Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Iniekcyjna technologia tworzenia horyzontalnych barier izolacyjnych: z laboratorium do warstwy wodonośnej

Falkowicz S., Cicha-Szot R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

85--91

PL

W artykule omówiono wyniki prac laboratoryjnych, których celem było określenie wpływu wybranych parametrów procesu tłoczenia ditlenku węgla do modelu porowatej warstwy wodonośnej na skalę i dynamikę jego wypływu z tejże warstwy. Określono objętość warstwy, przez którą wypływał ditlenek węgla oraz stopień nasycenia (saturacji) warstwy wodonośnej gazem. Punktowe zatłaczanie ditlenku węgla do warstwy wodonośnej jest jednym z pierwszych etapów wykonywania poziomych barier izolacyjnych, zgodnie z założeniami Technologii Horyzontalnych Barier Krzemianowych (THBK). Celem technologii THBK jest likwidacja pionowego przepływu płynów w ośrodku geologicznym, co daje szerokie pole zastosowań w ochronie wód podziemnych i górnictwie. W pracy wykonano symulację procesu oraz zoptymalizowano parametry zatłaczania cieczy zabiegowej. Podjęto także próbę przeniesienia uzyskanych w laboratorium wyników do warunków płytkich warstw wodonośnych

EN

The article discusses the results of laboratory work, the objective of which was to determine the relevant parameters of technological process of aquifer saturation by carbon dioxide during forming horizontal insulating barriers, in accordance with the Technology of forming Horizontal Silicate Barriers (THBK). The main objective of the THBK technology is vertical control of fluid flow in porous media, what gives a wide field of applications in groundwater protection and mining. In this work simulation of saturation process and optimization of injection parameters were performed. Moreover, an attempt to transfer obtained laboratory results to shallow aquifers conditions was conducted.

2

Propozycje rozszerzenia działań celem zagospodarowania materiałów odpadowych z górnictwa węgla kamiennego

Klojzy-Karczmarczyk B., Mazurek J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 98

151--165

PL

W procesie wydobycia i wzbogacania urobku węglowego powstają znaczne ilości materiałów odpadowych, głównie skała płonna oraz muły węglowe, uznawane za odpad lub surowiec. Podstawowe kierunki zagospodarowania skały płonnej oraz odpadów wydobywczych to produkcja kruszyw, produkcja pełnowartościowych produktów energetycznych oraz roboty likwidacyjne w kopalniach węgla kamiennego i podsadzanie wyrobisk. W pracy przedstawiono propozycję poszerzenia tych działań dla lepszego wykorzystania materiałów odpadowych. Rozpoznano możliwość wykorzystania kruszyw lub odpadów do wypełniania wyrobisk odkrywkowych, również na obszarach będących w zasięgu zbiorników wód podziemnych, możliwość budowy warstw izolujących z materiału odpadowego (muły węglowe) oraz wytwarzanie mieszanek mułów węglowych z osadami ściekowymi celem produkcji materiałów o dobrych właściwościach energetycznych. Analizę przeprowadzono na podstawie badań własnych i danych literaturowych, dotyczących szeregu wybranych parametrów materiałów odpadowych. Wykonano i przedstawiono wstępne badania wielkości ciepła spalania oraz wartości opałowej mułów węglowych w połączeniu z innym materiałem odpadowym, jakim są osady ściekowe. Zaproponowane sposoby i działania wpisują się w dotychczasowe kierunki zagospodarowania, jednak pozwalają na rozszerzenie zakresu stosowania zarówno odpadów wydobywczych, jak i produktów wytwarzanych na bazie skały płonnej czy mułów węglowych. Jednak ze względu na częsty brak stabilnego składu tych materiałów, każdorazowo przed próbą ich zastosowania należy dokonać oceny ich aktualnych właściwości. Wnioskuje się, że istotne jest kontynuowanie badań celem promowania wykorzystania gospodarczego już istniejących metod oraz poszukiwania nowych rozwiązań dla zagospodarowania odpadów wydobywczych.

