Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Między archeologią, architekturą a renowacją. Zamek rycerski w Witkowie w świetle dotychczasowych badań

Michalak Arkadiusz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

40--57

PL

W położonym ok. 10 km na północ od Szprotawy Witkowie znajduje się jeden z najciekawszych małych rycerskich obiektów rezydencjonalno-obronnych Polski zachodniej. Prowadzone w ostatnich latach na jego terenie badania archeologiczne i architektoniczne pozwoliły na zmianę wielu dotychczasowych poglądów na temat jego historii, chronologii i faz użytkowania. Znane dokumenty związane z Witkowem i przeprowadzone badania archeologiczno- architektoniczne pozwalają umieścić początki siedziby rycerskiej w tej wsi ok. połowy XIV w. Jej fundatorami byli prawdopodobnie członkowie rodu von Nechern, a po 1419 r. stała się własnością łużyckiego rodu von Warnsdorf. Po śmierci ostatniego członka witkowskiej linii tej rodziny obiekt przechodził z rąk do rąk, w końcu opuszczony po 1945 r. uległ znacznej dewastacji. Realizowane obecnie prace restauratorskie i budowlane przywracają założeniu pierwotny, gotycko-renesansowy wygląd.

EN

The titular defensive complex belongs to one of the most intriguing and better-preserved Gothic knightly seats in Western Poland. Current archaeological and architectural research carried out on the site, focused on the defensive enclosure and tower, has changed many previous views on its history and phases of use. As evidenced by the available documents and the archaeological and architectural research, the origins of the castle date to the middle of the fourteenth century. The founders of the castle were probably members of the von Nechern family, and after 1419, it became the property of the Lusatian family von Warnsdorf. After the death of the last member of the Witków line of this family, the castle passed from one owner to another, and finally, abandoned after 1945, it suffered considerable damage. Current restoration work is recovering its original Gothic-Renaissance appearance.

2

Developing millennial tree-ring chronology for Turku (Åbo) and comparing palaeoclimatic signals inferred from archaeological, subfossil and living Pinus sylvestris data in Southwest Finland

Helama Samuli, Ratilainen Tanja, Ruohonen Juha, Taavitsainen Jussi-Pekka

Studia Quaternaria

|

2024

|

Vol. 41, Nr 1

1--11

EN

Archaeological and living tree data were used to construct tree-ring chronologies over the medieval (AD 1183–1430) and recent (AD 1812–2020) periods in Turku, which is historically an important population centre in Southwest Finland and the country. Comparisons between the two tree-ring assemblages, and between the previously built chronologies from the Åland (historical timber) and Tavastia (lacustrine subfossils and living trees) sites, provided ways of understanding the growth patterns and their linkages to climatic, environmental, and edaphic factors. Tree growth in and around Turku was affected by warm-season precipitation and winter temperature. Similar relationships were previously evident also in the Åland tree rings, whereas the data from a wetter Tavastia site did not exhibit similar precipitation signal. The site conditions influence also the correlations which are higher between Turku and Åland than between Turku and Tavastia chronologies. Construction of long continuous chronology is impaired by human-related activities, the Great Fire of Turku in 1827 and logging, which have diminished the availability of dead and living-tree materials, respectively. These conditions lead to hardships of filling the gap between the medieval and recent periods and updating the archaeological datasets with compatible living-tree data, which are both demonstrated by our results.

3

The issue of limitatio in early Silesian urban planning

Mruczek Roland, Kastek Tomasz

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

39--48

EN

The economic and legal changes taking place in Silesia during the times of melioratio terrae undoubtedly brought a revolution in the cultural landscape. The concept of a border in the non-urbanized space of the early Middle Ages had a completely different dimension than its foundation counterpart. The rapidly progressing colonization campaign and the development of large monastic land ownership resulted in a significant density of the settlement network, as well as a change in the ownership structure of the land itself, which was increasingly equipped with immunity. The borders – previously of a blurry, strip-like nature – increasingly took on a linear, precisely defined course. The culmination of this process was the marking of the boundaries of the chartered city (fossata), soon consolidated by city fortifications. Our study is an attempt to outline the issues of more recent research on the matter of the boundaries of a medieval city, which are the result of the progressive stratification of the settlement space in Silesia. The presented case study was intended to draw attention to new, surprising discoveries showing the evolutionary transition from the strip-like, highly conventional nature of early medieval borders to linear delimitations typical of the late and declining Middle Ages. The presented sketch is based on the results of more recent archaeological and architectural research conducted in Silesian cities, as well as analyzes of historical and iconographic sources. It is the first part of a series devoted to the stratification of urban space in the Middle Ages. The fortifications of individual elements of the early medieval Wrocław agglomeration, which had different owners, are still an open research problem, although their existence cannot be questioned today. In turn, marking the boundaries of the chartered city in the form of a rampart and moat had primarily legal and administrative significance and, in this sense, separated the area endowed with immunity from the space covered by princely law and its burdens. In the case of Wrocław, however, the flood protection and later defensive nature of the newly built structures were at least as important.

