Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Hałdy po górnictwie rudnym i fosforytowym w krajobrazie Gór Świętokrzyskich

Jach Beata, Rutkiewicz Paweł

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

Vol. 71, nr 11

576--586

EN

Theaimofthiswork was to present selected heaps left after late medieval and modern iron and copper ore and phosphate mining, visible in the landscape of the Holy Cross Mountains. The heaps left after underground exploitation of iron and copper ores most often take the form of small piles around a mine shaft (in. Polish warpia). The oldest, medieval heaps are smallin size. With the development of technology and the deepening of the shafts, the heaps were heaped up and became larger. Currently, most of the heaps are covered with forest, thanks to which they have retained their original shape. Some of the heaps, that are located in agricultural areas, have been obliterated or destroyed. Some heaps have been remodelled by development of housing, andothers dismatled (either completely or partially) to obtain mineral resources. A small number of heaps are located in protected reserve areas. The publication was prepared on the basis of material from the digital Heap Geodatabase (in Polish Geobaza Hałdy) (https://cbdgportal.pgi.gov.pl/haldy/).

2

Trudności w wyznaczaniu osuwisk na obszarach historycznych i zurbanizowanych na przykładzie Twierdzy Przemyśl

Rycio Edyta

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 12

902--914

EN

The Przemyśl Fortress is a huge complex of defensive objects from the turn of the 19th and 20th centuries. Various types of objects, ruins and remains of the fortress and signs of fights have been preserved to different extents in the area to this day. They constitute a huge problem when determining landslides. The greatest difficulties are caused by vegetation-covered ruins of forts, trenches, remnants of ramparts and defense ditches, and signs of fights preserved in places. Such residues can be interpreted as a landslide or a part of it, especially if they occur in a neighbourhood or inside a landslide. The problem then arises of clearly identifying the boundaries of the landslide and the correct identification of its internal forms, e.g. a devastated trench around the fort can be marked as a landslide. Similar difficulties are provided by numerous inactive quarries, excavations, clay pits, e.g. a closed limestone open-pit mine from the 19th century, located in Kruhel Wielki. Elements of the old mine are deceptively reminiscent of intra-fieldforms and they are difficult to separate from the real colluvial forms of the neighbouring landslide. Difficulties in determining landslides arise not only from the history of this region and its geological structure, but also from the degree of urbanization of the area. Strong anthropopression blurs the natural morphology of the slopes, and the limited availability of the area makes cartographic work difficult. It is difficult to distinguish between natural and artificial forms in such areas. Good examples are landslides on the ski slope, on the municipal cemetery, in the castle park and in the area of military areas, housing estates and allotments.

3

Zróżnicowanie warunków hydromorfologicznych wybranych rzek Wielkopolski z uwzględnieniem typologii abiotycznej i użytkowania doliny rzecznej

Pietruczuk Karol, Dajewski Krzysztof, Garbarczyk Anna, Wyrzykowska Danuta

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2019

|

T. 19, z. 2

79--95

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań hydromorfologicznych rzek Wielkopolski uzyskanych na podstawie hydromorfologicznego indeksu rzecznego (HIR). Łącznie przebadano 93 odcinki, należące do 47 cieków. Do obliczenia metriksu HIR wykorzystane zostały wyniki z badań terenowych. Podczas analiz statystycznych porównano zarówno indeks, jak i jego składowe – wskaźnik przekształcenia hydromorfologii (WPH) i wskaźnik różnorodności hydromorfologicznej (WRH). Wyniki analizowano pod względem typologii abiotycznej rzek, jak i użytkowania doliny rzecznej (bufora). Badania wykazały zróżnicowanie warunków hydromorfologicznych cieków na obszarze województwa wielkopolskiego. Stwierdzono stan hydromorfologiczny badanych odcinków od bardzo dobrego do złego. Stan hydromorfologiczny największej liczby odcinków (43) był dobry, następnych 25 umiarkowany, 15 bardzo dobry, 7 słaby i 3 zły. Stwierdzono również istotne statystycznie zależności między strukturą użytkowania strefy przybrzeżnej badanych odcinków a wartością HIR. Najlepsze warunki hydromorfologiczne występowały na odcinkach położonych w terenach seminaturalnych, a najgorsze na obszarach zurbanizowanych.

