Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Seasonal precipitation variation in central-eastern Poland

Radzka Elżbieta, Rymuza Katarzyna

Journal of Water and Land Development

|

2023

|

no. 59

76--82

EN

The purpose of the work is to characterise pluvial conditions in central-eastern Poland from the beginning of the 21st century (2001-2020). The analysis involved seven meteorological stations of the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute (IMGW-PIB): Białowieża, Legionowo, Pułtusk, Siedlce, Szepietowo, Terespol and Warsaw. The work contains the analysis of the annual and seasonal atmospheric precipitation pattern (summer, winter, spring and autumn) and its temporal and spatial variation throughout a 20-year period. Moreover, the percentage share of precipitation in each season in the annual sum was calculated. In order to analyse precipitation patterns in the study period, the Innovative Trend Analysis (ITA) was applied. The average long-term annual atmospheric precipitation sum ranged from 557 mm at Terespol to 653 mm at Białowieża. The highest seasonal precipitation sum in the studied region was recorded for the summer (218 mm) whereas in spring and autumn, precipitation stayed at a similar level and amounted to 130 and 131 mm, respectively. The lowest precipitation was recorded in winter (109 mm). The highest percentage share of the atmospheric precipitation sum was associated with summer rainfall (from 35 to 38%), whereas the lowest in winter (from 18 to 20%). Comparisons of 2001-2010 and 2011-2020 decades revealed a decline in the share of summer precipitation in the annual sum at most of the stations, and an increase in the share of winter precipitation. The ITA demonstrated that the most significant trends in precipitation change occurred in summer and winter and the directions of the trends were different for each station.

2

Szacowanie potrzeb deszczowania terenów zieleni w zróżnicowanej przestrzeni urbanistycznej

Rolbiecki Stanisław, Rolbiecki Roman, Kuśmierek-Tomaszewska Renata, Żarski Jacek, Łangowski Ariel

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2023

|

nr I/1

187--204

PL

Celem pracy było określenie różnic potrzeb deszczowania trawnika wynikających z niejednorodności topograficznej miasta Bydgoszczy i zróżnicowanych pod względem zagospodarowania terenów zamiejskich. Pomiary meteorologiczne prowadzono w okresie od maja do września na terenach zróżnicowanych pod względem stopnia urbanizacji i formy pokrycia terenu: centrum dużego miasta, peryferia miejskie i obszar użytkowany rolniczo. Na podstawie wielkości obliczonych potrzeb wodnych trawnika określono zakres deficytów opadów w okresie wegetacji roślin. Stwierdzono, że sumy opadów sezonowych w porównywanych lokalizacjach kształtowały się na podobnym poziomie, jednakże zaobserwowano dużą zmienność czasową tego wskaźnika w poszczególnych sezonach. Pod względem warunków ewaporometrycznych zaobserwowano wyraźne różnice pomiędzy analizowanymi lokalizacjami. Średnio, największe sumy ewapotranspiracji wskaźnikowej wyznaczono dla centrum miasta, co jest efektem powstającego na tym obszarze zjawiska „miejskiej wyspy ciepła”. Natomiast najmniejsze straty wody na skutek ewapotranspiracji wystąpiły na terenach wiejskich. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwoliły stwierdzić, że potrzeby deszczowania trawnika cechowała zarówno zmienność czasowa jak i przestrzenna. Zdecydowanie największe potrzeby deszczowania wystąpiły w warunkach miejskich, mniejsze na terenach wiejskich użytkowanych rolniczo, a najmniejsze na obrzeżach Bydgoszczy.

EN

The study aimed to determine the differences in lawn irrigation needs resulting from the topographical heterogeneity of the city of Bydgoszcz and surrounding areas. To gather the data, meteorological measurements were carried out in the period from May to September 2012-2014, in areas diversified in terms of the degree of urbanization and land cover: the center of a large city, urban peripheries and rural area. Based on the calculated water needs of the lawn, the range of rainfall deficits during the lawn growing period was determined. It was found that seasonal rainfall totals in the compared locations were at a similar level, but a large temporal variability of this indicator was observed in individual seasons. In terms of evapotranspiration, clear differences were noted between the analysed locations. On average, the highest amounts of potential evapotranspiration were found in the city center, which may be the result of the urban heat island phenomenon forming over this area. However, the lowest water loss due to evapotranspiration took place in the rural area. As a result of these, the analysis showed that the lawn's irrigation needs were characterized by both temporal and spatial variability. By far the greatest irrigation needs occurred in urban space, lower in rural areas, while the lowest on the outskirts of the city, in the Fordon district.

3

Pomiary i obserwacje opadów atmosferycznych i zjawisk pogodowych w Bytowie (1891-1917)

Kitowski Michał

Przegląd Geofizyczny

|

2021

|

Z. 1-2

21--41

PL

W niniejszej pracy dokonano próby analizy serii pomiarowej opadów atmosferycznych i zjawisk pogodowych w Bytowie w latach 1891-1917. Za materiał źródłowy posłużyły unikatowe, wcześniej niepublikowane meldunki opadowe pochodzące z terenów dawnego zaboru pruskiego. Na podstawie wyników analizy ustalono i opisano zarówno charakterystyki dobowe, sezonowe i roczne sum opadu, jak i określono warunki pluwialne panujące w Bytowie. W latach 1891-1917 średnia roczna suma opadów wynosiła 646,8 mm, a 33,1% sumy wszystkich opadów notowanych było w okresie lata. Średnia liczba dni z opadem atmosferycznym wyniosła 150. Najwięcej dni zostało sklasyfikowanych jako dni z opadem słabym (średnio 65), a najmniej jako dni z opadem bardzo silnym (średnio 3). Analiza warunków pluwialnych wykazała występowanie trzech charakterystycznych okresów (1891-1897, 1898-1907, 1908-1917) i pozwoliła na identyfikację charakteru pluwialnego poszczególnych lat. Dodatkowo przedstawiono strukturę występowania wybranych zjawisk pogodowych, wykazując m.in., że w miesiącach letnich zarejestrowano 68% przypadków wszystkich dni z burzą, a zimą 45% wszystkich przypadków "silnego wiatru”.

