Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Architektura sakralna we współczesnym środowisku mieszkaniowym Finlandii

Lewandowska Agnieszka, Piórkowska Marta

Środowisko Mieszkaniowe

|

2023

|

nr 42

4--21

PL

Tematem artykułu jest fenomen powstawania nowych obiektów sakralnych Kościoła luterańskiego w Finlandii, pomimo stale laicyzującego się społeczeństwa. Celem przedstawionych badań jest poznanie przyczyn analizowanego zagadnienia poprzez pryzmat funkcji i roli jaką te obiekty pełnią dla lokalnych społeczności. Do analizy wybranych przykładów świątyń zastosowano narracyjną metodę badawczą. Zastosowana metoda pozwoliła na ujęcie pragmatycznych aspektów architektury, jakimi są struktura obiektu i forma w kontekście kulturowym osadzonym w przynależnym miejscu i czasie. Zagadnienie ujęto na tle religijno-społecznym, przedstawiając przyczyny i sposoby dostosowywania obiektów sakralnych do współczesnych, różnorodnych potrzeb wspólnoty. Kontynuacja tradycji tworzenia wysokiej jakości architektury połączonej z wernakularną tradycją budowania jest obecna we współczesnych obiektach sakralnych, które w swojej funkcji i skali dostosowywane są do celu, jakiemu mają służyć nie tylko we wspólnocie, ale i często w całej dzielnicy jako miejsca spotkań i integracji mieszkańców.

EN

The subject of the article is the phenomenon of creating new sacral buildings of the Lutheran Church in Finland, despite the increasing secularization of the society. The goal was to understand the reasons of the issue through the prism of the function and role these architecture play for local communities. The narrative research method was used to analyse selected examples of sacral architecture. The method allowed to capture the pragmatic aspects of architecture, such as the structure of the object and the form in the cultural context embedded in the appropriate place and time. The issue is presented in a religious and social context, discovering the causes and ways of adjusting sacral objects to the contemporary, diverse needs of the community. Continuation of the tradition of creating high-quality architecture combined with the vernacular building tradition is present in contemporary sacral architecture. Their function and scale are adjusted to the purpose they are to serve not only in the community, but often in the entire district as meeting places for residents.

2

Ogrody w pustelniach zakonów kamedułów, kartuzów i karmelitów bosych w XVII i XVIII wieku (część 1)

Brykowska Maria

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

|

2023

|

nr 6

5--112

PL

Opracowanie badań nad ogrodami w pustelniach zakonów kontemplacyjnych w XVII–XVIII wieku ukaże się w druku w dwóch częściach. Obecnie drukowana część 1, odnosi się do założeń architektoniczno-przestrzennych Kongregacji Kamedułów Pustelników Góry Koronnej, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ogrodów, dotąd pomijanych w literaturze o dziejach zakonu. Artykuł został oparty na własnych, wieloletnich badaniach autorki i publikowanych źródłach, pracach na temat duchowości kamedułów i dziejów poszczególnych pustelni. Wprowadzenie obejmuje tematykę wspólnych źródeł powstania zakonów kontemplacyjnych w Europie – czerpaną z praktyki pustelników na Wschodzie w pierwszych wiekach chrześcijaństwa i skrót badań nad ogrodami tych zakonów. W artykule przedstawiono w układzie chronologicznym, w 4 częściach, eremy kamedułów realizowane w XVII–XVIII wieku łącznie w całej kongregacji – we Włoszech, w Rzeczypospolitej i na terenie Austro-Węgier. Uwzględniono rolę kamedułów w procesie realizacji fundacji, lokalizacji pustelni, kościoła i ogrodów oraz program, kompozycję i architekturę zależną od zakonu, jak i od fundatora. Podsumowanie wykazało zarówno wspólne cechy, jak i różnice w założeniach przestrzennych i w architekturze pustelni kamedułów. Wnioski z badań ogrodów – ich rodzaj, formy i treści, jako dzieła sztuki o głębokiej symbolice religijnej oraz sacrum krajobrazu, będą przedstawione, łącznie z założeniami architektoniczno-przestrzennymi kartuzji i pustelni zakonu karmelitów bosych, w części 2.

EN

This study of the research on hermitage gardens of monks belonging to contemplative orders in the 17th and 18th centuries will appear in print in two parts. Part 1, presently being printed, makes reference to the architectural–spatial complexes of the Camaldolese Hermits of Monte Corona (Er. Cam.), with special consideration for questions relating to the gardens omitted to date in the literature on the history of the order. The article is based on the author’s own, multiyear research as well as published sources, works on the mysticism of the Camaldoles and the histories of the individual hermitages. The introduction encompasses the topic of the common sources behind the emergence of contemplative orders in Europe as drawn from the practices of hermits in the East in the first centuries of Christianity, and a brief study into the gardens of those monks. The article presents the Camaldolese hermitages of the entire congregation erected in the 17th and 18th centuries—in Italy, the Polish–Lithuanian Commonwealth, and in Austro–Hungary—in chronological order in four parts. The role of the Camaldolese in the process of implementing the foundation, locating of hermitage, church, and gardens as well as the program, composition, and architecture, dependent on the order and the founder are all taken into account. A summary indicated both common features and differences in the spatial layout and architecture of the Camaldolese hermitages. Conclusions stemming from research into the gardens—their types, forms, and contents as works of art with far–reaching religious symbolism and the sacrum of the landscape—are presented, together with the Carthusian architectural–spatial complexes and the hermitages of the Discalced Carmelite orders in Part 2.