EN

The article presents the results of hydromorphological studies of the Wielkopolska rivers obtained on the basis of the Hydromorphological Index for Rivers (HIR). In total research 93 sections, belonging to 47 watercourses were examined. Hydromorphological index of the river survey was based on the results from field studies. During the statistical analyzes, both the index and its components of WPH and WRH were compared. The results were analyzed in terms of the abiotic typology of rivers as well as the use of the river valley (buffer). The research showed differentiation of hydromorphological conditions in the area of the Wielkopolskia voivodship. The hydromorphological state was found from very good to bad. The most sections (43), had a good hydromorphological status, followed by a moderate level of 25, a very good 15, a poor 7 and 3 bad. There were also found dependencies between uses structure the riparian zone and the HIR index. The best hydromorphological conditions were found in watercourses located in semi natural areas and the worst in urbanized areas.

4

Geneza i działalność Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej – PTIE (cz. II)

Siuta J.

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2017

|

nr 16-17

26--27

PL

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej zostało zarejestrowane w 1990 r. jako kontynuacja Komitetu Naukowo-Technicznego Kształtowania i Ochrony Środowiska w Naczelnej Organizacji Technicznej. Z każdą dziedziną techniki i przemysłu związana jest antropopresja – oddziaływanie na środowisko naturalne. Dlatego wskazane jest, by w korzystaniu z zasobów przyrodniczych kierować się postulatami racjonalności, oszczędności i bezpieczeństwa. Pomaga w tym wiedza z wielu dziedzin nauki i techniki. PTiE opiera się na tej wiedzy w swoim działaniu.

EN

Polish Society of Ecological Engineering PTIE was registered in 1990 as a continuation of the Scientific-Technical Committee for Environmental Development and Protection of the Polish Federation of Engineering Associations. Anthropopression, the influence on environment is connected with every field of technology and industry. Therefore it is advisable to be guided by demands of rationality, economy and safety when using natural sources. The knowledge of many fields of science and technology is helpful in it. PTIE bases on this knowledge in its activity.

5

Geneza i działalność Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej PTIE (cz. I)

Siuta J.

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2017

|

nr 14-15

29--30

PL

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej zostało zarejestrowane w 1990 r., jako kontynuacja Komitetu Naukowo- -Technicznego Kształtowania i Ochrony Środowiska w Naczelnej Organizacji Technicznej. Z każdą dziedziną techniki i przemysłu związana jest antropopresja – oddziaływanie na środowisko naturalne. Dlatego wskazane jest, by w korzystaniu z zasobów przyrodniczych kierować się postulatami racjonalności, oszczędności i bezpieczeństwa. Pomaga w tym wiedza z wielu dziedzin nauki i techniki. PTiE w swoim działaniu opiera się na tej wiedzy.

EN

Polish Society of Ecological Engineering PTIE was registered in 1990 as a continuation of the Scientific-Technical Committee for Environmental Development and Protection of the Polish Federation of Engineering Associations. Anthropopression, the influence on environment is connected with every field of technology and industry. Therefore it is advisable to be guided by demands of rationality, economy and safety when using natural sources. The knowledge of many fields of science and technology is helpful in it. PTIE bases on this knowledge in its activity.

6

Small Water Bodies in the Valley of the River Rudawa in Krakow – the Environmental Value

Jakubiak M., Panek E.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2016

|

Vol. 10, no. 1

45--57

PL

Małe naturalne zbiorniki wodne, będące ważnym elementem różnorodności biologicznej środowiska, stanowią w Polsce południowej rzadkość. Na terenie Krakowa w ostatnich latach bezpowrotnie uległo likwidacji wiele takich obiektów, czego przykładem są małe zbiorniki wodne występujące niegdyś w dolinie rzeki Rudawy. Celem niniejszego opracowania jest inwentaryzacja, ocena stanu zachowania i kondycji ekologicznej oraz wskazanie możliwości ochrony małych zbiorników w dolinie Rudawy w obrębie Krakowa. Małe zbiorniki wodne są szczególnie podatne na presję antropogeniczną, dlatego też spośród dziesięciu obiektów znajdujących się na terenie badań do dziś zachowały się jedynie trzy. Są to zbiorniki stałe, przez cały rok wypełnione wodą: staw w Mydlnikach oraz dwa fragmenty starorzecza Rudawy pomiędzy ulicami Pylną a Becka. W opracowaniu uwzględniono również siedem nieistniejących obiektów, z których pięć stanowiły zachowane fragmenty starorzecza Rudawy, a dwa były stawami. W charakterystyce obiektów uwzględniono morfologię oraz użytkowanie terenu otaczającego, genezę i morfometrię misy zbiornika, dynamikę stanów wody, insolację oraz rodzaj roślinności. Żaden z istniejących obiektów nie jest położony na terenie objętym prawną formą ochrony przyrody ułatwiającą podejmowanie działań ochronnych. Dwa opisywane zbiorniki są jedynymi zachowanymi w obrębie Krakowa fragmentami starorzecza Rudawy. Objęcie ich ochroną prawną w formie użytku ekologicznego przyczyniłoby się do uchronienia ich przed zniszczeniem.