EN

This study is an attempt of analisys the atmoshpheric precipitation serie and wheather phenomena in Bytów (1891-1917). The source material is a unique, historical data from the former Prussian partition which has never been published before. Data was digitised from rain gauge reports. Due to results of the analysis: daily, seasonal and annual precipitation totals were determined and described, as well as classification of pluvial conditions in Bytów. In the period 1891-1917, the average annual total sums of precipitation was 646.8 mm, and 33.1% of the total precipitation was recorded during the summer. The average number of days with precipitation in Bytów in the years 1891-1917 was 150. Most days were classified as days with low precipitation rate (average 65) and the least as days with very high precipitation rate. The analysis of pluvial conditions showed the presence of 3 characteristic periods (1891-1897, 1898-1907, 1908-1917) and allowed for the identification of the pluvial character of particular years. Additionally, the structure of the occurrence of selected weather phenomena was presented, showing, among others things, that in the summer months 68% of all days with a storm were registered, and in winter 45% of all “strong wind” cases.

4

The variability of the atmospheric precipitation in the region of Wielka Laka dam reservoir

Kozak Janusz, Jachniak Ewa

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2020

|

Vol. 27, nr 1-2

1--17

EN

The aim of this research was the analysis of the precipitation variability in the last decade in the region of Wielka Laka reservoir. The daily sums of the precipitation (from 2005 to 2018) were the research material. They were obtained from the Aqua S.A. in Bielsko-Biala. The measurements were carried out according to the standard method using the Hellman pluviometer. In research the precipitation indicators were used, which are commonly applied. They were used to description of the precipitation characteristics. The frequency of days with precipitation at the certain height was determined according to the Olechnowicz-Bobrowska classification. The classification of individual years and months in respect of the excess or lack precipitation was conducted based on the Kaczorowska method. In the analysed multi-year period (2005–2018) the dry years prevailed, however the significant regularity wasn’t noticed. In the analysed multi-year period the highest rainfall was recorded in 2010 year, when in May the total precipitation was summarised at the 171 mm level. The recorded precipitation accompanied the inflow of air masses in the directions from the east (E) to the northwest (NW).

5

Zagospodarowanie wód opadowych na terenach zurbanizowanych

Szruba M.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2018

|

Nr 3

20--26

PL

Jednym ze skutków działalności człowieka jest uszczelnianie zasiedlonych terenów zielonych, przez co opady atmosferyczne zostają przekształcone w spływy opadowe, a następnie w ścieki deszczowe. Wskutek zachwiania dotychczasowego przepływu na danym terenie woda, nie znajdując naturalnego ujścia, zaczyna stanowić poważny problem dla funkcjonowania obszarów zurbanizowanych. Tymczasem odpowiednie odwodnienie umożliwia naprawdę efektywne użytkowanie posiadanych zasobów, do jakich z całą pewnością należą wody opadowe.

6

Erozja wodna gleb w rolniczej zlewni lessowej z okresowym odpływem wody w Wielkopolu (Wyżyna Lubelska) w latach 2008-2011

Mazur A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 6

121--132

PL

Badania wykonano w latach 2008-2011 na obszarze zlewni lessowej w Wielkopolu na Wyżynie Lubelskiej. Celem pracy było określenie natężenia erozji wodnej gleb oraz wielkości odpływu poza zlewnię wody i zawartej w niej wybranych składników materii. Po spływach powierzchniowych wód prowadzono ilościowo-jakościową inwentaryzację szkód erozyjnych. Mierzono także ilość odpływających ze zlewni wód, z których pobierano próby w celu określenia stężenia: zawiesiny glebowej azotu i jego form oraz fosforu i potasu. Monitorowano także wysokość i natężenie opadów oraz miąższość pokrywy śnieżnej i prowadzono obserwacje jej topnienia. Wyniki badań dowodzą, że stan okrywy roślinnej decyduje o wielkości szkód erozyjnych. Zboża jare oraz rośliny okopowe słabo chronią glebę przed erozją, a dobrze oziminy, użytki zielone i lasy. Średnioroczne szkody erozyjne w zlewni wyniosły: żłobiny – 189 m3·km-2, zmyw powierzchniowy – 153 m3·km-2, namuły – 128 m3·km-2, a zmyw gleby – 0,335 mm. Odpływ wody poza zlewnie jest przeciętnie skorelowany z wysokością opadu (współczynnik korelacji r = 49). Natomiast korelację bardzo wysoką (r = 0,85) stwierdzono pomiędzy odpływem wody i gleby ze zlewni. Średnio w ciągu roku poza zlewnię odpływało: 7,1 mm wody, 44,85 Mg·km-2gleby, 127,2 kg·km-2N-Nog, 18,2 kg·k-2 P oraz 145,6 kg·km-2K.