PL

Przemiany ekonomiczno-prawne zachodzące na Śląsku w czasachmelioratio terrae przyniosły niewątpliwie rewolucję w krajobrazie kulturowym. Pojęcie granicy w niezurbanizowanej przestrzeni wczesnego średniowiecza miało zupełnie inny wymiar niż jego lokacyjny odpowiednik. Szybko postępująca akcja kolonizacyjna i rozwój wielkiej klasztornej własności ziemskiej spowodowały znaczne zagęszczenie sieci osadniczej, a także zmianę struktury własnościowej samej ziemi, coraz częściej wyposażonej w immunitet. Granice – dotąd o niewyraźnym, pasowym charakterze – coraz częściej przybierały liniowy, ściśle określony przebieg. Punktem kulminacyjnym tego procesu było wytyczenie granic miasta lokacyjnego (fossata), wkrótce utrwalonych przez obwarowania miejskie. Praca stanowi próbę zarysowania problematyki nowszych badań nad zagadnieniem granic miasta średniowiecznego, będących wynikiem postępującej stratyfikacji przestrzeni osadniczej na Śląsku. Zaprezentowane studium przypadku miało za zadanie zwrócenie uwagi na nowe, zaskakujące odkrycia, ukazujące ewolucyjne przejście od pasowego, mocno umownego charakteru wczesnośredniowiecznych granic, do delimitacji liniowych, typowych dla późnego i schyłkowego średniowiecza. Zaprezentowany szkic opiera się na wynikach nowszych badań archeologiczno-architektonicznych prowadzonych w miastach śląskich, analizach źródeł historycznych oraz ikonograficznych. Stanowi pierwszą część cyklu poświęconego stratyfikacji przestrzeni miejskiej w średniowieczu. W dalszym ciągu otwartym problemem badawczym pozostają umocnienia poszczególnych członów wczesnośredniowiecznej aglomeracji wrocławskiej, mających różnych właścicieli, choć dziś już nie można zakwestionować ich istnienia. Z kolei wyznaczenie granic miasta lokacyjnego w postaci wału i fosy miało znaczenie przede wszystkim administracyjno-prawne i w tym sensie oddzielało teren obdarzony immunitetem od przestrzeni objętej prawem książęcym i jego ciężarami. W wypadku Wrocławia co najmniej tak samo ważny był jednak charakter przeciwpowodziowy, a później obronny nowo powstałych struktur.

4

Romantic and enthusiast or an architect in excavations

Niemczyk Ernest

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

85--90

EN

This outline is an attempt to show the beginnings of the wide-ranging archaeological and architectural research of the Old Town of Głogów, almost completely destroyed as a result of the defense of Festung Glogau in 1945, carried out under the leadership of Professor Tadeusz Kozaczewski, in which the author participated since his studies at the Faculty of Architecture of the Wrocław University of Science and Technology. He shows the changing role of the architect in the research process; from a romantic explorer and discoverer – in the likeness of Winckelmann or Schliemann – to the head of a large, interdisciplinary research team and chief coordinator of the documentation work. It focuses on a forgotten episode in the research on the chancel of St. Peter’s Church, when numerous burials of prehistoric and medieval chronology were discovered. It became a pretext for re-presenting the discovery along with the archaeological context. As a long-time educator, the author draws attention to the need to conduct and constantly improve methods of interdisciplinary research and systematically verify findings with representatives of other sciences.

PL

Niniejszy szkic stanowi próbę ukazania początków szerokopłaszczyznowych badań archeologiczno-architektonicznych Starego Miasta w Głogowie, zniszczonego niemal doszczętnie w wyniku obrony Festung Glogau w 1945 r., prowadzonych pod kierownictwem Prof. Tadeusza Kozaczewskiego, w których autor uczestniczył od czasów studiów na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Pokazuje zmieniającą się rolę architekta w procesie badawczym; od romantycznego eksploratora i odkrywcy – na podobieństwo Winckelmanna czy Schliemanna – po kierownika dużego, interdyscyplinarnego zespołu badawczego i głównego koordynatora prac dokumentacyjnych. Koncentruje się na zapomnianym epizodzie z badań prezbiterium kościoła p.w. św. Piotra, kiedy to odkryto liczne pochówki o chronologii pradziejowej i średniowiecznej. Stał się on pretekstem do ponownej prezentacji odkrycia wraz z szerszym kontekstem archeologicznym. Jako wieloletni dydaktyk, autor zwraca uwagę na konieczność prowadzenia i ciągłego doskonalenia metod badań interdyscyplinarnych oraz systematycznej weryfikacji ustaleń z przedstawicielami innych nauk.