EN

Small water bodies (SWB) are an important element influencing considerably environmental biodiversity. Such water reservoirs are a common part of the landscape of northern Poland. While in southern Poland small natural water bodies are very rare. Many similar ponds were liquidated forever in Krakow in recent decades – mostly due to an urban pressure and lack of conservation actions. The complex of ponds associated with the valley of the River Rudawa is one of discreditable examples. The aim of the study is the environmental inventory, assessment of the conservation status and environmental condition as well as identifi cation of opportunities for legal protecting of SWB in the valley of the River Rudawa in the area of the Krakow. Small ponds are especially vulnerable to various forms of anthropogenic pressure hence only 3 of 10 water bodies in the studied area still exist. These SWB are perennial: pond in Mydlniki and two oxbow lakes of Rudawa. The others, no longer exist, 7 water bodies on the study area were shallowed, dried out and some of them were backfilled. The following parameters of environmental assessment of SWB have been applied: terrain morphology and land use around the reservoir, origin and morphometry of water bodies, the stability of the water table, insolation conditions, and coastal and water vegetation. This information would facilitate and help to undertake some nature protection actions. The studied small water bodies are not legally protected. Two of them are the only existing fragments the Rudawa oxbow in Krakow. Therefore it should be considered to preserve them by establishing an ecological site form of protection.

7

Głazy narzutowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego : potencjał badawczy i geoturystyczny

Woźniak P. P., Tylmann K., Kobiela A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 4

256–-262

EN

The paper presents the results of erratic boulders studies in the area of Trójmiejski Landscape Park (TLP) located west of the Gulf of Gdañsk. The research objects were boulders protected as natural monuments (66 erratics) and all boulders with long axis ³ 50 cm within two testing areas (1100 erratics). Results show that erratics of the TLP often occur in clusters and their spatial density is even near 300 items/km2 in some areas. The authors selected 44 boulders which may be interesting research objects and/or have high values for geotourism. Nine erratics reveal features potentially suitable for the terrestrial cosmogenic nuclides (TCN) dating. Moreover, high number of boulders in the TLP area gives the possibility for investigations of the directions of glacial paleo-transport based on indicator erratics and analysis of glacial striae. Distinctive zones of significant clusters of boulders characterised by high attractiveness and diversified values were also indicated.

8

Wpływ antropopresji na środowisko wodne obszaru Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Żabie Doły (Górny Śląsk)

Nowak J., Lutyńska S.

Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska

|

2015

|

Vol. 17, nr 2

11--18

PL

W artykule określono stopień zanieczyszczenia zbiorników wodnych oraz cieków zlokalizowanych na obszarze Zespołu Krajobrazowo-Przyrodniczego Żabie Doły. W wyniku m.in. długotrwałej eksploatacji złóż cynkowo-ołowiowych oraz współczesnej działalności zakładu Orzeł Biały S.A. ukształtował się obecny chemizm wód. Przeprowadzona analiza fizykochemiczna wód wskazała na wysoki stopień antropopresji. W części analizowanych zbiorników i cieków odnotowano skrajnie kwaśny odczyn wód oraz ponadnormatywne wysokie stężenia siarczanów oraz metali m.in. cynku, ołowiu, żelaza i kadmu.

EN

In this paper the contamination degree of water from reservoirs and streams located in the area of Landscape-Nature Protected Complex "Żabie Doły” was determined. Contemporary water chemistry was formed as a result of long-term exploitation of zinc and lead ores and the current activity of the Orzeł Bialy SA company. The physicochemical analysis of water indicated a high degree of anthropopression. In the part of analyzed reservoirs and streams extremely low pH value of water and elevated concentrations of sulfates and metals such as zinc, lead, iron and cadmium were observed.

