Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Cymerman Zbigniew, Grabowski Jacek, Jasionowski Marek, Kasiński Jacek, Kiersnowski Hubert, Krobicki Michał, Leszczyński Krzysztof, Narkiewicz Marek, Pacześna Jolanta, Peryt Tadeusz

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2023

|

T. 207

9--90

PL

Na obszarze Polski wyróżniono 48 basenów sedymentacyjnych obejmujących utwory od ediakaru po pliocen. Opierając się głównie na dostępnych opracowaniach publikowanych, w tym kartograficznych, określono granice basenów, stosując oprogramowanie ArcGIS, a także zestawiono krótkie opisy poszczególnych jednostek. W opisach zarysowano ich zasadnicze cechy: plan strukturalny, wiek wypełnienia osadowego i jego charakterystykę, powierzchnię wychodni, zasięg regionalny na tle elementów tektoniki i paleogeografii oraz genezę. Baseny zaliczono do czterech ogólnych kategorii regionalnych: epikontynentalne (24), włączone w górotwór (14), śródgórskie (4) i związane z terranami (6). Większość opisanych jednostek (32) należy do basenów wychodzących poza granice Polski. Powierzchnia wychodni basenów (w granicach kraju) mieści się w szerokim zakresie: od 11 km2 (basen zgorzelecki) do 284 761 km2 (mezozoiczny basen Niżu Polskiego), przy średnim obszarze 27 290 km2. Nieliczne baseny (w zależności od interpretacji podłoża: 9–15) są rozwinięte bezpośrednio na fundamencie krystalicznym, znaczna większość została nałożona na jednostki powstałe wcześniej, nierzadko w wyniku reaktywacji dawniejszych ram tektonicznych. Głównie na podstawie prac publikowanych przedstawiono zarys genezy poszczególnych basenów, a także wstępnie zaliczono je do ośmiu kategorii genetycznych: obrzeże pasywne, pasmo fałdowo-nasuwcze, basen: przedgórski, przedłukowy, pull-apart, śródkratoniczny, ryftowy i załukowy. Baseny poligenetyczne, o wieloetapowej historii rozwoju, zaliczono do kategorii odnoszącej się do etapu inicjacji basenu. Luki w rozpoznaniu niektórych opisanych basenów sprawiają, że w miarę dopływu nowych materiałów badawczych może ulec zmianie ich definicja, ewentualnie nastąpi ich wewnętrzny podział regionalny lub stratygraficzny, czy też połączenie z sąsiednimi jednostkami.

EN

The catalogue provides description of 48 sedimentary basins from the territory of Poland, comprising deposits from Ediacaran to Pliocene. Basin boundaries in the Arc GIS format, as well as short descriptions of particular units, have been based mainly on published data, including cartographic materials. Descriptions include essential characteristics such as: structural plan, age and general features of a sedimentary fill, regional extent against tectonic and paleogeographic boundaries, and brief genetic considerations. The basins were ascribed to four general regional categories: epicontinental (24 units), incorporated in an orogen (14), intramontane (4), and associated with allochthonous terranes (6). The basin area, defined here as the present area of outcrops or subcrops, ranges from 11 km2 (Zgorzelec Basin) to 284,761 km2 (Mesozoic Basin of the Polish Lowlands), with a mean of 27,290 km2. Most of the described units (32) extend beyond the Polish territory into surrounding countries. Some basins (depending on the basement interpretation: 9-15) are developed directly on a crystalline basement. Majority of basins onlap earlier units, commonly due to reactivation of the pre-existing tectonic framework. A brief review of mechanisms that led to basin formation allowed the authors to ascribe the units to eight genetic categories: passive margin, fold-and-thrust belt, foreland, fore-arc, pull-apart, intracratonic, rift, and back-arc basins. In several instances of polygenetic (polyhistory) basins they were included to a category corresponding to the initial stage of basin development. The present study pinpoints some gaps in our knowledge of particular basins. Once filled, they may lead to changes in basin concepts and definitions, and also to their further subdivision or, conversely, unification.

