Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Modernist architecture in film

Nadolny Adam

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 10

91--102

EN

This text presents concepts of mapping Modernist Polish architecture presented in the feature films of 1960s. The feature film became an ideal medium in the 1960s for presenting modernity in Poland, as perceived through new buildings erected with the observance of modern trends. The feature films of those times constitute research material, letting us see and grasp the atmosphere of the times through the perspective of modernity recorded in the film shots. An important aspect of the research is the way in which the mapping of movements, modern architecture and feature films can be combined.

PL

Niniejszy tekst przedstawia koncepcję mapowania polskiej architektury modernistycznej przedstawionej w filmach fabularnych z lat 60. XX wieku. Film fabularny stał się w latach 60 XX wieku, idealnym medium do prezentacji nowoczesności w Polsce, widzianej przez nowe budynki wznoszone z uwzględnieniem ówcześnie panujących trendów. Filmy fabularne z tamtych czasów stanowią materiał badawczy, pozwalający zobaczyć i uchwycić atmosferę tamtych czasów przez pryzmat nowoczesności zapisanej w kadrach filmowych. Ważnym aspektem badań jest sposób, w jaki można połączyć mapowanie, nowoczesną architekturę i filmy fabularne.

2

Arterie samochodowe a destrukcja historycznych przestrzeni publicznych miast przemysłowych. Spojrzenie historyka procesów modernizacyjnych

Śmiechowski Kamil

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 11

35--49

PL

Artykuł stanowi próbę oceny podejmowanych przez modernistów działań, służących budowie arterii samochodowych w XIX-wiecznej tkance miejskiej ośrodków przemysłowych byłego Królestwa Kongresowego - Łodzi i Zagłębia Dąbrowskiego - z perspektywy historii procesów modernizacyjnycfh. Autor stara się osadzić swoje rozważania w kontekście dyskursywnego obrazu miasta XIX-wiecznego, który wpływał na poglądy ludzi żyjących w XX w. i miał bezpośrednie przełożenie na podejmowane przez nich decyzje. Zarówno w Łodzi, jak i w Zagłebiu Dąbrowskim doszło do atrofii historycznych układów przestrzennych, która przybrała bodaj najostrzejszą formę w Będzinie, gdzie historyczne Stare Miasto całkowicie straciło swoje znaczenie jako centrum miasta. Nieudana modernizacja, której doświadczyły te ośrodki, stanowi memento i nauczkę dla tych, którzy w imię chęci naprawy świata gotowi są do ulegania radykalizmom i wdrażania w życie rewolucyjnych rozwiązań.

EN

The article is an attempt to evaluate the actions taken by modernists to build car arteries in the 19th century urban space of industrial centers of the former Congress Kingdom - Łódź and Zagłębie Dąbrowskie from the perspective of the history of modernization processes. The author tries to place his considerations in the context of the discursive image of the 19th century city, which influenced the views of people living in the twentieth century and had a direct impact on their decisions. Both in Łódź and in Zagłebie building of urban motorways led into the atrophy of historical districts, which probably took the most severe form in Będzin, where the historic Old Town completely lost its importance as the city center. The unsuccessful modernization experienced by these cities should be interpreted as a memento and lesson for all those who, in the name of repairing the world, are ready to succumb to radicalism and implement revolutionary solutions.

3

Twórczość architektoniczna Le Corbusiera w Paryżu a wolność decyzji. Architektura mieszkaniowa

Pabich Marek, Wierzbicka Anna Maria

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 39

4--19

PL

Autorzy przeprowadzili analizę licznych ograniczeń towarzyszących Le Corbusierowi w pracy zawodowej i ich wpływu na ostateczny kształt budynków mieszkalnych zrealizowanych w Paryżu. Wskazali na źródła tej architektury i omówili rozmaite uwarunkowania, które powodowały zmiany decyzji architekta. W tekście znajdą się spostrzeżenia autorów wynikające z wizyt w obiektach projektowanych przez Le Corbusiera, przybliżona zostanie relacja z inwestorami w trakcie projektowania domów mieszkalnych, ukazany będzie ich stan aktualny oraz przekształcenia, które nastąpiły na przestrzeni XX w. Tekst powstał w wyniku analizy materiałów źródłowych, kwerendy w Fondation Le Corbusier, badań przeprowadzonych in situ i rozmów z użytkownikami.

EN

The authors analyzed the numerous limitations accompanying Le Corbusier in his professional work and their impact on the final shape of residential buildings constructed in Paris. At the same time, they point to the sources of this architecture and discuss various conditions that caused changes in the architect’s decisions. The text will include the authors’ observations resulting from visits to the facilities designed by Le Corbusier, the relationship with investors during the design of residential houses will be presented, their current condition and the transformations that have taken place over the twentieth century will be presented. The text was created as a result of the analysis of source materials, a query at Fondation Le Corbusier, research conducted in situ and interviews with users.