9

Zmniejszenie zasięgu złóż torfu i ich retencji wodnej w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej i w Bieszczadach w wyniku działalności człowieka

Łajczak A.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 9

532--540

EN

The paper deals with the problem of anthropogenic changes in the extent of peat deposits, their volume and water retention capacity of raised and valley peat bogs in the Polish part of the Orava-Nowy Targ Basin and the Bieszczady Mts. This problem has not received a great deal of attention in the research literature. Special attention was paid to the remnants of peat domes and post-peat areas. The decrease in the area of peat bogs, the volume of peat deposit and the quantity of water retained within them were estimated for the last ca. 400 years. This paper is based on an analysis of maps produced over the last 230 years as well as aerial photographs. Field data and laboratory data were also analyzed as part of this research.

10

Preliminary studies on the protecting possibilities of selected small water bodies in the area of Krakow agglomeration

Panek E., Rajpolt B.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2013

|

Vol. 7, no. 2

43--57

EN

The studies were carried out in the western part of the Krakow agglomeration: the quarters of IV Prądnik Biały, VII Zwierzyniec and VIII Dębniki and the commune of Zabierzów. Seven sites were selected, according to the following criteria: the origin, size, characteristic of the adjacent area and vegetation as well as the degree of the preservation of the object. The studies included the ecological inventory of the sites, carried out by the established criteria and chemical analyses or waters. The following parameters were analysed: pH, specific conductivity, the content of macro-components: Na+, K+, Ca2+, Mg2+, HCO3-, Cl-, SO42- and general mineralization as well as the content of oxygen. Six objects are natural small water bodies, situated in urbanized areas, agricultural of forest areas. In six sites the lowering of the water mirror and/or expansion of emerged vegetation were observed, which can lead to their disappearance. Small objects are particularly sensitive to degradation and liquidation and require protective measures.

PL

Badania zostały przeprowadzone w zachodniej części aglomeracji krakowskiej na terenie dzielnic IV Prądnik Biały, VII Zwierzyniec i VIII Dębniki oraz w gminie Zabierzów. Do badań wytypowano siedem obiektów, przyjmując następujące kryteria: geneza, wielkość, stan zachowania oraz charakterystyka obszaru przyległego. Badania obejmowały inwentaryzację przyrodniczą obiektów, przeprowadzoną przy uwzględnieniu powyższych kryteriów, oraz analizy chemiczne wód. W wodach oznaczono pH, przewodność właściwą, zawartość makroskładników w formie jonowej (Na+, K+, Ca2+, Mg2+, HCO3-, Cl-, SO42-), zawartość tlenu oraz mineralizację ogólną. Sześć obiektów to oczka wodne naturalnego pochodzenia znajdujące się na obszarach przemysłowych, zurbanizowanych, użytkach rolnych i w lasach. W sześciu obiektach zaobserwowano obniżenie lub okresowy zanik zwierciadła wody oraz ekspansję wynurzonej roślinności wodnej, co może prowadzić do ich zaniku. Małe zbiorniki wodne są szczególnie podatne na degradację i wymagają podjęcia działań ochronnych.

11

Bicarbonate and calcium-magnesium hydrochemical indicators for the assessment of human impact on the groundwater chemistry – a case study from the Holy Cross Mts. region (Poland)

Prażak J. P.

Geological Quarterly

|

2013

|

Vol. 57, No. 1

135–-140

EN

Hydrochemical indicators are widely used for assessment of groundwater chemistry. They were established mainly for mineral water in order to understand their origin and chemical classification. In the case of fresh water, they are used occasionally because quality classifications are based on concentrations of individual components and physical properties in relation to the permissible standards established for water intended for human consumption. Natural in Polish climate, bicarbonate-calcium and bicarbonate-calcium-magnesium waters are commonly used for drinking. In many places, ions emitted from pollution outbreaks have already caused chemical changes of water and it is often the first symptom of their contamination. The author has evaluated the scope and trends of these changes in the groundwater of the Holy Cross region in Poland using the bicarbonate and calcium-magnesium indicators.

