Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Aktywność izotopów radu w wodach kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Pluta I., Pindel T., Janeczek J.

Wiadomości Górnicze

|

2012

|

R. 63, nr 6

351--357

PL

Zmienność występowania izotopów radu 228Ra, 226Ra i 224Ra w wodach utwo¬rów karbonu jest konsekwencją ewolucji paleohydrogeologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz odmiennych zawartości uranu i toru w monacytach skał karbońskich. Pogląd, zgodnie z którym tylko procesy sorpcji i desorpcji izotopów radu spowodowały ich zmienne aktywności w wodach, nie znalazł potwierdzenia w badaniach hydrochemicznych i mineralogicznych utworów karbonu w kopalniach „Janina" i„Rydułtowy".

EN

Variability in the occurrence of radium isotopes 228Ra, 226Ra i 224Ra in the waters of Carboniferous formation is a consequence of the paleohydrogeological evolution of the Upper Silesian Coal Basin and different contents of uranium and thorium in monazites of Carboniferous rocks. The idea, according to which only the sorption and desorption processes of radium isotopes resulted in their variable activity in the waters, has not been confirmed in the hydrochemical and mineralogical studies of Carboniferous formations in „Janina" and „Rydultowy" mines.

2

Ocena wpływu antropopresji na chemizm wód podziemnych regionu środkowej Wisły oparta na analizie statystycznej wyników monitoringu stanu chemicznego

Kazimierski B., Kucharczyk K., Pilichowska-Kazimierska E.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

267--277

PL

Poprzedzenie oceny stanu chemicznego wód podziemnych analizą statystyczną wartości badanych wskaźników fizykochemicznych, z wykorzystaniem metod badań hydrochemicznych, jest niezbędne dla odróżnienia występujących w wodach substancji geogenicznych od zanieczyszczeń. Wyniki oceny stanu chemicznego pozwalają stwierdzić, że substancjami powodującymi zanieczyszczenie wód podziemnych regionu środkowej Wisły (RŚW) są głównie biogeny i metale przedostające się z powierzchni terenu z wodami infiltrującymi oraz wody słone pochodzące z ascenzji. Charakter zanieczyszczeń, liczba zidentyfikowanych ich wskaźników bardziej zależą od litologii i genezy skał wodonośca, niż od głębokości jego występowania lub położenia w regionie.

EN

Preceding the assessment of groundwater chemical status, statistical analysis of physical and chemical indicators examined, using the methods of hydrochemical studies, it is necessary to distinguish the geogenic substance found in the waters from pollution. The results of assessment of chemical composition can be concluded that the substances causing pollution of groundwater of the centralVistula region (RŚW) are mainly biogenic compounds and metals passing from the surface of the infiltration water and salt water from ascension. Character of pollution, the number of indicators identified strongly depend on the lithology and genesis of aquifer rocks than the depth of its occurrence or position in the region.

3

Ocena warunków siedliskowych stref źródliskowych metodą fitoindykacji w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie

Różkowski J., Sołtys-Lelek A., Barabasz-Krasny B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