4

From Dysfunction to Functionalism: the Evolution of Military Construction in The Interwar Period Poland

Rudnicka-Bogusz Marta

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2022

|

Vol. 32, no. 4

210--229

EN

The purpose of the article is the general characteristics of military residential architecture built in the 1920s and 1930s in the 2nd Polish Republic. In the newly restored Poland the most pressing problem was the improvement of the housing conditions of the population. The military, who contributed the most to the reinstating of independence held special privilege with the state officials. Therefore, the problem of their quartering was resolved with utmost preference. After an unsuccessful period of trial and error with traditional and light timber frame construction the government addressed this problem systemically establishing the Military Accommodations Fund with a dedicated budget for creating typified, repeatable solutions. The MAF commissioned specific designers, held open as well as limited competitions and hired a cadre of architects and engineers to come up with designs that could rapidly and cost effectively replenish the housing base with functional, hygienic solutions. Because the MAF was well funded, the most prominent polish modernist architects readily cooperated with the organization making Polish interwar architectura militaris an engine of modernization.

5

Digital survey of the late 1960's villa in Ustroń: creating a virtual model of a heritage site of Polish post-war modernist architecture

Bródka Jakub, Wałek Magdalena

Architecture Civil Engineering Environment

|

2022

|

Vol. 15, no. 3

13--22

EN

The paper undertakes the topic of architectural heritage of post-war modernism in Poland. Beside the typical single-family housing solutions from the second half of 20th century (the so-called “Polish cube”) it is possible to point out some examples of houses designed according to the world’s leading design tendencies of that time. Those buildings were established on individual requests of the social elites including scientists, directors and government officials. One of such objects is a modernist villa from the 1960s located in Ustroń - a popular resort at the foot of the Beskid Mountains and built for General Jerzy Ziętek. There is a lack of its accurate, systematic documentation, which would become a basis for a conservation project. Here, we demonstrate a response to this problem which results in the development of a precise inventory documentation and representation of the investigated object, which is a valuable heritage of post-war modernism architecture. Methodology presented in this paper is based on combination of digital tools such as UAV photogrammetry and HBIM modelling and by adding a rich database obtained through thorough research.

6

Studium możliwości rewitalizacyjnych Pałacu Ślubów w Sosnowcu na tle wybranych modernistycznych pawilonów z lat 60. i 70. XX wieku

Uherek-Bradecka Barbara, Stojecki Jakub

Builder

|

2021

|

R.25, nr 8

32--36

PL

Wśród obiektów modernistycznych wznoszonych w Polsce w latach 60. i 70. XX wieku można wyodrębnić wyjątkową grupę - typ zabudowy pawilonowej realizującej w pełni 5 zasad architektury modernistycznej Le Corbusiera. W artykule przedstawiono wybrane przykłady takich budynków oraz zwrócono uwagę na stan ich zachowania i stopień przekształcenia względem pierwotnej formy oraz funkcji. Przedstawiono szerzej przypadek najbardziej drastycznego braku poszanowania istniejącego obiektu, jakim jest przebudowa Pałacu Ślubów w Sosnowcu, oraz autorską propozycję przywrócenia obiektu do stanu pierwotnego.

EN

Among the modernist buildings erected in Poland in the 1960s and 1970s, we can distinguish a unique group - a type of pavilion development, fully implementing the 5 principles of Le Corbusier's modern architecture. The article presents selected examples of such buildings and highlights the state of their preservation and the degree of transformation in relation to their original form and function. The case of the most drastic lack of respect for the existing building, which is the reconstruction of the Wedding Palace in Sosnowiec, and the original proposal to restore the building to its original state are presented in more detail.

7

Modelowe kształtowanie szpitali powszechnych w okresie międzywojennym na przykładzie szpitala w Puławach

Przesmycka Natalia

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2020

|

T. 16, nr 1

94-106

PL

W wyniku badań i dyskusji lekarzy i architektów zaangażowanych w rozwój szpitalnictwa w dwudziestoleciu międzywojennym, wypracowano rozwiązania modelowe optymalizujące układy funkcjonalne szpitali, ich wielkość, organizację, rozwiązania architektoniczne i budowlane. Z powodu wybuchu II wojny światowej, niewiele założeń doczekało się realizacji w pełnym zakresie. Budynek w Puławach jest wyjątkową inwestycją w skali kraju, ponieważ na jego przykładzie wdrożono idee realizacji racjonalnego i nowoczesnego niewielkiego szpitala powszechnego, a tego rodzaju szpitali w odrodzonej Polsce brakowało najbardziej. Celem badań jest wykazanie wartości architektonicznych budynku obecnego pawilonu B w zespole SPZOZ w Puławach, jako wdrożenia rozwiązania projektowego zawierającego najnowsze idee okresu międzywojennego w zakresie kształtowania szpitali powszechnych.

