Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Bar, miedź, cynk i ołów w glebach strefy hipergenicznej Radzimowic w Górach Kaczawskich

Swęd M.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 8

487--495

EN

The paper presents chemical investigations of barium, copper, zinc and lead contents in soils formed on weathering wastes of the abandoned Radzimowice deposit in the Kaczawa Mountains. These soils are classified to technosoils. The mud-clay fraction was subject to chemical investigations. The amount of metals were compared with the allowable values provided in the regulation of the Minister of the Environment of 2002, and with the geochemical background values accepted in this paper as average amounts of metals in unpolluted soils in Poland. The concentrations of lead and zinc are higher than the concentration of copper which is the main component of this deposit. The concentrations of these metals were analyzed on the background of the distribution of the individual fractions in soil profiles.

2

The state of preservation of archaeological wood uncovered in the Grotto foundations of the retaining wall of the Palace Museum in Wilanów

Aniszewski M., Witomski P.

Drewno : prace naukowe, doniesienia, komunikaty

|

2013

|

vol. 56, nr 190

145--154

EN

The following paper presents the results of the examination of archaeological wood from excavations carried out in the gardens of Wilanów Palace. The main purpose of the research work was to determine its state of preservation. In order to accomplish this, chemical and physical examinations were carried out on wood samples taken from the level of the grotto foundations.

PL

W niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki badań drewna archeologicznego, pochodzącego z wykopalisk prowadzonych na terenie ogrodu Pałacu w Wilanowie. Głównym zamierzeniem pracy było określenie jego stanu zachowania. W tym celu przeprowadzono badania chemiczne i fizyczne próbek, które pobrano z fragmentu konstrukcji odkrytej na poziomie fundamentów Groty. Otrzymane wartości porównano z wynikami badań drewna współczesnego, dostępnymi w literaturze. Określenie stanu zachowania zabytkowego drewna determinuje odpowiednią metodę ewentualnej konserwacji. Próbki drewna do badań chemicznych i fizycznych pobrano z elementu konstrukcji [622], odkrytej na poziomie fundamentów, w sondażu 60. Funkcja konstrukcji [622] nie jest jednoznacznie określona. Jej elementami są pale o długości około 120 cm, ustawione pod kątem około 45o względem lica muru, wbite poniżej stopy fundamentu. Po zakończeniu prac wykopaliskowych i dokumentacyjnych w Grocie muru oporowego wydobyto jeden z najłatwiej dostępnych pali. Określenie gatunku drewna – świerka, nie występującego w owym czasie (w XVII w.) na Mazowszu – sugeruje, że jako materiał konstrukcyjny mógł on być sprowadzony z południa Polski, co znajduje potwierdzenie w źródłach historycznych w odnie- sieniu do innych materiałów budowlanych użytych do konstrukcji muru oporowego. Badania chemiczne i fizyczne próbek materiału pobranego z elementu konstrukcji [622] wskazują na dobry stan zachowania obiektu datowanego na podstawie badań archeologicznych i tekstów źródłowych na koniec XVII wieku. Parametry zabytkowego, archeologicznego drewna świerka, liczącego około 300 lat, są zbliżone do wartości charakterystycznych dla współczesnego surowca tego gatunku. Jest to wynikiem zalegania drewna w warstwach beztlenowych, które zabezpieczyły je przed czynnikami degradacji. Fundament Groty, z budową którego niewątpliwie związana jest konstrukcja palowa [622], jest częściowo wkopany w naturalne warstwy geologiczne o gliniastej strukturze z elementami gnijących roślin. Świerkowe pale wbito poniżej stopy fundamentu, znajdują się one poniżej poziomu wód gruntowych, co stanowiło dodatkowe zabezpieczenie dla zabytkowego drewna.

3

Na pograniczu dyscyplin : biologiczno-chemiczne badania roślin

Michalska-Kacymirow M., Bulska E., Wierzbicka M

Analityka : nauka i praktyka

|

2012

|

nr 3

4--11

PL

Współczesna nauka coraz bardziej zmierza w kierunku prowadzenia badań o charakterze interdyscyplinarnym. Złożoność podejmowanych obecnie problemów stwarza konieczność czerpania z różnych dyscyplin wiedzy, które w wielu przypadkach są ze sobą powiązane. Umożliwia to bardziej kompleksowe podejście do problemu, a dzięki temu jego lepsze zrozumienie.

4

Laboratoria chemiczne Południowego Koncernu Energetycznego S.A.

