Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The ruins of the castle in Koło in the light of the latest architectural and archaeological research, and their conservation issues

Piaskowska Beata, Prarat Maciej, Różański Artur, Olszacki Tomasz, Schaaf Ulrich

Architectus

|

2022

|

Nr 4 (72)

47--58

EN

The ruins of the castle in Koło are one of the better-preserved examples of a stronghold from the times of Kazimierz Wielki in the lowlands. The building has been in a state of ruin since the 17th century. A prominent corner tower with a fragment of three curtains has survived to this day. The purpose of this text is to discuss the results of architectural and archaeological research carried out in the years 2019–2020 and the project of the castle’s partial protection. The analysis of the aforementioned research made it possible to state that the construction of the stronghold began with the residential tower in the northern part. Subsequently, a tower was built in the south-west corner. In the next few stages, curtain walls were erected, closing the courtyard. In the southern part there was a gatehouse. A different construction technique enables us to conclude that there were several workshops working on it, which used single-rack and overhang scaffolding. The condition of the ruins was so bad that it was necessary to arrange a project to protect parts of one of the walls, which was completed in 2020.

PL

Przedmiotem artykułu są ruiny zamku w Kole. To jeden z najlepiej zachowanych przykładów warowni z czasów Kazimierza Wielkiego na terenach nizinnych w Polsce. Budowla ta już od XVII w. znajdowała się w stanie ruiny. Do dziś zachowała się wydatna wieża narożna z fragmentem trzech kurtyn. Celem autorów niniejszego artykułu było omówienie wyników przeprowadzonych w latach 2019–2020 badań architektonicznych i archeologicznych ruin zamkowych oraz projektu częściowego zabezpieczenia tych pozostałości. Wykonane analizy pozwoliły na konstatację, że budowę warowni rozpoczęto od wieży mieszkalnej w części północnej. W dalszej kolejności powstała wieża w narożniku południowo-zachodnim. W kolejnych kilku etapach wzniesiono mury kurtynowe, zamykając dziedziniec. W części południowej funkcjonował budynek przybramia. Zastosowane różne techniki budowlane prawdopodobnie świadczą o tym, że pracowało przy niej kilka warsztatów, które wykorzystywały rusztowania jednosztandarowe i przewieszone. Stan zachowania ruin był na tyle zły, że konieczne było wykonanie projektu zabezpieczenia fragmentu jednej ze ścian, co też wykonano w 2020 r.

2

Konserwatorskie badania archeologiczne w PP Pracownie Konserwacji Zabytków

Gromnicki J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2012

|

Nr 31

135-139

PL

Pracownie Archeologiczno-Konserwatorskie powołane zostały w ramach Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków w roku 1967 z zadaniem prowadzenia prac badawczych dla celów konserwatorskich, głównie we współpracy z przedstawicielami innych specjalności istniejących w ramach tej instytucji. W następnych latach nastąpił ich rozwój organizacyjny, wkrótce pracownie zatrudniały około stu archeologów. Był on połączony z rozwojem naukowym młodych zespołów pracowników, kierowanych i konsultowanych przez osoby o odpowiednim doświadczeniu badawczym. Owocowało to nie tylko wynikami badań terenowych, którymi objęto około 800 stanowisk archeologicznych w obszarach zainwestowania przemysłowego, regulacji wodnych i in. (zaś około 3000 ewidencją i wstępnym rozpoznaniem), w tym też zabytków architektury, lecz również sprawozdaniami naukowymi i innymi publikacjami, udziałem w konferencjach i kongresach archeologicznych. Po rozwiązaniu przedsiębiorstwa konserwatorskiego (w latach 90. XX w.) wielu archeologów, wykorzystując doświadczenie wyniesione z pracy w PKZ, znalazło miejsca pracy w instytucjach związanych z ochroną zabytków, naukowych lub prowadzi własne, autorskie pracownie badawczo-konserwatorskie.

EN

Archaeological Conservation Labs were established within the State Enterprise Monument Conservation Labs (PKZ) in 1967, in order to conduct research work for conservation purposes, primarily in collaboration with representatives of other specialities existing within the above mentioned institution. During the following years the organisation developed, and soon the labs employed about one hundred archaeologists. It was combined with the scientific development of teams of young employees, directed and consulted by people with suitable research experience. It started to pay off not only in results of field research which involved approximately 800 archaeological sites in areas of industrial interest, water regulations etc., (while about 3000 were registered and initially identified), including monuments of architecture, but also in scientific reports and other publications, participation in archaeological conferences and congresses. After the conservation enterprise had been dissolved (in the 1990s), many archaeologists used the experience acquired during their work for the PKZ to find employment in institutions connected with monument protection or science, or run their own research conservation labs.

