Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Gospodarcze i ekologiczne skutki melioracji torfowisk w otoczeniu mineralnych gleb gruntów ornych o różnej jakości (na przykładzie doliny rzeki Por i torfowiska Kuwasy)

Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J., Lipiński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 2

33--52

PL

Celem badań była ocena gospodarczo-ekologicznych skutków melioracji torfowisk wykonanych przed ok. 60 laty w dolinie rzeki Por (1953 r.) w powiecie zamojskim oraz w dolinie rzeki Biebrza na obiekcie Kuwasy (1954 r.) w powiecie grajewskim. Torfowiska położone były w sąsiedztwie gruntów ornych o glebach: bardzo dobrych w dolinie rzeki Por (7 wsi) oraz średnich (8 wsi) i słabych (7 wsi) w dolinie rzeki Biebrza (Kuwasy). Stan po melioracji oceniano w latach 1962, 2002 (powszechny spis rolny) i 2007 (spis reprezentacyjny). Melioracje i zagospodarowanie użytków zielonych były czynnikiem intensyfikującym produkcję rolniczą, szczególnie we wsiach o średnich i słabych glebach gruntów ornych. Plony z użytków zielonych zwiększyły się 3-krotnie, a z gruntów ornych o 30–150% (głównie zbóż). Obsada inwentarza produkcyjnego zwiększyła się o ponad 80% w pierwszym okresie – do 1962 r. i o ponad 200% do 2007 r., zwłaszcza we wsiach o glebach średnich i słabych, w których zwiększył się też wskaźnik reprodukcji substancji organicznej. Wzrósł poziom intensywności organizacji produkcji rolniczej – we wsiach o glebach średnich i słabych w całym badanym okresie, a we wsiach o glebach bardzo dobrych w pierwszym okresie po melioracji (10 lat). Produkcja globalna w jednostkach zbożowych na ha UR wzrosła 2-krotnie we wsiach o glebach bardzo dobrych i aż 4-krotnie we wsiach o glebach średnich i słabych, a w przeliczeniu na mieszkańca 3-krotnie na glebach bardzo dobrych i 4-krotnie we wsiach o glebach średnich i słabych. W pierwszym okresie (10 lat) zwiększył się udział gruntów ornych a zmniejszył udział trwałych użytków, a po zmianie m.in. relacji cenowych na produkty ro ślinne i zwierzęce proporcje te uległy odwróceniu. W strukturze zasiewów zwiększył się udział zbóż i roślin pastewnych kosztem udziału roślin okopowych. Na przykładzie badań zmeliorowanych obiektów torfowych można stwierdzić, że takie obiekty w otoczeniu średnich i słabych gleb gruntów ornych należy modernizować i nadal racjonalnie użytkować, aby w pełni wykorzystać warunki powstałe w wyniku regulacji stosunków powietrzno-wodnych gleb torfowych.

EN

The study was aimed at assessing economic and ecological effects of the reclamation of peatlands performed ca. 60 years ago in the Por River valley, Zamość County (1953) and in the Biebrza River valley on Kuwasy object, Grajewo County in 1954. Peatlands were situated in the vicinity of arable lands of very good soils in the Por River valley (7 villages) and of medium (8 villages) and weak soils (7 villages) in the Biebrza River (Kuwasy). The status after reclamation was assessed for the years 1962, 2002 (common agricultural census) and for 2007 (representative census). Reclamations and grassland management intensified agricultural production, especially in villages of medium and weak soils of arable lands. Yields from grasslands increased threefold and those from arable lands (mainly cereals) increased by 30 to 150%. Animal stock increased by more than 80% till the year 1962 and by more than 200% till 2007, particularly in villages of medium and weak soils where the index of organic matter reproduction increased as well. The intensity of organization of agricultural production increased in villages of medium and weak soils in the whole study period and in villages of very good soils – in the first 10 years after reclamation. Total production in cereal units per ha AA increased twofold in villages of very good soils and as much as four times in villages of medium and weak soils. Per capita production increased threefold in villages of very good soils and four times in villages of medium and weak soils. The share of arable lands increased and that of permanent grasslands decreased 10 years after reclamation. These proportions reversed after a change in the prices of plant and animal products. The share of cereals and fodder plants increased at the expense of tuber crops. Studies of reclaimed peatlands show that such objects surrounded by medium and weak soils should be modernized and still used in order to fully utilise the conditions created after the regulation of air and water relations in peat soils.