2

Krytyczne elementy systemów naftowych w basenach sedymentacyjnych Polski

Karnkowski P. H., Matyasik I.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 9

639--649

EN

Progress in geological, geophysical and drilling sciences during the past 30 years has introduced to hydrocarbon exploration the concept of petroleum system, understood as an analysis of the factors necessary forformation and preservation of oil and natural gas deposits. Thefinal evaluation ofpetroleum system is the product of allfactors involved in the formation of hydrocarbon accumulations, which must be preserved proper chronology of events in the geological space. Such interdependences build often synergistic or antagonistic configurations. These configurations are called critical elements of the petroleum system. Reliable and comprehensive analysis of critical elements ofpetroleum system in sedimentary basins in Poland lets identify potential new areas of hydrocarbon exploration. In this context, a particularly promising area is the petroleum system of the Pita Claystone Formation (central part of the Polish Rotliegend Basin) and deep “Carpathians” with their palaeo-mesozoic basement and deeper part of the Carpathian Foredeep.

3

Determination of Sedimentary Basin Basement Depth : A Space Domain Based Gravity Inversion using Exponential Density Function

Chakravarthi V., Ramamma B.

Acta Geophysica

|

2015

|

Vol. 63, no. 4

1066--1079

EN

An automatic inversion using ridge regression algorithm is developed in the space domain to analyze the gravity anomalies of sedimentary basins, among which the density contrast decreases with depth following a prescribed exponential function. A stack of vertical prisms having equal widths, whose depths become the unknown parameters to be estimated, describes the geometry of a sedimentary basin above the basement complex. Because no closed form analytical equation can be derivable in the space domain using the exponential density-depth function, a combination of analytical and numerical approaches is used to realize forward gravity modeling. The depth estimates of sedimentbasement interface are initiated and subsequently improved iteratively by minimizing the objective function between the observed and modeled gravity anomalies within the specified convergence criteria. Two gravity anomaly profiles, one synthetic and a real, are interpreted using the proposed technique to demonstrate its applicability.

4

Rezultaty modelowania hydrodynamicznego basenu permskiego monokliny przedsudeckiej dla oceny jego perspektyw złożowych

Piesik-Buś W.

Nafta-Gaz

|

2012

|

R. 68, nr 8

505-511

PL

Celem pracy było wyjaśnienie mechanizmów migracji węglowodorów oraz tworzenia się pułapek złożowych w analizowanym basenie naftowym. W badaniu tych zjawisk za normalną sytuację dla niemal wszystkich basenów naftowych przyjmuje się warunki hydrodynamiczne, a nie hydrostatyczne. Styl hydrodynamiczny basenu determinowany jest w znacznej mierze przez warunki sedymentacji oraz architekturę basenu. Ruch płynów zależał będzie od parametrów hydrogeologicznych skał. W pracy wykorzystano zmodyfikowaną przez prof. Ludwika Zawiszę metodykę hydrodynamicznego modelowania basenów sedymentacyjnych oraz metodykę kartowania hydrodynamicznych pułapek złożowych dla ropy i gazu.

EN

The aim of this study was to clarify the mechanisms of hydrocarbon migration and the formation of traps in the analyzed Basin. Therefore, the normal situation for almost all petroleum basins shall be hydrodynamic rather than hydrostatic. Hydrodynamic style pool is determined largely by the conditions of sedimentation and basin architecture. The movement of fluid will depend on the hydrogeological parameters of rocks. In this work modified by prof. Ludwik Zawisza methodology for hydrodynamic modeling of sedimentary basins and methodology of mapping hydrodynamic traps for oil and gas was used.

5

Ksylity w kenozoicznych osadach drobnokrystalicznych z odkrywek KWB Konin S.A. i KWB Adamów S.A.

Widera M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2012

|

R. 53, nr 1-2

119-122

PL

Fragmenty kopalnego drewna wśród osadów drobnoziarnistych są spotykane w wielkopolskich odkrywkach węgla brunatnego. Obecność ksylitów w osadach neogeńskich udokumentowano w odkrywkach Kazimierz N i Drzewce (KWB Konin S.A.), a pochodziły prawdopodobnie ze stropowych części niżej zalegających torfów i/lub z roślinności porastającej brzegi basenu sedymentacyjnego.

EN

Fragments of fossil wood among fine-grained deposits are found in Wielkopolska lignite opencasts. The presence of xylites in Neogene sediments have been documented in the opencasts Kazimierz N and Drzewce (Konin Lignite Mine), and Paleogene sediments in the opencast Koźmin N (Adamów Lignite Mine). Fragments of wood, which later became xylites, probably came from the upper part of the lower lying peat and/or from the vegetation growing in the areas surrounding the sedimentary basin.

