Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Changes crushing resistance (CR) of granulated aggregate obtained from fluidized bed fly ash (FBFA) processed in a CO2 atmosphere and seasoned in an of high humidity air

Bzowski Zbigniew, Łączny Jacek Marian, Proksa Jadwiga

Instal

|

2023

|

nr 12

124--128

EN

The aim of the research presented in the article was to investigate how the high-humidity air environment changes the crushing resistance (CR) of granulated carbonated fluidized bed fly ash (CGFBFA). It was assumed that CR influences the way it is used in geoengineering as a substitute for natural aggregates. The results of testing the granulate obtained in the three-phase carbonation reaction with carbon dioxide and granulation process in a multifunctional rotary granulator (MRG) are presented. The obtained product was exposed for a period of time three years in the conditions of the atmosphere of the mine gallery of the experimental mine. The air humidity ranged from 76% to 98% and the temperature ranged from approx. 6°C to approx. 14°C. The crushing resistance tests (CRT) of the samples were carried out using a SCHIMADZU AGX-300kN VINSTON hydraulic press (USA). Mineralogical studies were performed using the powder diffractometric method (DSH), using Bragg-Brentano geometry. The Bruker D8 Discover diffractometer, CuKa radiation, Ni filter and LYNXEYE_XE detector were used. Has been demonstrated, that the 3-year exposure of in the mine air atmosphere had a positive effect on the increase CR of CGFBFA, causing its increase from 5 MPa to 7.4 MPa, i.e. by approx. 32.4%. The increase of CR was interpreted as the result of the formation of relatively large amounts of gypsum in the composition in CGFBFA after the exposed period. Mineralogical research also leads to the preliminary conclusion that calcite and ettringite also play a role in this process. It was hypothesized that calcite is a binding factor at the stage of the carbonation process. We assumed that later, this too phase participating in the crystallization process of ettringite by replacing some of the sulfate ions (SO32-) with CO32 - ions. As a result of this process, the conditions of thermodynamic equilibrium in ettringite may change, which favours the crystallization of gypsum. This issue will be the subject of further research. Research carried out and analyses showed that granulation of LPF in an atmosphere of carbon dioxide may be a prospective method of their management in combination with CO2 utilization. This idea is consistent with the EU strategy regarding the circular economy (CE) and carbon dioxide sequestration and utilisation (CCS/CCSU).

PL

Celem badań przedstawionych w artykule było zbadanie, jak środowisko powietrza o dużej wilgotności zmienia odporność na miażdżenie granulowanego karbonizowanego popiołu lotnego z kotła fluidalnego. Założono, że odporność na miażdżenie wpływa na sposób jego wykorzystania w geoinżynierii jako substytut kruszywa naturalnego. W artykule przedstawiono wyniki badań granulatu otrzymanego w wyniku trójfazowej reakcji karbonatacji dwutlenkiem węgla oraz procesu granulacji w wielofunkcyjnym granulatorze obrotowym. Otrzymany produkt poddano ekspozycji przez okres trzech lat w warunkach atmosfery chodnika kopalni doświadczalnej. Wilgotność powietrza wahała się od 76% do 98%, a temperatura od ok. 6°C do ok. 14°C. Badania odporności na miażdżenie próbek przeprowadzono przy użyciu prasy hydraulicznej SCHIMADZU AGX-300kN VINSTON (USA). Badania mineralogiczne przeprowadzono metodą dyfraktometrii proszkowej (DSH) z wykorzystaniem geometrii Bragga-Brentano. Zastosowano dyfraktometr Bruker D8 Discover, promieniowanie CuKa, filtr Ni i detektor LYNXEYE_XE. Wykazano, że 3-letnia ekspozycja atmosfery powietrza kopalnianego pozytywnie wpłynęła na wzrost odporności na miażdżenie badanych próbek, powodując jego wzrost z 5 MPa do 7,4 MPa, tj. o ok. 32,4%. Wzrost odporności na miażdżenie interpretowano jako skutek wytworzenia się po okresie naświetlania stosunkowo dużych ilości gipsu w składzie granulatu. Badania mineralogiczne prowadzą także do wstępnego wniosku, że rolę w tym procesie odgrywają także kalcyt i ettringit. Postawiono hipotezę, że kalcyt jest czynnikiem wiążącym na etapie procesu karbonatyzacji. Założyliśmy, że później także ta faza bierze udział w procesie krystalizacji ettringitu poprzez zastąpienie części jonów siarczanowych (SO32-) jonami CO32. W wyniku tego procesu warunki równowagi termodynamicznej w ettringicie mogą ulec zmianie, co sprzyja krystalizacji gipsu. Zagadnienie to będzie przedmiotem dalszych badań. Przeprowadzone badania i analizy wykazały, że granulacja popiołów lotnych z kotłów fluidalnych w atmosferze dwutlenku węgla może być perspektywiczną metodą ich zagospodarowania w połączeniu z utylizacją CO2. Idea ta jest spójna ze strategią UE dotyczącą gospodarki o obiegu zamkniętym (CE) oraz sekwestracji i utylizacji dwutlenku węgla (CCS/CCSU).