3

Palatium możnowładcze Piotra Włostowica? Rekonstrukcja najstarszej fazy budowli romańskiej w Sobótce-Górce na podstawie najnowszych wyników badań archeologiczno-architektonicznych

Stala K.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2010

|

Nr 27

67-78

PL

W wyniku badań archeologiczno-architektonicznych kontynuowanych w roku 2008 w obrębie najstarszej części kompleksu zamkowego w Sobótce-Górce, będącego wedle utrwalonych w literaturze przedmiotu opinii reliktem kościoła prepozytury kanoników regularnych, uchwycono istotne sekwencje nawarstwień oraz relikty architektury, które w sposób diametralny zmienić powinny podejście do historii badanego obiektu, jak też jego pierwotnej funkcji. Badania, o których tu mowa, mają charakter ratowniczy i poprzedzający inwestycję obejmującą kompleksową modernizację zarówno zabytkowego obiektu zamkowego, jak również otaczającego go zespołu parkowego wraz z zabudową gospodarczą. Prowadzone są z przerwami od 2002 roku, a od 2007 roku w zespole dwuosobowym: A. Kadłuczka (kierownik badań) oraz autorka. Interpretacja przedstawionych w niniejszym artykule wyników daje podstawy do postawionej tezy o pierwotnym świeckim charakterze budowli romańskiej w Górce. Rozpoznane w trakcie badań rozmieszczenie pomieszczeń w obiekcie przypomina rozplanowaniem palatia wczesnopiastowskie, a zarejestrowane najstarsze poziomy użytkowe świadczące o dużym zagłębieniu pierwotnej podłogi (drewnianej) względem poziomu zewnętrznego są zastanawiające w przypadku budowli sakralnej, natomiast zrozumiałe w zastosowaniu do budowli świeckiej. Zasugerowana zmiana dotychczasowego datowania budowli romańskiej na wiek XII wynika z analiz detalu architektonicznego oraz wątku muratorskiego, a przypisanie własności Piotrowi Włostowicowi wydaje się być uzasadnione w świetle istniejących źródeł historycznych.

EN

As a result of archaeological and architectural research carried out in 2008 within the oldest part of the castle complex in Sobótka-Górka which, in the light of opinions presented in the literature of the subject, was a relic of a provostship church of Canons Regular, significant sequences of accumulations and relics of architecture were registered which should diametrically change the approach to the history of the examined object, as well as its original function. The research discussed here was of rescue character and preceded the enterprise involving complex modernisation of both the historic castle and the surrounding park complex with utility buildings. It has been conducted intermittently since 2002, and since 2007 by a two-member team: A. Kadłuczka (research manager) and the author of this article. Interpretation of the results presented in this article served as a basis for making a thesis concerning the originally lay character of the Romanesque building in Górka. The layout of rooms in the object, identified during research, resembles the layout of early - Piast palatia, and the registered oldest utility levels proving that the original (wooden) floor was sunk much lower than the outside level would be surprising in the case of a church building, though understandable when applied in a lay building. The suggested change of the previous dating of the Romanesque building to the 12th century resulted from analyses of architectural details and bricklaying bonds, and ascribing its ownership to Piotr Włostowic seems to be justified in the light of the existing historical sources.

4

Historia zagospodarowania przestrzennego miasta "kazimierzowskiego" w Małopolsce na przykładzie Skawiny

Kuśnierz-Krupa D.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2010

|

Nr 28

101-109

PL

W artykule poruszono problematykę rozwoju przestrzennego podkrakowskiego miasta Skawina w okresie średniowiecza. Skawina została założona jako miasto królewskie na prawie magdeburskim przez króla Kazimierza Wielkiego w 1364 roku, w ramach akcji urbanizacyjnej kraju. Na podstawie dostępnych materiałów źródłowych (historycznych, kartograficznych oraz ikonograficznych), zdjęć lotniczych, wizji lokalnych w terenie, a także badań archeologicznych, przeprowadzono analizę rozwoju przestrzennego miasta. W konsekwencji wysunięto hipotezy dotyczące metrologii układu urbanistycznego Skawiny w okresie średniowiecza.

EN

The article discusses the issue of spatial development of the town of Skawina near Kraków during the medieval period. Skawina was founded as a royal town and granted Magdeburg rights by King Casimir the Great in 1364 during the urbanization of the country. The analysis of spatial development of the town was conducted on the basis of available source materials (historical, cartographic and iconographic), aerial photographs, on-site inspections, as well as archeological research. As a result, hypotheses concerning the metrology of the urban layout of Skawina during the medieval period were put forward.

5

Badania archeologiczne a eksploatacja złóż. Cz. 2

Jaszewska A.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2010

|

nr 6

16-20

6

Problems caused by exavation by conservation and archaeological study in Angkor monuments, Cambodia

Iwasaki Y.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2009

|

Nr 26

270-278

EN

There are many excavated pits and trenches in Angkor Monuments, Cambodia to study archaeological as well as structural foundation. Ancient engineered soil mounds in Angkor were found densely com- pacted. The pits that had been excavated before 1994 when JSA had joined the safeguarding activity in Angkor were filled back the soil without compaction. The backfilled ground was very loose compared to the original one that had been compacted by old Khmer practice.One of the adverse effects of very loose back-filling was reported. The sand of the ground was flown out and the pavement has sagged and failed at the site near the Inner Gallery where the pit was excavated in 1930s. JSA and JASA have introduced backfilling work with compaction of soil at the excavated pit. Some common guidelines are necessary to avoid the foolish action without any consideration by conservation professionals.