Szynol K., Adamczyk J., Kuglarz E., Sztyrak M., Kozera A., Kret G., Rogóż J., Gołąb S., Krzyżak W., Majewska K.

Energetyka

|

2010

|

nr 8

524-530

PL

Omówiono zakres działania dwóch największych w PKE laboratoriów chemicznych w Elektrowni Jaworzno III i Elektrowni Łaziska. Przedstawiono zakresy działań oraz uzyskane certyfikaty.

EN

The article describes the work scope of the two biggest PKE chemical laboratories in located in Jaworzno III and Łaziska Power Plants presenting their range of activities and the certificates granted.

5

Rezultaty badań fizycznych i chemicznych wód dopływów środkowej Drawy w roku 2007/2008

Domagała J., Czerniawski R., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

687-702

PL

Mimo dużego zainteresowania turystycznego Pojezierzem Pomorskim - badań wód Drawy i jej dopływów nie ma zbyt wiele. Dorzecze Drawy, jednej z piękniejszych rzek pomorskich, obejmuje: Pojezierze Drawskie, Pojezierze Myśliborskie, Pojezierze Wałeckie, Kotlinę Gorzowską [6]. Środkową Drawą przyjęto nazywać odcinek od ujścia rzeki z jeziora Lubieszewskiego (Lubie) do Elektrowni Kamienna. Powierzchnia zlewni środkowej Drawy stanowi 1/3 ogólnej powierzchni zlewni Drawy [3]. Dopływają do niej: Drawica, Korytnica, Słopica, Bagno, Stary Potok, Sitna, Ciek Leśny podlegają różnej działalności człowieka. Natomiast dolny odcinek dorzecza środkowej Drawy należy już do Drawieńskiego Parku Narodowego

EN

Analysis of water of middle Drawa river tributaries were executed on the basic physical and chemical parameters. Left-bank tributaries of middle Drawy such as: Drawica, Korytnica and the small tributary to Adamowo Lake in Drawno, so-called Bagno, and also right-bank: Stary Potok, Sitna, Ciek Leśny were included in investigation of water quality. Parameters in water of middle Drawa flowing from Lubie Lake were accepted as a reference to tributaries. Measurements were conducted since March 2007 till February 2008, regularny once a month (fig. 1). The water was taken in the current on depth of 0.2 m. Sampling points on water - courses were located in following places: 1 - below place of Drawy flow from Lubie Lake; 2 - after outflow of Drawica river from Mąkowarskie Lake; 3 - 1 km before Słopica inflow to Drawa; 4 - after outflow of Korytnica from Nowa Korytnica Lake; 5 - 50 m before inflow of water - course (Bagno) to Grażyna Lake; 6 - after Stary Potok outflow from Trzebuń Lake; 7 - 1 the km before Sitna inflow to Adamowo Lake, below weir dam; 8 - 200 m before Cike Leśny outflow to Krzywy Róg Lake. In water samples taken from those points following parameters were determined: temperature, content and saturation of oxygen, reaction of water (pH), BOD, conductivity and only in 4 points chemical parameters. Generally the waters of drainage basin have good quality. However individual tributaries have elevated level of separate parameters. Level of phosphates is especially disturbing. Admissible values of water quality parameters, regarding phosphorus given in Decree of Environment Minister from February 11 2004, are clearly crossed, and those waters also require the repair system. Other investigations [4, 7] also show on raised content of phosphorus in river basin of middle Drawa.

6

Parametry fizyczne i chemiczne wód dopływów dolnej Drawy w roku 2007/2008

Domagała J., Czerniawski R., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

703-714

PL

Drawa, malownicza rzeka na Pomorzu Zachodnim, miejsce wielu spływów kajakowych, nękana przez rzesze turystów, nie zawsze zachowujących zasady dobrego wychowania w stosunku do niej, w dolnej swej części nie należy do województwa zachodniopomorskiego, a do wielkopolskiego. Właściwie w 100% swojej długości płynie przez teren Puszczy Drawskiej, a w swoim przyujściowym, kilometrowym odcinku otoczona jest łąkami i polami uprawnymi. Za dolną Drawę uważa się odcinek od Elektrowni Kamienna do ujścia Drawy do Noteci. Długość tego odcinka Drawy w linii biegu wynosi 30,8 km i rzeka na tym odcinku stanowi strefę lotyczną. Przyjmuje kilka dopływów drobnych i jeden większy - Mierzęcką Strugę. Dno rzeki ma charakter raczej piaszczysty z niewielkimi ilościami żwiru, kamieni i, przy brzegach, mułu

