|

Nr 19

123--135

PL

Skały magmowe są kruszywem o bardzo dobrych parametrach wytrzymałościowych. Dlatego właśnie znajdują zastosowanie w wielu gałęziach budownictwa, w tym w produkcji betonów czy mieszanek mineralno-asfaltowych. Granitoidy (o największym udokumentowanym potencjale złożowym) są wśród skał plutonicznych najczęściej eksploatowanym materiałem skalnym w kraju. Największym wydobyciem spośród skał wulkanicznych wyróżniają się natomiast bazaltoidy. Referat ma na celu przedstawienie danych (w oparciu o badania granitoidów i bazaltów) które wskazują, że kruszywo udokumentowane w obrębie jednego złoża, może być wewnętrznie zróżnicowane pod względem mineralogicznym, strukturalnym i tekstural-nym. Wymienione cechy tego (często znacznego) zróżnicowania mogą mieć istotny wpływ na dalsze zachowanie się wybranego kruszywa jako materiału stosowanego w różnych gałęziach budownictwa.

EN

Igneous rocks usually form aggregates of very good characteristics. That's why they can be applied in many sectors of construction, including production of concrete. Granitoids (with the greatest potential of occurrence) are the most exploited plutonic rocks in the country. Among volcanic rocks the biggest output is characterized by basalts. This paper (based on granitoids and basalts studies) aims to present the evidence of very frequent internally mineralogical and textural diverse of rocks documented in one deposit. This, often substantial, diversity may have a significant influence on further behavior of aggregate, as material used in various branches of the construction industry.

4

Ewolucja wulkanizmu kenozoicznego Przedgórza Rębiszowskiego (Dolny Śląsk) oraz jej wpływ na charakter petrograficzny i jakość surowca bazaltowego