3

Kościół w Asunach - ostatni projekt Fritza Heitmanna

Kantorowicz Klara, Wółkowski Wojciech

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

|

2023

|

nr 6

153--200

PL

Artykuł przedstawia dzieje gotyckiego wiejskiego kościoła parafialnego (obecnie cerkwi greckokatolickiej) w Asunach [niem. Assaunen] w dawnych Prusach. Jest to niewielka budowla wzniesiona etapami w ciągu XV wieku. Kościół aż do XX wieku zachował niemal w całości swój pierwotny gotycki wygląd. W ciągu ostatnich 120 lat przeszedł natomiast trzy gruntowne przebudowy. Najpierw remont w 1906 roku, później odbudowę po zniszczeniach I wojny światowej, a po II drugiej wojnie światowej przekształcenie na cerkiew greckokatolicką. Pierwsze dwie przebudowy wykonał jeden z najważniejszych architektów zajmujących się architekturą sakralną w Prusach Wschodnich Friedrich (Fritz) Heitmann. Ta, którą zrealizował po zniszczeniach I wojny światowej była też prawdopodobnie jego ostatnią pracą. Analiza tego projektu pozwala wychwycić elementy charakterystyczne dla końcowej fazy jego twórczości, a także dobrze ilustruje jego działalność na polu konserwacji zabytków. Odbudowa kościoła w Asunach była też elementem szerszej akcji od budowy całej prowincji po zniszczeniach I wojny światowej.

EN

The article presents the history of the rural Gothic parish church (currently a Greek Orthodox church) in Asuny [German: Assaunen], formerly Prussia. It is a small building erected in stages over the course of the 15th century. The church maintained its original Gothic look almost completely right up to the 20th century. However, it underwent significant remodeling three times over the past 120 years. First, it was subject to renovation work in 1906. Subsequently, it was rebuilt after the destruction of the First World War. Following the Second World War it was converted into a Greek Orthodox church. The first two reconstruction projects were performed by one of the most important architects engaged in religious architecture in East Prussia—Friedrich (Fritz) Heitmann. The work he undertook after the destruction of the First World War was probably his last job. Analysis of his design allows an identification of elements characteristic of the final phase of this creativity. It is also a good illustration of his work in the field of heritage protection. The rebuilding of the church in Asuny was also an element of a broader effort—the reconstruction of the entire province in the wake of the destruction of the First World War.

4

Obiekty architektury sakralnej w fortyfikacjach austriackich XIX w. Otwarcie badań

Suchoń Filip

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2023

|

Vol. 1

31--48

PL

W artykule opisano przykłady dzieł architektury sakralnej, towarzyszących dziełom fortyfikacyjnym szkoły austriackiej z XIX w. Podjęto próbę określenia zasobu, ustalenia typologii, a także wyjaśnienia i interpretacji tego dotychczas niezbadanego zjawiska. Zainicjowana kwerenda może stanowić wstęp do nowych badań na szerszym polu.

EN

The paper describes examples of sacred architecture accompanying the fortification works of the Austrian school of the 19th century. An attempt was made to identify the primary resource, establish a typology, and explain and interpret the phenomenon, so far unexplored. The initiated study may prelude new research in a broader field.

5

The influence of the reformation on the design and furnishing of new castle chapels, lutheran churches, and the adaptation of catholic sacred buildings in the Duchy of Pomerania

Arlet Joanna

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 55

277--304

EN

The sacred architecture underwent transformations following the conversion of the Duchy of Pomerania to Protestantism in 1534. The scope and direction of changes in the forms of churches and Protestant chapels, as well as key elements of their furnishings, were the subjects of research and analysis. This encompassed structures constructed as Protestant places of worship, selected Gothic churches adapted for the new rite, and timber-framed churches built with post-and-beam construction techniques from 1534 until the end of the Griffin dynasty's rule. Due to sporadic alterations in the forms and structures of these objects, particular attention was paid to their design and details, including altars, pulpits, and baptismal fonts.

PL

Architektura sakralna uległa przekształceniu po przejściu Księstwa Pomorskiego na protestantyzm w 1534 r. Tematem badań i analiz był zakres i kierunek zmian form kościołów i kaplic protestanckich oraz kluczowych elementów wyposażenia. Objęto nimi obiekty wznoszone jako protestanckie, wybrane kościoły gotyckie przekształcone do nowego rytu i kościoły drewniane o konstrukcji ryglowej wznoszone od 1534 do końca panowania dynastii Gryfitów. Ze względu na sporadyczne przekształcenia form i konstrukcji obiektów zwrócono uwagę na formę i detal: ołtarzy, ambon, chrzcielnic.

6

Locus theologiae in architecture and sacred art – a case study

Kimsza Radoslaw

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 56

499--512

EN

The article, in the theological and philosophical key, shows the Christian understanding of beauty and its place in the broadly understood sacred art. The author points to a specific evolution of beauty, which from the Renaissance to modern times lost its original mysticism of beauty in favor of its individualistic interpretations, closing the need to find divine-human unity in sacred art. This is expressed in the liturgy and the eternal connection with it of the arts, both structural and expressive. Looking for patterns reaching the essence of beauty in sacred arts, the author brings out two Italian architects: Ciro Lomonte and Guido Santoro, who in a small parish church in Sancipirello reached for the primal instinct of beauty in sacred art and, through simple forms, made a kind of sacralization of the "naked" church interior.