EN

In the process of extraction and enrichment of coal waste, considerable quantities of waste material are produced, mainly the gangue and coal sludge, considered as waste or raw material. The main directions of the management development of the waste rock are the production of aggregates, the production of energy products and the liquidation works in hard coal mines and the filling of excavations. The paper proposes the extension of these activities to the use of waste material. The possibility of using aggregates or extractive waste to fill open-pit excavations has been proposed, also in areas within the reach of groundwater and the possibility of building insulation layers of waste material and the production of mixtures of hard coal sludge and sewage sludge to produce material with good energy properties. The analysis was based on the author’s own research and literature data related to selected parameters of waste material. This paper presents our own preliminary studies on the amount of combustion heat and the calorific value of coal sludge combined with other wastes such as sewage sludge. The proposed methods and actions are part of the current directions of development, but they allow the extension of the scope of use of both extractive waste and products produced on the basis of gangue or coal sludge. Due to the frequent lack of the stable composition of these materials, their current properties should be assessed each time before attempting to use them. The fact that it is important to continue research to promote existing economic use and to seek new activities or methods has been concluded.

3

Assessment of the sorption properties of materials proposed for the construction of insulation barriers

Sobik-Szołtysek J., Bień J., Grosser A.

Environment Protection Engineering

|

2016

|

Vol. 42, nr 1

169--189

EN

Sorption properties of fine-grain mixtures of mineral waste proposed for construction of separation screens in landfill sites have been examined. The removal of heavy metals by the mixtures analysed was evaluated by the static batch method. It was found that they characterize by high ability to remove heavy metals at the level of over 99%, even with high contents of these elements. The sorption parameters have been determined based on the Langmuir and Freundlich isotherms. The alkaline character of some components of mixtures provides stabilization of pH, preventing removal of heavy metals to the environment in response to contact a barrier with acid solutions.

4

Torkretowanie jako element sztucznej bariery izolacyjnej podziemnego składowiska odpadów

Mazurkiewicz M., Palarski J., Plewa J., Piotrowski A.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2010

|

nr 8

3-7

PL

W opracowaniu przedstawiono ocenę możliwości wykorzystania podziemnych wyrobisk górniczych kopalń węgla kamiennego jako potencjalnego składowiska odpadów niebezpiecznych. Z uwagi na bardzo duże potencjalne zagrożenia odpadów dla środowiska, a w szczególności dla wód dołowych, istotnym jest wykonanie odpowiedniej bariery izolacyjnej. Przeanalizowano i wykazano możliwość wykorzystania powszechnie stosowanej i sprawdzonej technologii torkretowania do budowy sztucznej bariery izolacyjnej przy podziemnym składowaniu odpadów niebezpiecznych.

EN

This study sets forth an assessment of possibilities of the use of underground mining excavations in the hard coal mines as a potential hazardous waste landfill. The essential meaning has an execution of a relevant insulating barrier in consideration of very high potential waste hazards for the environment, and in particular for ground water. There has been analyzed and drawn attention to the opportunity of the use of universally applied and well-tried technology of the spraying with concrete to build the insulating artificial barrier in the course of an underground hazardous waste disposal.

5

Ocena porozymetrycznych i filtracyjnych własności hydromieszanin popiołu lotnego do budowy barier izolacyjnych podziemnych składowisk

Plewa F., Pierzyna P., Kanafek J.

Polityka Energetyczna

|

2009

|

T. 12, z. 2/2

475-484

PL

Ilość powstających odpadów energetycznych skłania do poszukiwania nowych możliwości ichwykorzystywania np. do budowy barier izolacyjnych w składowiskach odpadów. Podstawowym warunkiem, jaki musi spełniać materiał stanowiący barierę izolacyjną, jest warunek szczelności. Szczelność scharakteryzowana jest poprzez współczynnik filtracji, którego wartość nie może przekraczać 1ź10-9 m/s. O wielkości współczynnika filtracji decyduje porowatość aktywna materiału, a więc pory o średnicy większej niż 0,2 ?m. W niniejszym artykule przedstawiono możliwość wykorzystania wybranych odpadów energetycznych do budowy barier izolacyjnych poprzez ocenę ich własności porozymetrycznych i filtracyjnych. Porowatość otwarta (no) zestalonych hydromieszanin popiołu z produktami odsiarczania spalin z El. "X" wynosi średnio 20,41%, a porowatość aktywna (na) średnio 3,04%. O porowatości otwartej no zestalonej hydromieszaniny popiołu decydują pory subkapilarne generalnie w zakresie średnic 0,01-0,1 ?m. Natomiast współczynnik filtracji omawianego materiału w zależności od metody badawczej wyniósł 1,55E-10 m/s dla permeametru Kamieńskiego oraz 1,81E-9 m/s dla "Flow pump".