6

Zastosowanie metody trakowej i helowej do rekonstrukcji termicznej basenów sedymentacyjnych

Botor D., Anczkiewicz A. A.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2010

|

R. 49, nr 1-2

133-149

PL

Podstawowymi metodami stosowanymi w niskotemperaturowej termochronologii basenów sedymentacyjnych są metody trakowa i helowa. Badania tymi metodami prowadzi się głównie na apatycie i cyrkonie. Metody te pozwalają na określenie czasu występowania temperatury, która ma podstawowe znaczenie zarówno poznawcze, jak i utylitarne dla powstawania złóż wielu kopalin, a także pozwala na ocenę wielu innych procesów diagenetycznych, tektonicznych oraz geomorfologicznych. Metoda trakowa opiera się na analizie defektów w strukturze minerałów, które pochodzą z rozpadu promieniotwórczych atomów _238U. Metoda helowa oparta jest na powstawaniu helu głównie z izotopów uranu i toru. Metoda helowa pozwala na ocenę temperatury w zakresie 40 do 70°C š 15°C (dla apatytu), natomiast analiza trakowa apatytów pozwala oszacować temperaturę w zakresie do około 60 do 110°C š 20°C.

EN

A fission track and actinides-helium methods arc major approaches used in a low-temperature thermo-chronology of a sedimentary basins. Measurements are carried out mainly on appetite and zircon. These methods allows to determine timing of occurrence of the temperature, which is important both for purely scientific and applied purposes, related to origin economic deposits, as well as other digenetic, tectonic and geomorphologic processes. Fission track method is based on radigenic decay of _238U, which cause radiation damage trails ("fission tracks") within minerals. The helium method is based on the production of helium mainly from isotopes of uranium and thorium. Apatite He ages provide thermo-chronologic information for temperatures between approximately 40-70°C š 15°C, whilst apatite fission track method in the range 60-1 10°C š 20°C.

7

Eksperymentalne modelowanie depozycji bursztynu w strefie przybrzeżnej basenu sedymentacyjnego

Czuryłowicz K., Sałaciński R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 439 (2)

391--397

PL

W artykule zawarto wyniki obserwacji oraz wnioski odnoszące się do eksperymentalnego modelu depozycji bursztynu w strefie brzegowej basenu sedymentacyjnego. Dotyczą one zachowania się bursztynu w środowisku wód płynących, stożka napływowego oraz określono wpływ falowania na procesy redepozycji bursztynu z uformowanych osadów deltowych. Autorzy dokonali próby odniesienia obserwacji z przeprowadzonego eksperymentu do rzeczywistych uwarunkowań geologicznych występowania bursztynu, wskazując, że wyniki badań mogą być wykorzystywane w pracach kartograficzno-poszukiwawczych.

EN

This paper presents observations and conclusions which apply to an experimental model of amber sedimentation in the costal zone of sedimentary basin. Observations of amber behavior in fluvial and deltaic systems are shown. Influence of waving on processes of amber redeposition from deltaic sediments are described. The authors attempted to link the observations from the modelling to real geological conditions of the occurrence of amber-bearing deposits and pointed at implicational nature of the presented examinations on the needs of cartographic and prospecting researches.

8

Weryfikacja przekrojów geologicznych polskiej części Karpat metodą rekonstrukcji rozwoju basenu sedymentacyjnego

Probulski J., Dudek L., Sowiżdżał K.

Nafta-Gaz

|

2009

|

R. 65, nr 12

929--933

PL

W artykule przedstawiona została metoda oceny wiarygodności przekrojów geologicznych polskiej części Karpat w oparciu o rekonstrukcję rozwoju basenu sedymentacyjnego. Idea tej metody polega na odtworzeniu układu geometrycznego poszczególnych elementów przekroju geologicznego (powstałego w wyniku interpretacji sejsmicznej) do stanu przed deformacją basenu sedymentacyjnego. Pierwszym etapem rekonstrukcji jest podział poprzecznego przekroju geologicznego na moduły, które zostały zdeformowane w wyniku działania tego samego mechanizmu. Przekrój jest następnie rekonstruowany w kolejności odpowiadającej kierunkowi transportu tektonicznego. Potwierdzeniem wiarygodności interpretacji testowanego przekroju geologicznego jest uzyskanie geometrycznej spójności wszystkich wyodrębnionych modułów na przekroju obrazującym basen sedymentacyjny przed deformacją. Uzyskanie pozytywnego wyniku rekonstrukcji nie gwarantuje poprawnej interpretacji, lecz uwiarygodnia spójność przyjętej hipotezy geologicznej. Ponadto, proces rekonstrukcji dostarcza dodatkowych informacji odnośnie paleogeografii badanego obszaru przed rozpoczęciem procesu deformacji oraz prowadzi do lepszego zrozumienia historii pogrążania. W artykule podane zostały przykłady bilansowania zinterpretowanych sekcji sejsmicznych dla polskiej części karpackiego basenu sedymentacyjnego, którego deformacja miała charakter ekstensyjno-kompresyjny. W pracy wykorzystano zinterpretowane przekroje sejsmiczne, dane otworowe oraz wyniki pomiarów kątów upadów warstw na powierzchni terenu z rejonu jednostki śląskiej.