593--602

PL

Artykuł dotyczy zagadnień z zakresu hydrogeoekologii. Przedstawiono w nim wyniki badań fitoindykacyjnych warunków siedliskowych wybranych stref źródliskowych w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie. Badane strefy źródliskowe położone są w dolinach potoków Prądnika i Sąspówki. Wspomniane doliny stanowią podstawę drenażu pośredniego i lokalnych systemów przepływu wód, rozwiniętych w masywie węglanowym jury górnej. W latach 2009–2010 w 21 niszach źródliskowych wykonano kartowanie hydrologiczne i zdjęcia fiosocjologiczne zgodnie z metodyką Braun-Blanqueta. Na ich podstawie obliczono wartości wskaźników ekologicznych, według Zarzyckiego: termicznego T, wilgotności W, trofizmu Tr, kwasowości R, zawartości materii organicznej H, świetlnego L. Wartości T odpowiadają mikroklimatowi od umiarkowanie chłodnego do umiarkowanie ciepłego. Wykazują współzależność z ekspozycją źródeł i termiką wód. Wartości W, odpowiadające siedliskom pośrednim pomiędzy świeżymi a wilgotnymi, są powiązane z głębokością występowania pierwszego poziomu wodonośnego. Wartości Tr wskazują na żyzność wód i gleb, zwłaszcza na obfitość azotu, co potwierdzają podwyższone stężenia NO3 w wodach. Wartości R odpowiadają siedliskom o odczynie obojętnym, typowym dla wód występujących w środowisku skał węglanowych. Wartości H są charakterystyczne dla gleb od mineralno-próchniczych do organogenicznych i wykazują związek z wartościami Eh w wodzie. Uzupełnienie badań hydrogeologicznych o badania fitoindykacyjne poszerza zakres rozpoznania środowiska hydrogeologicznego pierwszego poziomu wodonośnego.

EN

The paper presents problem from the field of hydro-geo-ecology. It shows the results of phytoindicational investigations of the habitat conditions of selected spring niches in Ojców National Park and its protection zone. These niches are located in the Prądnik and Sąspówka river valleys which are drainage zone of intermediate and local groundwater flow systems of the Upper Jurassic carbonate rocks. In the years 2009–2010 hydrological mapping and phytosociological relevés (according to Braun-Blanquet methodology) of 21 spring niches were done. Basing on these investigations values of ecological indicators after Zarzycki were calculated: T – temperature, W – moisture, Tr – trophy, R – acidity (pH), H – organic matter content, L – light. T values correspond to microclimate from cold to moderately warm one. They indicate interdependence with spring exposure and thermal conditions of the water. W values correspond to intermediate habitats between fresh and moist ones. They are connected with depth of occurrence of the first aquifer. Tr values indicate the abundance of mainly nitrogen in water and soil what is confirmed by higher concentration of NO3 in water. R values correspond to a habitat with neutral reaction (pH), typical of water circulating in the environment of carbonate rocks. H values are characteristic to soils from mineral-humus type to organogenic ones and they show relationship with Eh values in the water. Making up hydrogeological investigations with phytoindication ones will widen range of recognition of the Jurassic hydrogeological environment.

4

Pierwotny zasięg występowania najstarszej soli kamiennej (Na1) w południowej części monokliny przedsudeckiej (SW Polska)

Markiewicz A., Becker R.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3

327-348

PL

Obecnie udokumentowany, południowy zasięg najstarszej soli kamiennej (Na1) w SW części Polski przebiega "równoleżnikowo", generalnie wzdłuż linii pomiędzy Kożuchowem i Ostrzeszowem. Wyniki badań hydrochemicznych i petrograficzno-mineralogicznych wskazują m.in., że w bezsolnej strefie monokliny przedsudeckiej, tj. na południe od ww. granicy występowania soli Na1 doszło do "młodej" impregnacji anhydrytu dolnego i wapienia cechsztyńskiego solą kamienną - powstania tzw. solnej aureoli rozproszenia. Ponadto horyzont brekcji BrA1 stwierdzany na S od granicy występowania soli Na1 jest związany z tektonicznym kontaktowaniem anhydrytów górnych i dolnych. Do powstania tych zjawisk doszło głównie w trakcie deformacji śródławicowych, wyciskania i rozpuszczenia soli w okresie laramijskich ruchów tektonicznych. Powyższe obserwacje skłaniają do stwierdzenia, że najstarsza sól kamienna (Na1) pierwotnie występowała również w pozostałej, południowo-zachodniej części monokliny przedsudeckiej.