2

Metodyka analizy przestrzeni porowej skał łupkowych

Leśniak G., Such P., Leśniak G., Mroczkowska-Szerszeń M., Dudek L., Cicha-Szot R., Spunda K.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2017

|

nr 214

1--154

PL

Badania petrofizyczne i mineralogiczne stanowią podstawowy zestaw analiz skał zbiornikowych. Standardowe metodyki badawcze stosowane dla skał konwencjonalnych nie sprawdzają się w przypadku skał drobnoziarnistych, dlatego też wymagają modyfikacji w zakresie wykonywania pomiarów i interpretacji w celu sporządzenia poprawnego opisu potencjalnych „sweet spotów" w skałach łupkowych. Celem książki jest przegląd metodyk metodyk badawczych stosowanych do scharakteryzowania parametrów petrofizycznych i składu mineralnego skał łupkowych. Prace te zostały wykonane w ramach projektu pt. „Metodologia wyznaczania sweet spotów na podstawie własności geochemicznych, petrofizycznych, geomechanicznych w oparciu o korelację wyników badań laboratoryjnych z pomiarami geofizycznymi i model generacyjny 3D", dofinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu Blue Gas – Polski Gaz Łupkowy, nr umowy BG1/MWSSSG/13. W pracy przedstawione zostały: • metody doboru i przygotowania próbek, • metody badania składu mineralnego z zastosowaniem metod mikroskopii optycznej, skaningowej (SEM), spektroskopii w podczerwieni (FTIR – ang. Fourier Transformed Infrared Spectroscopy) oraz badań rentgenostrukturalnych (XRD), • metody badania przestrzeni porowej: porometria helowa, porozymetria rtęciowa (MICP – ang. Mercury Intrusion Capillary Pressure), gęstość materiałowa, szkieletowa, objętościowa, rozkład wielkości porów, badania sorpcji, • pomiary współczynnika przepuszczalności metodą Pulse Decay, • metody interpretacji wyników dla skał łupkowych (skały drobnoziarniste). Zaprezentowane metodyki zostały opracowane na podstawie analiz wykonanych dla skał syluru i ordowiku basenu bałtyckiego opisanych w rozdziale 1. Przygotowane w ramach programu Blue Gas metodyki i interpretacje znajdą zastosowanie również w badaniach innych typów złóż niekonwencjonalnych. Mogą one zostać wykorzystane w badaniach złóż typu tight (o przepuszczalnościach do 100 razy większych od przepuszczalności złóż łupkowych) i CBM (Coal Bed Methane) / CMM (Coal Mine Methane) (przepuszczalności do 1000 razy większe od przepuszczalności skał łupkowych, przestrzeń porowa będąca mieszanką przestrzeni porowej typu tight i CBM).

EN

Petrophysical and mineralogical studies constitute a basic set of reservoir rock analysis. Standard research methods for conventional rocks do not work in the case of fine grained rocks, and thus require verification in terms of conducting measurements and interpretation, for a proper sweet spots description in shale rock formations. The aim of this book is to review methodologies of methodologies for petrophysical and mineralogical shale rocks characterization. These works were carried out in the frame of scientific project: "Methodology to determine sweet spots based on geochemical, petrophysical and geomechanical properties in connection with correlation of laboratory tests with well logs and generation model 3D" financed by National Center for Researches and Development in the frame of Blue Gas – Polish Shale Gas, no BG1/MWSSSG/13. The book contains: • methods of selection and preparation of samples, • methods of mineral composition analyses with the use of optical microscopic methods, scan microscopic methods (SEM), infrared investigations (FTIR – Fourier Transformed Infrared Spectroscopy) and x-ray measurements (XRD), • methods of pore space investigations: helium porometry, mercury porosimetry (MICP – Mercury Intrusion Capillary Pressure), material, skeletal and bulk densities, pore size distribution, adsorption analysis, • permeability coefficient analysis with the use of Pulse Decay method • methods of interpretation of obtained results for shale rocks (fine grained rocks). All presented methodologies were performed on the base of the Silurian and the Ordovician shale rocks from the Baltic basin descripted in the Chapter 1. Prepared in the frame of Blue Gas project methodologies and interpretation procedures will be also useful for other types of unconventional reservoirs. They might be apply for tight rocks reservoirs (permeabilities 100 time greater than permeabilities in shale rocks) and CBM (Coal Bed Methane)/CMM (Coal Mine Methane) (permeabilities up to 1000 times greater than permeabilities in shale rocks – pore space forms mix of tight and CBM pore spaces).