EN

The article presents a method of geological cross section validation using restoration of sedimentary basin development, on the example of Polish part of Carpathians. The approach is to restore geometrical setting of all components of a section (based on seismic interpretation) to its predeformational state. Achieving geometrical coherence of all modules (units of cross-section division within Locace software) in the section presenting its predeformational state validates seismic interpretation, however it does not guarantee a correct interpretation. In the paper presented are some examples of restoration of interpreted seismic sections from Polish part of Carpathian sedimentary basin. Interpreted seismic sections, well data and dip data from outcrops in the area of Silesian Unit have been used.

9

Program SEDPAK jako narzędzie do dynamicznego modelowania wypełnienia basenów sedymentacyjnych

Poszytek A.

Nafta-Gaz

|

2009

|

R. 65, nr 2

117-124

PL

Program SEDPAK umożliwia, stosując klasyczny model stratygrafii sekwencji, analizę warunków sedymentacji w basenie na podstawie opracowanych wcześniej profili depozycyjnych. Program posiada algorytmy zmienności warunków i tempa sedymentacji dla różnych typów osadów klastycznych i węglanowych. Na podstawie własnych diagnoz można narzucić zmienne w czasie warunki sedymentacji i odtworzyć architekturę depozycyjną basenu. Efektem symulacji są dynamiczne modele rozwoju basenów sedymentacyjnych, pozwalające śledzić nie tylko rozwój basenu, ale także rozprzestrzenienie poszczególnych typów skał. Wygenerowany model geologiczny stanowi podstawę do analizy historii termicznej basenu. W pracy przedstawiono wstępne wyniki modelowania basenów sedymentacyjnych z wykorzystaniem programu SEDPAK. Badania zlokalizowano na obszarze zapadliska przedkarpackiego, a modelowanie oparto o utwory klastyczne i węglanowe jury i kredy z podłoża zapadliska przedkarpackiego oraz utwory miocenu wypełniające zapadlisko przedkarpackie. Na podstawie wygenerowanego modelu geologicznego podjęto także probę odtworzenia historii termicznej basenu.

EN

Program SEDPAK is based on conventional sequence stratigraphy model. Program makes possible analyze basin fill by different sediments. Sedimentary profiles are necessary to define some sedimentary conditions as: subsidence, eustatic, sediment supply. Program create depositional architecture for clastic, carbonate and mix sediments. Based on geological models program can calculate thermal history. This paper presents initial results of SEDPAK modeling. Researches was investigated at the part of Carpathian Foredeep. Jurassic, Cretaceous and Miocene sediments were used to modeling. Based on geological models program calculate initial thermal history for the Carpathian Foredeep and its basement.

10

Model późnojurajsko-wczesnomioceńskiej ewolucji tektonicznej zachodnich Karpat zewnętrznych