EN

The recently documented southern limit of the Oldest Halite (Na1) unit in SW Poland runs "longitudinally", generally along the line between Kożuchów and Ostrzeszów. The results of hydrochemical analyses and petrographic-mineralogical investigations indicate that there was a process of "young" impregnation of the Lower Anhydrite (A1d) and Zechstein Limestone (Ca1) with halite. The process led to the formation of the so-called dispersion salt aureole within the salt-free zone of the Fore-Sudetic Monocline. Moreover, the breccia horizon BrA1, observed to the south of the Na1 unit limit, is associated with a contact of the Upper (A1g) and Lower (A1d) Anhydrites (so-called a tectonic weld). These phenomena developed mainly during the processes of intrastratal deformation, upward squeezing and dissolution of salts at time of Laramide tectonic movements. The above considerations imply that the Na1 salt unit occurred originally also in the southern-western part of the Fore-Sudetic Monocline.

5

Wybrane wskaźniki fizyczno-chemiczne jakości wody rzeki Przemszy (woj.śląskie) na przestrzeni lat 1979-1999

Deryło A., Kostecki M., Szilman P.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2001

|

Vol. 27, no. 3

89-117

PL

W roku 1999, w porównaniu z rokiem 1979, nastąpiła poprawa warunków tlenowych w rzece Przemszy. Maksymalne wartości BZT(5) obniżyły się około 20-krotnie, wartości minimalne od 3 do 10 razy. Na podstawie zmian ChZT stwierdzono, że ilość zanieczyszczeń trudno rozkładalnych jest obecnie taka sama, jak w latach 1979/80. Zmniejszyła się ilość azotu amonowego. Poprawa dotyczy przede wszystkim stężeń maksymalnych, które w latach 1979/80 były wyższe. Wyraźnemu zmniejszeniu uległy stężenia azotu azotynowego. Poprawa nastąpiła zarówno w przypadku stężeń najniższych jak i najwyższych. Zmniejszyła się ilość azotanów, prawdopodobnie przyczyną tego stanu jest zmniejszenie intensywności nawożenia gleb użytków rolnych w zlewni rzeki. Na przestrzeni ostatnich 10 lat stopień zasolenia rzeki Przemszy nie uległ zmniejszeniu. Pod względem stężenia substancji rozpuszczonych, podobnie jak w przypadku chlorków i siarczanów, sytuacja niewiele się zmieniła. Zmniejszyła się ilość zawiesin, co wskazuje na wzrost skuteczności oczyszczania ścieków przemysłowych. Z biegiem rzeki jakość wody ulega pogorszeniu. Szczególnie widoczne jest to na odcinku w sąsiedztwie miejscowości Mysłowice i Jeleń.

EN

In 1999, in comparison to 1979, oxygen conditions in the Przemsza River improved. The maximal concentrations of BOD decreased about 20 times, whereas minimal concentrations from 3 to 10 times. On the basic changes of COD it was found that the quality of recalcitrant pollutants is the same as 10 years ago, the salinity of water is also the same. The volume of ammonia and nitrites has decreased. The probable cause of decrease of nitrates was the reduction of fertilizers levels in the basin area of the Przemsza River. The suspended solids concentrations in the water are abatemanted. The water quality of the river gets worse along the river, coupe especially near the towns of Myslowice and Jelen.

6

Badania hydrobiologiczne zbiornika zaporowego w Przeczycach. Cz.1. Fizyczno-chemiczne wskaźniki jakości wody

Deryło A., Kostecki M., Szilman P.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 3

