Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

„Zamek piękny na wzgórzu” i gwiaździste niebo nad Salą Poselską Zamku Wawelskiego

Śnieżyńska-Stolot E.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2013

|

R. 58, nr 1

7--71

EN

The article relates to the relationship between horoscopic astrology and the decoration of the Renaissance buildings, especially that of the Wawel Royal Castle. Such studies were conducted in Italy, where the most famous example of the Renaissance decoration based on the founder’s horoscope is the fresco by Balthazar Peruzzi in the Roman villa Farnesina, showing the arrangement of the planets at the time of birth of Agostino Chigi, as of November 29th, 1466 at 9.30 pm. Mary Quinlan-McGrath tried to reconstruct the horoscope before the actual start of construction of the villa, whose ascendant was to coincide with the horoscope’s ascendant of Agostino Chigias of 20 degrees Leo. Jolan Balogh believed that the birth horoscope of Matthias Corvinus and horoscope made on the day of his coronation as the King of Bohemia were illustrated in the vestibule of the library of the castle of Buda. The degrees of the zodiac signs became the basis for the ceiling decoration of the Hall dei Venti, in Palazzo del Tè in Mantua, a work by Giulio Romano made in the years 1525-1535 for Prince Frederick Gonzaga. There are also known Italian horoscopes related to the foundation of cities and various buildings, including the horoscope of the reconstruction of St. Peter’s Basilicain Rome made by Pope Julius II, as casting horoscopes before the start of any construction was in Italy a tradition dating back to the times of antiquity, to which Alberti (III, 13) appealed. Practicing horoscopic astrology at the Krakow Royal Court isconfirmed since the end of the 14th century, and the oldest surviving horoscope associated with the location of the corner stone (Jagiellonian Library, Ms. 3225, p. 230) comes from the year 1510 and refers to the parish school of St. Anne in Krakow. We do not know the horoscope prior to the rebuilding of the Wawel Royal Castle by King Sigismund I the Old, but according to Ptolemy (Tetrabiblios II 3 and 5), it is possible to recreate it by knowing the founder’s horoscope, by assuming the degree of the sign zodiac which is located in the 10th house of this horoscope. In the Jagiellonian Library, there are preserved the natal horoscopes of Sigismund I the Old, who was born on January 1st, 1467 in 17 degrees and 30 minutes of Libra. According to the principle of Ptolemy, the rebuilding of the Wawel Royal Castle should take place at 23 degrees of Cancer, which appears in the 10th house of the horoscope. It is known that there existed paintings of astrological nature at the Wawel Royal Castle, a fact proved by the name of one of the chambers: At Melusine (Mankib al-ğawzā - a star on the shoulders of the zodiac Gemini, presently known as Orion’s Betelgeuse α). Along the same lines, one can read the contents of the overhead ceiling decoration in the Hall of Deputies of the Wawel Royal Castle. Originally, there were 193 heads, and among the surviving 30, it was possible to identify 6 planets (Saturn illus. 15, Jupiter 18, Mars 20, Sun 23, Venus 25, Mercury 27), 6 zodiac signs (Aries illus. 29, Gemini 30, 31, Leo 35, Virgo 32, Sagittarius 33, Aquarius 34) and 13 constellations (Corona Borealis illus. 37, Corona Australis 38, Bootes 39, 40, Cassiopeia 41, Cepheus. 44, 47, Perseus 45, Orion 48, Hydrus 49, the Pleiades 50-52, Centaur 54, Auriga 55, Ophiuchus 57, Eridanus 58. Lhe alleged author of the Wawel Royal Castle horoscope may be considered Maciej Karpiga, called Miechowita, who was associated with the royal court. He probably was the main author of the castle’s dispositio, but certainly the deciding vote was that of king Sigismund I the Old, whose participation in the program of the castle and of the Sigismund Chapel were celebrated by contemporary Krzycki, Gamrat and Decjusz.

2

Między nauką a sztuką, czyli o ezoteryce w zarządzaniu

Wziątek-Staśko A.

Zagadnienia Techniczno-Ekonomiczne

|

2004

|

T. 49, z. 3

327-333

PL

Różnorodność kompetencji, jakie posiada człowiek, kreuje wielowymiarową przestrzeń ich wykorzystania w wielu obszarach życia, w tym także w organizacji. W praktyce zarządzania nieustannie poszukuje się nowych rozwiązań, które przyczynią sie do zwiększenia efektywności tegoż niełatwego procesu. Niniejszy artykuł to postulat dokonania próby analizy i adaptacji metod nieco mniej konwencjonalnych, mających swe podłoże w astrologii.

EN

Workers are qualified to do different tasks in their enterprises. This variety makes the organisation multidimensional. To make the management more and more effective in such organisation we look still and still for new methods. In this article we try to test methods less conventional - connected with astrology.

3

„Dwadzieścia osiem księżycowych stacji w stosunku do magicznych operacji”