Adamczyk Z.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 282

1-244

PL

W pracy przedstawiono szczegółowe wyniki badań ewolucji wulkanizmu kenozoicznego na Przedgórzu Rębiszowskim (Dolny Śląsk), która wpłynęła na obecny stan jakościowy surowca bazaltowego i produkowanych z niego kruszyw. Poznanie zmienności jakości kopaliny w złożu stwarza możliwość selektywnego składowania urobku, dzięki czemu wzrośnie jakość kruszyw oraz nastąpi rozszerzenie możliwości użytkowania surowca bazaltowego. Możliwe jest to tylko w przypadku prześledzenia procesów geologicznych, kształtujących ostateczną jakość surowcowa. Dla tych celów istotne jest rozpoznanie poszczególnych etapów ewolucji kenozoicznego wulkanizmu, które pozwoli prognozować jakość i przydatność surowca z poszczególnych złóż i ich partii. Do rozpoznania ewolucji wulkanizmu wykorzystano wskaźniki i dowody geologiczne (w tym petrograficzne), chemiczne i mineralne. Ujawniły one związek ewolucji z własnościami technicznymi i petrurgicznymi bazaltów. Głównymi celami pracy są: poznanie przebiegu i produktów ewolucji wulkanizmu kenozoicznego w obszarze Przedgórza Rębiszowskiego, uzyskanie naukowych podstaw do rozpoznania zmienności jakości kopaliny bazaltowej w złożu, wykazanie przydatności niektórych bazaltów do innych kierunków użytkowania niż produkcja kruszyw. Kenozoiczny wulkanizm Przedgórza Rębiszowskiego ewoluował, a jego konsekwencją jest występowanie w tym obszarze różnych odmian petrograficznych bazaltoidów (nefelinity, bazanity, doleryty nefelinowe i tefryty) oraz zmienność jakości surowca bazaltowego w złożach i wystąpieniach skałkowych. Dzięki tej zmienności wśród bazaltoidów wyróżniono typ A (bazaltoid świeży) i typ B (bazaltoid przeobrażony). Wskaźniki i dowody petrograficzne i geologiczne ujawniają, że skały wulkaniczne Przedgórza Rębiszowskiego występują jako zespół skał powiązanych sposobem i miejscem powstawania, tworzący serię petrograficzną. Magma, z której tworzyły się skały wulkaniczne tego obszaru, miała charakter nefelinitowy, z której formowały się głównie nefelinity. Odmiany petrograficzne bazaltoidów powstawały w wyniku dyferencjacji magmy w obrębie skorupy ziemskiej i związane są z warunkami jej krystalizacji. Na Przedgórzu Rębiszowskim istniały dwa epizody ekstruzywne związane z tworzeniem się skał piroklastycznych, po osadzeniu których utworzyła się pokrywa nefelinitowa Łysej Góry i pokrywa bazanitowa Kłopotna, a także dajki dolerytów nefelinowych i tefrytów. Pokrywa nefelinitów Łysej Góry została oderwana od części kominowej nefelinitów Góry Hucianka i przemieszczona po nieskonsolidowanym, ilastym podłożu, w wyniku grawitacyjnego ruchu masowego. Skutkiem tego przemieszczenia jest obecna lokalizacja pokrywy, złożony system zdeformowania utworów ilastych, poszerzenie szczelin uskokowych i ciosowych oraz wypełnienie ich utworami ilastymi. Zróżnicowanie składu chemicznego bazaltoidów zauważa się pomiędzy poszczególnymi złożami i wystąpieniami, a nawet w obrębie jednego złoża. Wskaźniki chemiczne dostarczyły dowodów na obecność stref kominowych w nefelinitach Góry Hucianka, Starego Łomu i bazanitach Kłopotna. W pracy wskazano na możliwość rozdzielenia bazaltoidów typu A i typu B spośród ich odmian petrograficznych (np. nefelinity, bazanity) przy użyciu wskaźnika alkalicznego (Na20 i K2O) i wskaźnika strat prażenia. Wskaźniki te nie są jednak przydatne dla rozróżnienia typów A i B z pominięciem odmian petrograficznych (wskaźniki te mogą być stosowane jedynie dla danego złoża). Wskaźniki chemiczne ujawniają ewolucję magmy w kierunku bazaltów alkalicznych kontynentalnych, ubogich w krzemionkę, z tworzeniem dwóch lub trzech serii, które mogą się tworzyć podczas przerwania wznoszenia się magmy przy dużym ciśnieniu. Wskaźniki i dowody mineralne wykazały, że początek krystalizacji prakryształów augitu zachodził przy ciśnieniu od ok.l 1 do ok. 13 kbar, co odpowiada głębokości ok. 40 km. Udziały nefelinu z analcymem, zeolitów (które są m.in. wynikiem przeobrażeń szkliwa wulkanicznego) i szkliwa wulkanicznego mogą służyć jako wskaźniki charakteryzujące jakość surowca bazaltowego. Na podstawie generacji mineralnych, których geneza jest wynikiem różnych warunków krystalizacji, wyróżniono następujące etapy ewolucji wulkanizmu kenozoicznego w badanym obszarze: - etap generowania magmy, utworzenia ogniska magmowego, wznoszenia magmy ku powierzchni terenu z epizodami ekstruzywnymi i wylewem lawy, - etap procesów pomagmowych (hydrotermalnych i pneumatolitycznych), - etap procesów hipergenicznych, - etap metamorfizmu kontaktowego, - etap tektoniczny (cios termiczny, słupy bazaltowe, przemieszczenie pokrywy nefelinitów Łysej Góry). Skutkiem ewolucji wulkanizmu kenozoicznego jest również występowanie skał w formie pokryw lawowych, dajek, kominów i skał okruchowych o charakterze piroklastycznym oraz ich przeobrażenie. Skutki te wynikają głównie z dyferencjacji magmy, sposobu wydostawania się magmy na powierzchnię terenu, warunków krystalizacji składników, intensywności przebiegu procesów pomagmowych i hipergenicznych oraz intensywności metamorfizmu kontaktowego i tektoniki. Zmienność jakości surowca bazaltowego wykazuje ścisły związek z ewolucją wulkanizmu tego obszaru. Wskazują na to zróżnicowane wyniki badań własności technicznych poszczególnych odmian petrograficznych bazaltoidów, a także typów A i B bazaltoidów. Zauważa się związek niektórych własności technicznych ze strukturą, ilościowym składem mineralnym i składem chemicznym bazaltoidów, np. wzrost wytrzymałości na ściskanie skał ze wzrostem udziału szkliwa wulkanicznego oraz SiC>2 i spadek wytrzymałości na ściskanie ze wzrostem udziału prakryształów, głównie przeobrażonego oliwinu oraz Na20. Zauważono spadek ścieralności ze wzrostem ilości prakryształów, kryształów augitu ciasta skalnego i nefelinu i jej wzrost ze wzrostem udziału minerałów nieprzeźroczystych i szkliwa wulkanicznego, Obecności licznych spękań ciosowych i licznie występujących żyłek zeolitów sprzyja w pozyskiwaniu urobku w postaci bloków skalnych niewielkich rozmiarów. Zmienność jakości surowca, kształtowana w poszczególnych etapach ewolucji wulkanizmu Przedgórza Rębiszowskiego, wskazuje, iż, obok obecnie produkowanych różnych kruszyw, może on być stosowany w hutnictwie skalnym z uwagi na korzystne cechy petrurgiczne.