EN

As a result of research and discussions of medicine doctors and architects involved in the development of health service in the interwar period, model solutions were developed to optimize the functional systems of hospitals, as well their size, organization, architectural and construction solutions. Due to the outbreak of World War II, few assumptions have been fully implemented. The building in Puławy is a unique investment in Poland, because it was used to implement the idea of a rational and modern small general hospital, and such hospitals were lacking in the reborn Poland the most. The aim of the research is to show the architectural value of the building of the present pavilion B in the SPZOZ complex in Puławy as an implementation of a design solution containing the latest ideas of the interwar period in the field of shaping general hospitals.

8

Architektura wypoczynkowa w służbie polityki – kłopotliwe dziedzictwo ośrodków wypoczynkowych z czasów Polski Ludowej

Ciarkowski B.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 49

19--26

PL

Modernistyczne ośrodki wypoczynkowe wznoszone w PRL stanowiły istotny element projektu modernizacyjnego. Realizowały program władz budowy „drugiej Polski” i wpisywały się w obowiązujące tendencje w architekturze światowej. Po latach socmodernistyczne domy wczasowe i sanatoria niejednokrotnie wpisują się w definicję „niepożądanego dziedzictwa”, a o problemach z ich interpretacją i adaptacją nierzadko decyduje tło polityczno-historyczne, tożsamość, ogólna recepcja nowoczesności. Skrajnymi przykładami tego złożonego zjawiska są Ustroń oraz Jastrzębia Góra. W pierwszym przypadku realizacja A. Franty i H. Buszki stała się czasowo elementem herbu miasta i jest do dziś częścią lokalnej tożsamości. W drugim – obiekt autorstwa Sz. Bauma rozebrano jako nieprzystający do współczesnych wymogów. Waloryzacja budynków oraz ich poszczególnych elementów według istniejących kryteriów określa wartość materii. Wzbogacona o informacje dotyczące miejsca, jakie dany obiekt zajmuje w pamięci indywidualnej i kolektywnej (wraz z całym bagażem związanych z nim zdarzeń), pozwala nakreślić właściwą strategię ochrony.

EN

Modernist holiday resorts built in the time of the People’s Republic of Poland constituted an important element of the modernization project. They implemented the program of the authorities in favor of the construction of “the second Poland” and formed a part of the contemporary tendencies of global architecture. Now that many years have passed, social modernist holiday resorts and sanatoriums often embody the definition of the “undesired heritage” while their interpretation and adaptation is often influenced by the political and historical background, identity, and general reception of modernity. Ustroń and Jastrzębia Gora are the extreme examples of this complex phenomenon. In the case of Ustronie, the project of A. Franta and H. Buszko in time has become an element of the city’s coat of arms and up to this day remains a part of the local identity. In the case of the latter, Sz. Baum’s object was demolished as it was deemed unfit for the contemporary requirements. The evaluation of the buildings and their elements according to the existing criteria determines the value of the matter. Enriched by the information on the place a given object takes in people’s individual and collective memory (together with the recollection of the events related to it), it allows to come up with an appropriate strategy of protection.

9

Modernizm jako szczególnie ważne polskie dziedzictwo XX wieku. Kryteria wyboru i ochrony zasobów modernistycznych na przykładzie architektury Stalowej Woli

Stojak Grażyna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2017

|

Nr 3

125--131

PL

W publikacji przedstawiono problemy związane z ochroną konserwatorską modernistycznych budynków w Stalowej Woli. Miasto, pierwotnie zaprojektowane w duchu przeważających idei modernizmu, zostało zbudowane w latach trzydziestych okresu międzywojennego. Ideologiczno-konceptualna spójność i jej realizacja określają reprezentatywność kompleksu urbanistycznego Stalowej Woli jako modernistycznego dziedzictwa kulturowego. Trwające procesy transformacji wymuszają działania mające na celu ochronę tego dziedzictwa. W pracy przedstawiono konieczność analizy i oceny całego kompleksu urbanistycznego w celu ustalenia możliwych kryteriów i obszarów analizy. Zasugerowano wzięcie koncepcji projektu i jej realizację pod uwagę jako podstawowe kryterium oceny w kontekście zmian, które nastąpiły po drugiej wojnie światowej. W pracy przywołano założenia dla projektowania obiektów mieszkalnych i usługowych, a także zwrócono uwagę na konieczność oceny wpływu aktualnie realizowanych inwestycji, mających wpływ na kompletność i integralność kompleksu architektoniczno-urbanistycznego Stalowej Woli. Wartości niematerialne: nazwy ulic, budynków, placów, a także niematerialne wartości obiektów architektonicznych oraz architektoniczne projekty poszczególnych budynków i miast jako całości to kolejny obszar, który wymaga tak badań, jak i ochrony. Problemy wynikające z niskiej świadomości mieszkańców, mającej wpływ na proponowane rozwiązaniach do projektowania odnowionych i zmodernizowanych budynków, zostały omówione w niniejszej pracy. Aby rozwiązać większość problemów związanych z ochroną konserwatorską modernistycznej architektury i urbanistyki Stalowej Woli, proponuje się utworzenie Parku Kulturowego. Praca przedstawia zarówno argumenty za jego utworzeniem, jak również jego zakres