Hołda J.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2004

|

R. 49, nr 2

7--31

EN

The article is devoted to the issue o f the the twenty eight lunar mansions (Moon stations) and the magical practices based on their talismans as described in the Libro de la Luna, the third part o f Libro di astromagia, an astrological-magical treatise attributed to King Alfonso X the Wise. The main purpose of the article is to pinpoint the essence of the practices in question and to try to establish what type o f magic: natural, demonic or theurgic, they belonged to. Lunar mansions arc groups of stars which delineate the path of the Moon along the ecliptic during succcssive 27 or 28 nights. The astronomical system based on the mansions was well-known in ancient China, India and Persia, and perhaps derives from the Sumcrian-Babylonian tradition. The astronomical-magical dimensions of the system are connected with the Greek tradition, while the practices based upon it, which used lunar talismans, may have arisen in the town o f Harran, in northern Mesopotamia. The practices described in the articlc were based on the belief, stemming from the ancient model of the Cosmos, that the Moon was an intermediary between the heavenly and earthly world, and a transmitter of planetary influences. The power of the 28 lunar mansions and their talismans derived from the soul of the world, which transferred it to the fixed stars. It was from those that the power was derived by planets in their apogee, and later, when the planets moved to their perigee, they transferred it to the entities of the sub-lunar world, i.e stones, plants, animals and people. The character and properties of the mansions and their talismans depended on the quality and character o f the fixed stars, zodiac signs and planets with which the Moon was associated at a given time. In order to draw upon those forces, a special ritual was developed using talismans of the mansions, invocations and fumigation. The practices involved had a lot in common, on the one hand, with natural magic, in that they also utilized only the natural links between heavenly and earthly entities, but sometimes were used for evil purposes, and, on the other, with astral and talisman magic, which relied on talismans o f the 7 planets and 12 zodiac signs made and used in accordance with the arrangement o f heavenly bodies; there was a connection to theurgy, as well, in that the practices also required a proper spiritual and physical preparation, even though unlike theurgy they served only for practical purposes. The magical practices described in the article combined elements of various kinds o f magic and since they cannot be classified as belonging to any o f the varieties, the term ''Harran magic” proposed by Garcia Aviles has been adopted in the article to refer to them. A characteristic feature of Harran magic was that during the ritual the magician directed his invocations not to the planets themselves but to the intermediary angels. The magic based on the 28 lunar mansions was reflected in the Squire’s Tale o f the Canterbury Tales, a 14th-century poetic work by Geoffrey Chaucer. The mansion used by the magician to create illusions can be identified with mansion 19 according the the zodiology of Hermuz, the fifth part o f the Libro de la luna, which favours adultery, illusion and deceit.

4

The origin, age and perspectives of the world according to the 15th century Cracow astronomers

Rosińska G.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2002

|

R. 47, nr 3

7--16

PL

Artykuł dotyczy astronomii uniwersyteckiej w kontekście nauczania na wydziale sztuk wyzwolonych w ramach tzw. nauk ’’kwadrywialnych”, obejmujących zasadniczo cztery nauki matematyczne: arytmetyką, geometrię, astronomię i muzykę (teorią harmonii opartej na proporcjach) ale także optykę oraz elementy fizyki i kosmologii Arystotelesa. Postawiona w tytule kwestia traktowania przez astronomów krakowskich problemów, które wykraczały poza kompetencje astronomii matematycznej, jest pretekstem do podjęcia próby ukazania, w jaki sposób formacja astronomów w uniwersytecie była wynikiem ewoluującego w ciągu 15 stulecia zespołu podręczników (corpus astronomicum) oficjalnie określonego w „Statutach” wydziału sztuk wyzwolonych z 1406 roku. Stąd zwrócenie uwagi na różnice między corpus astronomicum, funkcjonującym z początkiem XV, a następnie w połowie i przy końcu tego stulecia. Wielorakie drogi (i bezdroża) rozwoju nauki, a także osobiste zainteresowania wykładowców, powodowały niekiedy podejmowanie przez astronomów problematyki kosmologicznej (filozoficzna interpretacja kosmosu) lub astrologicznej. W przypadku astrologii posługiwano się wynikami astronomii do celów pozaastronomicznych, a nawet pozanaukowych, wśród nich do celów nazywanych „praktycznymi”, realizowanych w ramach magii i wieszczbiarstwa. Na interpretacji świata w sposób astrologiczny zaciążył autorytet Ptolemeusza (150 n.e.), autora Almagestu - wielkiej syntezy astronomii matematycznej, ale też autora Opus ąuadripartitum, klasycznej summy wiedzy astrologicznej. W tym też kontekście sytuuje się zainteresowanie wiekiem kosmosu, jego początkiem, a także przyszłymi losami, łącznie z kwestią „końca świata” bądź rozpoczęcia „nowego cyklu”. Było ono wynikiem wtargnięcia w sferę dociekań astronomicznych problematyki pozaastronomicznej, z zakresu kosmologii, będącej nauką filozoficzną oraz astrologii zwróconej ku wieszczbiarstwu. Przy tym astrologia, określana przez zainteresowanych jako scientia quadrivialis (sic!), torowała sobie systematycznie drogę do oficjalnego nauczania uniwersyteckiego. W astronomicznych tekstach krakowskich, traktatach i komentarzach, problematyka kosmologiczna lub astrologiczna zwykle występowała we wstępach bądź w zakończeniach. Najczęściej miała charakter eklektyczny: oferowała zlepki teorii pochodzących od rożnych tradycji: pitagorejskiej, platońskiej, neoplatońskiej, hermetycznej, a także zlepki rożnych pod wzglądem metodologicznym dyscyplin: astronomii matematycznej, filozofii, Objawienia chrześcijańskiego, a także teologii wypracowanej w kręgu Koranu. W wykładach krakowskich są obecne w rożnym stopniu wszystkie te wątki. W przypadku kwestii uważanych za zasadnicze, jak sprawa stworzenia świata w czasie, wolności człowieka, a przede wszystkim wolności Stwórcy, a więc wolnego decydowania o losach świata, w tym o jego końcu, dominuje wizja biblijna. Stąd, nawet przy podejmowanych próbach daleko posuniętego wstecz datowania świata - aż do epoki przed potopem, aż do stworzenia Adama - i to „metodami astronomicznymi” (opartymi na wyliczaniu tzw. wielkich koniunkcji planet), nie wnioskuje się z przeszłości świata o czasie jego trwania w przyszłości.