EN

Analysis of water of lower Drawa River three tributaries' were conducted on the basis of physical and chemical parameters. Left-bank tributaries of lower Drawa such as: Szczuczna and Człopica and also right-bank tributary Pokrętna were included in investigation of water quality. Parameters in water of lower Drawa in estuary area (Stare Bielice) were accepted as a reference to tributaries.Measurements were conducted since March 2007 till February 2008, regularny once a month. The water was taken in the current on depth of 0.2 m. Sampling points on water - courses were located in following places(fig. 1): 1 - Drawa in Stare Bielice locality, after railway bridge; 2 - samples were taken in the Upper section of Sczuczna after inflow of small left-bank tributary; 3 - Człopica - samples were taken in Kuźnica Żelichowska locality, about 5 km before water-course inflow to Drawa; 4 - Pokrętna, samples were taken at the road bridge between Mierzęcin and Przeborów, 3 km after river's outflow from Sarbin Lake and about 7 km before its inflow to Drawa. In water samples taken from those points following parameters were determined:temperature, content and saturation of oxygen, reaction of water (pH), BOD, conductivity and only in 4 points chemical parameters.In general, the quality of the drainage basin's waters were good. However, elevated level of separate parameters observed. The significantly level of phosphates is especially disturbing.

7

Paleośrodowisko sedymentacji osadów międzymorenowych z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska

Lisicki S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

47--56

PL

Praca została wykonana na podstawie badań chemicznych i badań litologicznych osadów z profili Sucha Wieś i Czarnucha. Oba profile są bardzo zbliżone do siebie pod względem litologii i zmian środowiska depozycji osadów. Cykl zmian sedymentacji jest zapisany od osadów klimatu borealnego do osadów jeziornych klimatu ciepłego oraz ponownie do osadów rzecznych i jeziornych klimatu borealnego.

EN

The work deals with chemical analyses and lithological studies of deposits from the Sucha Wieś and Czarnucha sections. Both these sections show much similarity in terms of lithologies and changes in sedimentary environments. The sedimentary record reveals a cycle of changes from a boreal climate to a temperate climate represented by lacustrine sediments and again towards a boreal climate with fluvial and lacustrine deposition.

8

Ocena wskaźników UPF i odporności wybarwień dla materiałów tekstylnych chroniących przed szkodliwym promieniowaniem UV

Massalska-Lipińska T., Hulewicz A., Chylewska-Kaniowska K.

Prace Instytutu Elektrotechniki

|

2008

|

Z. 234

83-95

PL

W ostatnich latach coraz bardziej zwraca się uwagę na zjawiska oddziałujące niekorzystnie na człowieka. Za szczególnie niebezpieczne postrzegane jest promieniowanie z zakresu nadfioletu. Jednym ze sposobów eliminacji lub ograniczenia tego szkodliwego wpływu promieniowania słonecznego jest użytkowanie materiałów tekstylnych o dobrych właściwościach barierowych. W pracy przedstawiono wyniki badań wskaźników UPF i odporności wybarwień dla dzianin wykonanych z przędz naturalnych z udziałem włókien łykowych przeznaczonych na wyroby chroniące przed szkodliwym promieniowaniem UV.

EN

In the last years an attention is more and more being returned to occurrences having disadvantageous effect on the human-body. Radiation in ultraviolet range is perceived as most dangerous one. One of the ways of elimination or limitation such harmful influence of the solar radiation is using the textile materials with the good barrier properties. This work presents the results of UPF index and colour fastness for knitted fabrics made of natural yarns with a share of bast fibers designed for products protecting against harmful UV radiation.

9

Działalność i badania Zakładu–Laboratorium Badań Chemicznych i Pożarowych

Porycka B.

Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza

|

2007

|

Nr 3

119--130

PL

W artykule omówiono zakres działalności Zakładu-Laboratorium Badan Chemicznych i Pożarowych. Obejmuje on badania właściwości pożarowych materiałów, sprzętu podręcznego, środków gaśniczych, sorbentów i zwilżaczy.

EN

This article describes the range of activity of Department - Laboratory of Fire and Chemical Research. It’s including research fire characteristics of fabrics, handy equipment, extinguishing agents, sorbents and wetting agents.

10

Wartość diagnostyczna badań wykonywanych w próbkach kału

Jaźwińska-Kuliś J.