EN

In the publication the author presents the problems related to the conservatory protection of the modernist buildings in Stalowa Wola. The city,originally designed in the spirit of the prevailing ideas of modernism, has been built in the 1930’s of the interwar period. Ideological-conceptual coherence and its implementation determine the representativeness of the Stalowa Wola urban complex as a modernist cultural heritage. The ongoing transformation processes force actions aimed at protecting this heritage. The author presents the necessity to analyze and evaluate the entire urban complex presenting assumptions to establish possible criteria and areas of analysis and evaluation. Among the others, it has beensuggested that the design concept and its implementation should be taken into account as a basic assessment criterion in the context of the changes that occurred after the Second World War. After a brief reminder of the assumptions used in the design process of residential and service constructions, the author draws attention to the need to assess the impact of the currently ongoing investmentswhich have impact on the completeness and integrity of the architectural and urban complex of Stalowa Wola. Intangible assets: the names of the streets, buildings, squares, the non-material values of the architectural sites and the architectural design of particular buildings and the cities as a whole, is another area that requires both research and protection. The problems resulting from the low awareness of the residents appear in this issue, and also appear in the proposed solutions for the design of the renovated and modernized buildings. To solve most problems related to the protection of the conservator of modernist architecture and urban planning of Stalowa Wola, the creation of the Cultural Park is proposed. Both the arguments for its creation and its scope have been here presented.

10

Idee modernizmu w architekturze a przestrzeń miasta europejskiego

Ludwig B.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2017

|

T. 62, z. 4

5--24

PL

Artykuł prezentuje wybrane poglądy najważniejszych twórców i teoretyków modernizmu na metody projektowania urbanistyki i architektury, próbując wskazać, które z nich stanęły w sprzeczności z tradycją tworzenia i rozwijania się miasta europejskiego. Analizując teksty i wybrane realizacje można prześledzić drogę kształtowania się poglądów, które modyfikując, przeobrażając, a wreszcie kontestując formy i sens istnienia detalu architektonicznego, następnie kompozycji architektonicznej i urbanistycznej doprowadziły do odstąpienia od tradycyjnej idei przestrzeni miejskiej, co w ostatecznym efekcie stworzyło nową koncepcję organizmu miejskiego.

EN

The study presents chosen views of architectural leaders of modernism on methods of town planning and designing architecture, trying to shown, which ones of them are contradictory with the tradition in a creating and developing of an European town. Following the way of forming these views, we can observe how modification, transformation and finally contesting of a form of architectural detail, its sense of existing and an architectural and urban composition have led to ceding from traditional conception of urban space and eventually created the new one.

11

Problemy rewaloryzacji zabytków poprzemysłowych okresu międzywojennego w Polsce

Przesmycka E.

Przegląd Budowlany

|

2016

|

R. 87, nr 1

34--42

PL

Kluczowym czynnikiem, w zakresie rozwoju terenów miejskich, zawsze była lokalizacja obszarów przemysłowych. Budynki wznoszone w okresie międzywojennym mają cechy nowoczesnej architektury użytkowej i stały się częścią miejskiego dziedzictwa kulturowego. W ostatnich latach mogliśmy zaobserwować zwiększony poziom zainteresowania polską architekturą przemysłową okresu międzywojnia. Jednocześnie, istnieje wiele przypadków nadmiernej degradacji typowych elementów i detali, tak charakterystycznych dla tego typu budowli. Proces ten jest głównie wynikiem braku wiedzy na temat kulturowej istotności budynków przemysłowych, a także braku efektywnych form ich zachowania. Niniejszy artykuł opisuje faktyczny stan techniczny międzywojennej architektury modernistycznej w Polsce, wraz z problemami związanymi z ochroną tego dziedzictwa. Przyklady budynków z obszaru Centralnego Okręgu Przemysłowego prezentują obecny stan zachowania architektury modernistycznej na terenie Polski.

EN

The key factor in the future development of the city was the localization of the industrial areas. The buildings that were raised during that time have features of a modern functional architecture and became a cultural heritage of the city. In the recent years, we can observe an increased interest in the Polish industrial architecture of the interwar era. At the same time, there are numerous cases of extensive degradation of typical architectural elements and details that identify this type of architecture. This process is mostly caused by the lack of knowledge of the cultural importance of industrial architecture as well as the lack of effective forms of its preservation. The article describes the actual technical condition of interwar modernist architecture in Poland and problems of protection of this heritage. Examples of architecture built in the COP (Central Industrial Region) area show the present state of modernist architecture preservation in Poland.