12

Zmiany środowiska Niecki Nidziańskiej (południowa Polska) w świetle analizy malakologicznej martwic wapiennych w Pińczowie

Alexandrowicz W.P., Gołas-Siarzewska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 454

1--13

PL

Badania malakologiczne zostały przeprowadzone w odsłonięciu martwic wapiennych i deluwiów lessowych w Pińczowie na terenie Niecki Nidziańskiej. Zostały opisane bogate i zróżnicowane zespoły mięczaków. Ich skład gatunkowy i struktura odzwierciedlają zmiany środowiska sedymentacji osadów w późnym holocenie. Martwice wapienne utworzyły się w niewielkim zbiorniku wodnym powstałym na zapleczu grobli trawertynowej. Deluwia lessowe, stanowiące strop profilu, są związane z rozwojem procesów stokowych, wywołanych działalnością rolniczą człowieka. Wiek deluwiów został ustalony na podstawie datowania radiowęglowego i licznych fragmentów wyrobów ceramicznych na średniowiecze. Następstwo zespołów faunistycznych umożliwiło zdefiniowanie głównych faz zmian środowiska sedymentacyjnego, a także określenie roli wpływu człowieka na przebieg sedymentacji osadów oraz charakter i zróżnicowanie występujących w nich zespołów mięczaków. Stanowisko martwic w Pińczowie może służyć za modelowy profil przebiegu sedymentacji węglanowej w niewielkich jeziorkach zaporowych oraz zmian antropogenicznych środowiska.

EN

Malacological researches was conducted in an outcrop of calcareous tufa and loess diluvium found in Pińczów, in the Nida Basin. Rich and varied mollusc assemblages were described in detail. The species composition and structure indicates changes in the sedimentary environment during the late Holocene. Calcareous tufa accumulated in a small reservoir formed at the back of travertine dam. The uppermost part of the profile composed of loess diluvium, point out to the development of slope processes induced by human agricultural activity. This sediment accumulated in the Middle Ages as determined from radiocarbon dating and numerous findings of pottery. The succession of the faunal assemblages enables to define the major phases of changes in the sedimentary environment, determine the human impact on the sedimentation and describe the malacofauna diversity. The tufa profile from Pińczów can serve as a model section presenting the carbonate sedimentation process in small lakes and anthropogenic environmental changes.

13

Water management in the Klodnica catchment in 2000-2010

Drąg M.

Contemporary Trends in Geoscience

|

2012

|

Vol. 1, iss. 1

5--12

EN

The article takes up an attempt to present the changes that has occurred in the water management at the beginning of the 21st century in the area of Silesian Voivoideship. Communes situated within the boundaries of Klodnica catchment, closed by the section of Gliwice, were analysed as an example of water management in the area which undergoes a strong anthropopression. Klodnica catchment is an area where all the elements of the geographical environment were transformed, but it was the water environment that was changed most visibly. At the beginning of the 21st century, there were a lot of changes conducted in Poland, not only political, but also in the economic and legal sectors. Owing to these factors, the following changes appeared: water consumption, the structure of distribution of water among different branches of economy and the water and sewage system infrastructure. The effect of these changes is the decrease in water consumption and sewage discharge as well as upgrading the technologies of its treatment (Absalon 2007).

14

Antropopresja ekoenergetyczna w krajobrazie na przykładzie Parku Wiatrowego "Lipniki"

Malczyk T.

Architektura Krajobrazu

|

2012

|

nr 3

37--43

EN

The needs changeability of the society conditioned its development, and also the growth of the consciousness of new challenges about the regional and global character, trigger of the pressure on environment and scenery. The one of the significant forms of anthropopression is the influence in the ecoenergy aspect. The introduction of elements realizing this kind of the pressure, in a measurable way influences on the environment and shapes the landscape. This challenge sets the new trajectory of the procedure to make difficult decisions in the area of landscape. The needs changeability of the society conditioned its development, and also the growth of the consciousness of new challenges about the regional and global character, trigger of the pressure on environment and scenery. The one of the significant forms of anthropopression is the influence in the ecoenergy aspect. The introduction of elements realizing this kind of the pressure, in a measurable way influences on the environment and shapes the landscape. This challenge sets the new trajectory of the procedure to make difficult decisions in the area of landscape.

15

Zmiany sezonowe udziału kationów wymiennych w glebie w sąsiedztwie nasypu drogowego w rejonie Radzymina

Skowera T.