EN

The thesis contains detailed results of the research on evolution of Cenozoic volcanism in the Pogórze Rębiszowskie (The Lower Silesia region, south-western Poland). This evolution has had basic impact on the present quality of raw basaltic material and the quality of produced aggregates. Gradual deterioration of rock quality in the deposits spotted during exploitation may often result in production of batches, which are non uniform with regard to technical properties of the aggregates. Hence, the knowledge of quality changes within the rock mass enables optimum management and handling of the extracted rocks, resulting in most effective utilisation of the obtained raw material and production of high quality aggregates. This may be possible only on the basis of research over geological processes, which led to creation of the final quality of the raw material. It seems that, the most significant importance has recognition of particular phases of Cenozoic volcanism, what will be the basis for forecasting of the raw material quality within the particular deposits and their parts. For recognition of evolution of volcanism suitable geological (including petrographic), chemical and mineral indices and prooves were utilised. They have revealed a relation between technical and petrurgical properties of the basalts. Identification of the particular stages of volcanism, which occurred in the Pogórze Rębiszowskie region made it possible to forecast rock quality distribution in the deposits and, in consequence, enables optimum deposits management and obtaining raw material of high quality. Evolution of Cenozoic volcanism in the Pogórze Rębiszowskie region resulted in formation of different types of basaltiodes of varying quality and suitability of extracted raw materials. The basic goals of this thesis were: - recognition of the process and the products of evolution of Cenozoic volcanism in the Pogórze Rębiszowskie region, - achievement of scientific basis for identification of varying quality of basaltic raw material within the deposits, - indication of other ways of basalt rock utilisation than aggregate production. Cenozoic volcanism in the Pogórze Rębiszowskie region underwent evolution and resulted in formation of different petrographic types of basaltoides (nephelinites, basanites, nephelinite dolerites and tephrites) and varying quality of the basaltic raw material in the particular deposits and surface rock occurences. As a result of this variability, two types of basaltoides have been distinguished: the basaltoid type A (fresh basaltoid) and the basaltoid type B (transformed basaltoid). Petrographic and geological prooves and indices revealed, that volcanic rocks in the Pogórze Rębiszowskie region present a set of rocks related to each other by process and place of their formation and thus, creating a petrographic series. Magma, which was the material for the volcanic rocks of this area, showed nephelinitic character and produced nephelinites as main rocks. Other petrographic types of basaltoides were created as a result of differentiation of magma in the Earth crust zone and varying conditions of its crystallization. In the Pogórze Rębiszowskie region there occured two extrusion episodes resulting in formation of pyroclastic rocks and, after their deposition, creation of nephelinitic cover of the Łysa Góra and basanitic cover of Kłopotno as well as formation of dykes of dolerites, nephelinites and tephrites. The nephelinite cover of the Łysa Góra was detached from the chimney zone of nephelinites of the Góra Hucianka and then, shifted down on the unconsolidated clayey ground as a result of gravitational mass movement. Apparent results of this shift are: present location of the nephelinite rock cover, complex deformation of the clayey deposits, widening of tectonic fault and cleavage gaps, which are filled with cleyey material. Differentiation in chemical composition of the basaltoides can be seen between the particular deposits and occurences, and even within a single deposits. The determined chemical indices gave prooves for the presence of the chimney volcanic zones in the nephelinites of the Góra Hucianka, the Stary Łom as well as in basanites of the Kłopotno. Variability in elemental content of particular petrographic types of basaltoides can be distinguished, such as: - lower contents of Co and Ni and higher amounts of Pb in nephelinites, when compared to other basaltoide types, - lower contents of Cr, Ga, Sn, V and higher amounts of Bi in basanites, when compared to the remaining types of basaltoides, - increased amount of MgO in basaltoides results in increased concentration of Cr, Co, Rb, Zr, Nb, Ni, La and Ce and drop in concentration of Mo, Sc, Hf, Ta, Th, Pr, Gd, Tb and Ho. In the thesis, there has been pointed out a possibility to differentiate basaltoides types A and B among the petrographic types of volcanic rocks (nephelinites, basanites). This