5

Medieval malt house at 24–25 Mennicza Street in Wrocław

Limisiewicz Aleksander

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

58--63

EN

The study concerns excavations carried out in the courtyard of the “Lord’s Malt House” located at 24–25 Mennicza Street in the Old Town of Wrocław, within the Malt House Quarter. They covered an undeveloped space measuring 24 m ×20 m. They were interpreted as the location of an earlier, medieval malt house. Archaeological investigations were carried out to determine the function and chronology of the uncovered objects. Some of them were related to the Renaissance “Lord’s Malt House”: a ceramic water pipe, an end casting, four negatives of pillars placed at the entrance to the malt house, presumably used to fix a crane intended for transporting building materials and grain and malt. The last structure, a well, functioned until the construction of the waterworks (first half of the 17th century) The other cavities were associated with the medieval malt house. It consisted of two production runs terminating in malt vats.

PL

Opracowanie dotyczy prac wykopaliskowych przeprowadzonych na dziedzińcu „Słodowni Pańskiej” znajdującej się przy ulicy Menniczej 24–25 na Starym Mieście we Wrocławiu, w obrębie Kwartału Słodowników. Obejmowały one niezabudowaną przestrzeń o wymiarach 24 m × 20 m. Interpretowano je jako miejsce usytuowania wcześniejszej, średniowiecznej słodowni. Prowadzone badania archeologiczne miały na celu określenie funkcji i chronologii odkrywanych obiektów. Część z nich była związana z renesansową „Słodownią Pańską”: ceramiczny wodociąg, rząp końcowy, cztery negatywy słupów umieszczone przy wejściu do słodowni, przypuszczalnie służące do umocowania dźwigu przeznaczonego do transportu materiałów budowlanych oraz ziarna i słodu. Ostatni z obiektów, studnia, funkcjonował do czasu wybudowania wodociągu (pierwsza połowa XVII wieku). Pozostałe jamy były związane ze średniowieczną słodownią. Tworzyły ją dwa ciągi produkcyjne zakończone kadziami słodowymi.

6

Zastosowanie środowiska 3D w badaniach nad dziedzictwem prehistorycznym Jordanii. Przykłady z projektu Heritage- Landscape-Community

Karmowski Jacek

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

117--131

PL

W artykule omówiono zastosowanie środowiska 3D w badaniach nad materialnym dziedzictwem prehistorycznym na przykładzie projektu Heritage-Landscape-Community (HLC). Przedstawia on przegląd kilku podejść do wykorzystania metod związanych ze środowiskiem 3D. Wspomniane podejścia podzielone są na trzy sekcje, z których każda opisuje przykłady: dokumentacji, analizy i rozpowszechniania. Od zbierania i pozyskiwania danych w 3D poprzez ich analizę w wirtualnej rzeczywistości po rozpowszechnianie w formie interaktywnej gry komputerowej. W artykule przytoczono przykłady, które mogą być użyteczne nie tylko w badaniach archeologicznych, ale także w innych dyscyplinach zajmujących się ogólnie rozumianym dziedzictwem materialnym. Zaprezentowany w tej pracy wgląd w metodologię ma na celu zbadanie możliwych sposobów zastosowania środowiska 3D, jednocześnie koncentrując się na wykorzystaniu darmowego oraz niskokosztowego oprogramowania.

EN

This paper discusses the application of 3D environment in research on prehistoric tangible heritage using the example of the Heritage–Landscape– Community (HLC) project. It provides an overview of several approaches to using 3D-related methods, divided into three sections: documentation, analysis, and dissemination. These range from collecting and acquiring data in 3D, through their analysis in virtual reality, to dissemination in the form of an interac - tive computer game. The article presents examples that can be useful not only in archaeological research but also in other disciplines dealing with material heritage in general. The methodology presented in this work aims to explore possible ways of using the 3D environment, while focusing on the use of free and low-cost software.