PL

Autor wskazuje na swoistą ewolucję piękna, która od renesansu do czasów współczesnych, zatraciła pierwotny jej mistycyzm piękna na korzyść indywidualistycznych jego interpretacji, zamykających na potrzebę odnajdywania w sztuce sakralnej jedności bosko-ludzkiej a także chrześcijańskie rozumienie piękna i jego umiejscowienie w szeroko pojętej sztuce sakralnej. Wyrazem tego jest liturgia i odwieczne powiązanie z nią sztuk zarówno konstrukcyjnych, jak i ekspresyjnych. Poszukując wzorców sięgających istoty piękna w sztukach sakralnych Autor wydobywa dwóch włoskich architektów: Ciro Lomonte i Guido Santoro, którzy w niewielkim parafialnym kościółku w Sancipirello sięgnęli po pierwotny instynkt piękna w sztuce sakralnej i poprzez proste formy dokonali swoistej sakralizacji „obnażonego” z sacrum kościelnego wnętrza.

7

Usage of digital surveying techniques in monuments of wooden architecture. Example of documentation of churches on Silesia and Lesser Poland border

Kantorowicz Klara

Architectus

|

2023

|

Nr 4 (76)

35--48

EN

Monuments of wooden architecture are part of heritage which is particularly liable to destruction. That is why they need a detailed architectural survey. Architectural measurements of wooden churches in Poland have been conducted since the end of the 19th century. The digital methods of documenting monuments are becoming more and more popular and available, so they are replacing traditional measurements methods also in the monuments of wooden architecture. Examining the documentation made with digital techniques in 2022 in comparison to historical drawings for five wooden churches on Silesia and Lesser Poland border helped to stress the advantages and disadvantages of using modern surveying techniques in wooden architecture. It is obvious that using digital methods allows us to take the measurements faster. Also the geometry of the structure is registered more accurately. 3D documentation represents the geometry of the whole building, that is why it is fuller than the traditional architectural documentation, which only consists of predetermined plans and sections. The advantage of 3D documentation is also in the possibility to use it for visualisation purposes, e.g. special analyses or popularisation of heritage. However, while using digital surveying techniques in wooden architecture one must remember that these types of buildings require analytic documentation showing all elements of their complex construction. That is why creating competent documentation demands thorough study of the structure, especially in places inaccessible for scanners or cameras.

PL

Zabytkowe obiekty architektury drewnianej jako dziedzictwo szczególnie narażone na zniszczenia wymagają szczegółowej dokumentacji architektonicznej. Inwentaryzacje pomiarowo-rysunkowe kościołów drewnianych na terenie Polski wykonywane były od końca XIX w. Cyfrowe metody dokumentacji zabytków, stając się coraz popularniejsze i szerzej dostępne, zastępują pomiary wykonywane metodami tradycyjnymi, również w zabytkowych obiektach drewnianych. Na przykładzie inwentaryzacji pięciu zabytkowych kościołów drewnianych z pogranicza śląsko-małopolskiego, wykonanych w 2022 r. za pomocą skanowania laserowego i fotogrametrii cyfrowej, przeprowadzona została analiza porównawcza z dokumentacją historyczną w celu uwypuklenia korzyści, ale jednocześnie możliwych braków czy błędów wynikających z zastosowania nowoczesnych technik pomiarowych w dokumentacji obiektów drewnianych. Niewątpliwie wykorzystanie metod cyfrowych pozwala na przyspieszenie procesu dokumentacji, a także pozwala na bardzo precyzyjne odwzorowanie geometrii obiektu. Trójwymiarowe dokumentacje stanowią zdecydowanie pełniejsze zobrazowanie obiektu, nie ograniczając się tylko do zadanych rzutów i przekrojów jak w tradycyjnej inwentaryzacji. Ich zaletą są także możliwości wizualizacyjne – wykorzystania pomiarów jako modeli do analiz przestrzennych czy też w celach czysto popularyzatorskich. Wyzwanie wciąż stanowi złożona struktura konstrukcyjno-budowlana obiektów drewnianych, która powinna zostać odzwierciedlona na inwentaryzacji architektonicznej. Dlatego też inwentaryzator zobowiązany jest do wnikliwego rozpoznania struktury obiektu – szczególnie w miejscach, które pozostają niedostępne dla skanerów.

8

The Modern Movement in the sacred architecture of Wrocław between 1912 and 1933

Oleś Piotr Mateusz

Architectus

|

2023

|

Nr 4 (76)