EN

The most important requirement, which must be met by a material for an isolation barrier is its permeability. Permeability is characterized by filtration coefficient, which value must be not higher than 1ź10-9 m/s. Active porosity of a material decides on the value of filtration coefficient that means pores of diameter larger than 0,2 ?m. Open porosity (no) of stabilized mixtures of fly ash with desulphurization by-products from power plant "X" and water is equal in average to 20,41%, and its active porosity (na) 3,04% (see Table 2 and Fig. 2). Open porosity n0 regards on sub-capillary pores in a range of diameter 0,01-0,1 ?m. Filtration coefficient measured for discussed material equals, in relation to a method used, 1,55 10-10 m/s for Kamienski permeameter and 1,81 10-9 m/s for the flow pump method (see Table 3 and Figures 3 and 4). Obtained values of porosymetric properties and low filtration coefficient of mixture of fly ash with desulphurization by-products from "X" power plant prove positively on ability to use of this type of fly in different technologies related to isolation of structures, i.e. isolation barriers for underground waste disposal sites, sealing plugs and dams, shortcretes, etc.

6

Zmienność współczynnika filtracji w mule węglowym proponowanym do budowy barier izolacyjnych

Doniecki T., Siedlecka E.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2009

|

T. 12, nr 3

219-230

PL

Zagrożenie zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego w wyniku działalności gospodarczej spowodowało, że coraz częściej w nowoczesnych projektach środowiskowych wykorzystuje się bariery izolacyjne. W większości przypadków bariery izolacyjne stosowane są na terenach, na których lokalizuje się składowiska odpadów. Najkorzystniejszymi właściwościami izolacyjnymi charakteryzują się skały ilaste; są to materiały najczęściej stosowane do budowy barier izolacyjnych. W tym celu można również wykorzystywać odpady mineralne, w których część składników stanowią minerały ilaste. Takimi odpadami są muły węglowe powstające w procesach wzbogacania węgli kamiennych. W artykule przedstawiono charakterystykę mułów węglowych pochodzących z KWK Janina. Badaniami objęto muły pochodzące z przeróbki węgla kamiennego w latach 2005-2007. Część mułów węglowych wytworzonych w tych latach podlegała depozycji na tzw. mułowiskach. Określono zmienność współczynnika filtracji w zależności od rodzaju cieczy stosowanej do badania. Wykazano, że muły węglowe charakteryzują się niewielkimi zmianami w zakresie parametrów filtracyjnych bez względu na zmiany składu stosowanych roztworów filtrujących. We wszystkich przypadkach uzyskany współczynnik filtracji jest niższy niż wymagany literą prawa, to jest k < 10-9 m/s. Współczynnik filtracji uzyskany podczas przepływu wody dejonizowanej przez zagęszczony przy wilgotności optymalnej muł węglowy wynosi 1,11 · 10-11 m/s. W przypadku filtracji przez muł węglowy roztworów wzrasta prędkość filtracji. Największy wzrost prędkości obserwuje się dla roztworu 1N kwasu solnego.

EN

The threat of environmental ground-water pollution as a result of economic activity has caused the increase of use the insulating barriers in the modern environmental projects. In most cases, insulating barriers are used in the landfill areas location. The best insulating properties have the clay rocks - the most commonly used materials in the construction of insulating barriers. The clay minerals are also the constituent of the mineral wastes, such as the coal sludge from hard coal enrichment, which can be used to form the barriers. This article presents the characteristics of coal sludge from a coal mine Janina (South Poland). The mud formed in the years 2005-2007 as a waste product of coal processing was used in examination. Some coal sludge produced in recent years was disposed on the mud clarifier. The variability of the filtration coefficient, depending on the type of fluid used for testing, was examined. It has been shown that the changes of coal sludge filtration parameters are low regardless of changes in the composition of filtering solutions. In all cases, the filtration coefficient is lower than the level required by letter of the law. The coefficient of permeability obtained during distilled water filtration by a compact coal sludge wopt is equal 1.11 · 10-11 m/s. In the case of solutions filtration through the coal sludge the speed of filtration increases. The largest increase of filtration speed is observed for the 1N hydrochloric acid solution.