7

UAV LiDAR mapping in the historical sanctuary of Machu Picchu: challenges and preliminary results, part 2

Ćmielewski Bartłomiej, Sieczkowska Dominika, Kościuk Jacek, Bastante José M., Wilczyńska Izabela

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 75

32--40

EN

Besides the well-recognized central part, the National Archaeological Park of Machu Picchu encompasses approximately sixty lesser-known sites. Chachabamba and Inkaraqay are two examples. When using traditional field prospection on steep slopes covered by rainforest, it is challenging to detect traces of anthropogenic structures. A method that could help is the light detection and ranging (LiDAR) survey from airplanes or helicopters. The authors propose an alternative method using a self-developed LiDAR system mounted on a drone platform, able to detect even relicts of walls less than one meter high. This approach’s main advantages are the speed and flexibility of prospection, high-resolution 3D point clouds, and the ability to penetrate the rainforest. The authors discussed data collecting methods, filtration, classification, and different visualization algorithms in the first part of the paper. The second part presents the preliminary results of the LiDAR survey over Chachabamba and Inkaraqay sites, the first validation of the outcomes, and general conclusions on UAV LiDAR feasibility in Peruvian rainforest conditions.

PL

Obok dobrze zbadanej centralnej części Narodowy Park Archeologiczny Machu Picchu obejmuje swoim zasięgiem także ponad 60 mniej znanych stanowisk. Chachabamba i Inkaraqay są tu dwoma przykładami. Na stromych, porośniętych gęstym lasem deszczowym zboczach tradycyjne metody prospekcji terenowej nie gwarantują wykrycia wszystkich struktur o antropogenicznym charakterze. Pomocne mogą tu być pomiary LiDAR (light detection and ranging) z pokładu samolotu lub helikoptera. Autorzy proponują alternatywną metodę z użyciem LiDAR’a zamontowanego na dronie, zdolnego do wykrywania reliktów murów o wysokości poniżej 1 m. Główne zalety tej metody to łatwość i prędkość prospekcji, wysoka gęstość chmur punktów 3D oraz zdolność do penetracji pokrywy leśnej. W pierwszej części artykułu przedstawiono metodę zbierania danych, filtracji i klasyfikacji oraz algorytmy wizualizacji wyników. Druga część artykułu zaprezentuje pierwsze wyniki pomiarów lidarowych w Chachabamba i Inkaraqay, wstępną ocenę uzyskanych rezultatów oraz możliwości zastosowania UAV LiDAR w warunkach peruwiańskiego lasu deszczowego.

8

Applying ground penetrating radar to tracking of ancient architectural transformations: The case of the monastery St. Peter on the Island of Rab (Croatia)

Welc Fabian, Konestra Ana

Studia Quaternaria

|

2023

|

Vol. 40, Nr 1

3--15

EN

The ground-penetrating radar (GPR) method has been used for many years in archaeological research. However, this method is still not widely used in studies of past architecture. The biggest problem with the implementation of the GPR method at such sites is usually connected with extensive debris layers, plant cover and standing relics of walls and other features that restrict the available measurement area. Despite of these, properly performed GPR surveys, even on a small area, can yield significant information concerning underground architectural relicts. Moreover, the results of GPR profiling integrated with historical and archeological data allow for three-dimensional reconstruction of the examined architectural monuments and in the next step, they track architectural transformations. Relics of the Romanesque St. Peter monastery, located in the northern part of the Island of Rab, is a good example of the successful GPR survey. Results of the performed geophysical reconnaissance in conjunction with the query of archival materials made it possible to visualize a spatial (3D) appearance of three main phases of the site architectural development, despite a very limited area available for geophysical survey. According to the authors, such a comprehensive approach should be a standard in contemporary geophysical research focused on relics of the past architecture.

9

Aerodynamic investigation on the artefact “bird of Saqqara”

Zierow Michel, Lesemann Leon

Acta Mechanica et Automatica

|

2023

|

Vol. 17, no. 3

405--409

EN

Lost, technical knowledge of ancient cultures is being rediscovered in modern times during archaeological excavations. A presumed example of the innovative power of ancient cultures is the artefact “Bird of Saqqara”. In the context of this paper, the aerodynamic characteristics of the artefact are to be determined by a computational fluid simulation, in order to be able to make a statement about the actual flight suitability and to examine the theses of the pre-astronautics critically. Based on a 3D scan, a CAD model of the artefact is created and then a numerical flow simulation is performed. By varying the angle of attack, the dimensionless coefficients can be represented in corresponding polars. The results show that the artefact has a low maximum glide ratio and thus the glide properties are not sufficient for use as a handglider. The centre of gravity of the artefact is located at the trailing edge of the wing and behind the neutral point. The resulting longitudinal stability does not meet modern specifications. Asymmetric lift distribution in the spanwise direction results in uncontrolled roll. Consequently, the artefact cannot fly a straight path. Within the scope of this work, the connection between the “Bird of Saqqara” and an alleged knowledge of aerodynamics in ancient Egypt could not be confirmed.

