Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Aksjologiczne implikacje antropocentryzmu i biocentryzmu w edukacji. Determinanty wyboru. Szanse i zagrożenia

Chrzanowska-Gancarz M.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2017

|

z. 112

72--83

PL

W artykule stawiam tezę, że w strategiach oświatowych zbyt słaby akcent kładzie się na zagadnienia związane z kształtowaniem świadomości ekologicznej, zorientowanej na holistyczną percepcję człowieka i przyrody. Przedstawiono tu antagonistyczne wizje i wybrane perspektywy postrzegania środowiska przyrodniczego oraz najczęściej przywoływane argumenty w dyskusjach – pomiędzy zwolennikami antropocentryzmu i propagatorami biocentryzmu.

EN

In this article, I propose a thesis that in educational strategies too weak emphasis is placed on the issues of shaping environmental awareness, oriented on holistic perception of human beings and nature. I presented antagonistic visions and selected perceptions of the natural environment and the most frequently quoted arguments in the discussions – between the supporters of anthropocentrism and the propagators of biocentrism.

2

Genealogy of Ecophilosophies

Pak M. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2012

|

Vol. 7, nr 1

7-13

EN

Environmentalism is not a recent movement, but one which dates from at least since the nineteenth century, and which has been subject to periods of contraction as well as growth. Moreover, the philosophical impulses underlying this movement have deep historical roots (and numerous antecedents) in the Western tradition. Broadly speaking, there have been two different traditions – schools – of environmental thought. The better known of these schools is one which the article identifies as the Arcadian, and which essentially represents a more up-to-date expression of the discontent with civilization and the desire for a return to the state of nature which have been characteristic of various Western philosophical traditions since antiquity. The other school, identified in this article as Utilitarian, which emphasizes the beneficial and less wasteful uses of nature with the help of science and technology, is now enjoying resurgence, but it also has deeper and broader historical and cultural roots than often suspected, as recent research has begun to show. Understanding the genealogy of these different types of ecophilosophies, in turn, helps us better discern, with the benefit of hindsight, their potential pitfalls as well as their likely contributions, and thus could lead to better informed philosophical discussions on environmental issues.

PL

Enwironmentalizm nie jest współczesnym ruchem, jego źródła sięgają głębiej, do XIX w. Od tego czasu zaznaczał się on w naukowym dyskursie, choć ze zmienną mocą. W szerokim ujęciu można wskazać na wiele szkół myśli ekologicznej. Jedną z bardziej znanych określono w tym artykule jako Arkadystów. W jej ramach wyraża się rozczarowanie współczesną cywilizacją i chęć powrotu do natury, co było charakterystyczne dla wielu tradycji filozoficznych Zachodu już od czasów antycznych. Inna szkoła, Utylitarystów, podkreśla korzyści płynące z mniej niszczącego niż dotąd korzystania z natury, w czym pomaga coraz doskonalsza nauka i technika. Podejście to obecnie staje się coraz bardziej popularne, ale w swej istocie posiada o wiele głębsze i szersze niż to mogłoby się wydawać historyczne i kulturowe korzenie. Zrozumienie źródeł obu tych typów ekofilozofii pozwala rozpoznać ich specyfikę, a poprzez to prowadzi do lepiej przygotowanej dyskusji ekofilozoficznej odnoszącej się do zagadnień środowiskowych.

3

Etyka w ekologii przemysłowej

Keitsch M. M.