EN

The research was carried out in the years 2008–2011 in the loess catchment area in Wielkopole in the Lublin Upland. The purpose of the work was to determine the intensity of water soils erosion and the size of the outflow beyond the water catchment and the selected constituents of matter contained in it. After surface water runoff, quantitative and qualitative inventory of erosion damage was carried out. The quantity of waters from the catchment was also measured, from which samples were taken in order to determine the concentration of soil suspension of nitrogen and its forms as well as phosphorus and potassium. The height and intensity of precipitation as well as the thickness of the snow cover were also monitored and observations of its melting were carried out. The research results prove that the condition of the plant cover determines the amount of erosive damage. Spring crops and root crops poorly protect the soil from erosion, while winter cereals, grassland and forests protect good. The average annual erosive damage in the catchment was: rills – 189 m3·km-2, surface runoff – 153 m3·km-2, deposits – 128 m3·km-2, and soil washout – 0.335 mm. The outflow of water outside the catchment is on average correlated with the amount of precipitation (correlation coefficient r = 49). On the other hand, a very high correlation (r = 0.85) was found between the outflow of water and soil from the catchment. On average, during the year outflow from the catchment were: 7.1 mm of water, 44.85 Mg·km-2 of the soil, 127.2 kg·km-2 N-Nog, 18.2 kg·km-2 P and 145.6 kg·km-2 K.

7

Zmienność czasowa i przestrzenna susz w regionie Pomorza i Kujaw w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy

Żarski J., Kuśmierek-Tomaszewska R., Dudek S.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr II/1

407--419

PL

Podstawowym celem pracy, wykonanej w ramach strategii badawczej dotyczącej aktualnie zachodzących zmian klimatu regionalnego Pomorza i Kujaw było zaprzeczenie hipotezie o zwiększającej się częstości i intensywności występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy, obejmującym miesiące czerwiec i lipiec, w latach 1981-2010. Praca miała także na celu potwierdzenie istotnej zależności między wskaźnikami charakteryzującymi suszę meteorologiczną i rolniczą. Materiał do badań stanowiły dane z pięciu meteorologicznych punktów pomiarowych zlokalizowanych w regionie. Zastosowano metody statystyczne stosowane w opracowaniach klimatologicznych, między innymi metodę trendów z zastosowaniem równań regresji liniowej. Średnie wieloletnie 1981-2010 wysokości opadów w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy (VI-VII) w miejscowościach regionu Pomorza i Kujaw cechowała zmienność przestrzenna wynosząca 22,6%. Częstość występowania susz meteorologicznych w okresie czerwca i lipca wyniosła 26,7-33,3%. Nie stwierdzono istotnych zmian częstości i intensywności występowania tych susz wraz upływem lat od 1981 do 2010. Produkcja kukurydzy w regionie Pomorza i Kujaw jest prowadzona w warunkach częstego występowania niedoborów opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych, które maksymalnie wynoszą od -91 do -124 mm, w zależności od miejscowości. Niedobory te nie wykazały istotnych, ukierunkowanych zmian w latach 1981-2010.

EN

The objective of the work, carried out as part of research programme on current change of the regional climate, was to confirm the hypothesis about the increasing frequency and intensity of droughts occurring during the high water needs of corn, during the period of June and July, in the region of Pomorze and Kujawy in the years 1981-2010. Furthermore, the aim was to confirm a significant relationship between indicators characterizing meteorological and agricultural droughts. Material for the research was data from five meteorological measuring points located in the region. Statistical methods used in climatological studies were applied, particularly the method of trends. The average multi-annual totals (1981-2010) of rainfall in the period of high water needs of corn (June-July) in the region of the Pomorze and Kujawy were characterized by spatial variability amounts to 22.6%. The frequency of meteorological drought in June through July is 26.7-33.3%. In the analyzed period there were no significant changes in the frequency and intensity of these droughts with the passage of years. Rainfall shortages in corn production extend to maximum of - 91 to - 124 mm, depended on the locality. The shortages did not show any significant changes in the years of the study.

8

Потенциал влаги в условиях фазового перехода почвенного раствора в дерново-подзолистой почве

Muromcev N. A., Anisimov A. B., Mazhayskiy Yu. A., Semenov N. A.

Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym

|

2018

|

Vol. 7 Nr 1

57--66

RU

Установлено новое явление резкого скачкообразного повышения потенциала влаги при переходе положительных значений температуры почв через ноль в область отрицательных величин. Процесс протекает в условиях фазового перехода почвенного раствора при стабильном состоянии всех других параметров среды, за исключением температуры почвы. Понижение потенциала влаги (при постоянной влажности) в условиях повышения температуры объясняется возрастанием подвижности и активности ионов влаги. Понижение температуры обусловливает возрастание потенциала в связи с понижением активности и подвижности ионов воды. Данное явление аналогично снижению содержания влаги в почве. Суточные изменения температуры почвы и потенциала почвенной влаги незначительны и лежат в пределах 0,1÷1,9°С и 2÷3 кПа соответственно.

EN

A new phenomenon of a sharp jump - like increase of the moisture potential is established in the transition of positive soil temperature values through zero to the region of negative values. The process proceeds under conditions of a phase transition of the soil solution with the stable state of all other soil parameters. The decrease of the moisture potential (at constant humidity) under conditions of temperature increase is explained by the increase in mobility and activity of moisture ions. The decrease in temperature causes an increase in the potential due to a decrease in the activity and mobility of water ions. This phenomenon is similar to reducing the moisture content in soil. Daily changes in soil temperature and soil moisture potential are insignificant and is in the range 0.1÷1.9°C and 2÷3 kPa respectively.