2

The land use changes in agricultural areas between 1980 and 2005 with particular emphasis on permanent grasslands - an example of the upper Raba River basin

Kopacz M., Twardy S.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

19-28

EN

The aim of this study was to evaluate changes in the agricultural land use with particular focus on pastures and meadows in relation to transformation in agriculture in selected communes located in mountain areas of the Raba River catchment. Changes in husbandry were described with production parameters such as animal stock (expressed in LU) and NPK load originating from all agricultural sources. The area of agricultural lands, particularly arable lands, decreased in the years 1980-2005 but meadow areas increased. A close relationship was shown between the reduction of agricultural production, expressed in animal stock, and changes in NPK loads. The conclusions from the paper will help shaping the functional space in mountain areas and sustainable development there.

PL

Celem pracy była ocena zmian w użytkowaniu rolniczym w długim czasie, ze szczególnym uwzględnieniem powierzchni pastwisk i łąk na tle przeobrażeń w rolnictwie w wybranych gminach, zlokalizowanych w górskich obszarach zlewni Raby. Zmiany w rolnictwie zostały opisane za pomocą wybranych parametrów produkcyjnych, tj. obsady zwierząt gospodarskich wyrażonych w dużych jednostkach przeliczeniowych (DJP) oraz wprowadzanego na powierzchnię zlewni ładunku NPK. Określono relacje między strukturą użytkowania rolniczego a wyżej wymienionymi czynnikami produkcyjnymi. Wykazano, że istnieją ścisłe zależności między ograniczeniem produkcji rolniczej a zmianami w wielkości wprowadzanego ładunku składników biogennych do środowiska. To z kolei korelowało ze zmianami użytkowymi, głównie w zakresie użytkowania płużnego. Zwiększyła się natomiast powierzchnia łąk, które (ze względu na spadek pogłowia zwierząt gospodarskich) należy traktować jako ekstensywne użytkowane użytki zielone lub wręcz tereny zadarnione. Wnioski z pracy pomogą w optymalnym kształtowaniu przestrzeni użytkowej terenów górskich i pogórskich z zachowaniem zrównoważonego rozwoju badanego obszaru.

3

Aktualne i możliwe kierunki wykorzystania trwałych użytków zielonych w Polsce

Jankowska-Huflejt H., Domański J. P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 2b

31-49

PL

W ostatnich latach ograniczono lub zaniechano użytkowania znacznej powierzchni trwałych użytków zielonych. Uzyskiwane plony siana sąśrednio małe, intensywność użytkowania to w głównej mierze łąki dwukośne i ciągle przewaga produkcji siana zamiast kiszonek z podsuszonej runi łąkowej. Następuje degradacja łąk i pastwisk, i zaprzepaszczanie ich potencjału produkcyjno-środowiskowego. Poprawę wykorzystania trwałych użytków zielonych można uzyskać przede wszystkim poprzez rozwój chowu zwierząt, głównie bydła mlecznego i mięsnego oraz innych trawożernych (owiec, koni), równieżw systemie rolnictwa ekologicznego. Wypas bydła mięsnego w sytuacji kwotowanej produkcji mleka jest prostszy i niewymagający takich nakładów jak chów bydła mlecznego. Warunkiem jest restrukturyzacja stad, dobór właściwej rasy i optymalnego w danych warunkach sposobu opasu. Produkcja ekologiczna z kolei sprzyja uzyskiwaniu lepszej jakości pasz i produktów zwierzęcych z istotnie pozytywnym wpływem na środowisko, głównie na jakośći obieg wody. Innym sposobem może być wykorzystanie biomasy z nieeksploatowanych użytków na cele energetyczne. Szansą jest równieżdocenienie i wykorzystywanie funkcji środowiskowych użytków. Koniecznym tego warunkiem jest użytkowanie łąk i pastwisk, czyli koszenie lub wypasanie zwierzętami. Niezależnie od rodzaju użytkowania i kierunku produkcji zwierzęcej lepsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego użytków i wspomaganie ich funkcji środowiskowych uzyskamy doskonaląc technologie produkcji pasz na użytkach i lepiej wykorzystując postęp biologiczny. Utrzymanie i prawidłowe użytkowanie produkcyjne TUZ, czy użytkowanie zminimalizowane, w ramach programów rolno-środowiskowych, sprzyjają realizacji idei zrównoważonego rozwoju (cross compliance). Zakłada ona poprawę i troskę o jakośćśrodowiska oraz ekonomicznie optymalne wykorzystanie jego zasobów, w tym ziemi i wody, w których ochronie ogromną rolę odgrywajądobrze użytkowane TUZ.