PL

W zabytkach Angkoru w Kambodży jest wiele odkrywek i wykopów, wykorzystywanych do badania fundamentów archeologicznych i konstrukcyjnych. Odkryto, że wykonane w starożytności kopce ziemne w Angkor były bardzo gęsto ubite. Doły wykopane przed 1994 r., zanim JSA przyłączyło się do działań ochronnych w Angkor, wypełniano gruntem bez zagęszczania. Grunt z wypełnień był o wiele luźniejszy od naturalnego ubijanego według praktyk starożytnych Khmerów. Omówiono jeden z negatywnych skutków luźnych wypełnień. Piasek został wyparty, a w rezultacie chodnik zapadł się i uległ? uszkodzeniu w pobliżu Galerii Wewnętrznej, gdzie wykopano dół w latach 30. XX w. JSA i JASA dokonały wypełnień połączonych z zagęszczaniem podłoża w wykopanym wykopie. Potrzebne są wspólne wytyczne, aby uniknąć bezsensownych działań, które nie uwzględniają specjalistycznej wiedzy w zakresie konserwacji zabytków.

7

Badania archeologiczne nad dawnym górnictwem na terenie Gór Ołowianych oraz Rudaw Janowickich

Stolarczyk T.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 4

58-59

PL

Artykuł omawia wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych jesienią 2006 roku na terenie Rudaw Janowickich (głównie w rejonie Ciechanowic, Janowic Wielkich, Miedzianki, Mniszkowa, Przybkowic, Wieściszowic). W ich trakcie zlokalizowano szereg stanowisk związanych z prowadzonymi w tym rejonie robotami górniczymi. Relikty te stanowią cenne źródło informacji na temat gospodarczego wykorzystania tego obszaru. Podjęcie prac archeologicznych zweryfikować może w znacznym stopniu naszą wiedzę na temat funkcjonowania, począwszy już od średniowiecza, górnictwa na tym terenie, przynieść może również wiele nowych danych co do jego chronologii oraz organizacji.

EN

The article presents results of the archeological research of the past mining activites in Ołowiane and Rudawy Janowickie mountains (Lower Silesia) in autumn 2006. The main area of research was situated in region of the localities: Ciechanowice, Janowice Wielkie, Miedzianka, Mniszków, Przybkowice, Wieściszowice. In this region some archeological sites, which were connected with the past minning activites, were found. These relics represent a very precious source of information for the economic history and development of Rudawy Janowickie mountains in the past. The archeological excavations on this sites could verify our knowledge about the past mining in region of Miedzianka. They also could bring new and important information in matter of chronology and organisation about mining activites, already beginning from the Middle Ages.

8

Zastosowanie geofizycznych badań elektrooporowych w rozpoznaniu morfologii antropogenicznej na przykładzie zamku błogosławionej Salomei w Grodzisku pod Skałą (Małopolska)

Domogalla W., Mościcki W.J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2006

|

T. 32, z. 4

405-418

PL

Historia zabytkowego zespołu architektoniczno-krajobrazowego w Grodzisku sięga średniowiecza. Szczególnego charakteru nabrał on w XVII wieku, gdy powstało symboliczne założenie architektoniczne, upamiętniające błogosławioną Salomeę. Zespół ten był obiektem badań historycznych i archeologicznych między innymi w latach 60. i 90. XX wieku oraz w roku 2003. Znaczną rolę w planowaniu i analizie wykonanej prospekcji archeologicznej odegrały badania geoelektryczne. Metodą penetracyjnego profilowania oporności stwierdzono występowanie rozróżnialnych nawarstwień kulturowych na terenie obwałowań majdanu grodziska. Metodą tomografii elektrooporowej wykryto w otoczeniu kościoła strefy anomalne, które mogły być identyfikowane z podziemnymi pozostałościami architektonicznymi. Wyniki pomiarów geoelektrycznych zostały potwierdzone pracami wykopaliskowymi. Nie ulega wątpliwości, że odnalezione mury, zapewne dwutraktowej, budowli mieszkalno--obronnej są jednym z najstarszych tego typu przykładów "architectura militaris" na ziemiach polskich.

EN

Monumental archaeological and landscape complex in Grodzisko is located within Ojcowski National Park (Małopolska province, south Poland). The complex was investigated historically and archaeologically in 60-ties and 90-ties of the XX century and lately in 2003. Results of geophysical research played an important role in planning archaeological excavations and analysis of historical events. The methods used were penetrometer-based resistivity profiling and DC resistivity imaging. The first method was used for recognition of different cultural accumulation layers within embankments of the courtyard. Resistivity imaging made along five lines located near historical church discovered distinct high-resistivity zones. These zones reflected the presence of underground fragments of historical walls confirmed later by the archaeological excavation works. Complex analysis of historical and archeological data leads to the opinion that discovered walls are remnants of the building of defense-residential character, probably one of the oldest examples of the "architectura militaris" on the area of Poland.