3

Pochodzenie i zagrożenia siarkowodorem i wysokociśnieniowym gazem ziemnym w złożu kopalń rud miedzi Polkowice-Sieroszowice i Rudna – wstępne badania izotopowe i mineralogiczne

Kotarba M. J., Bilkiewicz E., Manecki M., Pawlik W., Ciesielczyk A., Selerowicz T.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 469

9--33

PL

Wyniki badań składu cząsteczkowego i izotopowego (13C/12C w CH4, C2H6, C3H8, iC4H10, nC4H10 i CO2, 2H/1H w CH4 i 15N/14N w N2) dwóch próbek gazu ziemnego występującego w utworach wapienia cechsztyńskiego (Ca1) kopalni Rudna porównano z gazem ziemnym akumulowanym w utworach karbonu, czerwonego spągowca i wapienia cechsztyńskiego (Ca1) monokliny przedsudeckiej oraz gazu wytworzonego podczas pirolizy wodnej z kopalnej materii organicznej utworów dolomitu głównego (Ca2). Badany gaz ziemny charakteryzuje się normalnym składem izotopowym w układzie metan–etan–propan, co świadczy o tym, że powstał w jednej fazie generowania z tej samej skały macierzystej, zawierającej kerogen mieszanego typu II/III, prawdopodobnie w obrębie utworów karbońskich. Na podstawie badań mineralogicznych i izotopowych 13C/12C 12 próbek węglanowych i 34S/35S 14 próbek siarczanowych, pobranych w strefie głębokości eksploatacji rud miedzi od 900 do ok. 1200 m ZG Polkowice-Sieroszowice i Rudna w zakresie współczesnych temperatur od 35 do 45°C, wykazano, że w dwóch próbkach węglanów i w dwóch próbkach siarczanów pobranych z jednego rdzenia zachodzą procesy mikrobialnej redukcji anhydrytu dolnego (Ad1) cyklu PZ1 prowadzące do powstawania siarkowodoru.

EN

Composition of natural gas from the Zechstein Limestone (Ca1) strata of Rudna mine has been compared with the natural gas from Carboniferous, Rotliegend strata of the Fore-Sudetic Monocline and with gas generated from the organic matter of the Main Dolomite during hydrous pyrolysis experiments. The gas from Rudna mine is characterized by the normal methane–ethane–propane isotopic system which indicates formation in one stage from a single source rock probably of the Carboniferous age containing kerogen of mixed II/III type. Generation of the hydrogen sulphide resulted from the microbial sulphate reduction processes of the basal anhydrite has been proven by mineralogical and isotopic 13C/12C analyses of 12 carbonate and 34S/35S analyses of 14 sulphate samples. These samples were collected in the mine at the depth of about 900–1200 m at temperature range of 35–45°C and two samples of carbonates were taken from one core.

4

Badania mineralogiczne i technologiczne ceramiki z Lubietovej koło Bańskiej Bystrzycy, Słowacja

Pawlikowski M., Kvietok M., Bożęcki P., Babicz M., Sęk M., Buszkiewicz U.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2015

|

nr 20

1--40

PL

Wykonano badania archeologiczne w pobliżu budynku starostwa w miejscowości Lubietova koło Bańskiej Bystrzycy- Słowacja. Wśród wielu zabytków wydobyto także ceramikę. Dziesięć typowych naczyń wykonanych poddano badaniom mineralogicznym i technologicznym oznaczając skład mineralny i ziarnowych mas ceramicznych ora oznaczając orientacyjne temperatury wypału ceramiki. Wykonano analizy chemiczne wybranych szkliw pokrywających ceramikę. Otrzymane wyniki zestawiono w tabelkach komputerowego programu POTTERY, a następnie porównano ze sobą ustalając stopień podobieństwa ceramiki do siebie. Wyniki badań podsumowano i omówiono wnioski.