Poprawa P., Malata T.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 12

1066-1066

EN

At the end of the Jurassic and beginning of the Cretaceous in the Western Outer Carpathians (WOC) rift-related extension led to development of: the deep marine grabens with flysch and pelagic sedimentation, the zones of shallow marine carbonate sedimentation, and the elevated horsts, supplying the basins with sediments. Transition to the Early Cretaceous and Cenomanian post-rift thermal sag stage was responsible for a general ceasing of tectonic activity in the source areas and unification of the previous sub-basins. In Barremian–Albian time, the northern, external sources for sediments were uplifted due to compression, presumably caused by the orogenic collision in the Middle and Outer Dacides and/or collision related to subduction of the Penninic Ocean. The Silesian Ridge, rapidly elevated and eroded during Late Cretaceous and Paleocene, is interpreted here as an active thick-skinned thrust belt. Nappe stacking in that area and stress transmission towards foreland caused flexural subsidence of the proximal zone (the inner Silesian Basin) and uplift in the distal zone (including: the outer Silesian Basin, the Subsilesian facies zone, the Skole Basin and the northern sediment source areas). The Eocene alternating shallow marine deposition in the Silesian Ridge and its exposition for erosion is interpreted as controlled by both eustatic sea level changes and episodic tectonic activity. At this time new thick-skinned thrust belt developed south of the Magura Basin, which supplied vast amount of detritus for the Magura Beds. The Eocene tectonic shortening and deformations in the Southern Magura Ridge and development of the accretionary prism caused flexural bending of its broad foreland, subsidence and relative facies unification of the basins and decrease of activity of the source areas located north of the Magura Basin. The Oligocene progress of plates/microplates convergence and relocation of the zone of tectonic shortening towards the north led to compressional uplift of the source areas located both to the north of the WOC basins and to the south of the Silesian facies zone, the later composed of crystalline basement, as well as sediments of the Magura Unit. That sources supplied with detritus the Upper Oligocene–Llower Miocene Krosno Beds, being a diachronic continuation of synorogenic deposition of the Magura Beds. During the Late Cretaceous–Paleogene–Early Miocene, an important tectonic shortening across the WOC took place, accommodated mainly in the source areas. This indicates that the palaeogeographic relationships between the Silesian Basin, the Magura Basin and the Central Carpathian Paleogene Basin were changing during the Cretaceous and Cainozoic. In the time span of Albian to Oligocene in the zone palaeogeographically located between the Magura Basin and the Central Carpathians three separate source areas were active, each characterized by a different geological setting. These sources were replacing each other in time, suggesting significant collisional and/or strike slip reorganisation of the zone during that period. The collision of the WOC evolved in time from thick-skinned mode during the Late Cretaceous–Paleogene to thin-skinned one during the Middle Miocene.

11

Analiza tempa depozycji materiału detrytycznego w basenach sedymentacyjnych zachodnich Karpat zewnętrznych jako wskaźnik aktywności tektonicznej ich obszarów źródłowych

Poprawa P., Malata T., Oszczypko N., Słomka T., Golonka J., Krobicki M.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 10

878-887

EN

Analysis of deposition rate were performed for synthetic sections, representing the upper Jurassic to lower Miocene sedimentary fill of the Western Outer Carpathian (WOC) basins. Calculated deposition rates differs in a range of a few orders of magnitude. During Tithonian to Berriasian-early Valanginian tectonic activity of the source areas supplying the Silesian Basin was related to the mechanism of syn-rift extensional elevation and erosion of horsts. General decay of source area activity in Valanginian to Cenomanian time was caused by regional post-rift thermal sag of the WOC. The Barremian to Albian phase of compressional uplift of the source area located north of the WOC lead to increase of deposition rate in some zones of the WOC basin. In Turonian to Paleocene time thick-skinned collision and thrusting took place south and south-west (in the recent coordinates) of the Silesian Basin causing very rapid, diachronous uplift of this zone, referred to as Silesian Ridge, resulting with high deposition rate in the Silesian Basin. At that time supply of sediments to the Magura Basin from south was relatively low, and the Pieniny Klipen Belt was presumably zone of transfer of these sediments. In Eocene the zone of collisional shortening in the WOC system was relocated to the south, causing rapid uplift of the Southern Magura Ridge and intense supply of detritus to the Magura Basin. Thrusting in the Southern Magura Ridge and collisional compression resulted with flexural bending of its broad foreland, being the reason for decrease of activity of both the Silesian Ridge and the source area at the northern rim of the WOC. The Eocene evolution of the Silesian Ridge is interpreted as controlled by both episodic tectonic activity and eustatic sea level changes. Contrasting development of the Southern Magura Ridge and the northern rim of Central Carpathians during Eocene stands for a palaeographic distance between the two domains at that time. During Oligocene and early Miocene a significant increase of deposition rates is observed for the basin in which sediments of the Krosno beds were deposited. This was caused by tectonic uplift of the source at the northern rim of the WOC, as well as the Silesian Ridge and the partly formed Magura nappe. The Miocene molasse of the WOC foredeep basin is characterised by notably higher maximum deposition rates than ones calculated for the flysch deposits of the WOC.