25--34

EN

The topic of the article is the modern movement in the sacred architecture of Wrocław between 1912–1933. Text, which is a contribution to the study of the problem of ecclesiastical architecture created in the capital of Lower Silesia in the years 1900–1933, examples are given of five structures – built and designed. They include both Catholic and Protestant buildings – the designs of the crematorium and cemetery chapel at Osobowice by Max Berg, the Catholic Church of the Holy Family by Kurt Langer, the Protestant Gustav Adolf Memorial Church designed by Albert Kempter and the outstanding, but unrealized competition project for this church by Hans Scharoun and Adolf Rading. These buildings are characterised by stylistic and functional diversity. Text provides a glimpse into the development of the modern movement in the work of Wrocław’s architects from the radically avant-garde visions of Max Berg and Oskar Kokoschka working together on the crematorium project, through the classically modernist character of the Holy Family Church built for Sępolno, to the functionalist style of the Albert Kempter’s Gustav Adolf Memorial Church and finally the ahead of its time, clearly not fitting into the categories of conservative church architecture competition design by Scharoun and Rading for the same church. Modernity, like the avant-garde, as a heterogeneous phenomenon reveals itself on many levels – from ideas to construction to functionality. An analysis of the buildings discussed based on the current state of research and an archival search including surviving designs and press materials proves that the capital of the Silesian Province not only did not remain on the fringes of the emerging avant-garde, but, with the strength of the local artistic milieu of the local artistic community, concentrated among others around the Royal Academy of Arts and Crafts, actively co-created the avant-garde, incorporating the iconic architecture created here into the framework of the extremely dynamic modern movement, which was developing rapidly at the time.

PL

Tematem artykułu jest ruch nowoczesny w architekturze sakralnej Wrocławia w latach 1912–1933. W tekście, który stanowi przyczynek do badań nad problematyką architektury sakralnej powstałej w stolicy Dolnego Śląska w latach 1900–1933, przytoczone zostały przykłady pięciu budowli – powstałych i projektowanych. Wśród nich znalazły się zarówno budowle katolickie, jak i protestanckie – projekty krematorium i kaplica cmentarna na Osobowicach Maxa Berga, katolicki kościół św. Rodziny Kurta Langera, ewangelicki kościół Pamięci Gustawa Adolfa projektu Alberta Kemptera oraz wybitny, choć niezrealizowany projekt konkursowy dla tego kościoła autorstwa Hansa Scharouna i Adolfa Radinga. Budowle te charakteryzuje stylistyczna i funkcjonalna różnorodność. Tekst pozwala dostrzec rozwój ruchu nowoczesnego w twórczości wrocławskich architektów począwszy od radykalnie awangardowych wizji Maxa Berga i Oskara Kokoschki pracujących wspólnie nad projektem krematorium, przez klasycznie modernistyczny charakter zrealizowanego dla Sępolna kościoła św. Rodziny, po funkcjonalistyczny chłodny w stylu zrealizowany przez Alberta Kemptera kościół Pamięci Gustawa Adolfa i wreszcie wyprzedzający epokę, wyraźnie niemieszczący się w kategoriach konserwatywnej architektury sakralnej konkursowy projekt Scharouna i Radinga dla tego samego kościoła. Nowoczesność, podobnie jak awangarda, jako zjawisko niejednorodne ujawnia się na wielu poziomach – od idei, przez konstrukcję po funkcjonalność. Analiza budowli omówionych na podstawie aktualnego stanu badań i kwerendy archiwalnej obejmującej zachowane projekty i materiały prasowe dowodzi, że stolica Prowincji Śląskiej nie tylko nie pozostawała na rubieżach rodzącej się awangardy, ale siłami tutejszego środowiska artystycznego skupionego między innymi wokół Królewskiej Akademii Sztuki i Rzemiosła Artystycznego, aktywnie ją współtworzyła, włączając powstałą tutaj architekturę kultową w ramy niezwykle dynamicznie rozwijającego się wówczas ruchu nowoczesnego.

9

Analysis of the original functional layouts of neo-Gothic sacral architecture in the Lublin Voivodeship

Chęć-Małyszek Agnieszka

Architectus

|

2023

|

Nr 1 (73)

31--39

EN

Historicising architecture in sacral construction was considered insignificant, as it did not have many typical and unique elements. However, it fulfilled a very important function, and despite the passage of time, neo-Gothic religious architecture still communicates it in its form, essence, theoretical principles and the function for which it was created. In this article, neo-Gothic churches in the Lublin Voivodeship are examined, paying special attention to the most prolific creator of this trend, Józef Pius Dziekoński. The aim of the paper is to comparatively analyse Lublin churches from the neo-Gothic period, specifying their purposes, meaning and characteristic features of the functional system. The work presents the historical and ideological context, determining the nature and role of the discussed sacral buildings. The research method applied here consists of a comparative analysis of neo-Gothic religious buildings selected from all religious buildings in the Lublin Voivodeship. The most typical features of individual buildings and their functions have been identified. The research results, presented in descriptive form and figures, have allowed interesting conclusions to be formulated. All the existing neo-Gothic churches in the region represent a new type of buildings, but simultaneously have their own individual style. They serve as Christian churches, satisfying human spiritual, emotional and social needs. Characteristic tall slender towers distinguish these sacred places, as well as being dominant accents in the landscape of the Lublin Voivodeship.

