Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kaplica grobowa rodziny Samsona Wollera w Leśnej koło Lubania– dzieło Carla Lüdeckego

Grochowska E., Stefański K.

Architectus

|

2015

|

Nr 2(42)

31--40

PL

Leśna (niem. Marklissa) to niewielkie miasteczko malowniczo położone na Przedgórzu Izerskim, nieopodal Lubania. W XIX w. rozwinął się tu przemysł włókienniczy. Właścicielem największych zakładów, przekształconych w 1888 r. w spółkę akcyjną „Concordia”, był Samson Woller, przemysłowiec pochodzenia żydowskiego. W 1883 r. wybudował on w Leśnej kaplicę grobową według projektu znanego wrocławskiego architekta Carla Lüdeckego. Plany te zachowały się w zbiorach Technische Universität Berlin. Budowla należy do najciekawszych przykładów kaplic grobowych wzniesionych w XIX w. na Dolnym Śląsku. Założona jest na planie centralnym, ze środkowym kwadratem zwieńczonym kopułą. Prezentuje formy klasyczno-renesansowe. Wyróżnia się położeniem na obrzeżu miasta, na zboczu wzgórza opadającego ku jezioru. Jest to najciekawsze dzieło spośród kilku innych kaplic grobowych, jakie ma w swoim dorobku Lüdecke. Współczesny stan obiektu, wpisanego w 2013 r. do rejestru zabytków, jest bardzo zły. W artykule przedstawiono historię powstania kaplicy Samsona Wollera w Leśnej oraz dokonano analizy jej wartości architektonicznych na tle innych obiektów tego typu powstałych na Śląsku w tym samym okresie. Odrębnym wątkiem są związki Samsona Wollera z ziemiami polskimi – pod koniec XIX w. nabył on majątki Dłoń i Smolice w południowej Wielkopolsce, w pobliżu Krotoszyna. Jako wiano otrzymały je jego córki: Helena i Maria Otylia.

EN

Leśna (German Marklissa) is a small town picturesquely situated in Izerskie Foothills, nearby Lubań. In the 19th century a textile industry was developed here. The owner of the biggest production plants, converted in 1888 into the joint stock company “Concordia”, was Samson Woller, a manufacturer of Jewish descent. In 1883 he built in Leśna a tomb-chapel according to a design of well known Breslau’s architect Carl Lüdecke. Its plans survived in the collection of Technische Universität in Berlin. The building belongs to the most interesting examples of tomb-chapels erected in the 19th century in Lower Silesia. The tomb-chapel is built on a central plan with a center square crowned by a cupola. It presents the classic-Renaissance style. The building is distinguished by an unusual location – outside the city, on a hillside that slopes towards a lake. It is the most interesting architectural work from among other tomb-chapels designed by Carl Lüdecke. Current condition of the object, which in 2013 was entered into the register of historical monuments, is very bad. The article presents history of Samson Woller’s tomb-chapel in Leśna. It also contains analysis of chapel's architectural value comparing it to other objects of its type built in the same periods in Silesia. A separate thread are Samson Woller’s connections to Polish lands – at the end of the 19th century he acquired estates in Dłoń and Smolice in the south of Wielkopolska, nearby Krotoszyn. They were given as a dowry to his daughters: Helen and Maria Otylia.

2

The Architecture of the Eastern Orthodox Churches in Lower Silesia - its Origin and Influence on the Region

Makal E.

Architectus

|

2010

|

Nr 1(27)

23--29

EN

The beginning of the Orthodox Church in Lower Silesia dates back to the mission of the Saints Cyril and Methodius (9th century) and their disciples. The mission, which took place with the blessing of the Patriarch of Constantinople when Christianity was still undivided, was in a sense special. Firstly, it was conducted in a language understood by the Slavs (at present known as Old Church Slavonic language). Secondly, it covered the area whose ownership was claimed by German bishops, connected with the Latin culture. It was connected with unavoidable penetration of the cultural heritage of the East and the West. Thirdly, it was the first Christian mission which reached the area of present Poland. This is confirmed for instance by archeological excavations (e.g. items found in the 19th century near Stary Wołów: a skeleton with a small bronze icon depicting Theotokos with Christ on an oxidized bronze chain and a pectoral of an Eastern Orthodox bishop - dated to the 10th century [5] or a medallion with the figure of St. George from the 12th century from the Cathedral Island in Wrocław which resembles the Byzantine depictions.