10

UAV LiDAR mapping in the Historic Sanctuary of Machupicchu: challenges and preliminary results: Part 1

Ćmielewski Bartłomiej, Sieczkowska Dominika, Kościuk Jacek, Bastante José M., Wilczyńska Izabela

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 67

259--170

EN

Besides the well-recognized central part, the National Archaeological Park of Machupicchu encompasses approximately 60 lesser-known sites. Chachabamba and Inkaraqay are two examples. When using traditional field prospection on steep slopes covered by rainforest, it is challenging to detect traces of anthropogenic structures. A method that could help is the light detection and ranging (LiDAR) survey from aeroplanes or helicopters. The authors propose an alternative method using a self-developed LiDAR system mounted on a drone platform able to detect even relicts of walls less than one meter high. This approach’s main advantages are the speed and flexibility of prospection, highresolution 3D point clouds and the ability to penetrate the rainforest. The authors discuss methods of data accumulation, filtration, classification and different visualization algorithms pointing to challenges related to UAV LiDAR use. The second part of this article will present the preliminary results for the LiDAR survey over Chachabamba and Inkaraqay sites and the first validation of the results.

PL

Obok dobrze zbadanej centralnej części, Narodowy Park Archeologiczny Machupicchu obejmuje także ponad 60 mniej znanych stanowisk. Przykładami są tutaj Chachabamba i Inkaraqay. Na stromych, porośniętych gęstym lasem deszczowym zboczach tradycyjne metody prospekcji terenowej nie gwarantują wykrycia wszystkich struktur o antropogenicznym charakterze, natomiast pomocne mogą być pomiary LiDAR (light detection and ranging) z pokładu samolotu lub helikoptera. Autorzy proponują alternatywną metodę z użyciem zamontowanego na dronie LiDAR-a, zdolnego do wykrywania reliktów murów o wysokości poniżej jednego metra. Główne zalety tej metody to łatwość i prędkość prospekcji, wysoka gęstość chmur punktów 3D oraz zdolność do penetracji pokrywy leśnej. Przedstawiono metodę zbierania danych, filtracji i klasyfikacji oraz algorytmy wizualizacji wyników. Jednocześnie wskazano wyzwania związane z użyciem systemów UAV LiDAR. Druga część artykułu zaprezentuje pierwsze wyniki pomiarów lidarowych w Chachabamba i Inkaraqay oraz ich wstępną ich ocenę.

11

Podziemia kolegiaty w Wiślicy: unikalne relikty średniowiecznej sztuki architektonicznej. Problematyka ich zabezpieczenia, konserwacji i ekspozycji

Kołodziejczyk Katarzyna, Przygodzki Dominik

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 66

156--171

PL

Wiślica jest szczególnym miejscem, o wyjątkowo bogatym zasobie architektury i sztuki średniowiecznej. Jej unikalny charakter oraz znaczenie naukowe, artystyczne, historyczne, edukacyjne i tożsamościowe stało się powodem przyjęcia szczególnych rozwiązań w zakresie zabezpieczenia, konserwacji i publicznej prezentacji. Szeroki zakres prac archeologicznych, badawczych i ratowniczych w rejonie kolegiaty wiślickiej przyczynił się do ukierunkowania rozważań nad formą udostępnienia ich wyników przyszłym badaczom i społeczeństwu. Dziedzictwo kulturowe wymaga wiarygodnej projekcji w świadomości ogólnej i indywidualnego odbiorcy, czyli takiej ekspozycji, która pozwala na interpretację przeszłości na podstawie czytelnej granicy pomiędzy autentyzmem materii a naukowo budowanym „modelem historycznej rzeczywistości”. To właśnie materia dzieła sztuki, jej wybór, sposób ukształtowania wyrażają stosunek autora, twórcy, do materii świata i bytu człowieka. Czy współcześnie nie utraciliśmy spójności wzajemnie dopełniających się materii z formą i treścią dzieła sztuki?

EN

Wiślica is a unique place, endowed with exceptionally rich medieval art and architecture assets. Its unique character and importance for science, arts, history, education, and identity of the place has become a reason for adopting specific solutions in terms of protection, conservation, and public presentation. A wide range of archaeological, research, and rescue works in the area of the collegiate church in Wiślica has contributed to channeling the deliberations regarding the manner of sharing their results with future scholars and society. Cultural heritage requires a credible projection in the awareness of the general public, as well as of an individual recipient, which boils down to an exposition which would allow to interpret the past on the basis of a legible border between the authenticity of matter and scientifically constructed model of historical reality. It is the matter of a work of art, its choice, the way it is formed that express the attitude of its author and creator to the matter of the world and the existence of man. Have we not lost the coherence of mutually complementary matter, form, and content of a work of art today?