PL

Architektura historyzująca w budownictwie sakralnym była uważana za mało znaczącą, gdyż nie miała wielu charakterystycznych i unikatowych elementów. W istocie pełniła ona bardzo ważną funkcję. Mimo upływu lat wciąż przemawia swoją formą, esencją i programem. W niniejszym artykule analizie poddano neogotyckie kościoły na terenie województwa lubelskiego, zwracając szczególną uwagę na dzieła najpłodniejszego twórcy tego nurtu – Józefa Piusa Dziekońskiego. Celem pracy było porównanie lubelskich kościołów z okresu neogotyku, określenie ich funkcji, znaczenia i charakterystycznych cech układu funkcjonalnego. Zaprezentowano kontekst historyczny oraz ideowy determinujący charakter oraz rolę omawianych budowli sakralnych. W trakcie badań analizie porównawczej poddano neogotyckie budynki sakralne wybrane spośród wszystkich obiektów sakralnych na terenie województwa lubelskiego. Wyodrębniono najbardziej charakterystyczne cechy poszczególnych budynków oraz ich funkcje. Wyniki zestawiono w formie opisowej i wykresów. Pozwalają one na stwierdzenie, że wszystkie istniejące neogotyckie kościoły w regionie stanowią nowy typ obiektów z zachowaniem własnego indywidualnego stylu. Pełnią one funkcję chrześcijańskich świątyń, które zaspokajają ludzkie potrzeby duchowe, emocjonalne i społeczne. Charakterystyczne wysokie smukłe wieże nadają tożsamość tym świętym miejscom oraz stanowią dominanty widokowe w krajobrazie województwa lubelskiego.

10

Skanowanie obiektów zabytkowych metodą fotogrametryczną na przykładzie drewnianego kościoła pw. św. Brykcjusza w Gościęcinie

Orłowski Tomasz, Tunkel Magda

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach

|

2022

|

T. 14

45--56

PL

Obecnie mamy do czynienia z niezwykle szybkim tempem rozwoju technologii informatycznych i komputerowych, których postęp umożliwia sporządzenie w krótszym niż dotychczas czasie dokumentacji technicznej, a także inwentaryzacyjnej z wykorzystaniem obrazów z naziemnych kamer cyfrowych. W artykule opisano specyfikę wykonywania pomiarów metodą tradycyjną przy użyciu dalmierza i koła mierniczego w korelacji z coraz bardziej powszechną i dostępną na rynku metodą laserowego skanowania, która umożliwia gromadzenie danych o autentycznym stanie zachowania obiektu. Skanowanie 3D umożliwia zaplanowanie prac remontowych i naprawczych w szczególności w odniesieniu do obiektów zabytkowych lub/i trudnodostępnych. Dzięki bezinwazyjnym badaniom można monitorować ewentualne zmiany zachodzące w obiekcie np. deformacje, wyboczenia czy odkształcenia konstrukcji. Obiektem badawczym jest kościół pw. św. Brykcjusza w Gościęcinie, który zbudowano w 1661 r., w zrębowej konstrukcji ścian. W artykule zaprezentowano dane archiwalne udostępnione przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu, fotografie stanu istniejącego, a także wyniki badań terenowych zrealizowanych metodą tradycyjną i przy użyciu techniki fotogrametrycznej. W pracy przedstawiono również symulację modelu, który należy traktować jako przykład wykorzystania możliwości technologicznych ze szczególnym uwzględnieniem laserowego skanowania obiektów.

EN

Currently, we are dealing with an extremely fast pace of development of information and computer technologies, the progress of which enables the preparation of technical documentation and inventory with the use of images from terrestrial digital cameras in a shorter time than before. The article describes the specificity of taking measurements using the traditional method with the use of a rangefinder and a measuring wheel in correlation with the more and more common and available on the market method of laser scanning, which enables the collection of data on the authentic state of preservation of the object. 3D scanning allows you to plan renovation and repair works, in particular in relation to historic and / or hard-to-reach buildings. Non-invasive tests allow for ongoing monitoring, which may contribute to the timely introduction of observed possible changes occurring in the object, such as deformation, buckling or deformation of the structure. The research object is the church of SW. Brykcjusz in Gościęcin, built in 1661, a wall in a carcass construction. in order to perform the technological process carried out by the Voivode of Protection. The presentation also includes a simulation of the model, which should be treated as an example of the possibility of using the working method of laser scanning of objects.

11

Architektura monastyczna na Śląsku Cieszyńskim po 1939 roku – wstęp do badań współczesnej architektury klasztorów na obszarze Śląska Cieszyńskeigo

Uherek-Bradecka Barbara

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach

|

2022

|

T. 14

13--22

PL

Artykuł dotyczy nierozpoznanej i nieopisanej do tej pory problematyki najnowszej (powstałej po 1939 roku), sakralnej i monastycznej architektury Śląska Cieszyńskiego. Obszar badawczy, zdelimitowany terytorialnie do obszaru pokrywającego się z Euroregionem Śląsk Cieszyński, stanowi niezmiernie ciekawy teren do badań, gdyż ze względu na podział na dwa państwa rozwija się dwubiegunowo, co ma znaczący wpływ na powstającą architekturę sakralną i monastyczną. W trakcie wstępnych badań prowadzonych na delimitowanym obszarze rozpoznane zostało 50 obiektów w różny sposób związanych z monastycyzmem. Obiekty te znacznie różnią się pomiędzy sobą stylistycznie, ale także ze względu na kubaturę, formę i funkcję. Możemy wśród nich wyróżnić zarówno te stricte sakralne jak i te, w których różnorodne funkcje towarzyszące zajmują więcej powierzchni. W artykule przedstawiono fragment tabelarycznego zestawienia tych obiektów ze zwróceniem uwagi na funkcje towarzyszące oraz opisano koncepcję dalszych badań. Opisane zostały sposoby ich prowadzenia oraz metodologia dwustopniowych badań, prowadzonych tak, by możliwe było stworzenie kompleksowego opracowania monograficznego opisującego architekturę monastyczną Śląska Cieszyńskiego powstałą po 1939 roku.