12

Filozoficzne tło architektury modernistycznej

Szmitkowska A.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 3

168--172

PL

Modernizm przejawiał się w wielu dziedzinach twórczości. Rozmaite idee przyświecające artystom modernizmu były często swoistą odpowiedzią na aktualne polemiki w dziedzinie nauk humanistycznych, a przede wszystkim filozofii. Szczególnie wyraźne związki pomiędzy ówczesną teorią architektury a filozofią wykazywały charakterystyczne dla modernizmu postawy twórcze nakierowane na przyszłość i postęp oraz wynikające z nich uznanie pionierskiej roli architektury w rozwoju społecznym. Celem autorki niniejszego artykułu było zarysowanie najważniejszych analogii pomiędzy modernistyczną filozofią i architekturą. Ma on stanowić wstęp i przyczynek do dalszych szczegółowych badań na polu interdyscyplinarnym. Powstanie artykułu poprzedziły studia literatury z dziedziny filozofii i architektury modernizmu.

EN

Modernism manifested itself in many artistic fields. Various ideas which inspired Modernist artists were frequently a unique response to current debates in the branch of the humanities, primarily philosophy. Particularly close connections between the then theory of architecture and philosophy were evident in creative attitudes characteristic of Modernism which were focused on future and progress and resulting acknowledgement of the pioneering role played by architecture in social development. The author of this article aimed to outline the most important analogies between Modernist philosophy and Modernist architecture. It is to be an introduction and also a contribution to further more detailed research in the interdisciplinary field. This article came to existence after literature review in the field of philosophy and architecture of Modernism.

13

Modernism in Polanowice, Municipality of Byczyna - a Different Approach to a Rural Area

Kuriata Z., Łukowiak M.

Architektura Krajobrazu

|

2015

|

nr 1

46--69

EN

Creating a friendly living environment that would ensure adequate conditions for human sustenance has accompanied mankind since the beginning. Spatial planning has to a greater or smaller extent been the underlying element in this respect. In recent years we have seen increasing chaos in our surrounding space, particularly in rural areas. Most of the recent construction projects in rural regions have little to do with the hitherto existing architecture or are completely divergent from it. This is primarily due to lack of sufficient knowledge and study of the cultural heritage and resources offered by individual villages. This article, on the example of the village of Polanowice, Byczyna Municipality, shows the great potential of the village’s cultural resources including both its well-preserved spatial layout as well as the buildings making up the village space itself. What deserves particular attention is the complex of buildings constructed in the first decades of the 20th century which exemplify the architecture of the modernist era. Along with the remaining buildings it can be a perfect starting point for conducting a complete revitalization of the village. Such activities will allow for the preservation of past generations’ legacy and, at the same time, ensure sustainable development possibilities as well as provide additional sources of income for village residents.

PL

Budowanie przestrzeni przyjaznej i zapewniającej odpowiednie warunki życia towarzyszyło człowiekowi od zarania dziejów. U podstawy wszelkich działań w tym zakresie, w mniejszym lub większym stopniu, pojawiało się planowanie przestrzenne. W ostatnich latach obserwujemy narastanie coraz większego chaosu w otaczającej nas przestrzeni, szczególnie dotyczy to obszarów wiejskich. Nowe obiekty realizowane na terenach wsi mają mały związek z istniejącą architekturą lub zupełnie od niej odbiegają. Wiąże się to z brakiem dostatecznego rozpoznania zasobów kulturowych jakie mają poszczególne miejscowości. W niniejszym artykule, na przykładzie wsi Polanowice, gmina Byczyna, pokazano duży potencjał jaki tkwi w jej zasobach kulturowych, obejmujący zarówno zachowany układ przestrzenny, jak i obiekty budowlane tę przestrzeń wypełniające. Na szczególną uwagę zasługuje zespół budynków powstałych w pierwszych dekadach XX wieku, reprezentujący architekturę doby modernizmu. Wraz z pozostałą zabudową może stanowić doskonały punkt wyjścia do przeprowadzenia pełnej rewitalizacji miejscowości. Taki kierunek działania pozwoli na zachowanie dorobku poprzednich pokoleń, a jednocześnie da możliwości prawidłowego rozwoju i dodatkowe źródło dochodu dla jej mieszkańców.