12

Neoproterozoiczny rozpad superkontynentu Rodinii/Pannotii – zapis w rozwoju basenów osadowych na zachodnim skłonie Baltiki

Poprawa P.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

165--188

PL

W neoproterozoiku wzdłuż zachodniej krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego zachodziły procesy ryftowe, najprawdopodobniej związane z rozpadem prekambryjskiego superkontynentu Rodinii/Pannotii. Proces ten doprowadził do powstania pasywnej krawędzi kontynentalnej Baltiki, która w trakcie paleozoicznych kolizji i/lub ruchów przesuwczych ewoluowała w strefę szwu transeuropejskiego. W czasie równowiekowego, w przybliżeniu, ryftowania wzdłuż zachodniej krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego oraz wzdłuż poprzecznych do niej norweskiej krawędzi kratonu oraz strefy Orsza–Wołyń powstawały węzły potrójne. Datowania izotopowe skał wulkanicznych i piroklastycznych związanych z ryftowaniem, a także ich pośrednie datowania paleomagnetyczne oraz przesłanki z ilościowej analizy krzywych subsydencji zawężają czas synryftowej aktywności magmowej do późnego neoproterozoiku. Późnoneoproterozoiczna ekstensja i dywergencja płyt wzdłuż zachodniej krawędzi Baltiki kontrastuje z, w przybliżeniu równowiekową, konwergencją i kolizją orogeniczną oraz fliszowym wykształceniem facjalnym utworów ediakaru na bloku małopolskim oraz Brunovistulikum. Również historię kambryjskiej subsydencji basenu rozwiniętego na Brunovistulikum, charakteryzującą się intensywnym zdarzeniem tektonicznym we wczesnym kambrze, trudno pogodzić z modelem subsydencji zachodniej Baltiki, o ile założyć paleogeograficzne relacje obu domen zbliżone do obecnych. Przyjęto, iż w ediakarze Baltika oraz Brunovistulikum były od siebie odległe. Akrecja bloku małopolskiego do Baltiki zachodziła, począwszy od kambru, w wyniku skośnej konwergencji. Za przejaw kolizyjnego dołączania bloku małopolskiego do Baltiki uznano fazy wypiętrzania tektonicznego i erozji, mające miejsce w basenie bałtyckim i basenie lubelsko-podlaskim pod koniec środkowego kambru oraz w późnym kambrze. W modelu takim relatywnie duże miąższości górnego kambru w strefie łysogórskiej Gór Świętokrzyskich oraz w strefie Narola można tłumaczyć zjawiskiem fleksuralnego uginania krawędzi Baltiki w czasie kolizji. W odniesieniu do dolno- do środkowokambryjskiego basenu sedymentacyjnego, rozwiniętego w SE części Brunovistulikum, zaproponowano model fleksuralnego basenu przedgórskiego.

EN

During the Neoproterozoic, rift zones developed along the western slope of the East European Craton (EEC), most probably related to break-up of the Precambrian supercontinent Rodinia/Pannotia. Rifting along the SW margin of the EEC was roughly coeval with rifting along its Norwegian margin, as well as along the Orsha-Volyn Aulacogen, resulting in development of the triple junctions. Subsequently, during Cambrian to Middle Ordovician time, the passive continental margins developed along the western slope of newly formed Baltica. In Ediacaran time, the Brunovistulicum terrane was separated from Baltica. Collision of the Małopolska block with Baltica caused the late Cambrian flexural subsidence in the Łysogóry unit of the Holy Cross Mountains and in the Narol zone, as well as tectonic uplift and erosion in the Baltic Basin and the Lublin-Podlasie Basin. The Lower to Middle Cambrian sedimentary basins, developed in the SE part of Brunovistulicum, are tentatively interpreted as a flexural basin formed in a foreland of a suspected Cambrian collision zone.