EN

The issues of the newest (created after 1939), sacred and monastic architecture of Teschen Silesia have not been analyzed so far. It is therefore a completely unrecognized issue. Although many studies on the sacred architecture of Teschen and Czech Teschen, as well as monographic studies on individual objects, have been written, they all end in 1939, excluding later objects. There are also many popular scientific studies on the cultural, ethnographic and natural values of the region. However, issues concerning sacred architecture (both Catholic and Protestant) and the architecture of monasteries were taken up extremely rarely, and if they did, they most often ended in 1939. The research carried out after the Second World War focused on the Middle Ages, of which few objects have remained, and if they have survived, they were usually not in their original form, but thoroughly rebuilt. In historical research, it is as if the later objects, especially the newest ones, were forgotten. Therefore, 50 objects related to the broadly understood monasticism (with different functions and purpose), built in this area after 1939, constitute interesting research material.

12

Kapliczka harcerska w Nałęczowie

Lenartowicz Krzysztof

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 9

163--164

PL

W latach 70. i 80. XX w. dr hab. filologii polskiej Zofia I. Florczak (1912-1996) organizowała spotkania-zbiórki instruktorek d. Organizacji Harcerskiej z całej Polski. To przedwojenna harcmistrzyni, ostatnia naczelniczka Organizacji Harcerek. Z jej autorskim i redakcyjnym udziałem powstały dwa tomy pt. Harcerki 1939-1945, które „są testamentem duchowym pokolenia wychowanego na ideałach harcerskich, pokolenia, które własną wizję świata musiało konfrontować z okrucieństwem i barbarzyństwem wojny” [Dobrzyńska 1998: 231]. Zofia Florczak animowaną przez siebie grupę nazywała „Wędrowniczkami po Zachodnim Stoku” - ironiczna nazwa nie miała związku z geografią ani z morfologią terenu. Wędrowniczki dwukrotnie pielgrzymowały do Rzymu, gdzie spotykały się z Janem Pawłem II. Coroczne zloty odbywały się w maju w Archidiecezjalnym Domu Rekolekcyjnym „Na Jabłuszku” w Nałęczowie. W tych zgromadzeniach harcerskich brała m.in. udział Alina Scholtz (1908-1996), znana architektka krajobrazu, a także moja matka - Maria Lenartowicz (1911-1996) z (żeńskiej) Czarnej 13. Wileńskiej ZHP. Panie postanowiły upamiętnić te spotkania postawieniem harcerskiej kapliczki na terenie „Jabłuszka”. Projekt tej kapliczki przypadł mnie.

13

Ekumenizm pogranicza w architekturze i sztuce świątyni - dawniej i dziś

Uścinowicz Jerzy

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 9

93--138

PL

W artykule przedstawiono wybrane przykłady interakcji między architekturą, ikonografią chrześcijańską a teologią we współczesnej ortodoksyjnej, greckokatolickiej, rzymskokatolickiej i ewangelickiej architekturze sakralnej zbudowanej po II wojnie światowej w Polsce. Ukazano proces ewolucji tradycyjnych konwencji architektonicznych i ikonograficznych. Ujawniono problemy sztuki oraz jej nowe, istotne aspekty ideologiczne natury symbolicznej i liturgicznej. Przykłady współczesnych świątyń dowodzą odwrócenia separacyjnych tendencji chrześcijańskich Kościołów i kultur, co jest nie tylko symptomem wzajemnego dialogu, wymiany idei, wartości i różnych form kultu, lecz także symptomem potwierdzającym autentyczną wolę ekumenicznej jedności w sztuce. Przykłady te reprezentują architekturę pogranicza kulturowego. Są one próbą syntezy sztuki chrześcijańskiego Zachodu i Wschodu. Sztuka przez wieki swojej historii na ziemi pokonała olbrzymią drogę, zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Ciągle ją pokonuje. Jest wyrazem kultu. Stanowi świadectwo Wcielenia i misterium obecności. Prowadzi do przebóstwienia i do Zbawienia.

EN

This paper presents selected examples of interaction between architecture, iconography and theology in contemporary Orthodox, Greek- and Roman-catholic and Evangelic sacred architecture built after World War II period in Poland. It also shows the process of evolution of traditional spatial and functional structures and applications of new iconography conventions in the Christian temples. It covers problems in art as well as new essential ideological aspects of symbolic and liturgical nature. Examples of modern churches seem to prove separation tendencies of Christian Churches and cultures are now being reversed, which is not only a symptom of mutual dialogue, exchange of ideas, values and different forms of worship, a symptom confirming an authentic will of ecumenical unity in art. Those examples are representative for the architecture of cultural borderland, which attempts to synthesize both Western and Eastern Christian art. The art through ages of its history on earth has journeyed a long way, both through time and through space. It still does. It is an object of cult. It is a testimony of Incarnation and the mystery play of presence. It is the path to salvation.