EN

Archeological research was conducted in the area of the governor’s building in the town of Lubietova, near Banska Bystrica in Slovakia. Among many excavated relics was also pottery. Ten typical vessels underwent mineralogical and technological testing to analyze their mineral composition and grainy ceramic masses of the ores, and to determine rough temperatures of pottery baking. Chemical analysis of chosen enamels covering the pottery was conducted. Test results were entered into tables in the POTTERY computer software and compared to determine degrees of similarities between the vessels. Conclusions were drawn and discussed.

5

Zastosowanie metody Rietvelda do ilościowego oznaczania składu mineralnego skał łupkowych – implikacje do poszukiwań i eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego (gazu "łupkowego")

Gąsiński A., Poszytek A., Poprawa P.

Nafta-Gaz

|

2013

|

R. 69, nr 3

213--219

PL

Badania nad ilościowym składem mineralnym łupków są prowadzone od ponad 100 lat, a ich wyniki nabrały praktycznego znaczenia w ostatnich latach, gdy skały łupkowe zaczęły być szczegółowo badane pod kątem możliwości pozyskiwania z nich węglowodorów (tzw. niekonwencjonalne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego). Skład mineralny łupków jest niezwykle ważnym parametrem, mającym zasadniczy wpływ na szereg właściwości fizycznych i chemicznych skał. Wzajemne proporcje minerałów o różnym składzie chemicznym, wielkościach ziaren, pokroju oraz właściwościach powierzchniowych decydują o porowatości skały, jej przepuszczalności, teksturze, a co za tym idzie – podatności na szczelinowanie i działanie chemiczne roztworów szczelinujących na skały. W pracy przedstawiono wyniki badań składu ilościowego utworów sylursko-ordowickich z basenu bałtyckiego (północna Polska). W badaniach wykorzystano obserwacje mikroskopowe oraz proszkowe badania rentgenodyfrakcyjne, uzupełnione o ilościową analizę Rietvelda. Badania potwierdziły, że analiza Rietvelda może być skuteczną metodą określania ilościowego składu mineralnego badanych próbek. Dodatkowym atutem tej metody jest krótki czas rejestracji i opracowania wyników (w odróżnieniu od innych dostępnych analiz rentgenodyfrakcyjnych).

EN

Studies on the quantitative mineral composition of shales are being carried out for more than 100 years. The results have taken practical importance in recent years, when the shale rocks began to be examined in detail as a possible source of hydrocarbons (unconventional oil and gas). The mineral composition of shales is a very important parameter which has a significant impact on a number of physical and chemical properties of rocks. The relative proportions of minerals and different chemical composition, particle sizes, and surface properties determine the porosity and permeability of the rock, and thus its susceptibility to fracturing. This paper presents the results of the quantitative composition of Sylurian-Ordovician shales from the Baltic Basin (Northern Poland). The study used microscopic observations and X-Ray Powder Diffraction (XRD), supplemented with quantitative Rietveld analysis. Studies have confirmed that a Rietveld analysis can be an effective method for the quantitative determination of the mineral composition of the samples. Another advantage of this method is the short time recording and processing of the results (as opposed to other available XRD methods).

6

Petrographic-mineralogical and textural changes in reservoir and sealing rocks (Zaosie anticline) as a result of a long-term experiment in CO2-brine-rock interactions

Wdowin M., Tarkowski R., Manecki M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 4