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2006

|

nr 11

46--49

PL

W próbkach kału można wykonać następujące badania laboratoryjne: badanie ogólne kału, badanie resztek pokarmowych, badanie chemiczne kału, badanie na krew utajoną, wykrywanie antygenów drobnoustrojów patologicznych, wykrywanie obecności pasożytów przewodu pokarmowego oraz posiewy bakteriologiczne. Badania te są pomocne w diagnostyce wielu chorób przewodu pokarmowego, takich jak: choroby trzustki, choroby spowodowanej upośledzonym wchłanianiem z jelit, choroby przebiegające z uszkodzeniem błony śluzowej przewodu pokarmowego czy choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego. Największą wartość diagnostyczną mają następujące badania: wykrywanie krwi utajonej, wykrywanie antygenów patogenów przewodu pokarmowego, wykrywanie pasożytów jelitowych, a także badania bakteriologiczne.

EN

In stool samples the following laboratory tests can be performed: general test of fecal; examination remains of food; chemical tests, fecal occult blood, detected antigens of pathological microorganisms, detected parasites of gastrointestinal tract and fecal culture. These tests are helpful in diagnostics of many illness of digestive duct for example: pancreatic diseases, disease of malabsorption, diseases with damage gastrointesitnal mucosa, infectious diseases and parasitic diseases. The greatest diagnostic usefulness characterizes the following tests: detected fecal occult blood, detected antigens of pathogens of digestive duct and bacteriological culture.

11

Notatki chaotyczne. [Cz.] 60. O potrzebie luzu

Siemion I. Z.

Wiadomości Chemiczne

|

2005

|

[Z] 59, 11-12

1023--1031

12

Badania substancji i preparatów chemicznych w systemie dobrej praktyki laboratoryjnej (GLP) na przykładzie Instytutu Przemysłu Organicznego

Buchalik K., Wyrzykowska U., Petryka M.

Chemik

|

2005

|

Vol. 58, nr 3

99-102

13

Zasady chemicznej identyfikacji cementów portlandzkich

Kalarus D.

Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Politechnika Śląska

|

2002

|

z. 95

281-290

PL

W artykule zaprezentowano wyniki zawartości całkowitej pierwiastków śladowych w cemencie portlandzkim CEM I 32,5 R z trzech różnych cementowni krajowych. Przedstawiono podstawowe założenia chemicznej identyfikacji cementów portlandzkich. Na podstawie wyników badań wybrano 6 pierwiastków śladowych mogących pełnić rolę znaczników chemicznych cementu portlandzkiego.

EN

In the paper contains of total trace elements in Portland cement CEM I 32,5 R from three different of polish cement factories. Presented the base principle chemical identification of Portland cements. The results show that 6 trace elements could be chemical ,,finger-printing" Portland cement.

14

Walidacja metod badań chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy

Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2000

|

Nr 3 (25)

5--14

PL

Badania chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy są najczęściej stosowaną metodą podczas dokonywania oceny narażenia zawodowego pracowników przemysłu. Na wiarygodność tych badań wpływa wicie czynników i elementów technicznych badania, z których każdy powinien być sprawdzony i poddany szczegółowej ocenie. Jednym z nich jest metoda analityczna, która powinna być tak dobrana, aby w sposób właściwy można było uzyskać informacje o narażeniu. W Polsce przyjęto zasadę, że każda substancja chemiczna znajdująca się na liście NDS (najwyższych dopuszczalnych stężeń) lub nowo wprowadzona na tę listę powinna mieć znormalizowaną metodę oznaczania, włączając w to pobieranie próbek. Zarówno opracowujący metodę analityczną do celów normalizacyjnych, jak i wdrażający ją w laboratorium, powinni sprawdzić parametry działania metody w warunkach przez nich ustalonych bądź spotykanych w praktyce - w celu stwierdzenia, czy opracowana metoda jest przydatna (odpowiednia) do zamierzonego zastosowania. Czynności związane ze sprawdzeniem, statystyczną oceną i opisaniem (udokumentowaniem) cech charakteryzujących metodę badania wraz z opinią o jej przydatności do konkretnego zastosowania, noszą nazwę walidacji. Według norrny PN ISO 8402:1996 walidacja jest to potwierdzenie, przez zbadanie i przedstawienie obiektywnego dowodu, że zostały spełnione wymagania dotyczące konkretnie zamierzonego zastosowania. W normie europejskiej EN 482:1994 (pr PN EN 482) podano optymalny zakres walidacji metod badania (pomiaru) chemicznych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy.