67--87

PL

W okresie od marca do października 1998 roku przeprowadzono badania hydrochemiczne zbiornika w Przeczycach, utworzonego w wyniki przegrodzenia zaporą ziemną doliny Czarnej Przemszy. Powierzchnia zbiornika wynosi około 500 ha, a jego pojemność 20,75 mln m(3) wody. Wskutek systematycznego doprowadzania rzeką Czarną Przemszą zanieczyszczeń jakość wody w zbiorniku wskazuje na stan eutrofii. Podwyższone stężenia ortofosforanów w wodzie dopływającej, pochodzące z wymywania gleb zlewni (współczynnik Schindlera wynosi 64) oraz ze ścieków bytowo-gospodarczych, stanowią, mimo stosunkowo niskich stężeń azotanów, zagrożenie dla zbiornika. Niekorzystny stosunek azotu do fosforu wynoszący na dopływie 56, w zbiorniku 20, a w odpływie 14, sprzyja eutrofizacji zbiornika. Wskazuje on, że w zbiorniku Przeczyce fosfor stanowi czynnik limitujący wykorzystanie azotu w procesie produkcji pierwotnej. Bilans azotu i fosforu a zwłaszcza równoważenie się ładunku fosforanów doprowadzanych do zbiornika z ładunkiem odpływającym świadczy o utraceniu przez zbiornik zdolności do odkładania w osadach dennych nadmiaru biogenów. Bliski jest zatem moment uruchomienia procesu wzbogacania wewnętrznego w zbiorniku. W części II (końcowej) niniejszego opracowania przedstawione zostaną wyniki badań hydrobiologicznych (makrobentosu) zbiornika Przeczyce.

EN

In the period from march to October 1998 hydrochemical researches on a dam-reservoir Przeczyce were carried out. This reservoir is an effect of the partition of Czarna Przemsza valley, by ground barrier. Surface area of the reservoir is 570 ha, and its total cubic content is 20.75 mln m(3) of wa-ter. Researches proved that in effect of systematic conveyance of pollutans by the Czarna Przemsza River, water quality in the reservoir is in eutrophy state. Raised concentration of orto-phosphates in output originating from washing out of drainage basin soils (the Schindler coefficient is 64), and from domestic sewage causes, notwithstanding relatively low concentration of nitrates, a threat for the reservoir. Disadvantageous nitrogen-phosphorus proportion, which amounts 56 od a tributary stream, 20 in the reservoir, and 14 in a autflow, is conductive to eutrophication of the reservoir. This proportion indicates that process of primary production. Balance of nitrogen and phosphorus, and especially that a load of phosphates leaded to the reservoir counterbalances itself with a load of water diversion. This evidences the loss of the reservoir ability to lay surplus nutrients, especially phosphorus in bottom sediments, and consequentlyattests to the near moment of starting the process of anrichment from the inside of ecosystem. In the next, last part of this paper, results hydrobiol-ogycally (macrobentos) investigations will describe.

7

Badania hydrobiologiczne rzeki Bobrek (woj. katowickie). Cz.1 Charakterystyka hydrochemiczna rzeki Bobrek.

Deryło A., Kostecki M., Narloch L., Szilman P.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 4

119-130

PL

Rzeka Bobrek (woj. Katowickie) jest zanieczyszczona w sposób typowy dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jest ona odbiornikiem dołowych wód kopalnianych oraz ścieków komunalnych. W celu uzyskania fizyczno-chemicznego tła dla wyników badań hydrobiologicznych określono zmiany jakości wód rzeki wzdłuż jej biegu. Jakość wody pogarsza się w profilu podłużnym od II klasy czystości (bieg górny) do wartości pozaklasowych (bieg dolny). Wzrost stężenia azotu amonowego przy spadku stężenia azotu azotanowego wskazuje na niekorzystny bilans tlenowy i upośledzenie procesów samooczyszczania. Stwierdzono, że warunki środowiskowe , z punktu widzenia kształtowania się zespołów organizmów wodnych mikrobentosu, są niekorzystne i pogarszają się wzdłuż biegu cieku.

EN

The Bobrek River (Katowice distr.) is polluted typically for the Upper Silesian Industry Region. To the river downmining water and communally sewage waters are precipitate. The results of investigation on the changes of physicochemical parameters of water quality have been shown. Water quality in the down-stream ist decreasing. Oxygen balas in the river is unprofitable. Conditions of organisms groups shaping are unfavourable.