13

Rola procesów tektonicznych oraz eustatycznych w rozwoju sekwencji stratygraficznych utworów neoproterozoiku i kambru basenu lubelsko-podlaskiego

Pacześna J., Poprawa P.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 7

562--571

EN

Sequence stratigraphy approach has been applied for the Neoproterozoic to Cambrian sedimentary fill of the Lublin–Podlasie Basin; the main goal of the study is to discriminate between eustatic and tectonic control of the observed sequence development. The Neoproterozoic and Cambrian sedimentary fill of the Lublin–Podlasie Basin is subdivided here into two second-order depositional sequences, separated by a basin-wide unconformity. The lower sequence A is poorly recognised. It is presumably of the early Neoproterozoic age, and is characterized by continental to costal shallow marine developments. Sequence B comprises the (late?) Neoproterozoic to Middle Cambrian. The lowermost part of the sequence B is composed of a lowstand systems tract (LST). At that time a low relative sea level was con-trolled by regional thermal doming, followed by rapid clastic and volcanogenic deposition, with rate exceeding that of subsidence of extensional grabens. During the latest Ediacaran, a transgressive systems tract I (TST I) developed. Increase of the rate of relative sea level rise was induced by a transition from syn-rift to post-rift subsidence. During the development of a following highstand systems tract I (HST I), significant sediment supply exceeded the rate of basement subsidence, causing progradation of shoreline. The next higher up-section transgressive system tract (TST II) is characterized by a gradual rela-tive sea level increase and reflects continued thermal sag phase of the Lublin–Podlasie Basin. Development of the TST II was coeval with a global transgression and controlled mainly by eustatic sea level rise. The beginning of the Middle Cambrian corresponds to the development of a HST II, controlled by a low rate of increase of the relative sea level, even if it was coeval in time with the Hawke Bay regression. The HST II is therefore interpreted here as controlled by local tectonic processes, superimposed on continued post-rift thermal subsidence of the passive margin.

14

Skład chemiczny wód w utworach karbonu górnośląskiego w świetle obliczeń statystycznych

Siwek P., Różkowski A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2003

|

z. 256

203-208

PL

W artykule scharakteryzowano skład chemiczny wód w utworach karbonu górnośląskiego na podstawie wyników przeprowadzonych obliczeń statystycznych. Obliczeniami objęto 2382 analiz chemicznych wód kopalnianych, podrzędnie opróbowanych z otworów wiertniczych. Wyniki analizy statystycznej potwierdziły i liczbowo udokumentowały trend wzrostu mineralizacji oraz zmiany składu jonowego wód z głębokością charakterystyczne dla basenów sedymentacyjnych.

EN

Groundwater chemistry of the Upper Carboniferous of the Upper Silesia Coal Basin is presented in the paper on the base of statistic calculations. 2382 results of mine water chemical analyses were taken into account, Some of waters were sampled from boreholes. Results of statistical analysis confirmed and numerically documented tendency of mineralization growth and changes of water ionic composition with growing depth of water sampling, characteristic for sedimentation basins.

15

Zastosowanie modelowań numerycznych do rekonstrukcji paleotemperatur i procesów generowania węglowodorów

Botor D., Kosakowski P.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 2

154-161

PL

Zastosowanie modelowań numerycznych do rekonstrukcji procesów generowania węglowodorów pozwala na integrację danych geologicznych, geochemicznych i geofizycznych. Ma to na celu przede wszystkim jak najbardziej wiarygodne odtwarzanie przebiegu procesów generowania węglowodorów, aby możliwie precyzyjnie oceniać potencjał naftowy skał macierzystych danego basenu sedymentacyjnego. Modelowania te obejmują modelowanie subsydencji, pogrążania i kompakcji osadów, przepływu energii cieplnej i ewolucji termicznej oraz generowania węglowodorów. Pozwalają one obliczyć stopień i czas dojrzewania (przeobrażenia) materii organicznej, a w efekcie końcowym ilość i skład wygenerowanych węglowodorów oraz określić czas kiedy miało to miejsce.

EN

Integrated numerical modelling of petroleum generation allows to reconstruct reliable hydrocarbons generation processes. Consequently, it allows to estimate petroleum potential of source rocks in the sedimentary basins. These modelling consist of modelling of subsidence, burial and compaction of sediments, energy transport, thermal history and hydrocarbons generation.

16

Modelowanie procesów generacji węglowodorów w utworach cechsztyńskich basenu polskiego

Karnkowski P.H.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 5

443-447

PL

Przy wykorzystaniu programu komputerowego PetroMod, wykonano wzdłuż kilkunastu profili geologicznych, przecinających basen polski modelowanie procesów generacji węglowodorów w utworach cechsztynu. Parametry kalibrujące (współczesny rozkład temperatur na określonych głębokościach oraz wyniki oznaczeń refleksyjności witrynitu w różnych formacjach geologicznych) umożliwiły skonstruowanie rozkładu wartości strumienia cieplnego w czasie od permu do dziś na obszarze basenu polskiego. Symulacje komputerowe z wykorzystaniem powyższego modelu rozkładu wartości strumienia cieplnego pozwoliły prześledzić kolejne fazy generacji węglowodorów w utworach cechsztyńskich w poszczególnych częściach basenu polskiego.