7

Grunty spoiste surowcem do formowania mineralnych barier izolacyjnych - zasady wstępnej oceny ich przydatności

Drągowski A., Łuczak-Wilamowska B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 7

9-12

PL

W nawiązaniu do wymagań dotyczących lokalizacji budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk różnych rodzajów odpadów, w artykule przedstawiono tok postępowania, istotny dla wstępnego określenia przydatności różnych złóż surowców ilastych do formowania mineralnych barier izolacyjnych. Omówiono proponowany przez autorów zakres prac: studialnych, badań i obserwacji terenowych z poborem próbek do badań laboratoryjnych, badań laboratoryjnych cech identyfikacyjnych gruntów istotnych do formowania barier mineralnych oraz prac kameralnych prowadzących do uporządkowania wyników badań terenowych i laboratoryjnych i dokonania wstępnej oceny przydatności.

EN

The paper, referring to requirements concerning location, exploitation and decomissioning of waste dumps, presents the procedure important for preliminary assessment of various deposits of cohesive soils regarding their usability as material for construction of mineral sealing barriers. Proposed scope of work - study, research and fieldwork with sampling, laboratory studies of samples to measure identification parameters important for mineral barrier construction, as well as work on interpreting the field and laboratory data to preliminarily assess the value of a given resource.

8

Ocena wrażliwości środowiska geologicznego na zanieczyszczenia w planowaniu przestrzennym na przykładzie obszaru okolic Orli na Podlasiu

Falkowska Ewa

Geologos

|

2007

|

Vol. 11

151--162

PL

Badania przeprowadzone na obszarze Równiny Bielskiej w okolicach Orli w celu określenia prawidłowości rozmieszczenia naturalnych barier izolacyjnych (geologicznych) wskazują na występowanie związku pomiędzy genezą form geomorfologicznych a zdolnościami do zatrzymywania zanieczyszczeń osadów budujących ich strefę przypowierzchniową. W ramach badań wykonano kartowanie geologiczne z wykorzystaniem zdjęć lotniczych oraz określono skład granulometryczny, zawartość węglanu wapnia, zawartość substancji organicznej, pH, pojemność wymiany kationowej (CEC) oraz zawartość Cu, Cr, Co, Zn, Pb dla reprezentatywnych próbek gruntów. Morfogeneza obszaru, związana z procesem deglacjacji arealnej, spowodowała powstanie różnorodności litologicznej i strukturalnej tej strefy, a w konsekwencji także odmienności właściwości izolacyjnych osadów. Wysoczyznę morenową w okolicach Orli, ze względu na niską wodoprzepuszczalność i wysokie wartości pojemności sorpcyjnej budujących ją osadów, można uznać za obszar występowania naturalnej bariery izolacyjnej. Potencjalne zagrożenie stanowić tu może jednak odpływ ewentualnych zanieczyszczeń ze spływem powierzchniowym w kierunku stref o gorszych własnościach izolacyjnych, takich jak równiny akumulacyjne, tarasy kemowe lub fluwioglacjalne równiny piaszczyste. Rolę bariery izolacyjnej spełniają także organiczne utwory obniżeń wytopiskowych - torfy i namuły. Tarasy kemowe wysoczyzny zbudowane z piasków są strefami ułatwionej migracji potencjalnych zanieczyszczeń. O wysokim poziomie zagrożenia tych stref decyduje też płytkie położenie zwierciadła wód gruntowych. Dlatego lokalizacja obiektów uciążliwych w strefach występowania kemów i równin akumulacyjnych wymaga rozważenia konieczności zastosowania sztucznych barier izolacyjnych. W rejonie Orli stwierdzono również występowanie strefowości układu form geomorfologicznych. W sąsiedztwie doliny Białki i Orlanki powstały obszary o skomplikowanej budowie geologicznej i mozaikowym układzie wychodni. Natomiast fragmenty wysoczyzn morenowych oddalone od dolin rzecznych charakteryzują się występowaniem większych i jednorodnych litologicznie form. Jest to prawidłowość, która w znacznym stopniu powinna ułatwiać proces planowania przestrzennego.