Przegląd Geofizyczny

|

2010

|

Z. 3-4

197-204

PL

W artykule przedstawiono fizykochemiczną charakterystykę gleb pochodzących z nasypu w sąsiedztwie drogi expressowej S8. Ze względu na duże natężenie ruchu oraz różne zabiegi techniczne obszar sąsiadujący z trasą jest narażony na stały dopływ zanieczyszczeń. Gleba jest głównym ośrodkiem akumulacji tych zanieczyszczeń, ponadto stanowi barierę dla najbardziej toksycznych substancji. Badania prowadzone w latach 2006-2007 wykazały, że zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego mają istotny wpływ na skład kompleksu kationów wymiennych.

EN

This article presents the physicochemical characteristics of the soils from the S8 expressway embankment. Due to the large volume of traffic and the various technical actions these areas are constantly under the influence of contaminants. Soils are the main place for the accumulation of these contaminants and they are also a barrier to the most toxic substances. The results of the researches show that the contamination sources of communication has a significant impact on the composition of the ion-exchange complex.

16

Przykłady przywracania użyteczności terenom poddanym antropopresji w wyniku eksploatacji złóż węgla kamiennego w północno-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Mes-Golinowska H., Fojcik C.

Górnictwo i Geologia

|

2010

|

T. 5, z. 4

169-179

PL

W artykule przedstawiono działalność przedsiębiorcy górniczego - Kompanii Węglowej S.A. - w celu przywrócenia użyteczności terenom poddanym wpływom działalności górniczej związanej z podziemną eksploatacją złóż węgla kamiennego w północno-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Omówiono zagrożenia pojawiające się w trakcie prowadzenia tej działalności w aspekcie trudności obiektywnych, ograniczeń formalno-prawnych oraz sprzecznych interesów stron - właścicieli, użytkowników i inwestorów. Następnie przedstawiono sposoby kształtowania terenów pogórniczych oraz korzyści i szanse wynikające z ich urozmaicenia. Pozytywny wpływ zróżnicowania przejawia się w występowaniu sukcesji naturalnych na terenach rekultywacyjnych oraz w tworzeniu nowych siedlisk. Przyczyniać się może również do zmniejszania zagrożenia pożarowego oraz, przez tzw. małą retencję, pośrednio do zmniejszania zagrożenia powodziowego. Omawiane zagadnienia poparto wybranymi przykładami.

EN

It was shown the activity of Kompania Węglowa S.A. as an example of mining enterpise in order to usfulness restoration of lands under the influence of mining activity connected with hard coal deposit underground exploitation in the northwest part of Górnośląskie Zagłębie Węglowe. It was discussed the hazard appearing during mining activity conduction in aspect of objective difficulties, formal-lawful restraints and contradictory business of parties- owners, users and investors. It was next shown the possibilities of post-mining areas forming and profits and chances come from their diversification. Positive influence of diversification manifest itself by occurrance of natural succession on reclamation lands and forming the new habitats. It also could contribute to decrease of fire hazard and also indirect could contribute by so-called "small retention" decrease flood hazard. Discussed matters were supported by chosen examples.

17

Wpływ zagospodarowania zlewni na jakość wód powierzchniowych na przykładzie dwóch zlewni o różnym stopniu antropopresji

Bors P., Koszelnik P.

Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2009

|

z. 56 [268]

17-23

PL

W pracy przeprowadzono analizę wpływu antropopresji na wody dwóch potoków w zlewniach cząstkowych dorzecza górnej Wisłoki. Badania terenowe były prowadzone raz w miesiącu przez cały rok kalendarzowy. W wyznaczonych przekrojach pomiarowych dokonywano pomiarów: temperatur wody i powietrza, pH, potencjału redoks, przewodności elektrolitycznej, stężenia tlenu rozpuszczonego, a także nasycenia wód tlenem. Na podstawie wzorów empirycznych określono dodatkowo skalę redoks i mineralizację ogólną. Wpływ funkcjonowania gospodarstw domowych został doskonale odzwierciedlony w przewodności elektrolitycznej w zabudowanej zlewni potoku Świerzówka, w odróżnieniu od pozbawionej tego rodzaju antropopresji potoku Rzeszówka. Tendencja zmian wartości badanych wskaźników od części źródliskowej w kierunku ujścia na potoku Świerzówka świadczy o niekorzystnym wpływie zabudowy mieszkalnej i gospodarczej na jakość wody. Jakość wód Rzeszówki w całym biegu była zależna od jakości okolicznych źródeł wód podziemnych.