PL

Potrzeba adaptacji budynków na potrzeby sakralne wyznań chrześcijańskich pojawiła się w Polsce szczególnie w okresie powojennym, na skutek ruchów migracyjnych i wysiedleńczych. Jednym z oryginalnych przykładów takich zmian na skalę krajową są cerkwie prawosławne Dolnego Śląska. W artykule przedstawiono historię pojawienia się na Dolnym Śląsku obiektów sakralnych należących do Kościoła prawosławnego. Opisano kilka przykładów adaptacji budynków użyteczności publicznej oraz obiektów sakralnych należących do innych wyznań. Przedstawiono także wpływ architektury cerkiewnej na krajobraz architektoniczny regionu.

3

Barwne projekty z XVIII i początku XIX wieku w archiwum w Legnicy

Eysymontt R.

Architectus

|

2000

|

Nr 1(7)

71--80

PL

Kolorystyką barokowych i klasycystycznych elewacji w architekturze Dolnego Śląska dotychczas się nie zajmowano. Przykładem może tu być praca Hansa Junga, poświęcona rozwojowi barokowych fasad Wrocławia, Legnicy i Nysy, w której właściwie autor tego tematu nie poruszył. To samo dotyczy prac Konstantego Kalinowskiego. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest faktyczny brak bezpośrednich przekazów na temat kolorów elewa-cji z czasów, kiedy budowle powstawały, nie ma też właściwych komentarzy do tego problemu w późniejszych opisach. Nasze ustalenia dotyczące barw barokowych budowli opierają się głównie na badaniach warstw powłok malarskich, często dających dość wątpliwe ustalenia, co wynika z przekształceń chemicznych powłok barwnych, pokrytych licznymi warstwami tynku, jak również często z faktu niemożności ustalenia, czy dane warstwy stanowiły warstwę wierzchnią, czy jedynie warstwę podkładową oryginalnej powłoki barwnej. Z wymienionych powodów, materiałem niezwykle cennym są oryginalne barwne projekty, choć i w tym wypadku można mieć czasem wątpliwości, czy przedstawione na rysunkach elewacji kolory są rzeczywiście projektowanymi dla danej budowli, czy są jedynie formą "uatrakcyjnienia projektu architektonicznego"? Takie "podbarwienie"miało ułatwić jego sprzedaż i spełniało podobną funkcję jak współczesne "barwne digitalizacje". W tej sytuacji dużej wagi nabierjąprojekty z przełomu XVIII i XIX w. zachowane w Aktach Miasta Legnicy.

EN

Hitherto existing literature relating to the Baroque and Classi-cistic architecture in Lower Silesia did not take into consideration its original colour. This was caused by the insignificance of project material from the period as well as by the difficulty of interpreting stratigraphie examinations carried out during conservatory works in these objects. For this reason, the large collection of projects for buildings ij^Legnica preserved in its Archive is of great importance. The 18th century handwritten description of the town by Friedrich B. Wernher only marginally touches the matter of colour in Baroque buildings which had risen at that time, quite precisely described by him. He only observes the heraldic and material value of the hue of gold and copper. The great fire of Legnica in 1774 caused the town to be filled with consciously composed buildings by Christian Isemer, rising in long sections of frontages, according to principles expressed at the time by Frederick the Great. Similar buildings were also then constructed in other towns of Silesia, for example in Świebodzice and Polkowice. Original projects of those times for Legnica show colour as a certain method of giving prominence to the project. The case is different with converted, at the time, buildings of the Middle Ages - the merchants house and the prison tower in whose design a specific colour solution was proposed. At the turn of the 18th and 19th century the Prussian government gave instructions relating to the colour of newly coflr structed buildings. They pointed to specific proposals of colour combinations and the necessity of underlining the techtonics of the building through colour. These principles were, to a certain extent, reflected in some Legnica projects referring to buildings constructed at the turn of the 18th and 19th century. The colour of the buildings created a certain autonomic aesthetic value, even in the case of building projects situated in the rear parts of the building plot. A clearly designed colour of the building appears in projects from the twenties of the 19th century. This fact may be connected with the office of building supervision which was formed in the town in 1814.