Problemy Ekorozwoju

|

2011

|

Vol. 6, nr 2

19-31

EN

Industrial ecology (IE) intends to improve industrial processes in a way that the society benefits with as less damage of the environment as possible. As a concept it gives responses to environmental problems in the field of industry and technology and aims to enable management of human activity on a sustainable basis by minimizing energy and materials usage, ensuring acceptable quality of life for people, minimizing negative ecological im-pacts of human activity to levels natural systems can sustain, and maintaining economic viability of systems for industry, trade and commerce. Industrial ecology offers a systems methodology for the analysis of material and energy flows. Thereby an investigation of the connection between humans and nature, placing human activity in the larger context of the biophysical environment from which we obtain resources and into which we put our wastes is of essential importance. Since industrial ecology has been developed by engineers and natural scientists an ethical reflection of the con-cept is often neglected. Ubiquitarily manifests however in anthropocentric assertions such as harmonizing the contradiction between nature and culture with scientific expertise, appropriate technology and socio-economic management. This paper interprets industrial ecology ethically by relating values to specific characteristics of the systems me-thodology. This interpretation should provide a starting point for a debate within the field out from the concepts. own epistemological premises. The presumption for the value of this endeavour is that industrial ecology is not morally ˇ°neutralˇš but possesses an implicit normative potential for the design of a possible sustainable world. Following the introduction, which presents the systems methodology as a core concept in industrial ecology, the second section gives an overview over main environmental ethics positions to prepare the ground for the argu-ment that industrial ecology might benefit from considering a moderate biocentrism. Section three examines three epistemological characteristics of the systems methodology: interdependence, diversity and complexity and explores their relationship to values in ethics: responsibility, openness and correspondence. Conclusively, the fourth section gives some reasons why a moderate biocentrism supplementing anthropocentric positions is ad-vantageous for IE and what benefits can be gained for research and practice in the field.

PL

Ekologia przemysłowa służy udoskonaleniu procesów przemysłowych w sposób, który przyniesie korzyści spo-łeczeństwu, jak najmniej przy tym szkodząc środowisku. Koncepcja ekologii przemysłowej odpowiada na pro-blemy środowiska w dziedzinach przemysłu i technologii oraz ma umożliwić zrównoważone zarządzanie dzia-łalnością człowieka poprzez zmniejszanie zużycia energii i surowców, zapewnianie odpowiedniej jakości życia, zmniejszanie negatywnych skutków działalności człowieka, a także utrzymywanie rentowności systemów dla przemysłu, handlu i rzemiosła. Ekologia przemysłowa oferuje metodologię systemów potrzebną do analizy przepływów materiałów oraz energii. Dlatego tez istotne znaczenie ma badanie związku między człowiekiem i przyrodą, działalności człowieka widzianej w szerszym kontekście środowiska biofizycznego, z którego pobie-ramy zasoby i do którego wyrzucamy nasze odpady. Ponieważ ekologia przemysłowa została rozwinięta przez inżynierów i przyrodników, etyczny aspekt tej kon-cepcji jest często zaniedbywany. Odnaleźć go można jednak w powszechnie używanych antropocentrycznych twierdzeniach np. o łagodzeniu sprzeczności pomiędzy naturą i kulturą poprzez ekspertyzę naukową, odpowied-nią technologię oraz zarządzanie społeczno-ekonomiczne. Niniejszy artykuł pokazuje ekologię przemysłową w świetle etycznym poprzez odniesienie wartości do specy-ficznych cech metodologii systemów. Ekologia przemysłowa nie jest moralnie „neutralna”, lecz posiada ukryty potencjał normatywny, umożliwiający zaprojektowanie zrównoważonego świata. Wstęp do niniejszego artykułu przedstawia metodologię systemów jako podstawowe pojęcie w ekologii przemy-słowej. Drugi paragraf zawiera przegląd podstawowych trendów w etyce środowiskowej, pokazując związek ekologii przemysłowej z umiarkowanym biocentryzmem. Trzeci eksploruje trzy epistemologiczne cechy meto-dologii systemów: współzależność, różnorodność i złożoność, a także ich stosunek do wartości w etyce, takich jak odpowiedzialność, otwartość i współistnienie. Natomiast czwarty podaje powody uzasadniające dlaczego umiarkowany biocentryzm, jako dodatek do antropocentrycznego stanowiska, jest pozytywny dla ekologii prze-mysłowej.

4

Czy społeczeństwo „opętane ekologią” stanowi zagrożenie ludzkiej wolności i demokracji?