can be done on the basis of alkalinity index (Na20 and K20) and ignition loss index. However, these indices are not useful for differentiation of A and B types with no reference to petrographic types (or they can be applied for a particular deposits only). There has also been ascertained domination of Na20 over K2O contents in the rocks and their correlation with the amount of P2O5. Chemical indices reveal evolution of magma towards continental, low silica containing-alkali basalts, with formation of two or three series, which might have been formed during stops in magma ascent and at high pressure. Mineral indices and prooves revealed, that primary crystals of augite start to crystallize at the approximate pressure range between 11 and 13 kbar, which refer to the depths of around 40 km. The results of detailed mineralogical research also prove the processes of transformation of primary minerals or their re-crystallization as an effect of post-magmatic, metamorphic and hypergenic processes. The contents of nepheline and analcime, as well as presence of zeolites (being result of volcanic glass transformation) and volcanic glass contents may be used as indicators of a quality of basaltic raw material. On the basis of the described mineral generations originating from different conditions of crystallization the following evolution stages have been distinguished for Cenozoic volcanism in the area under research: - magma generation stage, creation of magmatic centre, ascent of the magma towards the Earth surface with extrusion episodes and lava outflow, - stage of activity of post-magmatic (hydrothermal, pneumatolitic) processes, - stage of activity of hypergenic processes, - stage of contact metamorphism, - stage of tectonic activity (thermal cleavage, formation of basaltic pillars, shift of nephelinite cover of the Łysa Góra). The results of evolution of Cenozoic volcanism in the Pogórze Rębiszowskie region, apart from the formation of petrographic types of basaltoides, were: - occurrence of the volcanic rocks in form of lava covers, dykes and chimneys, presence of clastic rocks of pyroclastic character; - transformation products of the above rock material, which made it possible to differentiate from type A (fresh rock) and type B (transformed rock). The above results are related to the magma differentiation, the ways of magma release on the Earth's surface, conditions of crystallization of magma components, intensity of postmagmatic and hypergenic processes, intensity of contact metamorphism and tectonic activity. Variable quality of the basaltic raw material stays in close relation with the evolution of the volcanism in the area under research. This fact has been indicated on the basis of technical properties testing results obtained for particular petrographic types of basaltoides (e.g. variable absorbability and Deval drum grindability) and for type A or type B basaltoides (e.g. higher compression strength, lower aggregate stamping coefficient value, lower Boehme wheel or Deval drum grindability for basaltoides type A). The relations have been observed between certain technical properties and the rock texture, quantitative mineral composition (conditions of mineral compounds formation) and chemical composition (magma differentiation) of the basaltoides. Compression strength of the rocks increases with higher volcanic glass content and SiC>2 content. The compression strength will decrease with the higher primary crystals content mainly transformed olivine crystals and Na20. Drop in compression strength after 25 freezing cycles has also been noted with the increase of primary crystals (mostly - transformed olivine crystals). Absorbability was growing with increasing contents of zeolites and transformed olivine, but decreasing with higher contents of augite. It has been noted that grindability values are lower when there are more primary crystals, rock mass augite crystals and nepheline in the rock. Grindability is higher when the contents of non transparent minerals and volcanic glass is high. Presence of numerous cleavage cracks and large number of zeolite veins helps obtaining tiny blocks during rock extraction process. Variability in the quality of rocky raw material, which was modified during particular stages of volcanism evolution in the Pogórze Rębiszowskie region determins broader range of the material application. Apart from the rock aggregate production, the raw material can also be utilised in hot-melt processing, thanks to its useful petrurgical properties, such as: low melting point, no mineral relicts present after melting, low melting interval, low primary crystals contents. The raw material coming from certain parts of the deposits will require correcting of its composition with the material of higher acidic oxides contents, hence, it is recommended to create possibilities for obtaining the raw material of the averaged quality.