12

Luminescencyjne datowania w badaniach geoarcheologicznych

Kalicki Tomasz, Głuszewski Wojciech, Frączek Marcin, Przepióra Paweł

Postępy Techniki Jądrowej

|

2021

|

z. 3

34--41

PL

W artykule omówiono wyniki kilku interdyscyplinarnych geologicznych datowań wykonanych metodami optycznymi. Wiek starszych osadów, głównie plejstoceńskich określono za pomocą termoluminescencji (TL). Młodsze holoceńskie osady datowano z wykorzystaniem optycznie stymulowanej luminescencji (OSL). Na przykładzie osadów mineralnych zawierających kwarc wyjaśniono podstawy obu technik datowania. Często są one stosowane naprzemiennie, w zależności od materiału i jego szacowanego wieku. Metoda OSL rekomendowana jest do badania próbek na stanowiskach archeologicznych. W obu technikach analitycznych mierzy się wielkości dawek pochłoniętych naturalnego promieniowania jonizującego. Zwrócono uwagę na znaczenie laboratoryjnych źródeł promieniowania gamma w wyznaczaniu krzywych kalibracji.

EN

The article discusses the results of several interdisciplinary studies on the dating of geological sediments with optical methods. The age of older sediments, mainly Pleistocene ones, was determined by thermoluminescence (TL). Younger Holocene sediments were dated using optically stimulated luminescence (OSL). The basics of both methods of dating sediments containing quartz are explained. The OSL method is successfully used to determine the age of mineral sediment in archaeological sites. The basis of both analytical techniques is the measurement of the amount of absorbed doses of natural ionizing radiation. Also the importance of laboratory gamma radiation sources used for the determination of calibration curves has been emphasized.

13

Ocena archeometalurgicznych stopów miedzi po wytworzeniu i po badaniach grawimetrycznych w roztworze imitującym kwaśną glebę

Brojanowska Agnieszka, Budniak Karolina, Miśta-Jakubowska Ewelina A., Moszczyńska Dorota

Ochrona przed Korozją

|

2021

|

nr 4

106--117

PL

Niniejsza praca mieści się na styku inżynierii materiałowej, korozjii archeologii eksperymentalnej. Do badań wybrano 1 mosiądz i 3 brązy. Próbki uzyskano poprzez wytop tyglowy mieszaniny składników stopowych i scharakteryzowano (morfologia powierzchni – SEM i skład chemiczny – EDS). Próbki umieszczono w roztworach wodnych symulujących natlenioną glebę o pH równym 3,6 i zawierającą jony Cl- i SO42- na okres prawie 1600 dni. Po wyjęciu próbek wykonano badania morfologii powierzchni (SEM), składu chemicznego (EDS) i fazowego (XRD) produktów korozji. Wykonano obliczenia szybkości korozji metodą grawimetryczną oraz zbadano pH roztworów po ekspozycji. Wykazano obecność odcynowania, jako mechanizmu korozji brązów archeometalurgicznych przy jednoczesnym braku stałych produktów korozji tego pierwiastka, co może doprowadzić do błędnej klasyfikacji rzeczywistych znalezisk archeologicznych. Wskazano również perspektywiczny charakter badań pH gleby w aspekcie oceny szybkości korozji artefaktów archeologicznych.

EN

The present work straddles the fields of materials engineering, corrosion and experimental archaeology. One brass and three bronze samples were selected for the study. The samples were obtained by crucible melting of a mixture of alloying elements and characterised (surface morphology - SEM and chemical composition - EDS). The samples were placed in aqueous solutions simulating oxygenated soil with a pH of 3.6 and containing Cl- and SO42- ions for almost 1600 days. After removing the samples, surface morphology (SEM), chemical composition (EDS) and phase composition (XRD) of the corrosion products were studied. Corrosion rate calculations were performed using the weight loss method and the pH of the solutions after exposure was investigated. Detinning as a corrosion mechanism for archaeometallurgical bronzes was demonstrated, while the absence of solid corrosion products of this element can lead to misclassification of actual archaeological finds. The prospective nature of soil pH studies in terms of assessing the corrosion rate of archaeological artefacts is also indicated.