Piątek Z.

Problemy Ekorozwoju

|

2011

|

Vol. 6, nr 1

83-94

PL

Przedmiotem rozważań jest krytyczna analiza głównych idei ekofilozofii i polityki pro-ekologicznej. Argumenty krytyczne zgłaszane ze strony zwolenników liberalnego kapitalizmu zostaną przedstawione na przykładzie po-glądów Vaclava Klausa, a ze strony przedstawicieli tradycyjnego humanizmu na przykładzie poglądów Luca Ferry’ego. Rezultatem przeprowadzonych analiz będzie wykazanie, że krytyka polityki pro-ekologicznej dokonana przez V. Klausa w kontekście jego polemiki ze zwolennikami tzw. environmentalizmu jest oparta na nieporozumieniu. Natomiast argumenty krytyczne przedstawione przez L. Ferry’ego nie uwzględniają historycznego rozwoju humanizmu. Podsumowaniem rozważań jest twierdzenie, że realizacja polityki pro-ekologicznej nie polega na zerwaniu z tradycją humanizmu – jak sugeruje Ferry, lecz wymaga zreformowania tej tradycji. Przyznanie nieinstrumental-nej wartości naturalnym ekosystemom i w konsekwencji uwzględnianie interesów naturalnego środowiska w polityce może być postrzegane jako nowy etap rozwoju humanizmu. W nowej fazie rozwoju humanizmu nazy-wanego „humanizmem jutra” doskonalenie człowieka nie polega już na działaniach prowadzących do zerwania z Naturą, ani na dążeniu do jej zdominowania i podboju, lecz na mozolnym.

EN

The aim of this paper is a critical analysis of ecophilosophy and pro-ecologial politics. I present the arguments of the supporters of liberal capitalism on the basis of Vaclav Klaus’s opinions; and the arguments of traditional humanism on the basis of the views of Luc Ferry. My analysis will demonstrate that Klaus’s polemics with the supporters of the so called ‘environmentalism’ is based on a misunderstanding. Whereas Luc Ferry’s critical arguments fail to take into account the historical development of humanism. In conclusion I demonstrate that, contrary to what Ferry claims, pro-ecological poli-tics does not involve a breach with the humanistic tradition, it only requires a reform of that tradition. In a new phase of development of humanism, which we may call the ‘humanism of tomorrow’, human improvement does not entail a breach with Nature, or a conquest of Nature, it entails a new pact with Nature that will be realized by means of sustainable development.

5

Czy ekologia demokratyczna musi być antropocentryczna? Wokół poglądów Luca Ferry’ego

Ciążela H.

Problemy Ekorozwoju

|

2009

|

Vol. 4, nr 2

89-94

PL

Przedmiotem artykułu jest krytyczna analiza poglądów Luca Ferry'ego na ekologię. Na gruncie myślenia ekologicznego pozostaje on przede wszystkim autorem krytyki ekologii głębokiej, określonej przez niego jako "ekofaszyzm". Trzeba jednak podkreślić, iż jego koncepcja ma szersze odniesienia. Ma ona stanowić liberalną odpowiedź na intelektualne problemy i dylematy współczesności. Zadanie, jakie postawił sobie Ferry, to uporządkowanie filozoficznego i politycznego kontekstu teoretycznego ekologii wokół dwu opozycji: antropocentryzmu i kosmocentryzmu oraz demokracji i totalitaryzmu. Problematyczna okazuje się jednak obligatoryjność związków, które ustala. Prezentowany przez niego antropocentryzm okazuje się dogmatyczny, a wrażliwość ekologiczna jedynie wyrazem "troski o samego siebie". Zamknięty horyzont refleksji Ferry'ego wskazuje drogę nie tyle ku ekologii demokratycznej, co ku jej marginalizacji. Człowiek współczesny nie stoi przed wyborem między antropocentryzmem a kosmocentryzmem, ale przed koniecznością pogłębienia zrozumienia swoich relacji ze złożonym systemem natury.