5

Nowe dane o wieku i petrologii kenozoicznych bazaltoidów dolnośląskich

Badura J., Pécskay Z., Koszowska E., Wolska A., Zuchiewicz W., Przybylski B.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 2

145-153

EN

Fifteen samples of basaltoid rocks have been analysed from the Lower Silesia, SW Poland, some of them from localities close to the Sudetic Marginal Fault. K-Ar datings have been made on whole rock samples, using the methodology applied by the Institute of Nuclear Research, Hungarian Academy of Sciences, Debrecen, Hungary. Most of the samples give ages ranging between 21- 38 Ma, whereas that derived from a borehole in the Mokrzeszów Graben has been dated to 44 Ma. Another borehole sample (Jeżów Sudecki B-5), close to the Intrasudetic Fault, is of 59 Ma age. On the other hand, the supposedly "Quaternary" basaltoids from Dębowiec area fall into the interval of 29–30 Ma. The southeasternmost occurrences of the Lower Silesian basaltoids at Nowa Cerekiew display two generations of effusive activity: the older lava flows (26 Ma) are cut by plugs dated to 22 Ma. The Oligocene–Lower Miocene (26-33 Ma, 20'24 Ma) rocks represent alkali basalts and basanites. The alkali basalts consist of phenocrysts of olivine (chrysolite), altered to a different degree, and clinopyroxene (salite). In the matrix, clinopyroxene (Ti-salite), olivine (hyalosiderite), plagioclases (labradorite–andesine), and opaque minerals (titanomagnetite, ilmenite) occur. The basanites contain phenocrysts of altered olivine (chrysolite) and clinopyroxene (salite). Their matrix consists of clinopyroxene (Ti-salites), olivine (hyalosiderite), nepheline, plagioclases (bytownite–andesine), and opaque minerals. On the TAS diagram, samples of the studied basaltoids plot mainly in the fields of basalts and basanites/tephrites. The bimodality of some samples falling into two fields of basalts and basanites/nephelinites on the TiO2/Zr-Nb/y diagram results from their distinct geochemical signature.

6

Charakterystyka wystąpienia oligoceńskiego bazaltoidu w Małym Kotle Śnieżnym (Karkonosze)

Zagożdżon P., Zagożdżon K.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 6

496-500

EN

An Oligocene basaltoid (basanite), unique in terms of its morphology, geology and biology, located in Mały Kocioł Śnieżny in the west part of Polish Karkonosze Mountains has been characterized. A history of researchern, as well as the results of authors’own examination, consisting mainly of the morphology analysis of the basaltic body and structural analysis results, have been presented. Having thoroughly characterized the complex structure of this sub-volcanic intrusion, the authors rejected the opinion persisting in literature, that two thin veins exist there.

7

Ksenolity z bazaltoidów z Rębiszowa koło Mirska (Dolny Śląsk)

Heflik W., Natkaniec-Nowak L.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 9

910--915

EN

The study presents results of research on basic extrusive rocks basaltoid from Rębiszów as well as xenoliths existing in these rocks. These xenoliths and the basaltoids were subjected to macro- and microscopic observations, as well as X-ray, chemical and differential thermal analyses. Xenoliths of various sizes, are thermally metamorphosed rock fragments, mainly of Izera granite-gneisses. Some of them are strongly altered. Products of their changes are: ß-tridymite, ß-cristobalite, goethite, lepidocrocite and others. Main component of that mineral mass is tridymite. The SiO2 polymorphic phases originated from reaction in high temperature, caused by basic magma (basaltic one), together with hydrothermal solutions and metasomatic processes on the detached xenoliths of the Izera granite-gneisses.

8

Geneza węglanów rozproszonych w dolnośląskich bazaltoidach kenozoicznych : badania izotopowe węgla i tlenu

Szynkiewicz A., Górka M., Jędrysek M. O.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 11

1043--1050

EN

Carbon and oxygen isotope composition of scattered grain carbonates in the Cenozoic Silesian basaltoids and their ultramafic xenoliths were estimated. The δ13 CPDB and δ18 OSMOW values of these carbonates showed wide ranges from-24.16 to-7.86‰ and from 15.37 to 34.31‰, respectively. These values significantly differ from the δ13 C and δ18 O values typical for carbonates of magmatic origin. The carbonates analysed occurred only in basaltoids cutting through carbonates-rich sedimentary rocks. Accordingly, we considered two different models: theoretical [based on mathematical calculation] and empirical [based on δ13 C values analysed], to explain the origin of carbonates in the basaltoids under study. The first model showed that carbonates could crystallize under following conditions: [i] mixing of magmatic fluids with DIC-rich groundwaters, [ii] pH decrease caused by mixing, [iii] degassing of CO2 from the mixed waters. The second model involves chemical weathering with an active role of water saturated with DIC of biological origin. The presented models indicate convergent conclusion, that the sources of carbon in carbonates from the Paleogene and Neogene Silesian basaltoids and their ultramafic xenoliths were probably of contaminant [external] origin.