EN

PetroMod software enabled the computer modelling of hydrocarbon generation in the Zechstein deposits along several geological cross-section in the Polish Basin. Calibrating parameters (a contemporary field of temperature pattern at the selected deppth and vitrinite reflectance values for various geological formations) enabled to construct an image of heat flow distribution from the Permian to the Recent time in the studied area. Computer simulation applying such a heat flow model determined the individual phases of hydrocarbon generation in the Zechstein deposits of the Polish Basin.

17

Prognozy rozwoju geoenergetyki w świecie, Europie i Polsce

Sokołowski J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1998

|

R. 37, nr 1-2

3-19

PL

W artykule omówiono pojęcia: geoenergetyka, wody geotermalne, zasoby geotermalne, baseny sedymentacyjne. Określono możliwości i prognozy wykorzystania energii geotermalnej ze 194 basenów geotermalno-ropo-gazonośnych Europy i Azji, Ameryki Północnej, Afryki, Ameryki Południowej, Australii i Oceanii. Scharakteryzowano 30 prowincji geotermalno-ropo-gazonośnośnych Europy. Omówiono stan i perspektywy rozwoju geoenergetyki w Europie ze szczególnym uwzględnieniem prowincji północno-zachodniej i centralnej Europy, w której wydzielono baseny: kambryjski, dewońsko-karboński, dolnopermski, cechsztyński, triasowy, jurajski i kredowy. Wymieniono kraje europejskie, które mogą korzystać z wód geotermalnych poszczególnych basenów. Przedstawiono perspektywy wykorzystania energii geotermalnej dla 24 prowincji euro-pejskich. Scharakteryzowano stan i perspektywy wykorzystania energii geotermalnej w Polsce, podając zarys historii wykorzystania wód geotermalnych, rozpoznanie geologiczne i geotermalne po II wojnie światowej, stan wykorzystania energii geotermalnej i plany jej zagospodarowania dla celów rolniczych. We wnioskach końcowych stwierdzono, że perspektywy rozwoju geoenergetyki istnieją w krajach prowincji północno-zachodniej i centralnej Europy. Znaczne perspektywy istnieją w prowincji panońskiej obejmującej Węgry, część Rumunii, część Chorwacji i północną część Jugosławii. Wskazano też na perspektywy rozwoju geoenergetyki w Bułgarii i Rumunii na obszarze prowincji przedkarpacko-bałkańskiej i transylwańskiej, jak też na Ukrainie, w Polsce i na Słowacji w prowincjach: północno-przedkarpackiej i centralno-karpackiej.

EN

The notions of geoenergetics, geothermal resources and sedimentary basins are discussed in the paper. The author discusses possibilities and prognoses for the utilisation of geothermal energy in 194 geothermal-oil-gas-bearing basins of Europe and Asia, North America, Africa, South America, Australia and Oceania. Thirty European geothermal-oil-gas-bearing provinces have been characterised The state and perspectives of development of geoenergetics in Europe were discussed, with special emphasis on the provinces of the north-west and central Europe, where the Cambrian, Devonian-Cambrian, lower Permian, Zechstein, Triassic, Jurassic and Cretaceous basins have been distinguished. The countries entitled to the use of geothermal water in the particular basins have been listed. The perspectives of geothermal energy use in 24 European countries have been outlined. The state and perspectives of geothermal energy use in Poland have been characterised and supplemented with a brief historical description of geothermal waters utilisation, geological and geothermal recognition after World War II, state of geothermal energy utilisation and plans for its management for agricultural purposes. It has been concluded that the perspectives of development of geoenergetics exist in the countries of the north-west and central Europe provinces. Considerable perspectives can be attributed to the Pannonian province encompassing Hungary, part of Romania, part of Croatia and north part of Yugoslavia. Other such regions are: Bulgaria, and Romania in the area of the Fore-Carpathian-Balkan and Transylvania provinces as well as in the Ukraine, Poland and Slovakia in the north Fore-Carpathian and Central-Carpathian provinces.