14

Aplikacje projektowe w świetle badań dotyczących posoborowej architektury sakralnej w Poznaniu

Bonenberg Agata, Skórzewski Wojciech

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 8

89--106

PL

W artykule poruszono tematykę architektury sakralnej kościołów zbudowanych w Poznaniu po soborze watykańskim II. Praca stanowi rozszerzenie badań przedstawionych w pracy doktorskiej dr. inż. arch. Wojciecha Skórzewskiego napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. inż. arch. Agaty Bonenberg. Polegały one na ocenie realizacji zaleceń posoborowych oraz jakości architektury w kilku aspektach, takich jak: rozpoznawalność funkcji sakralnej, relacja z otoczeniem, rola kościoła jako dominanty architektonicznej, symbolika, wspólnotowość i nastrój skupienia. Na podstawie wyników sformułowano wnioski stanowiące wytyczne projektowe dla przyszłych realizacji.

EN

The paper brings up the subject of sacred architecture of churches built in Poznań after the Second Vatican Council and is an extension of the research presented in the doctoral thesis of PhD Eng. Arch. Wojciech Skórzewski under the supervision of Prof. Hab. Doc. Eng. Arch. Agata Bonenberg. The research was focused on the assessment of the implementation of the post-conciliar recommendations and the quality of architecture in several aspects, such as: recognition of the sacred function, relationship with surroundings, the significance of the church as a landmark, symbolism, sense of community and the mood of concentration. The conclusions based on the research results can be seen as design guidelines for future undertakings.

15

Polska postmodernistyczna architektura sakralna w przestrzeni osiedli mieszkaniowych

Węcławowicz-Gyurkovich Ewa, Węcławowicz-Bilska Elżbieta, Kryvoruchko Olha

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 40

4--17

PL

W artykule poruszono problematykę formowania i funkcjonowania monumentalnych postmodernistycznych kościołów jako form mocnych w przestrzeni osiedli mieszkaniowych z lat 70. i 80. XX wieku. Celem przedstawionych w artykule badań jest diagnoza potrzeb lokalnych społeczności dotycząca obecności kościoła w kontekście jego formy w środowisku zamieszkania. Badanie wykonano na bazie eksperymentów formalnych i przestrzennych reprezentatywnych dla polskiej architektury sakralnej tamtych lat. Wśród metod badawczych dominuje analiza porównawcza przykładów, obok kwerendy literaturowej i badań in situ. Analizie poddano trzy obiekty: w Warszawie, Wadowicach i Wrocławiu.

EN

The article deals with the issues of the formation and functioning of monumental postmodern churches as strong forms in the space of housing estates from the 1970s and 1980s. The aim of the research presented in the article is to diagnose the needs of local communities regarding the presence of the church in the context of its form, in the living environment. The research was carried out on the basis of formal and spatial experiments representative of the Polish religious architecture of those years. Among the research methods, the comparative analysis of examples dominates, next to the literature query and in situ research. Three sites were analyzed: in Warsaw, Wadowice and Wrocław.

16

Kościół w strukturach miejskich. Tradycja-ciągłość-uniwersalizm

Malinowska-Petelenz Beata, Petelenz Anna

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 40

67--83

PL

Zmiany w duszpasterskim nastawieniu Kościoła po II Soborze Watykańskim, w szczególności zaś odnowa liturgii, zaowocowały mnogością form i rozwiązań przestrzennych w architekturze sakralnej. Odmiennie niż historycznie, nowe świątynie nie pełnią we współczesnych układach urbanistycznych roli dominującej. Autorki poddają analizie wybrane przestrzenie sakralne pod kątem ich kompozycji w strukturach miejskich, koncentrując się na ich formie, usytuowaniu, uniwersalizmie, czytelności w wymiarze symbolicznym, a także wyrazie przestrzennym łączącym pierwiastki tradycji i nowoczesności. W ramach studium przypadków autorki omawiają wybrane przykłady kościołów europejskich wybudowanych po 2000 roku.

EN

Revolutionary changes after Second Vatican Council – in particular the renewal of the liturgy – resulted in a variety of forms and spatial solutions in sacred architecture. In contemporary urban layouts, they do not play a dominant role. Authors analyze selected sacred spaces regarding their composition in urban structures, focusing on their universalism, legibility in a symbolic dimension, as well as spatial expression combining elements of tradition and modernity. As a case study, authors present selected examples of European churches built after 2000.

17

Church construction and the city in Ukraine after 1990: social and semantic dimensions

Cherkes Bohdan, Linda Svitlana

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 41

15--26

EN

Ukraine’s independence in 1991 changed the direction of society’s development, the most important of which was the revival of the spirituality of the Ukrainian nation, which is connected with thousands of years of religious traditions. The purpose of the article is to demonstrate the development of sacred construction in the environment of modern Ukranian cities as an important factor of reviving the nation and building a new national identity. The article analyzes selected realized objects in the residential environment, systematizes architectural prototypes, which architects turn to nowadays in search of a modern image of a sacred building. Based on the methods of comparative, synchronic and semiotic analysis, the significance of new sacred objects for the formation of the image of the city was revealed, and their social and symbolic meanings was also clarified.