9

Analysis of the atmospheric precipitation deficiencies in the selected ground vegetables cultivation in the region of Bydgoszcz

Durau-Banaszewska B.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr II/1

495--507

EN

Vegetables are considered to be plants with high water requirements. A greater susceptibility to water deficit occurs in the periods of intensive growth and yield formation. At that time even a slight reduction in water supply can deteriorate yielding, thus those periods are referred to as critical periods in terms of water supply. The aim of this paper has been to analyse the pattern of precipitation deficits for the ground cultivation of cucumber, tomato, beans and peas in the Bydgoszcz region in the thirty-year period 1981-2010. The basic of analysis were results of standard meteorological measurements from the Research Station of the Faculty of Agriculture and Biotechnology ‚Mochełek’, University of Technology and Life Sciences. Values of optimal precipitation for medium soils were calculated according to Klatt. Atmospheric precipitation deficits in subsequent month of selected vegetables cultivation were calculated by diminish between the real and optimal precipitation. The trends of deficiency of precipitation in the examined period were estimated too. Very frequent occurrence of the atmospheric precipitation deficits during the entire cultivation period of selected vegetables, and especially in critical periods was demonstrated. Slight decreasing tendency of precipitation deficits in a vegetation periods was indicated, however in a critical periods in terms of water supply, the trend line remains at a practically constant level. The results obtained indicate the necessity of the irrigation in the cultivation of peas, beans, cucumbers and tomatoes.

10

Oznaczania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w opadach atmosferycznych

Delis M., Gorczyca D.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 3

390--393

PL

Związki organiczne zaliczane do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), szczególnie posiadające w swojej budowie cztery i więcej pierścieni, wykazują działanie kancerogenne i mutagenne. Właśnie dlatego od wielu lat prowadzone są badania nad występowaniem WWA w środowisku. W Europie wykonywane są pomiary monitoringowe WWA w powietrzu atmosferycznym wynikające z przepisów prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej. Celem przeprowadzonych badań była optymalizacja metodyki pozwalającej na ilościowe oznaczanie WWA w opadach atmosferycznych. Sprawdzono parametry mające istotny wpływ na wydajność ekstrakcji. Zamieszczone wyniki wskazują, że najwyższe wartości odzysku, w zakresie 84,4–113%, uzyskano po dodaniu do próbki 1 g chlorku sodu i ekstrakcji dichlorometanem. Pomiary WWA wykonano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną (HPLC-FLD).

EN

Seven polycyclic arom. hydrocarbons were detd. by high performance liq. chromatog. with fluorescence detection in hexane and CH2Cl2 exts. of particulate matter-contg. rainwater samples. Two stage extn. and addn. of NaCl to the rainwater samples were recommended to increase the recovery of the hydrocarbons from the samples.

11

Obserwacje meteorologiczne Gottfrieda Reygera w Gdańsku w latach 1722–1769 i ich przydatność do badań zmian klimatu

Przybylak R., Filipiak J., Oliński P.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2014

|

Vol. 23, No. 4

360--375

PL

Celem pracy jest rekonstrukcja przebiegu temperatury i opadów atmosferycznych w okresie 1722–1769 za pomocą indeksacji danych termicznych i opadowych miesięcy, sezonów i lat na podstawie opisów pogody gdańskiego badacza G. Reygera. W badanym okresie chłodniejsze niż obecnie były wiosny i lata, natomiast jesienie i zimy były cieplejsze. Szczególnie chłodne były miesiące wiosenne i czerwiec, anomalnie ciepłe były luty i wrzesień. Częściej niż zwykle obserwowano sezony zarówno wilgotne, jak i suche. Małe opady często występowały w maju i czerwcu, a duże w marcu i lipcu. Nie zaobserwowano istotnych trendów indeksowanych serii temperatury. W roku, wiosną, zimą i latem wystąpił trend spadkowy opadów.

EN

The reconstruction of the variability of temperature and precipitation in Gdańsk in the period 1722–1769 was done on the basis of Reyger’s descriptions of weather, using thermal and pluvial precipitation data indexing. A few relatively cold and a few warmer periods were identified. The first half of period was very humid, whereas the second one quite dry. Trends of air temperature were not observed. The precipitation totals decreased significantly throughout the year, in spring, winter and autumn. The springs were much cooler than now and so were the summers, while the autumns and winters were relatively warmer. Wet and dry seasons were observed more often than nowadays. The comparison between thermal and pluvial indices with the series of observations proved satisfactory results with exception for winter precipitation.

12

Próba analizy związku opadów o dużych sumach dobowych z cyrkulacją atmosferyczną na wybranych stacjach Arktyki Atlantyckiej w okresie 1981-2010

Muskała P., Migała K., Korzystka M., Piasecki J.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2013

|

Nr 23

107--120

PL

Opad atmosferyczny o dużej wydajności, szczególnie w odniesieniu do zmian klimatu, jest jednym z ważnych czynników wpływających na funkcjonowanie geoekosystemów środowiska obszarów polarnych. Celem niniejszego opracowania była analiza dobowych sum opadu atmosferycznego na dziewięciu wybranych stacjach synoptycznych atlantyckiego sektora Arktyki w wieloleciu 1981-2010. Dla całego analizowanego obszaru stwierdzono istotny udział opadów o dobowych sumach przekraczających 10 mm w rocznych i miesięcznych sumach opadu. Na części analizowanych stacji (Hornsund, Ny Alesund) odnotowano niewielki wzrost częstości występowania opadów o dużych sumach dobowych, jednak na podstawie przeanalizowanych danych nie można jednoznacznie stwierdzić wzrostu w odniesieniu do wszystkich analizowanych stacji, a tym bardziej do całego atlantyckiego wycinka Arktyki. Występowanie opadów o dużym natężeniu wiązało się z konkretnymi typami cyrkulacji atmosferycznej. Dla większości stacji najbardziej opadonośna była cyrkulacja z sektora południowego.