14

Architektura okresu międzywojennego w kreowaniu tożsamości na przykładzie regionu lubelskiego

Rzesmycka E., Pol E.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2014

|

Z. 30

223--231

PL

Artykuł poświęcono architekturze i budownictwu z okresu międzywojennego powstałej w miastach Polski południowo-wschodniej i jej roli w kształtowaniu wizerunku współczesnego miasta. Autorki przedstawiają przykłady zabudowy użyteczności publicznej, kultury, zabudowy mieszkaniowej, sportu i innych, powstałych w odrodzonej Polsce. Na podstawie badań zachowanych projektów oraz istniejących jeszcze obiektów architektury o cechach stylu narodowego i modernizmu przeprowadzono analizy stanu i skuteczności ich ochrony. Architektura z tego okresu przedstawia obecnie unikalną wartość kulturową i mentalną, z czego nie zawsze społeczność lokalna zdaje sobie sprawę. Architektura międzywojnia jest nierozerwalnym ogniwem łączącym historię ze współczesnością. Wartości kulturowe nie zawsze uwzględnia się w procesach planowania miast. Szeroko pojęta ochrona dóbr kultury zmusza nas do skutecznej ochrony tych zasobów w celu utrzymania tożsamości wyrażonej poprzez ciągłość procesów rozwojowych miast.

EN

Article deals with to architecture located in the cities of south-east Poland created in the interwar period and its role in moulding the image of the contemporary city. The authors present examples of residential buildings, public buildings, culture and sports facilities, and others buildings created in the reborn Poland after the 1st World War. On the basis of the existing buildings created in modernistic and national style, authors conducted analysis of the state and effectiveness of the protection of these buildings. Case study is based on selected buildings. Architecture of this period presents unique cultural and mental values, which are not always recognized by the local community. Cultural values are not taken into consideration in urban planning processes. The architecture of this period is an indissoluble link between the history and the present. Broad sense of cultural heritage protection forces us to effectively take care of these buildings in order to maintain the identity expressed by the continuity of urban development processes.

15

Kowalstwo artystyczne w architekturze – brama wrocławskiej Elektrowni Wodnej II (Północnej) jako przykład integracji sztuk

Machometa I

Architectus

|

2014

|

Nr 3(39)

41--51

PL

Tematem niniejszej pracy jest wrocławskie rzemiosło artystyczne w architekturze początku XX w. Na jego rozwój wpłynęły idee odrodzenia rzemiosła i związania sztuki z przemysłem, głoszone pod koniec XIX w. przez angielski ruch „Arts and Crafts”. Zaprezentowane badania opisują sposób połączenia kowalstwa artystycznego z architekturą budynku elektrowni wodnej autorstwa Maxa Berga. Przedmiotem badań jest brama, która stanowi dzieło mistrza kowalstwa artystycznego i rzeźbiarza, profesora Jaroslava Vonki. Została ona poddana analizie formalnej i ikonograficznej. Szczególną uwagę zwrócono na kompozycję, motywy dekoracyjne oraz indywidualne rozwiązania technologiczne bramy.

EN

The subject of this work is Wrocław art of craft in the early twentieth century’s architecture. Its development was greatly infl uenced by the ideas to revive crafts and arts and bind them with industry; ideas which were established at the end of the nineteenth century by the English movement “Arts and Crafts”. This research shows how the art of smithery was combined with architecture using the example of the hydroelectric plant building designed by Max Berg. The subject of this research is its gate made by a master of artistic smithery and sculptor, professor Jaroslav Vonka. A formal and iconographic analysis was performed. Special attention was paid to its composition, decorative motives and individual technological solutions.

16

Dom modernistyczny domem jutra?

Kozłowska I.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2013

|

nr 11

248--252

PL

Na obrzeżach dzielnicy willowej Weimaru, wśród biedermeierowskich i secesyjnych domów wznosi się biały klocek, szokujący nawet współczesnego przechodnia swoją kubiczną, prostą formą. Niby kosmiczny statek, który wylądował wśród zieleni ogrodów otaczających mieszczańskie wille. Wnętrza, równie daleko odbiegały od przestrzeni ogniska domowego kształtowanego na początku XX w. Dziewięćdziesiąt lat, które mija od powstania „Musterhaus Am Horn” według projektu Georga Muche i Waltera Gropiusa, to czas na podsumowanie i postawienie pytania na ile dom współczesny, czy dom jutra czerpie z tradycji modernizmu? Czy hasła głoszone w latach 20. XX wieku odnoszące się do kształtowania przestrzeni życiowej nowoczesnego społeczeństwa są dalej aktualne? A być może leżą u podstaw projektów domu jutra?

EN

At the outskirts of a villa district of Weimar, among Biedermeier and modernism houses, stands a white block which astonishes even a contemporary passerby with its cubic, simple form. It looks like a space ship which landed among green gardens surrounding bourgeois villas. The interior is also far from the household space developed in the early 20th c. Ninety years which have passed from building Musterhaus Am Horn designed by Georg Muche and Walter Gropius, so it is high time we recapitulated and considered to what extent the contemporary house, or the house of tomorrow, draws from the tradition of modernism. Are the mottos of the 1920s regarding the development of living space of the then modern society still valid? Do they form a basis of the house design of the future?

17

Ochrona architektury modernistycznej. Próba analizy zagadnienia na przykładzie realizacji międzywojennego Torunia

Pszczółkowski M.