EN

The testing methods need to give reliable results of air contaminant concentrations at work places. Yalidation is defined as a process of evaluating the performance of testing method and checking that the performance meets certain preset criteria. According to EN 482 and EN 689 requirements, the performance of test method should includes: unambiquity, selectivity, overall uncertainty (bias and precision). Unambiquity of test method means that an analytically value shall correspond to one concentration. In analytical laboratory meaning the unam-biquity is well characterized by limit of dctection/limit of quantification, working rangę, linearity. Process of validation should be irnplemented by laboratories performing air analyses at work places. This paper presents statistical procedures for validation of test methods.

15

Badania mineralogiczne i chemiczne gipsów mioceńskich ze złoża "Leszcze" źródłem informacji o zanieczyszczeniach ilastych występujących w serii złożowej oraz ich znaczenie w dobraniu metod przeróbki mechanicznej urobku z kopalni

Kosk I.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 5-6

37-60

PL

Celem badań było prześledzenie zmienności składu mineralnego serii złożowej oraz określenie stopnia znieczyszczenia gipsów minerałami ilastymi. Zdaniem technologów zawartośc minerałów ilastych w surowcu niekorzystanie wpływa na jakość gipsu półwodnego produkowanego w oparciu o gips ze złoża "Leszcze". Badania wykonano na próbkach pobranych z rdzeni wiertniczych otworów (wykonanych na przedpolu frontu eksploatacyjnego kopalni gipsów) [9]. Zastosowano różne metody badań: mikroskopowe w świetle przechodzącym), rentgenograficzne, derywatograficzne oraz chemiczne [8,9]. Obecność minerałów ilastych wywiera wpływ na przebieg dalszych procesów technologicznych przeróbki termicznej gipsu w piecach obrotowych i prażarkach. Wyniki badań mineralogicznych i i chemicznych mogą stanowić istotną informację do podjęcia działań w zakresie modernizacji systemu eksploatracji i sposobu przeróbki (kruszenie, mielenie) surowca uzyskanego z kopalni. Być może już wstępne wzbogacenie surowca (poddawanego później dalszym procesom technologicznym) - poprzez odpowiednią poprawę jego przeróbki mechanicznej - będzie mieć wpływ na jakość wyprodukowanego gipsu i wyrobów gipsowych.

EN

The aim of the tests was to estimate the changes in the mineral composition of the gypsum series of strata and to determine of impurities (argillaceous minerals) in gypsum. Argillaceous minerals exert a negative influence on the quality of semi-hydrate gypsum produced from the material coming from "Leszcze" deposit. The tests were carried out for samples taken from core boreholes (made on the foreground of the studies were used: the microscopic analysis, X-ray diffraction (XRD), thermal analysis (DTA, DTG, TG) and chemical analysis [8,9]. The argillaceous minerals in raw gypsum have an impact on the following technological processes of the thermo-mechanical treatment in rotary kilns and calciners. The results of the mineralogical and chemical analyses will provide the eral information useful in the modernization of the quarrying system and the methods of processing (crushing, grinding) of the raw material. Probably the preliminary enrichment of raw gypsum - by the application of better processing methods - will have an influence on the quality of the plaster and the plaster products.

16

Charakterystyka petrograficzna i chemiczna niektórych odmian ksylitów z polskich złoż

Szwed-Lorenz J., Żyrnicki W.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

1998

|

Vol. 85, nr 27

123-128

PL

Przedstawiono charakterystykę odmian ksylitów najczęściej występujących w polskich złożach. Są to ksylity zwyczajne, kruche, rozszczepialne i zżelifikowane. Wykonana analiza QMA jest zgodna z wydzieleniami makroskopowymi. Załączone analizy elementarne wskazują na zróżnicowany stopień żelifikacji i uwęglania, a oznaczenia koncentracji pierwiastków pobocznych i rzadkich na niejednorodności materiału wyjściowego i warunków środowiskowych podczas uwęglania.