EN

Contemporary climate change mark out intensively in polar regions. Due to some climatologists one of the most important effects of climate change is increase of frequency and intensity of atmospheric precipitation. It has a significant meaning for functioning of polar geoecosystems, especially for glacier ice mass balance, duration and height of snow cover, intensity of hydrological and geomorphological processes as well as the animated environment. The research objective of this study is trial analysis of high efficiency precipitation events in nine chosen synoptic stations in the Atlantic part of the Arctic in period 1981-2010 with particular focus on the first decade of the 21st century as well analyses of these cases in terms of synoptic conditions. Significant contribution of high efficiency precipitation in monthly and yearly precipitation sums have been found in all analysed stations. In some of the analysed stations there was a slight increase of frequency of high efficiency precipitation noticed, however basing on the analysed data it is impossible to explicitly show an increasing trend neither in all analysed stations nor the more in the whole Atlantic Arctic. Correlation between high efficiency precipitation and atmospheric circulation types was very clear. For majority of stations the southern circulation was crucial for high precipitation (humid air masses inflow). In some cases there was clearly visible role of location of the station and influence of orography on the precipitation field. It is important to notice the quality of available databases and considerable difficulties in obtaining reliable, complete and homogenous precipitation data, what makes all analyses of this climatological element in polar areas difficult. The results shown in this study should be regarded as preliminary and basis for further discussion on signalized problems.

13

Calcium and magnesium uptake with the yield of meadow vegetation in relation to their content in atmospheric precipitation, ground water and soil solution

Sapek B.

Journal of Water and Land Development

|

2013

|

no. 18 [I-VI]

73--83

EN

The question was how and under which conditions the concentration and load of calcium and magnesium in atmospheric precipitation, ground water and soil solution may affect their uptake by vegetation in a managed meadow. The answer was based on results of Ca and Mg determinations in atmospheric fallout near Falenty, and in soil waters from two long-term meadow experiments on mineral soils situated in Masovian Province. Obtained results showed a complex effect of Ca and Mg deposition and associated effects of these components in ground water and soil solution on their uptake by plants due to fertilisation effect, harvesting and other factors of human impact. No distinctly positive effect was found of the increased deposition of Ca with atmospheric fallout on its uptake by plants on a long term basis. Such an effect was demonstrated for Mg load but only in very acidic soil. Under favourable physical and water conditions and at weakly acidic soil pH this effect was negative. The enrichment of ground water in Ca was accompanied by the increase of its uptake by plants and, at the same time, by the decrease of Mg uptake from very acidic soil. Under such soil pH, decreased Ca uptake was associated with its higher concentration in soil solution. Neutralization of soil acidity facilitated the increased Mg concentration in soil solution and its decreased uptake by plants. Obtained results inspire to undertake similar studies in natural grassland ecosystems and in the so-called lands of ecological use.

PL

Postawiono pytanie, czy, w jakich warunkach i w jaki sposób stężenie oraz ładunek wapnia i magnezu w opadzie atmosferycznym oraz w wodzie gruntowej i roztworze glebowym mogą wpływać na pobranie tych składników z plonem roślinności w warunkach użytkowanej łąki. Odpowiedzi na to pytanie poszukiwano na podstawie wyników oznaczeń Ca i Mg w opadzie atmosferycznym z rejonu Falent oraz w wodzie glebowej z dwóch długoletnich doświadczeń łąkowych na glebie mineralnej, usytuowanych w województwie mazowieckim. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono złożony i uwikłany wpływ depozytu Ca i Mg z opadu oraz związane z nim oddziaływania tych składników w wodzie gruntowej i w roztworze glebowym na ich pobieranie z plonem z uwagi na działanie nawożenia, zbioru plonu oraz pozostałych czynników antropogenicznych. Nie stwierdzono jednoznacznie dodatniego oddziaływania zwiększenia ładunku Ca z opadu atmosferycznego na jego pobranie przez rośliny w wieloleciu. Wpływ taki wykazano w odniesieniu do ładunku Mg, lecz tylko na bardzo kwaśnej glebie. W korzystnych warunkach fizyczno-wodnych i słabo kwaśnego odczynu gleby ten wpływ był ujemny. Wzbogaceniu wody gruntowej w Ca towarzyszyło zwiększenie jego pobrania z plonem roślin i jednocześnie zmniejszenie pobrania Mg z gleby bardzo kwaśnej. W takich warunkach odczynu gleby zmniejszeniu pobrania Ca towarzyszyło większe jego stężenie w roztworze glebowym. Zobojętnienie nadmiaru kwasowości gleby sprzyjało zwiększeniu stężenia Mg w roztworze glebowym i mniejszemu jego pobraniu przez rośliny. Uzyskane wyniki inspirują do podjęcia podobnych badań w warunkach naturalnych ekosystemów łąkowych i tzw. użytków ekologicznych.

14

Quantity of Nitrogen Deposited in Soil as Precipitated from Atmosphere in the Wroclaw Area during 2002–2007

Czyżyk F.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 4

515-521

EN

Nitrogen content was examined in total atmospheric precipitation in eastern outskirts of Wroclaw. Overall nitrogen content varied considerably and ranged from 0.8 to 16.8 mg N dm–3. Of substantial proportion in overall nitrogen was nitrate (V) nitrogen whose concentration in atmospheric precipitations ranged from 0.3 to 3.7 mg N dm–3. Also of diversity were both monthly as well as annual charges of nitrogen deposited in the soil along with precipitations. Annual charges of nitrogen deposited in the soil amounted from 33 to 42 kg N ź ha–1, and average multiyear charge amounted to 37.8 kg N ź ha–1, of which over 60 % can be assigned to growing season. These are quantities that should be taken into consideration in fertilization balance of agricultural farming.