Przegląd Budowlany

|

2013

|

R. 84, nr 3

120-124

18

Selected practical and methodological aspects of renovations and adaptations of modernist buildings from the after-war period in Upper Silesia

Wagner T., Nakonieczny R.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2012

|

No. 9

143--151

EN

At the beginning of the economic transformation in Poland, buildings constructed after 1945 were treated as symbols of an unacceptable system. Currently, the modernist architecture of the twentieth century is seen as an important element of historical and cultural heritage. However, the problem of its protection against a number of adverse events that may lead to the loss of its essential values and often result in its destruction has been recently growing. The spectacular examples include demolition of the railway station in Katowice (built in 1964-1972) or the reconstruction of a part of the historic structure forced by the protests of various parties. Therefore, the authors attempted to identify the key factors for determining the assessment methods of modernist buildings, and to find possible ways of their transformations. At the same time, it is essential to indicate the significant risks that result both from the lack of understanding of the needs to protect the selected objects (erected in this period), and from the problems that result from the current legislation.

PL

U progu transformacji gospodarczej w Polsce budynki wzniesione po 1945 roku traktowano jako symbole nieakceptowanego ustroju. Obecnie modernistyczna architektura XX wieku jest postrzegana jako ważny element spuścizny historyczno kulturowej. Tymczasem w ostatnich kilku latach nasila się naglący problem jej ochrony przed szeregiem zjawisk niekorzystnych, które prowadzą do zaniku jej istotnych wartości, a często unicestwienia. Do spektakularnych przykładów należy rozbiórka Dworca Kolejowego w Katowicach z lat 1964-72 i wymuszona protestami różnych środowisk rekonstrukcja fragmentu historycznej struktury. Stąd próba określenia podstawowych czynników pozwalających określić metody oceny obiektów modernistycznych oraz możliwe drogi przekształceń. Jednocześnie należy wskazać istotne zagrożenia jakie wynikają zarówno z braku zrozumienia dla konieczności ochrony wybranych obiektów tego okresu, jak i problemów jakie wynikają z obecnie obowiązującego ustawodawstwa.

19

Ceglane detale elewacyjne w międzynarodowej wielorodzinnej szczecińskiej architekturze mieszkaniowej

Bizio K.

Przestrzeń i Forma

|

2011

|

nr 16

567-576

PL

Tematem artykułu jest omówienie sposobu wykorzystanie cegły w detalach architektonicznych w szczecińskiej modernistycznej wielorodzinnej architekturze mieszkaniowej lat 20. i 30. XX wieku. Przykłady szczecińskich detali ukazano na tle użycia ceramiki w europejskiej architekturze modernistycznej z początków XX wieku.

EN

The theme of this article is to discuss the ways of brick use in the architectural details in the Szczecin modernist multi-family residential architecture 20s and 30s the twentieth century. Examples of Szczecin details shown on the background of the use of ceramics in the European modernist architecture of the early twentieth century.

20

Ochrona wartości krajobrazowych w projektach osiedli autorstwa spółki "Schlesisches Heim" pod kierunkiem Ernsta Maya na Dolnym Śląsku