EN

Characteristic of xylitic coal varieties most frequently occurenced in Polish deposits was showed. There are common, brittle, splitting and gelified xylite. Results of QMA are consistent with macroscopic characteristic. Results of chemical elementary analyse are indicative of differeent stage of gelification and coalification. Contents of secondary and trace elements is testified to nonhomogeneous if starting material and differentiation of environmental conditions during process of coalification. ‰A‹Eř‹

17

Z badań nad dziejami chemicznej atomistyki. W 150-lecie śmierci Jönsa Jacoba Berzeliusa (1779-1848)

Zamecki S.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

1998

|

R. 43, nr 2

9--26

PL

Wśród historyków subdziedziny chemii panuje opinia, że szwedzki uczony, Jons Jacob Berzelius, był najwybitniejszym chemikiem Europy pierwszej połowy XIX wieku, co w praktyce sprowadzało się do tezy, że był on wówczas najwybitniejszym chemikiem świata. Początki samodzielnego kontaktu Berzeliusa z subdziedziną chemii datują się od 1799 г., a więc w pięć lat po tym, jak Antoine-Laurent Lavoisier1 (1743-1794) został ścięty na gilotynie na Placu Rewolucji w Paryżu. W tym czasie angielski uczony, John Dalton2 (1766-1844), którego propozycje w zakresie chemicznej atomistyki miały za kilka lat być ogłoszone w dziele A New System of Chemical Philosophy (vol. I, 1808), prowadził jeszcze badania meteorologiczne, rozważając kwestie postawowe dotyczące konstytucji mieszanin gazów. Obaj - zarówno Lavoisier, jak i Dalton - swymi poglądami wpłynęli znacząco na ukształtowanie się sylwetki naukowej Berzeliusa, chociaż ich wpływy nie były równocenne z punktu wiedzenia drogi życiowej szwedzkiego chemika. Tak się ułożyły losy polskiego pisarstwa z zakresu historii subdziedziny chemii, że mimo niekwestionowanej wybitności Berzeliusa nie poświęcono mu wielu publikacji w naszym kraju3. Kilka zaledwie prac zasługuje na wzmiankę, co kontrastuje niekorzystnie z piśmiennictwem krajów zachodnich, w których od kilkudziesięciu lat obszernie dyskutowane są osiągnięcia Berzeliusa. Berzelius nie jest wyjątkiem. W Polsce nie napisano, a mam na myśli pisarstwo profesjonalne z zakresu historii subdziedziny chemii, żadnej książki poświęconej takim światowej rangi chemikom, jak na przykład: J.Dalton, J.J. Berzelius, C.L. Berthollet, H.Davy, D.I.Mendelejew, E.Frankland i inni. Historia subdziedziny chemii jest w Polsce metanauką nader opóźnioną w rozwoju, pozostając ciągle na etapie zbieractwa faktów, zwłaszcza w odniesieniu do dziejów rodzimych, i przy znikomym otwarciu na interpretacje owych faktów, analizy metodologiczne etc. Z każdym rokiem maleje liczba profesjonalnych badaczy dziejów tej subdziedziny. Profesjonalna historia subdziedziny chemii w Polsce w dość szybkim tempie „stepowieje" i nie byłoby wcale trudno przewidzieć, kiedy stanie się ona „pustynią" przy utrzymywaniu się obecnych trendów.

EN

The paper deals with the work of the Swedish scientist Jons Jacob Berzelius, one of the most eminent chemists of the first half of the 19th century in Europe, and is devoted to selected aspects of his attitude towards the chemical atomic theory proposed by John Dal ton in the first decade of the 19th century. The article presents the sources of Berzelius's interest in the chemical atomic theory. Among the more indirect of such sources the author names the classical philosophical atomism represented by Leucippus, Democritus, Epicurus or Lucretius, as well as modern philosophical atomist ideas which can be extracted from the works of P. Gassendi, R. Boyle, or I. Newton. The direct sources of Berzelius's interest in the theory include the quantitative studies made by chemists such as G.E. Stahl, W. Homberg, E.F. Geoffroy, T. Bergman, С. F. Wenzel, R. Kirwan, A.-L. Lavoisier, A.-F. de Fourcroy, L.B. Guyton de Morveau, J.B. Richter, C.L. Berthollet, J.-L. Proust, W. Higgins, J. Dalton as well as many other scientists. The article also mentions the influence on Berzelius's work of such Scandinavian scientists as A.W. Hauch, H.C. Oersted, P.C. Abildgard, E. Wilberg, J. Svedberg, C.M. Arrhenius. The article contains an extensive analysis of Berzelius's views on Dalton's version of chemical atomic theory. The analysis leads the author to conclude that Berzelius was a scientist who made a critically contribution to Dalton's theory. He also points out that the theoretical and empirical heritage of Berzelius surpasses by far the analogous achievements of Dalton.