EN

Estimating the level of geological environment degradation risk appears to be a very important element of land planning. Among other things it should include an assessment of the soils susceptibility to pressure from anticipated anthropogenic factors. With the aim of such an assessment, investigations were carried out in the part of the Bielska Plain near Orla (eastern part of the Polish Lowlands). A geomorphologic model of the area was constructed as well as the evaluation of the susceptibility of cover soils to pollution. Lithological characteristics of deposits, filtration coefficient, cation exchange capacity (CEC) and heavy metal content (Pb, Cd, Cu, Cd, Cr, Zn, Co) were adopted as indicators of deposits’ pollution retention abilities. The connection between the presence of natural insulation barriers, and the geological setting and origin of postglacial areas in the Bielska Plain area was established. The geomorphology of the studied area was as the result of areal deglaciation. Typical morphological forms in the analyzed area include moranic plateau, melt-out depressions, side valleys connecting postglacial smaller melt- outs on the plateau and accumulation plains with a high-stand or ice-dammed sandy-silty or sandy cover. These forms are of different sediments which are characterized by different physical and chemical properties. Due to very high sorption abilities, low permeability potential and cohesive soils of morainic plateau and organic sediments form a natural barriers protecting groundwater from pollution.

9

Osuszanie i izolacja zewnętrznych poziomych konstrukcji betonowych przy użyciu kompozytu tekstylnego

Szer J., Moraczewski A., Wojtysiak J.

Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce

|

2007

|

T. 2

275-278

PL

Przyspieszenie osuszania wylewek betonowych przeznaczonych szczególnie na tarasy, balkony i loggie oraz ich izolacja przeciwwodna jest jednym z ważniejszych problemów w budownictwie. Dotychczas suszenie betonów odbywa się w sposób naturalny a ich izolację wykonuje się po odpowiednim przeschnięciu betonu - przy użyciu znanych przepon przeciwwodnych takich jak: papa, folia lub materiały spoinowe (impregnaty) rozprowadzone na ich powierzchni. W warunkach rzeczywistych okres dojrzewania (wiązania i schnięcia) betonu jest dość długi, ponieważ wiąże sę~ on z naturalnym odprowadzaniem nadmiaru wody. Dopiero po tym okresie połozyć można izolację i wykonać wylewkę zewnętrzną. Zagadnienie to zostało rozwiązane nową metodą polegająca na wprowa- dzeniu w miejsce dotychczas stosowanych materiałów izolacyj- nych kompozytu tekstylnego o specjalnych właściwościach.

EN

The proposal new metod for drainage and damp insulation building structure with aid textile compose.

10

Wykorzystanie materiałów kompozytowych wytworzonych na bazie wybranych odpadów energetycznych do wykonywania barier izolacyjnych w składowiskach odpadów

Plewa F, Pierzyna P., Piontek P.

Polityka Energetyczna

|

2006

|

T. 9, z. spec.

447-456

PL

Ilość powstających odpadów energetycznych skłania do poszukiwania nowych możliwości ich wykorzystywania np. do budowy barier izolacyjnych w składowiskach odpadów. Podstawowym warunkiem, jaki musi spełniać materiał stanowiący barierę izolacyjną, jest warunek szczelności. Szczelność scharakteryzowana jest poprzez współczynnik filtracji, którego wartość nie może przekraczać 1ź10-9 m/s. W przypadku składowisk podziemnych materiał izolacyjny, oprócz wymaganej i ściśle określonej granicznej wartości współczynnika filtracji, powinien charakteryzować się odpowiednimi właściwościami mechanicznymi dobranymi do warunków panujących w górotworze. W niniejszym artykule przedstawiono możliwość wykorzystania odpadów energetycznych do budowy barier izolacyjnych poprzez ocenę wpływu dodatku cementu na własności mechaniczne oraz filtracyjne mieszanin popiołowo-wodnych.

EN

The amount of energetic waste that is produced in power plants encourages for seeking new methods of its use e.g. as insulating barrier in waste depositories. The main condition for the material to be used as insulating barrier is its low permeability. Permeability is characterized by permeability factor which must be below 1ź10-9 m/s. In case of underground waste depositories, the material used as insulating barrier apart from low permeability factor must be also characterized by proper mechanical properties matching the surrounding rock mass. Estimation of cement addition for the mechanical properties and permeability of water /fly-ash slurries used as possible insulating barrier is presented in the article.