137--153

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych oraz teksturalnych na próbkach skalnych ze skał zbiornikowych i uszczelniających (piaskowce, iłowce, mułowce) z utworów dolnej jury z antykliny Zaosia (środkowa Polska), z otworów wiertniczych Zaosie 2 i Buków 2. Próbki poddano eksperymentowi oddziaływania CO2-solanka-skała celem określenia ich przydatności pod kątem geologicznej sekwestracji CO2. Eksperyment polegał na zamknięciu próbek skalnych na 20 miesięcy w zbudowanym reaktorze, gdzie były one poddane oddziaływaniu solanki i dwutlenku węgla w temperaturze pokojowej (20–25°C), przy ciśnieniu otrzymanym z butli z CO2 (ok. 6MPa). Analizy mineralogiczno petrograficzne obejmowały obserwacje w świetle przechodzącym (planimetria), SEM-EDS, XRD próbek skalnych. Dodatkowo dla skał uszczelniających wykonano XRD z frakcji ilastej. Badania te pozwoliły określić skład mineralny oraz morfologię ziaren jak również strukturę i teksturę skały. W przypadku analiz teksturalnych określona została powierzchnia właściwa BET oraz rozkład i wielkość porów. Miały na celu określenie zmian w matrycy skalnej i spoiwie badanych skał w wyniku eksperymentu oddziaływania pomiędzy solanką-skałą-CO2. Eksperyment nie wpłynął znacząco na badane parametry. W przypadku każdej z analizowanych skał obserwuje się nieznaczne zmiany w porowatości przed i po eksperymencie, co związane jest z rozpuszczaniem się matrycy skalnej i spoiwa oraz wytrącaniem niektórych faz mineralnych. Zmiany zaobserwowane w piaskowcach (skały zbiornikowe) są zmianami, które nie wpływają negatywnie na proces składowania CO2. W przypadku mułowców i iłowców (skał uszczelniających) wyniki badań pokazały, że eksperyment nieznacznie wpłynął na analizowane skały. Wskazywać to może na dobre właściwości uszczelniające tych skał. Niemniej jednak wyniki powinny zostać zweryfikowane i potwierdzone w uzupełnieniu o dalsze badania petrofizyczne (porowatość, przepuszczalność), analizy solanek przed i po eksperymencie, jak również modelowanie geochemiczne oddziaływania CO2 na skały w obecności solanki.

EN

This article presents the petrographic-mineralogical and textural test results from rock samples from the reservoir and sealing rocks (sandstones, claystone, mudstone) of the Lower Jurassic formation of the Zaosie anticline (central Poland), from boreholes Zaosie 2 and Buków 2. Samples were subjected to an experiment involving CO2-brine-rock interactions in order to determine their suitability for the geological sequestration of CO2. The experiment consisted of closing the rock samples for 20 months in constructed autoclaves where they were subjected to the influences of brine and carbon dioxide at room temperature (20–25°C) and under pressure (about 6 MPa). Mineralogical and petrographic analyses included observations under transmitted light (planimetric analysis), and SEM-EDS and XRD of rock samples were carried out. Additionally, XRD analysis of the clay fraction was conducted to examine the sealing characteristics of the rock. These studies allowed for the determination of the mineral composition and morphology of the grains as well as the structure and texture of the rocks. For the textural analysis, the BET specific surface area and pore size distribution were identified. The study aimed to determine the changes in the rock matrix and cement of the rocks caused by the brine-rock-CO2 interactions experiment. The experimentation did not significantly affect the analyzed parameters. For each of the examined rocks, little change in the porosity before and after the experiment was observed, which was associated with the dissolution of the rock matrix and cement as well as the precipitation of some mineral phases. The changes observed in the sandstones (reservoir rocks) are differences that do not affect the process of CO2 storage. In the case of mudstone and claystone (sealing rocks), the experiment had some slight effect on the analyzed rocks. This study nevertheless indicates good sealing properties of these rocks, though the results should be verified and proven by petrophysical (porosity, permeability) examination, the analysis of brines before and after the experiment, as well as geochemical modeling of the impact of CO2 on a rock in the presence of brine.

7

Aktywność izotopów radu w wodach kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Pluta I., Pindel T., Janeczek J.

Wiadomości Górnicze

|

2012

|

R. 63, nr 6

351--357

PL

Zmienność występowania izotopów radu 228Ra, 226Ra i 224Ra w wodach utwo¬rów karbonu jest konsekwencją ewolucji paleohydrogeologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz odmiennych zawartości uranu i toru w monacytach skał karbońskich. Pogląd, zgodnie z którym tylko procesy sorpcji i desorpcji izotopów radu spowodowały ich zmienne aktywności w wodach, nie znalazł potwierdzenia w badaniach hydrochemicznych i mineralogicznych utworów karbonu w kopalniach „Janina" i„Rydułtowy".

EN

Variability in the occurrence of radium isotopes 228Ra, 226Ra i 224Ra in the waters of Carboniferous formation is a consequence of the paleohydrogeological evolution of the Upper Silesian Coal Basin and different contents of uranium and thorium in monazites of Carboniferous rocks. The idea, according to which only the sorption and desorption processes of radium isotopes resulted in their variable activity in the waters, has not been confirmed in the hydrochemical and mineralogical studies of Carboniferous formations in „Janina" and „Rydultowy" mines.