Ludwig B.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2011

|

T. 56, z. 2

3-22

PL

Pierwsza faza modernizmu jako nowego prądu architektonicznego była jeszcze silnie związana z koncepcjami, które po raz pierwszy pojawiły się w okresie secesji. Miała jednak odmienne źródła inspiracji, nadawała nowe interpretacje formalne, zarówno urbanistyczne, jak i architektoniczne. Jedną z istotniejszych podstaw ideowych był postulat ochrony krajobrazu i jego wartości przyrodniczych i kulturowych. Wśród osiedli kształtowanych zgodnie z tymi zasadami wyróżniające się miejsce zajmują powstałe na Dolnym Śląsku w pierwszych latach po pierwszej wojnie światowej, głównie za sprawą ich głównego projektanta i koordynatora większości akcji budowlanych - Ernsta Maya. Po pierwszej wojnie światowej w Niemczech głód mieszkań spowodowany zniszczeniami wojennymi oraz rozwojem przemysłu przybrał niespotykane rozmiary. Powstała sytuacja po wojnie polityczna umożliwiała rozwiązanie tego problemu. Już w 1918 r. Landtag wprowadził prawo powołujące spółdzielnie gminne pod kontrolą ośrodków regionalnych. W lipcu 1919 roku powołano na Śląsku spółkę "Schlesisches Heim", która rozpoczęła swą działalność u boku "Schlesische Landgesellschaft", pod tym samym zarządem Ernsta Koepplela i kierownictwem budowlano-architektonicznym Ernsta Maya. Celem działalności spółki było wznoszenie tanich, małych domków dla robotników i drobnych urzędników na osiedlach podmiejskich oraz budowanie na obrzeżach miast i wsi osiedli o charakterze wiejskim. Decydującym czynnikiem przy wyborze rodzaju zabudowy były założenia socjologiczne. Splatały się one z zasadami poszanowania lokalnego krajobrazu, zarówno urbanistycznego jak i przyrodniczego. May opowiadał się zasadniczo za osiedlami pod- i zamiejskimi. Dla takich przewidywał strukturę i układy nawiązujące do rozwiązań w tradycyjnych wsiach dolnośląskich. Najprostsze układy były rodzajem rozbudowy miast lub wsi w otaczający je zwykle krajobraz rolniczy, wręcz spontaniczną metodą, jaką od wieków stosowano budując przedmieścia i zakładając oraz rozwijając wsie (wsie ulicowe, łańcuchowe). Swoistą odmianą było stosowanie nanizanych na szkielet głównej ulicy gniazd zabudowy. Podobne znaczenie miały małe prostokątne place lub poszerzenia uliczne wyróżnione w ulicowym układzie osiedli. Układy urbanistyczne tych założeń nie były wzorowane na miasteczkach z rynkami. Miały wyglądać podobnie jak wioski owalnicowe z gminnym pastwiskiem pośrodku, najmniejsze być może wzorowane były na rozbudowanych zagrodach wieśniaczych lub zespołach folwarcznych. Nieliczne są przykłady zespołów dostosowujących się do zabudowy kwartałowej miasta. Secesyjne idee bliskie koncepcjom Unwina, polegające na szacunku dla przeszłości i inspiracji wzorami architektury średniowiecznej i formami ludowymi, zaowocowały w pracach architektonicznych Maya swoistym regionalizmem. Odrzucając z roli wzorców blisko powiązane z nurtem historyzmu, a przez to "miejskie" w swym obrazie budynki z poprzedzającego okresu, May kierował uwagę na najliczniej w tym czasie obecne na wsi śląskiej domy klasycystyczne, czasem nawet późnobarokowe. Badania dotyczyły kształtu dachu, projektowania poddasza, kształtowania facjatek i lukarn w połaciach dachu. Te elementy formowały całą bryłę obiektów. Także drobne elementy architektoniczne - gzymsy opaski okienne i drzwiowe, kształt naświetli czerpane były z podobnych wzorów. Projektowanie architektury i urbanistyki osiedli opierano na studiach miejscowej zabudowy. W opracowaniach zaznaczało się poszanowanie lokalnego krajobrazu przyrodniczego i kulturowego. Poszukując inspiracji w najbliższym otoczeniu projektowanego obszaru, starano się odczytywać reguły rządzące przyrodą i miejscową społecznością.

EN

The first phase of the modernism as the new architectural current was still strongly linked to the concepts, which first appeared in the period of the secession. However, it had the different sources of inspiration and gave the new formal interpretations, both in town planning and architecture. One of the more important attitude was the idea of the protection of landscape in its natural and cultural values. Among the housing estates constructed in accordance with these principles distinguishing place occupy these ones from Lower Silesian region built in the first years after the first world war, thanks to their designer and coordinator of the majority of the processes of construction - Ernst May. After the first world war in Germany a hunger for dwellings due to the damage of war and the development of the industry has become an unprecedented dimensions. At the same time, the political situation changed to allow the solution to this problem. Already in 1918, the Landtag introduced the right of nominating the communal cooperatives under the control of the regional centers. The company "Schlesisches Heim" was found in Silesia in July 1919. It started its activities by side "Schlesische Landgesellschaft", under the same direction of Koepplel and the architectural management of Ernst May. The main purpose of the activities of the company was the construction of cheap, small houses for workers and clerks on the outskirts of towns as suburban and semirural settlements. A decisive factor in the choice of type of buildings was inherently sociological. It connected smoothly with the principles of respect for the local landscape, both natural and culture. May chose essentially suburban and out of town housing estates. For such foresaw the structure referring to solutions in traditional silesian villages. The simplest systems were kind of expansion of cities or villages in the surrounding agricultural landscape, which over the centuries were building suburbs and founded and expanded the villages (street-villages, chain-villages). The specific solution of it was application on main street enclosures of buildings. The similar character had small squares or broaden of the street highlighted in layout of streets. The urban structure of these housing estates was not modeled on the small towns with market-squares. They had to look like the villages with central pasture, the smallest, probably, should remind local farm. The secession ideas similar to the conceptions of Unwin, based on the respect for the past and the inspiration of medieval and folk architecture, resulted in the architectural work of May as a kind of regionalism. Discarding the role of examples buildings from the preceding period, closely related with "classic" stiles, and by this "urban" in his image, May directed the attention to the most numerous at the Silesian village classicist homes and sometimes even from late Baroque period. The studies related to the shape of the roof, a design of attics and garrets. These items formed the entire geometry of objects. Also minor architectural form like cornices derived from the similar inspirations. The process of designing of architecture and town planning of housing estates based on studies of character of local settlements, the local landscape natural and cultural. May derived inspiration in the immediate vicinity of the proposed area, from the rules governing the nature and the local community.