PL

Badano zawartości azotu w całkowitych opadach atmosferycznych na wschodnim obrzeżu Wrocławia. Zawartooeci azotu ogólnego były bardzo zróżnicowane i wahały się od 0,8 do 16,8 mg N dm–3. Znaczny udział w azocie całkowitym miał azot azotanowy, którego stężenie w opadach atmosferycznych wahały się od 0,3 do 3,7 mg N dm–3. Zróżnicowane były też, zarówno miesięczne, jak i roczne ładunki azotu wniesionego do gleby z opadami. Roczne ładunki azotu wniesionego do gleby wynosiły od 33 do 42 kg N ź ha–1, a średni wieloletni ładunek wynosił 37,8 kg N ź ha–1, z czego ponad 60 % przypada na okres wegetacyjny. Są to ilooeci, które powinny być uwzględniane w bilansie nawozowym gospodarstw rolnych.

15

Warunki opadowe na stacji meteorologicznej Ursynów SGGW w latach 1960–2009

Majewski G., Przewoniczuk W., Kleniewska M.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2010

|

Vol. 19, No. 2

3--22

PL

W pracy przeanalizowano miesięczne sumy opadów zmierzone na stacji Ursynów-SGGW w latach 1960-2009. Obliczono współczynnik zmienności rocznych sum opadów oraz zbadano ich trend liniowy. Zastosowano metodę Kaczorowskiej do klasyfikacji miesięcy i lat pod względem ilości opadu. Szczegółowej analizie poddano również maksima dobowe opadów w latach 1980-2009. Obliczono m.in. prawdopodobieństwo występowania maksimów dobowych w różnych przedziałach wielkości oraz w różnych porach roku.

EN

In this paper, monthly precipitation sums, measured at Ursynów-WULS station in the period 1960-2009 were analysed. The coefficient of the variability of yearly precipitation sums was calculated and the linear trend of yearly precipitation sums was examined. The method of Kaczorowska (1962) was applied to classify months and years in respect of precipitation quantity. A detailed analysis was performed also on daily maximum precipitation sums for years 1980-2009. The probability of maximum daily precipitation occurrence was calculated for various intervals of the precipitation and for different seasons of the year.

16

Analiza zależności między aktualną wilgotnością gleby a wskaźnikiem opadów uprzednich i temperaturą powietrza

Niemczyk H., Kowalska B., Majewski G.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2010

|

Vol. 19, No. 1

13--19

PL

Celem pracy jest ocena zależności między aktualną wilgotnością gleby oznaczoną laboratoryjnie (W wag.) ze stosowanymi w hydrologii wskaźnikami wilgotności gruntu: wskaźnikiem opadów uprzednich Lambora (IL ) i amerykańskim wskaźnikiem (Ia ) z uwzględnieniem temperatury powietrza. Oznaczenia wilgotności gleby pochodzą z doświadczeń modelowych prowadzonych na polu doświadczalnym Katedry Agronomii SGGW w Chylicach w latach 2001-2009. Dobowe sumy opadów atmosferycznych i średnie dobowe wartości temperatury powietrza pochodzą ze stacji meteorologicznej w RZD Chylice zlokalizowanej w pobliżu prowadzonych doświadczeń. Ocenę wykonano dla gleby o składzie granulometrycznym gliny lekkiej pylastej, a w 2006r piasku gliniastego mocnego. W ocenie statystycznej porównywano zależność parametru stosowanego w określeniu aktualnej wilgotności gleby, wilgotność wyrażaną w procentach wagowych w stosunku do suchej masy gleby (Wwag), od średniej dekadowej temperatury powietrza (T) i jednego z dwóch wskaźników opadów uprzednich. Zastosowano analizę regresji wielokrotnej, w obu przypadkach zaproponowano model liniowy tej zależności. W oparciu o wielkości wyznaczonych współczynników korelacji i determinacji stwierdzono, że zależność między aktualną wilgotnością gleby a temperaturą powietrza i jednym z dwóch wskaźników opadów uprzednich jest bardzo silna, szczególnie dla amerykańskiego wskaźnika opadów uprzednich Ia.

EN

The aim of this paper is the analysis of the relationship between actual soil moisture, which was determined in a laboratory as the weight content, and land moisture indexes applied in hydrology: anterior precipitation index by Lambor (IL ) and the American index (Ia). The relationship of both: actual soil moisture and anterior precipitation indexes with air temperature was also considered. The determination of actual soil moisture was performed within the modeling experiment at an experimental field of the Agronomy Department of Warsaw University of Life Science in Chylice from 2001 to 2009. Daily precipitation and mean daily air temperature values were recorded at the meteorological station of the Agricultural Research Station in Chylice, located near the experimental field. The analysis, performed in this paper, considered the soil of the granulometric composition typical for light- silty clay, and in 2006 it was typical for heavy - clayey sand. The statistical analysis, which was part of the research, involved the estimation of the relationship between actual soil moisture parameters, the actual soil moisture expressed as a percentage weight content, with mean decade air temperature and with one of two anterior precipitation indexes. The estimated relationships were expressed as linear equations by applying multidimensional regression analysis. Basing on the calculated correlation and determination coefficients it was concluded, that there was a significant relationship of the actual soil moisture and air temperature and there was also a significant relationship of the actual soil moisture and the anterior precipitation indexes, especially strong for the American index.

17

Activity concentration of plutonium in atmospheric precipitation

Kierepko R., Mietelski J. W.

Nukleonika

|

2010

|

Vol. 55, No. 2

201-204

EN

Activity concentrations of plutonium isotopes (238Pu, 239+240Pu) were determined in atmospheric precipitation samples collected in Kraków from August 2005 to December 2007. The volume of 29 samples varied in the range 14–269 dm3. The method of samples collection, preparation and radiochemical analysis proper for the separation of plutonium are indicated in brief. Monthly plutonium deposition a showed seasonal variation for 239+240Pu the first maximum was observed in August 2005 and amounted to about 2.65±0.31 mBq/m2, the second one in July 2006 – 0.371±0.063 mBq/m2 and the third one in April 2007 – 0.859±0.075 mBq/m2 and for 238Pu in September 2005 – 0.090±0.038 mBq/m2, July 2006 – 0.177±0.074 mBq/m2 and the third maximum in May 2007 – 0.333±0.028 mBq/m2. Similar behaviour of activity concentration of plutonium was also observed in other parts of the earth. Anomalously high deposition of 239+240Pu (2.65±0.31 mBq/m2) was found in August 2005. The 238Pu/239+240Pu activity ratios higher than the global fallout value ~ 0.55 (in Poland) suggested participation from different sources of plutonium.