8

Geochemiczne rozpoznanie zjawisk hydrotermalnej mineralizacji skał rejonu Pienińskiego Pasa Skałkowego

Pawlikowski M., Wardas M., Kosuth M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2012

|

nr 13

[28-39]

PL

Wykonano prace terenowe oraz badania mineralogiczno-petrograficzne i chemiczne żyłek występujących w skałach z otoczenia Pienińskiego Pasa Skałkowego, po stronie polskiej i słowackiej. Miały one na celu rozpoznanie obecnych w nich objawów procesów wtórnej mineralizacji skał a zwłaszcza ich składu chemicznego, w tym szczególnie pierwiastków śladowych w powszechnych w tym rejonie żyłkach tnących różne rodzaje skał. Podjęto próbę wstępnego rozpoznania ewentualnych aureoli geochemicznych, zarówno w otoczeniu pienińskich andezytów, jak i Pienińskiego Pasa Skałkowego. Praca jest efektem współpracy naukowej Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH (Polska) z Uniwersytetem Technicznym w Koszycach (Słowacja).

EN

Field study as well as, mineralogical-petrological and chemical investigations of veins, occurring in rocks surrounding the Pieniny Clipping Belt, on both Poland and Slovakia sides, have been performed. Their aim was to recognize the symptoms of the secondary mineralization of the rocks, as well as their chemical composition, particularly, the presence of trace elements. The attempt of initial recognition of the possible geochemical aureoles in surroundings of both Pieniny andesites and Pieniny Clipping Belt has been undertaken. According to the chemical analyses of the vein mineral constituents, separated from the rocks, the increased concentrations of metals, particularly Pb, have been found. The determined concentrations of Pb were six times higher than observed in the rocks of andesite type, or even ten times as high as those in sandstones. Within Pieniny region some geochemical associations of elements like Fe, Cu, Pb, Zn have been found, especially, in rocks hydrothermally altered.

9

Wstępne wyniki badań mineralogiczno-hydrogeochemicznych prowadzonych w rejonie zlikwidowanej Kopalni Węgla Brunatnego "Przyjaźń Narodów" szyb "Babina" w rejonie Łęknicy

Bożęcki P., Rzepa G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

66-69

PL

Obszar badań położony jest na południowym krańcu Łuku Mużakowa. W rejonie tym była prowadzona eksploatacja węgla brunatnego do początku lat 70-tych XX wieku. Po zaprzestaniu wydobycia doszło do utworzenia środowiska kwaśnych wód kopalnianych. W pracy zaprezentowano wstępne wyniki badań mineralogicznych osadów tworzących się w rejonie zlikwidowanej kopalni węgla brunatnego "Babina" jak również rezultaty analiz hydrogeochemicznych wód, ze zbiorników sedymentacyjnych.

EN

The study area is located on the southern edge of the Muskau Arc. Excavation in this area was carried to the early 70 's XX century. Stopping the operation in the research area led to creation of environment of Acid Mine Drainage (AMD). The following paper presents preliminary results of mineralogical studies of sediments forming in the region offormer lignite mine " Babina " as well as the results of hydrogeochemical research of waters from which these sediments formed.

10

Badania mineralogiczne w problematyce kopalin towarzyszących i mineralnych surowców odpadowych

Ratajczak T., Hycnar E., Jończyk W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

197-203

EN

The rational management of raw materials resources requires utilization all useful mineral types occurring in a deposit, i.e. associated mineral raw materials and waste mineral materials which come from exploration process. The associated mineral raw materials and mineral waste materials are often accumulated in anthropogenic deposits. The quality of raw material is a superior criterion which stimulates the possibility of its utilizations.