11

Właściwości zawiesin z materiałów odpadowych z dodatkiem środka wiążącego w aspekcie możliwości ich wykorzystania do likwidacji zawodnionych szybów

Palarski J., Plewa F., Pierzyna P., Zając A.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2005

|

R. 29, z. 4

139-144

PL

Likwidacja wyrobisk górniczych, a zwłaszcza szybów, jest zagadnieniem złożonym, szczególnie w warunkach zagrożeń wodnych i gazowych. Niniejszy artykuł dotyczy wieloletnich badań własnych zespołu badawczego nad przydatnością wysokozagęszczonych mieszanin (materiałów kompozytowych) wytwarzanych na bazie odpadów energetycznych z dodatkiem środka wiążącego jako materiałów konstrukcyjnych do likwidacji zawodnionych wyrobisk górniczych.

EN

Liquidation of mining workings, particularly mine shafts represent a complex subject, especially in case of water and gas hazard presence. This paper relates to results of research obtained from many years of experiences collected by the team of researchers on the use of highly densified mixtures (composite materials) made from power generation waste and binders as construction materials for liquidation of flooded mining workings.

12

Iły serii poznańskiej jako podłoże składowisk odpadów na przykładzie odsłonięcia w Budach Mszczonowskich

Łuczak-Wilamowska B.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 10/2

966-970

EN

Poznań Series formation occurs on the vast territory of Poland. It comprises clays which form a natural barrier sealing underlying geological beds and ground waters from infiltration of contaminants from the sub-surface soils. These sediments are valuable basement soils of landfills. The mineral composition, permeability and cation exchange capacity of quantitatively prevailing coherent soils of this series show that this soil could be a good sealing material and sorbent. However, clays of the Poznań Series show the breccia-type of weathering, are fractured, contain carbonates and sulfates and often are interbedded by loose soils, as it was observed in the outcrop in Budy Mszczonowskie. Therefore, the choice of localisation of a landfill should be preceeded each time by examinations of bottom soils. Often, these soils require applying of simple technical treatment which would improve their parameters to ensure that the landfill be not harmful for the natural environment.

13

Geomorfologiczne uwarunkowania występowania naturalnych barier izolacyjnych w wybranych dolinach rzecznych Niżu Polskiego

Falkowska E.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 10/2

929-936

EN

Geomorphological investigations in the eastern part of the Polish Lowlands have demonstrated the predominance of rivers with an "inherited" character, that is rivers which have adapted a series of depressions after glacial melt-outs for their flow. Initially vast and shallow overflow lakes filled these depressions, in most cases giving parts of valleys, and occasionally also whole valleys a basin shape. The lakes were completely filled with marsh sediments: lake clays, gyttia, organic muds and peats. The admixture of channel sediments in basin-like river valleys is rather small in relation to their area. Due to areal deglaciation typical morphological forms developed in the Polish Lowlands. These include basin-like valley bottoms of lacustrine origin, side valleys connecting postglacial smaller melt-outs on the plateau, glacigenic deformations in the edge zones of the plateau and postglacial accumulation plains with a high-stand or ice-dammed sandy-silty cover. Regularities in the occurrence of features testifying for a glacial origin of wide and long sections were observed in river valleys of Supraśl, Nida, Wkra, Narew, Nurzec, Toczna, Tyśmienica, Piwonia, Krzna, as well as within the neighbouring plateaux. A geomorphological model of large areas was presented, along with the evaluation of the susceptibility of cover soils to pollution. Only such analysis enables an rational economically management of these areas. Lithological characteristics of sediments, filtration coefficient, cation exchange capacity (CEC), heavy metal sorption (Pb, Cd, Cu) and sorption intensity of Pb, Cd and Cu were adopted as indicators of the capacities of sediments building inherited river valleys and adjacent areas to retention of pollution. Sub-surface sediments of the same origin reveal similar physico-chemical properties despite their different age and different range of the particular glaciations, therefore they can be divided into five classes in respect to their capacities to retain pollution. Class I includes sediments with high capacities to retain pollution, i.e., peats, while class V includes sediments with very poor retention capacities, i.e., sands of the channel facies. The evaluation of pollution retention in the case of the investigated polygenic melt-out river valleys and adjacent areas depends on the occurrence of two zones. The first is the valley bottom, a vast area with considerably thick organic sediments (of lake and marsh origin) with high sorption capacities. These sediments create natural isolation barrier. The second zone is the plateau with slope wash sediments and kame terraces and with postglacial accumulation plains. Apart from sediments with very high capacities to retain pollution (clays), sedimentss with much lower capacities such as sands also occur there. The efficiency of the protection cover occurring within bottoms of the studied river valley section depends largely on its continuity, which can be affected by: a) valley kames within peat layers, b) glaciogenic deformations, complicating recharge, c) engineering objects.