9

O produktach mineralizacji bazaltoidów z Rębiszowa koło Mirska na Dolnym Śląsku

Heflik W., Natkaniec-Nowak L.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2004

|

T. 30, z. 1

33-46

PL

Praca przedstawia charakterystykę mineralogiczno-petrograficzną bazaltoidów z Rębiszowa oraz naskorupień, powszechnie występujących na powierzchniach bloków oraz w pustkach i szczelinach spękań tych skał. W tym celu wykonano obserwacje makro- i mikroskopowe, analizę rentgenowską, termiczno-różnicową i spektroskopową w podczerwieni. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że bazaltoidy te należą do odmian piroksenowo (augitowo)-nefelinowych lub augitowo-oliwinowo-nefelinowych. Naskorupienia zbudowane są głównie z minerałów grupy zeolitów. W składzie mineralnym tych skupień dominują: natrolit i phillipsyt, obok thomsonitu, skolecytu, mezolitu, chabasytu. Towarzyszą im nieznaczne ilości minerałów ilastych (przypuszczalnie z grupy smektytu i hydromik) oraz geothyt. Ten ostatni nadaje skupieniom lekko żółtawe lub brunatne zabarwienie. Naskorupienia te są wynikiem oddziaływania roztworów hydrotermalnych, ubogich w SiO2, penetrujących skały bazaltoidowe siecią spękań i szczelin.

EN

The study presents mineralogical and petrographical characteristics of basaltoids from Rębiszów quarry and products formed during post-magmatic processes. The rocks were subjected to macroscopic and microscopic observations as well as X-ray, DTA and IR spectroscopy analyses. The basaltoids are as pyroxene (augite)-nepheline or augite-olivine-nepheline rocks. The crust covers, composed mainly of zeolite group minerals, occur abundantly on blocks and beds olanes as well as in cracks and joints within the Rębiszów basalts. Incrustations are mainly built of natrolite and phillipsite with thomsonite, scolecite, mesolite, chabasite. Clay minerals (presumably smectites and hydromicas) and goethite appear as subordinate mineral components. These crust covers were formed during crystallization from low-temperature SiO2-poor postmagmatic fluids penetrating the cracks.

10

Uwagi o przyczynach powstawania zgorzeli bazaltowej.

Zagożdżon P., Wojciechowska I.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2001

|

Vol. 92, nr 29

135-140

PL

Artykuł ukazuje rezultaty przeglądu literatury dotyczącej genez zgorzeli bazaltowej, oraz wyniki badań własnych. Przedstawiono prawdopodobny mechanizm tworzenia się tego zjawiska. Za decydującą uznać należy obecność analcymu gromadzącego się pod koniec krystalizacji stopu w niewielkich sferoidalnych przestrzeniach. W rezultacie tego procesu dochodzi do powstania wewnętrznych naprężeń i koncentracji submikroskopowych spękań, przyjmujących później formę "plamek" zgorzelowych. Powstająca w ten sposób niejednorodność skały prowadzi do wytworzenia widocznych makroskopowo szczelin włosowatych. Ich tworzenie może być w niektórych przypadkach stymulowane przemianami mineralnymi opisywanymi przez. Rozpad skały jest wspomagany procesami wietrzeniowymi, obecnością niektórych gatunków flory, a być może również naciskami tektonicznymi, odciążaniem skały przy erozji nadkładu albo odprężeniem kopaliny po jej urobieniu.

EN

The paper presents results of investigations on the degradation of basalts by the so called "Sennenbrand"

11

O niektórych właściowościach fizyko-mechanicznych bazaltoidów zgorzelowych Dolnego Śląska

Zagożdżon P.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 1

95-105

PL

Przedstawiono przegląd literatury informującej o wynikach badań właściwości fizyko-mechanicznych zgorzelowych bazaltoidów Śląska. Podano rezultaty analiz gęstości objętościowej, nasiąkliwości wagowej, mrozoodporności oraz badań wytrzymałości na ściskanie przeprowadzonych na materiale z kamieniołomów Winna Góra i Krzeniów. Skały o niewielkim nasileniu zmian zgorzelowych mają parametry porównywalne a nawet wyższe niż skały bezzgorzelowe. W skałach silniej zmienionych obserwowano radykalne obniżenie wartości parametrów fizyko-mechanicznych.

EN

The paper presents a review of literature informing about the results of research on the physico-mechanical characteristics of basaltoids in Silesia. It includes results of analyses on the volumatic density, weight sorption, freeze resistance and pressing resistance carried with the use of material from Winna Gora and Krzeniow quarries. The rocks of low intensity of sunburn changes show comparable or even higher parameters than healthy basalt rocks. More changed rocks present radical lowring of physico-mechanical parameters value.