EN

This essay presents critical analysis of Luc Ferry’s concepts on ecology as the author who offered a critique of deep ecology, named by himself as “ecofascism”. However, it must be stressed that his philosophy has a wider reflection as a liberal answer to intellectual problems and dilemmas of the contemporary world. He attempted to systemize philosophical and political fields of ecology around two oppositions: anthropocentrism and cosmocentrism as well as democracy and totalitarism. However, mandatory character of relations proposed by him is problematic. His anthropocentrism seems to be dogmatic, and ecological sensitiveness limits itself to “care for himself”. Restricted range of Ferry’s reflection indicates the way not to ecological democracy, but how to marginalize it. A contemporary human being does not face a choice between anthropocentrism and cosmocentrism, but he must consider to deeper his relations with a complicated system of nature.

6

Wybrane wartości antropocentryczne, w edukacji dla zrównoważonego rozwoju

Skowroński A.

Problemy Ekologii

|

2009

|

R. 13, nr 5

234-235

EN

The article addresses the issues of axiology and its practical implementation for the purposes of sustainable development education. The anthropocentric values which are aimed at developing and establishing the awareness of sustainable development taking into account the human perspective are underlined. A proper environmental education is required for that purpose which will not only teach but also shape the proper attitudes.

7

Filozofia przyrody jako podstawa dla sozologii

Lemańska A.

Problemy Ekologii

|

2009

|

R. 13, nr 6

297-299

PL

W artykule uzasadnia się, że filozofia przyrody stanowi jeden z filarów, na których można się oprzeć, poszukując podstaw aksjologicznych dla działań podejmowanych w celu ochrony środowiska. Takich fundamentów nie mogą dostarczyć same nauki przyrodnicze, gdyż metoda eksperymentalna nie dopuszcza możliwości dokonywania wartościowań. W ramach filozofii przyrody można też próbować poszukiwać rozwiązań unikających skrajności zarówno antropocentryzmu, jak i biocentryzmu.

EN

The article presents a justification that the philosophy of nature is one of the pillars which can be used as a support while seeking the axiological foundations for the actions undertaken for environmental protection. These foundations cannot be solely provided by the natural sciences as the experimental method does not allow making valuations. The framework of the philosophy of nature enables making attempts to find solutions which avoid extremes of both anthropocentrism and biocentrism.

8

Ekofilozofia. Krytyka i obrona antropocentryzmu

Ślęczek-Czakon D.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 6

314-320

PL

Ekofilozofia powstała w latach 60 XX w., jako reakcja na negatywne skutki współczesnej cywilizacji. Dyscyplina ta zajmuje się przyczynami i istotą obecnego kryzysu ekologicznego, potrzebą ochrony środowiska przyrodniczego, formułuje postulaty aksjologiczne i zalecenia etyczne dotyczące miejsca i roli człowieka w przyrodzie i kosmosie. W artykule ukazano zasadnicze nurty ekofilozofii (e. płytka - e. głęboka, e. antropocentryczna, e. biocentryczna, e. holistyczna) oraz porównano światopogląd antropocentryczny i ekocentryczny. Zestawienie obu światopoglądów uwydatnia różnice w podejściu do świata, człowieka, jak też wskazuje na punkty polemiczne między dwoma typami myślenia. Krytyka założeń ekofilozofii alternatywnej, dokonana przez rzeczników ekofilozofii antropocentrycznej (Passmore, Ferry) prowadzi do modyfikacji antropocentryzmu: z antropocentryzmu mocnego, uznającego że ludzie stanowią centrum rzeczywistości i dlatego tylko ich dobro, potrzeby, interesy wyznaczają powinności moralne, na rzecz antropocentryzmu słabszego, który stwierdza, że świat pojmujemy z ludzkiego punktu widzenia, ale nie neguje tego, że powinniśmy wyobrażać sobie, jak rzeczywistość przedstawia się z punktu widzenia innych istot i kierować się nie tylko własnym interesem, lecz także interesami innych istot. Dyskusja między opozycyjnymi nurtami ekofilozofii ujawnia, zdaniem autorki, jeszcze jedno - prezentacja obowiązków człowieka wobec natury, kształtowanie wrażliwości moralnej i oddziaływanie na ludzkie postawy wobec świata nie mogą być prowadzone w sposób radykalny i wrogi człowiekowi.