18

Sezonowe zmiany odczynu opadów atmosferycznych na terenie Katowic w latach 1990-2008

Hławiczka S., Dyduch B., Korszun K.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2009

|

Vol. 43 nr 4

143-150

PL

W pracy zamieszczono analizę wyników pomiarów odczynu opadów atmosferycznych (deszcz i śnieg), uzyskanych na stacji pomiarowej Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, w latach 1990-2008, z podziałem na okres letni (niegrzewczy) i zimowy (grzewczy). Z danych wynika, że między rokiem 1990 a 1991 wystąpił bardzo znaczący spadek wartości pH z poziomu ok. 5,5 do pH = 4,5 w sezonie niegrzewczym i pH = 4,0 w sezonie grzewczym. W kolejnych latach średnioroczna wartość pH opadów utrzymywała się na poziomie około 4,4. Wzrost wartości pH pojawił się w roku 2001, podwyższając się do roku 2006. W 2007 zaobserwowano obniżenie pH, z wartości 4,94 do 3,95 w sezonie grzewczym i spadek wartości pH z 4,98 do 4,0 w sezonie niegrzewczym. W 2008 r. nastąpił powrót do wartości pH z roku 2005. Analiza regresji wykazała istotną statystyczną zależność pomiędzy pH opadów a liczbą dni suchych poprzedzających opad i wysokością opadu. Im większa przerwa pomiędzy opadami, tym pH opadu było wyższe. Natomiast wraz z wyższymi sumami dobowymi opadu jego odczyn stawał się bardziej kwaśny.

EN

Measurement results conceming atmospheric precipitation (rainfall and snow) acidity in the period of 1990-2008 are presented and discussed. The atmospheric precipitation sampIes were collected at the monitoring station of the Institute for Ecology of Industrial Areas in Katowice in summer and winter seasons. In the period of 1990-1991 a signif'icant decrease ofthe precipitation pH from ca. 5,5 to 4,5 (in summer season) and to ca. 4,0 (in winter season) was observed. In the following decade i.e. unti1 the year 2000, the average annua1 va1ue ofpH was on the 1eve1 of ca. 4,4. Between 2001 and 2006 an increase of the pH va1ue was observed (pH = 4,94). In 2007 an increase of acidity was recorded up to pH= 3,95 in winter and 4,0 in summertime. In 2008 a decline ofthe pH va1ue to the 20051eve1 was noted. A regression ana1ysis of the measurement data showed that there was a statistically significant relationship between the number of days preceding the atmospheric precipitation and the precipitation acidity. The relationship was also observed in the case of the atmospheric precipitation acidity and precipitation rate. The pH ofthe precipitation was higher when the intervals between the days without atmospheric precipitation were longer. The acidity of the precipitation increased also with the precipitation rate.

19

Variability of groundwater table, atmospheric precipitation and temperature in swamp habitats of the Zielonka Forest Landscape Park

Grajewski S., Okoński B., Boczoń A.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