14

Wykorzystanie naturalnych i sztucznych barier izolacyjnych w projektowaniu podziemnych składowisk odpadów

Plewa F., Mysłek Z., Strozik G.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2000

|

z. 246

205-215

PL

W artykule omówiono wybrane problemy wykorzystania podziemnych wyrobisk górniczych jako miejsc składowania odpadów. Scharakteryzowano warunki jakie powinna spełniać naturalna bariera izolacyjna którą stanowi górotwór oraz sztuczne bariery izolacyjne dla skutecznego i długotrwałego izolowania odpadów od środowiska. Szczególną uwagę poświęcono analizie możliwości składowania odpadów w wyrobiskach likwidowanych kopalń węgla kamiennego.

EN

The paper describes some select problems related to usage of underground workings as waste repositories. The requirements for the natural isolating barrier (rock mass) and artificial isolating barriers have been discussed from the point of effective and long term isolating of waste from the environment. A special attention has been given to the analysis of possibilities of waste storage in underground workings of coal mines assigned to liquidation

15

Przetwornik logarytmujący z barierą do badania rezystancji izolacji maszyn elektrycznych

Madej P.

Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2000

|

Vol. 48, nr 20

275-283

PL

Po oceny bezpieczeństwa maszyn elektrycznych konieczne jest okresowe badanie ich rezystancji izolacji. Takie badania muszą być wykonane w miejscu pracy maszyny, bez jej demontażu. Stwarza to problem pomiarowy ze względu na praktycznie trwałe połączenie części maszyny z uziemieniem. Zastosowanie w takich badaniach klasycznego laboratoryjnego miernika - układu pomiarowego do mierzenia bardzo dużych rezystancji przy stałym napięciu pomiarowym jest niemożliwe. Część obwodów układu pomiarowego nie może być bezpośrednio połączona z uziemieniem. Izolacja tej części układu może bocznikować mierzoną rezystancję izolacji maszyny - wprowadzić niedokładność zmniejszającą wynik pomiaru. Ponadto konieczne jest dodanie układu bariery izolacyjnej dla bezpieczeństwa. Zaproponowana w opracowaniu konfiguracja blokowa przetwornika pomiarowego i wprowadzona operacja logarytmowania stosunku prądów minimalizuje efekt bocznikowania, eliminuje przełączanie zakresów, upraszcza układ bariery izolacyjnej. Wynik pomiaru może być odniesiony do wartości rezystancji izolacji uznanej za dopuszczalną dla danej maszyny. Przedstawiono także wyniki analizy niedokładności pomiaru, spowodowanej elementami bloku logarytmującego oraz efekt pojawiania się składowej stałej w sygnale pod wpływem okresowych zakłóceń.

EN

The safety of electric machines is estimated by their insulation resistances periodical testing which has to be carried out without the dismantling of a machine. This may be troublesome for the measurement as the machine's parts are permanently connected with the ground. It is impossible to apply a standard laboratory meter (a device for measuring very high resistances at the direct voltage) to such tests. A part of a measurement device circuit cannot be directly connected with the ground. If that part of a measurement device is isolated, this may shunt the measured resistance, decreasing the measurement result. In adding, an insulation barrier circuit is necessary for preserving safety. The suggested block scheme of the measurement converter and the applied logarithmic ratio of currents operation reduce the shunt effect, eliminate the switching of ranges and simplify the insulation barrier circuit. The measurement result may be referred to the insulation resistance value accepted as permissible for the tested machine. The analysis of measurement inaccuracy caused by the elements of the logarithmic block has been performed and its results are presented, as well as the effect of the signal offset caused by the periodic disturbances.