14

Spatial multi-criteria approach to the evaluation of archaeological sites

Magaš Lucija, Gajski Dubravko, Dzięgielewska-Gajski Katarzyna

GIS Odyssey Journal

|

2021

|

Vol. 1, no. 1

21--35

EN

One of the most demanding and challenging tasks for an archaeologist is discovering new archaeological deposits. The archaeologist considers many historical facts and explores their interconnectedness and impact on ancient life. The surrounding has the most significant impact on the life of the human community. Therefore ancient communities inhabit such places that provide them with favorable conditions for life and development, i.e., adequate climate, proximity to water, food and raw materials, and the possibility of protection from enemies. To draw the attention of the archaeologists to the areas where spatial conditions are fulfilled until some level, the spatial multi-criteria analysis of landscape features can be of great help. This paper aims to evaluate the landscape by the several predefined criteria using the multi-criteria analysis supported by Analytical Hierarchical Process (AHP). Finally, the evaluation result is visualized in GIS, showing the places where it is to expect an archaeological deposit. As a study area, the Požega valley was chosen because it represents many archaeological sites dating from the Iron Age. According to the personal preferences, five criteria were selected and ranked: proximity to water, altitude, terrain, slope, proximity to mineral resources, and land use. Five potential sites for archaeological research were identified using multi- criteria analysis in GIS and AHP. Finally, the possibilities of multi-criteria analysis in GIS in archaeological research are presented and discussed.

15

Results of geophysical scanning of a Roman senatorial villa in the Santa Marina Bay (Croatia, Istria) using the amplitude data comparison method (ADCM)

Welc Fabian, Rousse Corinne, Bencic Gaetano

Studia Quaternaria

|

2020

|

Vol. 37, Nr 2

79--90

EN

The article presents application of the new geophysical amplitude data comparison method (ADCM), resulting from integrated geophysical survey using ground-penetrating radar (GPR) and magnetometry. The ADCM was applied to recognize the horizontal and vertical stratigraphy of a Roman senatorial villa located in Santa Marina (western part of Croatian Istria). The measurements were carried out in 2017−2019 at this site, accompanied by a use of GPR and gradientometer. These two methods significantly differ from each other, but on the other hand, they are complementary to some extent. This is due to the fact that the methods register different types of underground materials. The GPR records electromagnetic waves reflected from real buried remains or boundaries between geological or archaeological layers that differ significantly in electrical properties. The magnetic method, in turn, records the anomalies of the magnetic field intensity resulting from the underground concentration of ferromagnetic minerals, hence it is ideal for searching structures filled with organic matter or burning material. However, a separate usage of these methods does not guarantee a full picture of archaeological structures that are preserved underground. Only the application of the ADCM allowed for a comparison of GPR and magnetic amplitude data reading, following which a spatial image (2D and 3D) of the preserved archaeological structures and the geological stratigraphy of the Santa Maria site were obtained.

16

Smart and protective surveying of hidden mediterranean heritage

Paszkowski Zbigniew W.

Przestrzeń i Forma

|

2020

|

nr 44

109--128

EN

In the Mediterranean area, there are hundreds of ancient cities that have ceased to exist, and millions of valuable parts of buildings and sculptures remain hidden or abandoned. This resource requires special care and protection. There is probably a much larger part of this resource, as yet unexposed to view, remaining to be discovered. A number of historic buildings remain underground or underwater, and are not properly protected against damage or robbery. Protected areas, with limited access due to the potential occurrence of ancient monuments underground or underwater, should be designated. In order to assess the range of occurrence of such monuments from bygone cultures, it is necessary to carry out specialized field studies. The author indicates that smart digital technologies, such as digital maps of the area, satellite and aerial photographs and electromagnetic georadar surveys, could be used for such research.

PL

W rejonie Morza Śródziemnego istnieją setki starożytnych miast, które przestały istnieć, a miliony cennych części budynków i rzeźb pozostają ukryte lub opuszczone. Ten zasób wymaga specjalnej opieki i ochrony. Prawdopodobnie do odkrycia pozostaje jeszcze znacznie większa część tego zasobu, jeszcze nieodkryta. Wiele historycznych budynków pozostaje pod ziemią lub pod wodą i nie jest odpowiednio chronionych przed zniszczeniem lub rabunkiem. Należy wyznaczyć obszary chronione, do których dostęp jest ograniczony ze względu na potencjalne występowanie starożytnych zabytków pod ziemią lub pod wodą. Aby ocenić zasięg występowania takich zabytków z minionych kultur, konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań terenowych. Autor wskazuje, że do takich badań można by wykorzystać inteligentne technologie cyfrowe, takie jak cyfrowe mapy terenu, zdjęcia satelitarne i lotnicze oraz georadary elektromagnetyczne.

17

14C dating of mortar from ruins of an early medieval church Hohenrätien GR, Switzerland

Hajdas Irka, Maurer Mantana, Röttig Maria Belen

Geochronometria

|

2020

|

Vol. 47, no.1

118--123

EN

Numerous ruins around the world lack the radiometric dating due to the scarcity of organic carbon. Here, we present results of radiocarbon dating of mortar samples from an early Medieval church Hohenrätien GR, Switzerland, which was dated to the early 6th century, based on typology. The method of dating mortars, which is currently applied at the ETH laboratory, involves sieving the crushed mortar, selection of grain size 45−63 µm and sequential dissolution resulting in four fractions of CO2 collected in a 3-second interval each. Two mortar samples, which were analyzed using sequential dissolution and one by dating a bulk of lime lump, resulted in a combined radiocarbon age of 1551±21 BP translating to the calendar age of 427−559 AD.