85-101

EN

Results of a study carried out in the Zielonka Forest Landscape Park (central Wielkopolska, middle part of the Warta River catchment) are presented in this paper. The park includes part of a large (15 thousand ha) forest complex called Zielonka Forest. The name pertains to relatively large and dense forest area with small agricultural enclaves situated c. 8 km north-east of Poznań. Park's landscape of the young glacial type, Pleistocene and Holocene formations, was formed as a result of the Poznań stage of the Baltic glaciation. Dominating habitat types in the park are: fresh mixed deciduous forest (58%), fresh mixed coniferous forest (25%), fresh broadleaved forest (10%), alder and ash-alder swamp forests (4%). Analysis of thermal conditions and precipitations was performed for the years 2002-2007 and compared with long-term data from 1987-2007. Annual mean air temperature in the hydrologic year 2003 was lower by 10% than the long-term mean while in the years 2007, 2006 and 2002 it was higher by 29,9 and 8%, respectively. Low air temperature in the year 2003 was the effect of cold winter. In the summer half-year the temperature was definitely above the mean. Hydrologic year 2003 was the coldest but also the driest (64% of the long-term mean) year in the study period. Variability of ground water tables in swamp habitats was measured in the hydrologic years 2002-2007. During this period the ground water table depth varied from 38 to 181 cm below ground. Mean lowest stages (116 cm below ground) were noted in the hydrologic year 2006 (with the minimum level of 52 cm and maximum 178 cm below ground). The lowest ground water table (181 cm below ground) was, however, noted in 2003 in an experimental plot of the division 85f. The year 2003 was also characteristic for the largest annual amplitude of ground water depths. Obtained results confirm the decisive effect of air temperatures and sums of atmospheric precipitation on ground water table depth in forest swamp habitats. Surprisingly, there was no expected difference in the ground water depth between hydrologic years of extremely different atmospheric precipitations. Smaller variability of ground water level with increasing depth known from the literature was not confirmed either.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań prowadzonych na terenie Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka, położonego w centralnej części Wielkopolski i w środkowej części dorzecza Warty. Park obejmuje część dużego (ok. 15 tys. ha) kompleksu leśnego, jakim jest Puszcza Zielonka. Nazwą tą przyjęto określać stosunkowo rozległy, zwarty teren leśny z niewielkimi enklawami rolniczymi, leżący ok. 8 km na północny wschód od granic Poznania. Krajobraz parku typu młodoglacjalnego, formacji plejstoceńskiej oraz holoceńskiej ukształtowany został w wyniku działania poznańskiego stadiału zlodowacenia bałtyckiego. Dominującymi typami siedliskowymi lasu na terenie Parku są: las mieszany świeży (58%), bór mieszany świeży (25%), las świeży (10%) oraz olsy (4%). Analiza warunków termiczno-pluwialnych przeprowadzona została dla lat hydrologicznych 2002-2007 na tle wielolecia 1987-2007. Średnia roczna temperatura powietrza w roku hydrologicznym 2003 była niższa od średniej z wielolecia (1987-2007) o 10%, natomiast w latach 2007, 2006 i 2002 była wyższa odpowiednio o 29, 9 i 8%. Biorąc pod uwagę półrocza hydrologiczne, należy zwrócić uwagę, że niska temperatura powietrza w 2003 r. była wynikiem chłodnej zimy. W półroczu letnim temperatura utrzymywała się zdecydowanie powyżej średniej. W rozpatrywanym okresie badawczym rok hydrologiczny 2003 okazał się nie tylko jednym z najzimniejszych, ale również najsuchszym rokiem wielolecia 1987-2007 (64% średniej wieloletniej). Zmienność stanów wód gruntowych w siedliskach bagiennych mierzono w latach hydrologicznych 2002-2007. W tym okresie głębokość zalegania wód gruntowych wynosiła od 38 do 181 cm p.p.t. Średnio najniższe stany (116 cm p.p.t.) zaobserwowano w roku hydrologicznym 2006 (minimalny stan 52, maksymalny 178 cm p.p.t.). Jednak najniższy stan wody gruntowej odnotowano w 2003 r. na powierzchni doświadczalnej zlokalizowanej w oddziale 85f (181 cm p.p.t.). Rok 2003 wyróżnił się również największą roczną amplitudą stanów wód gruntowych. Uzyskane wyniki badań potwierdzają decydujący wpływ temperatury powietrza i sumy opadów atmosferycznych na kształtowanie zwierciadła wód gruntowych w leśnych siedliskach bagiennych. Wątpliwości budzi brak spodziewanej znacznej różnicy w głębokości zalegania wód gruntowych między skrajnymi pod względem wysokości opadów atmosferycznych latami hydrologicznymi. Interesujący jest również brak potwierdzenia znanej z literatury przedmiotu zależności zmniejszania się dynamiki zmienności stanów wód gruntowych wraz z głębokością ich zalegania.

20

Wykorzystanie różnych form opadów i osadów atmosferycznych do oceny zanieczyszczenia środowiska w różnych regionach geograficznych polski - część II - Rosa

Polkowska Ż., Błaś M., Sobik M., Klimaszewska K., Małek S., Namieśnik J.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2008

|

Vol. 15, nr 4

529-560

PL

Przeprowadzono analizy 235 próbek rosy i 65 próbek deszczu zebranych na 8 stacjach na terenie Polski w okresie od sierpnia 2004 do listopada 2006 roku. W zależności od położenia oraz charakteru 'la emisji zanieczyszczeń stacje pogrupowano na: rolnicze (Wrocław, Dziemiany); miejskie w strefie wybrzeża (Gdańsk, Gdynia, Sopot) i miejskie, położone poza strefą wybrzeża (Bytów, Kraków, Mława). Próbki opadu i osadu atmosferycznego badano w celu uzyskania informacji o składzie jakościowym i ilościowym. Oznaczono stężenia następujących analitów: kationów ( NH4+, Ca2+, K+, Mg2+ i Na+), anionów (CI-, F, NO2-, NO3-, SO4 3- i PO3-4), formaldehydów i całkowitej zawartości fenoli. Wykonano również pomiar przewodności i odczynu pH. Uzyskane wyniki pozwoliły zarówno na porównanie chemizmu osadów i opadów atmosferycznych, jak również na określenie ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska. Przeprowadzone analizy potwierdziły wyższy stopień zanieczyszczenia rosy niż opadu atmosferycznego. Przeprowadzone badania potwierdziły zależność stężeń poszczególnych analitów od lokalizacji i ukształtowania terenu, na którym zostały zebrane próbki opadów i osadów atmosferycznych, a także od warunków meteorologicznych.

EN

The analyses of 235 dew and 65 atmospheric precipitation samples collected from eight measurement stations in Poland from August 2004 to November 2006 were made. Taking into account the type of land use and characteristics of pollutant emissions, the sampling sites were divided into three groups: rural stations (located in agricultural areas: Wrocław, Dziemiany); coastal urban stations (close to the coastline: Gdansk, Gdynia, Sopot) and inland urban stations (the chemical composition of precipitation in a town, with increasing traffic intensity and industry: Bytów, Mława, Kraków). The samples of atmospheric precipitation and deposits were analyzed in order to obtain information regarding qualitative and quantitative composition. The concentration levels of the following analytes were determined: cations ( NH4+, Ca2+, K+, Mg2+, Na+), anions (Cl-, F-, NO2-, NO3-, SO2-4, PO3-4), formaldehyde and sum of phenols. The samples were also analyzed for pH and conductivity. The obtained results allowed both to compare the chemical composition of atmospheric precipitation and deposits and evaluate the load of pollutants entering the environment. The conducted research confirmed the higher pollution level of dew, when compared with atmospheric precipitation, and the relationship between concentration levels of selected analytes and such factors, as: location, land topography, from which the samples of atmospheric precipitation and deposits were collected and meteorological conditions.