18

Prefabrication in Władysław Pienkowski’s work as an example of the author’s signature approach to architectural design

Wierzbicka Anna Maria, Orchowska Anita, Nagiel Emilian

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 2

355--375

EN

This article discusses the use of prefabricated concrete components in the work of the Polish architect Władysław Pienkowski (1907-1991), which are particularly representative of the author’s signature approach to contemporary sacred architecture. The evolution of the prefabricated components used and their properties are presented through the example of 8 churches of his design. They have been analysed in terms of their individual character, the potential to use similar components in a variety of designs and in terms of their aesthetic value. Contemporary and archived photographs, as well as design drawings from the archives of the architect’s family have been used to illustrate the examples. The presented examples prove that the use of prefabricated elements offers a wide range of options in the creation of architecture. Their repetitive nature, when skilfully used, becomes an asset rather than a hindrance in the design of diverse buildings. Drawing attention to this aspect can not only inspire the creation of new buildings, but also contribute to the revitalisation of existing architectural structures.

PL

Prefabrykacja jest wytwarzaniem w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy poza placem budowy elementów budowlanych przeznaczonych do zamontowania w całości we wznoszonym obiekcie. Jest to także proces planowania, projektowania, produkcji i składania elementów poza miejscem finalnej budowy. Technologia ta ma na celu produkcję ustandaryzowanych części budynku, aby montowanie i łączenie odbywało się sprawnie i bardziej efektywnie. Początki produkcji prefabrykatów metodą rzemieślniczą i półprzemysłową w Polsce notuje się w latach 50. XX wieku, kiedy powstawały poligony prefabrykacji polowej podczas wznoszenia architektury mieszkaniowej w Warszawie. W architekturze sakralnej stosowano prefabrykaty w różnej skali, konfiguracji i formie do tworzenia elewacji, ścian, stropów, okien czy detali architektonicznych. Celem poniżej pracy jest pokazanie, że dominującą cechą stosowanych w architekturze prefabrykatów jest nie tyle ich typizacja, lecz elastyczność i różnorodność elementów, które wpływają na indywidualny charakter dzieła. W niniejszym opracowaniu plastyczność w formułowaniu elementów architektonicznych rozumiana jest jako cecha umożliwiająca kształtowanie form w sposób zmienny, jednocześnie obrazując ich kształtność, wyrazistość czy ekspresyjność.

19

Arthur Kickton (1861–1944) – architect of churches and his designs in Silesia. Between tradition and modernity

Adamska Monika Ewa

Architectus

|

2022

|

Nr 2 (70)

3--16

EN

Arthur Kickton is a German architect educated at the Technical University in Berlin, specializing in sacred architecture, professionally connected mainly with East Prussia and Silesia. The article presents Kickton’s most important implementations and designs of sacred objects in Silesia, in a chronological way, with an outline of the architect’s occupational biography. The aim of the publication is to indicate formal solutions applied by the architect, distinguish elements contributing to the individual character of his architectural works and define the features of his style. The article makes use of the method of historical investigations and interpretation and the method of logical argumentation based on analysis and synthesis. The research carried out has shown that Kickton’s sacred architecture in Silesia combines solutions between tradition and modernity. The architect freely drew from the heritage of the styles of past epochs. He creatively transformed and modernized historical patterns of sacred art using the language of contemporary forms and innovative material solutions.

PL

Arthur Kickton to wykształcony na berlińskiej politechnice niemiecki architekt specjalizujący się w architekturze sakralnej, związany zawodowo głównie z Prusami Wschodnimi i Śląskiem. W artykule w układzie chronologicznym zaprezentowano główne projekty budowli sakralnych autorstwa Kicktona na Śląsku, z zarysem biografii zawodowej architekta. Celem publikacji jest wskazanie stosowanych przez architekta rozwiązań formalnych, wyróżnienie elementów kształtujących indywidualność jego dzieł oraz zdefiniowanie stylistyki. W pracy zastosowano metodę badań historyczno-interpretacyjnych oraz metodę argumentacji opartej na analizie i syntezie. Przeprowadzone badania pokazały, że śląska architektura sakralna autorstwa Kicktona wpisuje się stylistycznie pomiędzy tradycję a nowoczesność. Architekt korzystał swobodnie z dziedzictwa stylów minionych epok, twórczo przekształcając i modernizując historyczne wzorce sztuki sakralnej przy użyciu języka form współczesnych i nowatorskich rozwiązań materiałowych.

20

Improving the energy efficiency of church buildings

Repelewicz Aleksandra

Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo

|

2021

|

Z. 27 (177)

209-212

EN

The implementation of thermal renovation of residential and public buildings is becoming more and more popular. The need to save energy and reduce the energy demand of buildings is becoming a civic duty. Consequently, sacred buildings should also be adapted to the requirements of modern times. Due to the specific use of these facilities and their mostly large cubature, administrators rarely decide to take such measures. Examples of thermomodernization activities in church buildings can be invaluable as they are an example for administrators of other buildings of this type. The paper presents the following case study: A comprehensive thermal renovation of a church building in Rzerzęczyce.

PL

Przeprowadzanie termorenowacji budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej staje się coraz bardziej popularne. Konieczność oszczędzania energii i obniżenie zapotrzebowania budynków na energię staje się wymogiem cywilizacyjnym. Także obiekty sakralne powinny być dostosowywane do wymogów współczesności. Ze względu na specyfikę użytkowania tych obiektów oraz ich zazwyczaj dużą kubaturę administratorzy dość rzadko decydują się na takie działania. Tym cenniejsze są przykłady podejmowania działań termo modernizacyjnych w budynkach kościołów, które mogą być przykładem dla administratorów innych kościołów. W referacie przedstawiono studium przypadku: termorenowację budynku kościoła w Rzerzęczycach.