EN

Ecophilosophy occurred in the 60's of the last century as a reaction to the negative effects of the present civilization. This discipline deals with the reasons and merits of the present ecological crisis, the need of protecting the natural environment; it formulates axiological postulates and ethic recommendations that concern the place and role of the humans in nature and in the space. The article presents the principal streams of ecophilosophy: shallow, deep, anthropocentric, biocentric, holistic and compares anthropocentric and ecocentric viewpoints. This comparison highlights the differences in these approaches to the world and the humans alongside with showing the points of polemics between the both types of thinking. Criticism of the principles of alternative ecophilosophy made by the spokesmen of the anthropocentric ecophilosophy (Passmore, Ferry) leads to the modification of anthropocentrism: from strong anthropocentrism assuming that the humans constitute the center of reality and therefore the moral duties are determined only by the benefit, needs and interests of the humans, towards weaker anthropocentrism which states that the world is comprehended from the human viewpoint however its does not negate that we should imagine how the reality looks like from the viewpoint of other creatures and act not only according to our interest but the interests of other creatures as well.

9

Holistyczna i antropocentryczna perspektywa w ekofilozofii

Maciejewski Z.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie

|

2003

|

Nr 36

59-69

PL

Przedmiotem rozważań są czynione w obrębie ekofilozofii analizy związane z próbą przezwyciężenia kryzysu ekologicznego. Ze szczególną uwagą potraktowano wpływ antro-pocentrycznej koncepcji człowieka na kształtowanie negatywnie ocenianych postaw ludzi wobec środowiska naturalnego. Omówiono również próby przezwyciężenia tych postaw przez zwrócenie się ku holistycznej interpretacji człowieka i świata. Interpretacja ta ma swoje odzwierciedlenie w powstawaniu ekoetyki (etyki środowiskowej), różnej od etyki tradycyjnej.

EN

An essey describes philosopher's reflections of the philosphy of analysis on the field ecological problems, first of all the anthropocentric point of view in shaping negative atti-tudes to natural environment. The author suggest the way to change the situation is to pay much morę attention to holistic interpretation of a mań an his universe. This interpretation gave way to creating new ethics and environmetal ethic.

10

Czy antropocentryzm w etyce należy do przeszłości?

Maciejewski Z., Kwapiszewski J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie

|

2002

|

Nr 34

89--98

PL

W filozofii techniki toczy się spór o skutki rozwoju i zastosowań współczesnej techniki dla biosfery, jednostki ludzkiej i w życiu społecznym. Wielu autorów, analizując przyczyny nadciągającej katastrofy ekologicznej, dopatruje się ich w antropocentrycznym nastawieniu ludzkiego działania, charakterystycznym - jak twierdzą - dla współczesnej cywilizacji technicznej. Jako remedium proponują nową etykę, etykę odpowiedzialności (H. Jonas). Autorzy artykułu uzasadniają pogląd, że koncepcja H. Jonasa, znajdująca obecnie odzwierciedlenie w próbach opracowania etyki środowiskowej, jest w istocie krytyką antropocentryzmu dokonaną z antropocentrycznego punktu odniesienia.

EN

There is an argue on the field of philosophy of techniques dealing with the results of development to biosphere, human individual and social life. Many authors think that anthropocentric roots of human activity characteristic to modern technical civilisation can cause a potential catastrophe. As a remedy a new ethic of responsibility (H. Jonas) is suggested. Authors suggest that Jonas' conception (mirrored in new environmental ethics) is indeed a critical view at anthropocentrism but made from the anthropocentric stand.