11

Badania mineralogiczne historycznych nawarstwień wybranych obszarów Krakowa jako podstawa rekonstrukcji przeszłości

Pawlikowski M., Such J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 1

77-87

PL

Badania osadów znajdujących się w różnych częściach miasta dostarczają szeregu nowych i interesujących informacji. Zwłaszcza przydatne okazują się w tym względzie metody mineralogiczno--petrograficzne, za pomocą których można stwierdzić, z jakich składników osady te są zbudowane. Można także ustalić charakterystykę zabytków, na które natrafia się w tych warstwach. Badania mineralogiczne osadów antropogenicznych były prowadzone z wykorzystaniem optycznego mikroskopu polaryzacyjnego. Badania skoncentrowano na profilach osadów, w rejonie centrum miasta, reprezentujących antropogeniczne osady zawierające mikrozabytki funkcjonujących warsztatów metalurgicznych (ul. Krupnicza), tynki, cegły oraz fragmenty ceramiki średniowiecznej (Rynek Główny miasta Krakowa), jak również osady powstałe wokół klasztoru Reformatów. Przedstawione badania dokumentują przydatność analiz mineralogicznych w rekonstrukcji historycznych zjawisk, jak również do praktycznych zastosowań, odnoszących się do zachowania i odbudowy obiektów architektonicznych.

EN

Mineralogical investigations of sediments from different parts of town provide many new and interesting information. Mineralogical-petrographical methods, which are used to determine both elements building sediments and characteristic of relics that can be found in those sediments, are very important in those investigations. A mineralogical investigation of anthropogenic sediments was performed using a polarizing light microscope. The investigations were focused on profiles representing sediments containing relics of the functioning metallurgical workshop (Krupnicza 7 St.), plasters, bricks and pottery representing the XIV and XVIII centuries (Main Market Square of Kraków), as well as on anthropogenic sediments surrounding the foundation of Reformaci Monastery, located at the centre of town. The performed investigation proved usefulness of mineralogical research for reconstruction of historical phenomenon as well as for practical works concerning preservation and reconstruction of architectonic objects.

12

Geological and mineralogical investigation : PAVA project, Italy, Part 1

Pawlikowski M., Such J.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2009

|

nr 7

1-21

13

Mineralogical and geological investigation of Heraconpolis archaeological site : Upper Egypt

Pawlikowski M., Such J.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2008

|

nr 5

1-38

EN

The investigation of geology, stone implements and pottery presented below was performed in 2004 during works conducted by mixed american-egyptian mission at Heraconpolis archaeological site. The geological examination documents that the site was located on a dry, big delta of big wadi, coming from west into Nile Valley. This location means that while the site was functioning at phases Nagada II and III mentioned wadi did not conduct water i.e. climate was very dry. The investigation of present geological phenomena shows continuous growth of salinity of the soils at tested area. The investigation of stone implements discovered at two examined archaeological trenches confirmed the presence of various rocks, chipped flint implements as well as grinders. These objects were discovered at two depths representing various archaeological layers. Examination of pottery showed advanced technologies of preparation of ceramic mass as well as technology of firing. Data obtained from computer analyses confirm differentiation of tested ceramic masses.

14

Badania mineralogiczne wybranych obszarów Krakowa, jako podstawa rekonstrukcji przeszłości

Pawlikowski M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2008

|

nr 6 wyd. spec.

film15

15

Gipsy z doliny Nidy

Pitera H.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2003

|

R. 6, Nr 3 (59)

11-16

PL

Za pomocą obserwacji mikroskopowych w świetle przechodzącym, analizy skaningowej, derywatograficznej i chemicznej przebadano gipsy ze złoża Leszcze w dolinie Nidy. Wykonane analizy potwierdzają w badanych próbkach domieszki minerałów ilastych i węglanowych oraz pirytu, o czym świadczą podwyższone zawartości takich pierwiastków jak Mg, Al, K, Si, Fe, Ca i O. Widoczna również zmienność zawartości pierwiastków śladowych wskazuje na niejednorodność złoża. Gipsy z doliny Nidy utworzyły się około 15 min lat. Są to najlepiej odsłonięte w Polsce środkowomioceńskie ewaporaty. Niecka Nidziańska (ryć. 1) położona jest miedzy Jurą Krakowską a Górami Świętokrzyskimi. Dobrze odsłonięte struktury sedymentacyjne niecki nidziańskiej pozwalają odtworzyć środowisko sedymentacyjne mioceńskiego morskiego basenu, a jest to problem złożony. Badając gipsy Ponidzia wielu autorów stwierdza, że nie przeszły one przez głębsze pogrzebanie, które zatarłoby pierwotne cechy osadu. Procesami dotyczącymi powstania gipsów w dolinie Nidy zajmowało się wielu autorów od 150 lat. Badaniami mineralogiczno-geochemicznymi zostały objęte 4 reprezentatywne próby ze złoża Leszcze w Gackach (fot. 1).Wykonano badania makroskopowe, mikroskopowe w świetle przechodzącym, chemiczne metodą AAS (ATOMIC ABSORPTION SPEC-TROMETER) i obserwacje pod mikroskopem skaningowym wraz z analizą chemiczną w mikroobszarze. Przeprowadzono też badania derywatograficzne.