EN

This paper reports a study concerning anthropogenic pressures on water quality of two streams in upper Wisłoka river watershed. Samples were taken from three sites of two streams "every month (twelve occasions). Sampled waters were made subject to determinations of water and air temperature, pH, dissolved oxygen, conductivity and redox potential. Influence of houseaids was observed in the Świerzówka watershed, where conductivity was higher than in the Rzeszówka watershed. In the Rzeszówka influence of groundwaters was noted.

18

Trace element ratios in plants as indicators of environmental hazards

Łabuda S.Z.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 3

271-0

EN

Study was carried out on 12 traffic circles in Lublin at four sites of every circle. The 28 element ratios on the studied roundabouts in a system of particular element to the subsequent ones were calculated and statistically worked out by variability and shape of experimental data distribution. Application of trace elements ratios in plants for evaluation of natural environment and environmental hazards may be considered as an important method of scientific and practical usefulness. The largest number of elements in plants should be determined when analyzing the state of environment. Meanwhile element ratios in the plants tan be used as indices of anthropopression (an anthropopressure) and as the factors of the influences on the natural environment. However, not every influence is the pressure, though every pressure is the influence. The English terms anthropopression or anthropopressure mean human impact on the environment.

PL

Celem podjętych badań środowiskowych było określenie stosunków pierwiastków śladowych w roślinach jako wskaźników oceny stanu środowiska przyrodniczego i zagrożeń środowiskowych. Próbki roślinne pobierano z 12 rond drogowych w Lublinie z czterech miejsc każdego ronda. Obliczono 28 stosunki pierwiastków na badanych rondach drogowych w układzie kolejny pierwiastek z następnymi i opracowano statystycznie miarami położenia, zmienności i kształtu rozkładu danych eksperymentalnych. Uwzględnienie w badaniach środowiskowych stosunków pierwiastków śladowych w roślinach można uznać za praktycznie przydatny sposób w ocenie środowiska przyrodniczego i zagrożeń środowiskowych. Do rozpoznania stanu środowiska przyrodniczego powinno oznaczać się dużą liczbę pierwiastków w roślinach. Natomiast do oceny antropopresji jako zespołu czynników specyficznych oddziaływań człowieka na środowisko można wykorzystywać stosunki pierwiastków w roślinach jako wskaźników środowiskowych. Jakkolwiek nie każde oddziaływanie jest presją, to jednak każda presja jest oddziaływaniem. Angielskie terminy anthropopression lub anthropopressure oznaczają wpływ człowieka na środowisko.

19

Analiza oddziaływań antropogenicznych na obszary solniskowe w dolinie Parsęty

Pieńkowski P., Bosiacka B., Witek M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2008

|

nr 10

224--229

20

Różnorodność biologiczna fauny dennej i jej rola w kształtowaniu szlaków biogenów w Zbiorniku Sulejowskim

Puczyńska I., Skrzypski J.

Proceedings of ECOpole

|

2007

|

Vol. 1, No. 1/2

211--219

PL

Retencjonowanie wód w zbiornikach zaporowych jest podstawowym sposobem poprawy bilansu wody. Obszarem badań był Zbiornik Sulejowski (22 km2, śr. głębokość 3,3 m). Próby bentosowe pobierane były raz w miesiącu (od kwietnia do listopada), wzdłuZ zbiornika, na pięciu stanowiskach pomiarowych. Określono ich skład systematyczny, liczebność i biomasę. Dominującymi grupami systematycznymi na każdym stanowisku były larwy muchówek (głównie Chironomidae) oraz larwy skąposzczetów (Oligochaela). Część rzeczna zbiornika była siedliskiem, gdzie panowały lepsze warunki biotyczne i abiotyczne dla rozwoju bentosu. Fauna denna, akumulując pierwiastki biogenne, może być czynnikiem kształtującym ich szlaki w zbiornikach zaporowych i przyczyniającym się do poprawy jakości wód.

EN

This is assessment of bottom fauna in shallow Sulejów dam reservoir (22 km2, 3.3 m deep). Five main systematic groups were found in each of five site of reservoir. The samples were taken every months (from April to November). The dominant groups were assessed: Diplera larvae (mainly Chironomidae) and subdominant group. Oligochaeta. In general, benthos is richer in terms of number and diversity in fluvial sities. Biotic and abiotic agents have the impact on number and biomass of bottom fauna. Benthos can have role in creating of biogens' trails.