18

Woman’s Costume in the Territories of Poland during the Roman Period. Reconstruction Based on Finds from Nowy Łowicz in Pomerania

Cybulska Maria

Fibres & Textiles in Eastern Europe

|

2020

|

Vol. 28, no. 5 (143)

124--129

EN

During archaeological excavations in Nowy Łowicz, Pomerania (Poland), in 1991, burial mound 55 with a woman’s grave was examined, in which numerous fragments of textiles, costume accessories and jewellery had been preserved. The work presents the results of structural and technological analysis of fragments preserved. Based on these, as well as on preserved iconography and analogous archaeological finds, an attempt was made to reconstruct the woman’s clothing from the period to which the grave is dated, i.e. phase B2/C1 of the Roman period. The reconstruction was made by means of computer graphics and includes three elements of clothing: a shirt, dress and short coat, made by identified techniques and partly taking into account the original colours. The work done is particularly important due to the fact that this is the first attempt to reconstruct a woman’s complete clothing worn on the territory of what is now Poland in the above-mentioned period.

PL

Podczas wykopalisk archeologicznych w Nowym Łowiczu na Pomorzu w 1991 roku zbadano kurhan 55 z grobem kobiecym, w którym zachowały się liczne fragmenty tkanin, ozdób i biżuterii. W pracy przedstawiono wyniki analizy strukturalnej i technologicznej zachowanych fragmentów tkanin. Na ich podstawie, a także na podstawie ikonografii i analogicznych znalezisk archeologicznych podjęto próbę zrekonstruowania ubioru kobiecego z okresu, w którym datowany jest grób, tj. fazy B2/C1 okresu rzymskiego. Rekonstrukcja została wykonana za pomocą grafiki komputerowej i obejmuje trzy elementy ubioru: koszulę, suknię i krótki płaszcz, wykonane w zidentyfikowanych technikach i częściowo z uwzględnieniem oryginalnych kolorów. Wykonana praca jest szczególnie ważna, ponieważ była to pierwsza próba rekonstrukcji kompletnego ubioru kobiecego noszonego w okresie rzymskim na terytorium dzisiejszej Polski.

19

Zagrożenia dziedzictwa kulturowego i jego ochrona w Jordanii – analiza trzech przypadków

Bodzek Jarosław, Kopij Kamil, Miszk Łukasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 57

38--49

PL

Artykuł podejmuje temat ochrony dziedzictwa kulturowego na terenie Jordanii. Porównano w nim zagrożenia i sposób ochrony trzech dobrze zachowanych stanowisk archeologicznych, których rozkwit przypadał na czasy rzymskie i bizantyńskie: Umm er-Rasas, Dajaniya i Tuwaneh. Różna charakterystyka omówionych stanowisk oraz ich położenie względem współczesnego osadnictwa sprawia, że borykają się one ze zróżnicowanymi zagrożeniami, co pozwala wyciągać bardziej ogólne wnioski dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego w dzisiejszej Jordanii.

EN

The paper focuses on cultural heritage protection in Jordan. It analyses and compares dangers and ways of protection of three different archaeological sites dated mainly to the Roman and Byzantine periods: Umm er-Rasas, Dajaniya and Tuwaneh. Different characteristics of these sites and their location relative to modern settlements means that they are struggling with various threats. This in turn allows to draw more general conclusions regarding cultural heritage protection in modern Jordan.

20

Roman Period well fills resulting from using and abandonment in environment of a river valley (Kwiatków site, Central Poland)

Piotrowska Magdalena, Okupny Daniel, Twardy Juliusz, Forysiak Jacek

Studia Quaternaria

|

2019

|

Vol. 36, Nr 1

55--69

EN

The research was conducted at the Kwiatków site, in the Koło Basin (Central Poland). It included a fragment of a low terrace and the valley floor of the Warta river valley. The archaeological investigation documented over 100 wells that archaeological material indicates are associated with the Przeworsk culture. Geomorphological, lithological and geochemical studies were carried out at the archaeological sites and their surroundings. Selected for the presentation were two wells whose fillings were carefully tested and subjected to geochemical and lithological analyses. The wells showed a slightly different content of artifacts, as well as differences in their grain-size distributions, the structure of their filling deposits, and their geochemistry. This allows us to conclude that the two wells were used differently, but also probably about a different course for how each well was filled after the end of its operation.