16

Konkrecje węglanowe z warstw porębskich w północno-zachodniej części górnośląskiego zagłębia węglowego (GZW) jako wskaźniki facjalne

Chodyniecka L.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2002

|

z. 254

31-40

PL

Konkrecje węglanowe z poziomu morskiego i słodkowodnego występujące w warstwach porębskich w północno-zachodniej części GZW poddano badaniom mineralogicznym. Ich inwentarz mineralny i skład chemiczny odzwierciedlają środowisko w jakim się ukształtowały. W środowisku słodkowodnym w stabilnych warunkach tworzyły się jednorodne konkrecje syderytowe. W mobilnym środowisku morskim krystalizowały konkrecje zbudowane z kalcytu, syderytu, dolomitu i pirytu.

EN

Carbonate concretions from sea and freshwater horizons, existing in poręba beds in northwest part of GZW have became a subject of mineralogical research. Mineralogical inventory and chemical composition is reflected of environments where been developed. Homogeneous siderite concretions have been created in freshwater and stable conditions. Concretions built of calcite, dolomite, siderite and pyrite have been crystallized in sea and mobile conditions.

17

„Kamienie mojżeszowe” z góry Synaj

Pitera H., Przybylińska E.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2002

|

R. 5, Nr 3 (47)

9-13

18

Wapień i drewno skrzemieniałe z kopalni Cobani w Mołdawii

Pitera H., Heflik W.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2000

|

R. 3, Nr 5 (25)

12-16

19

Badania mineralogiczne i chemiczne gipsów mioceńskich ze złoża "Leszcze" źródłem informacji o zanieczyszczeniach ilastych występujących w serii złożowej oraz ich znaczenie w dobraniu metod przeróbki mechanicznej urobku z kopalni

Kosk I.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 5-6

37-60

PL

Celem badań było prześledzenie zmienności składu mineralnego serii złożowej oraz określenie stopnia znieczyszczenia gipsów minerałami ilastymi. Zdaniem technologów zawartośc minerałów ilastych w surowcu niekorzystanie wpływa na jakość gipsu półwodnego produkowanego w oparciu o gips ze złoża "Leszcze". Badania wykonano na próbkach pobranych z rdzeni wiertniczych otworów (wykonanych na przedpolu frontu eksploatacyjnego kopalni gipsów) [9]. Zastosowano różne metody badań: mikroskopowe w świetle przechodzącym), rentgenograficzne, derywatograficzne oraz chemiczne [8,9]. Obecność minerałów ilastych wywiera wpływ na przebieg dalszych procesów technologicznych przeróbki termicznej gipsu w piecach obrotowych i prażarkach. Wyniki badań mineralogicznych i i chemicznych mogą stanowić istotną informację do podjęcia działań w zakresie modernizacji systemu eksploatracji i sposobu przeróbki (kruszenie, mielenie) surowca uzyskanego z kopalni. Być może już wstępne wzbogacenie surowca (poddawanego później dalszym procesom technologicznym) - poprzez odpowiednią poprawę jego przeróbki mechanicznej - będzie mieć wpływ na jakość wyprodukowanego gipsu i wyrobów gipsowych.

EN

The aim of the tests was to estimate the changes in the mineral composition of the gypsum series of strata and to determine of impurities (argillaceous minerals) in gypsum. Argillaceous minerals exert a negative influence on the quality of semi-hydrate gypsum produced from the material coming from "Leszcze" deposit. The tests were carried out for samples taken from core boreholes (made on the foreground of the studies were used: the microscopic analysis, X-ray diffraction (XRD), thermal analysis (DTA, DTG, TG) and chemical analysis [8,9]. The argillaceous minerals in raw gypsum have an impact on the following technological processes of the thermo-mechanical treatment in rotary kilns and calciners. The results of the mineralogical and chemical analyses will provide the eral information useful in the modernization of the quarrying system and the methods of processing (crushing, grinding) of the raw material. Probably the preliminary enrichment of raw gypsum - by the application of better processing methods - will have an influence on the quality of the plaster and the plaster products.