EN

Utilisation of large areas of permanent grasslands has recently been restricted or totally abandoned. Obtained hay yields are relatively small, intensive utilisation means 2-cut meadows and hay production still predominates over silages from wilted meadow sward. Degradation of meadows and pastures proceeds and their productive and environmental potential is being lost. The improvement of utilisation and overall condition of permanent grasslands may be first of all obtained by the development of animal breeding, mainly dairy and slaughter cattle and other graminivorous animals (sheep, horses) kept e.g in organic farming systems. Grazing of slaughter cattle under conditions of rationed milk quota is simpler and less expensive that the dairy cattle breeding. Restructuring of herds and selection of appropriate races and optimum breeding conditions is necessary to reach this target. Ecological production, on the other hand, allows for obtaining fodder and animal products of better quality with significantly positive environmental impact affecting mainly water cycling and quality. Another solution may be the use of biomass from non-exploited grasslands for energetic purposes. Appreciation and utilisation of environmental functions of grasslands is another possibility of their development since an indispensable condition in this case is the use of meadows and pastures by mowing or grazing. Irrespective of the type of grassland utilisation and animal production, the better use of productive potential and enhancement of environmental functions of grasslands might be obtained by improving the technology of fodder production. Maintenance and proper productive use of grasslands or minimised utilisation within agroenvironmental programmes favour the accomplishment of the idea of sustainable development (cross compliance instrument) which assumes the improvement and care of environmental quality and optimum economic utilisation of environmental resources like soil and water. Well managed permanent grasslands may play important role in their protection.

4

Wyniki ekonomiczno-rolnicze produkcji łąkarskich gospodarstw ekologicznych

Prokopowicz J., Jankowska-Huflejt H.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 1

141-157

PL

Badania, metodą ankietową, przeprowadzono w 2004 r. w 39 ekologicznych gospodarstwach łąkarskich na terenie 9 województw naszego kraju (kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, mazowieckie, opolskie, podkarpackie, podlaskie, pomorskie i wielkopolskie). Powierzchnia badanych gospodarstw wahała się od 3,13 ha do 319,42 ha (średnio 38,49 ha). Postawiono hipotezę roboczą, że w takich gospodarstwach istnieje możliwość produkcji zdrowej żywności dopuszczalnej przyrodniczo (ekologicznie), akceptowanej społecznie i efektywnej ekonomicznie. Dokonano wstępnej klasyfikacji gospodarstw, wg zasad klasyfikacji w krajach Unii Europejskiej. Określono typy rolnicze ogólne, podstawowe i szczegółowe badanej grupy gospodarstw, oraz klasy ich wielkości ekonomicznej. Omawiane gospodarstwa charakteryzowały się średnimi i niskimi wartościami przychodów z produkcji rolniczej. Przychody z produkcji zwierzęcej stanowiły ok. 90% całej wartości przychodów. Oznacza to, że gospodarstwa te nastawione były na produkcję zwierzęcą, głównie na chów bydła mlecznego. Nadwyżka bezpośrednia gospodarstw (różnica między kosztami bezpośrednimi a przychodami) ukształtowała się, zarówno na 1 ha UR, jak i na 1 osobę w pełni zatrudnioną w gospodarstwie, na średnim i niskim poziomie. Wartość nadwyżki na 1 ha UR wzrastała w gospodarstwach o powierzchni od 1 do 20 ha UR, a następnie zmniejszała się w grupie gospodarstw powyżej 50 ha. Natomiast wartość nadwyżki w przeliczeniu na 1 osobę wzrastała w gospodarstwach o powierzchni od 1 ha do 30 ha UR. Ogólnie można powiedzieć, że koszty ponoszone na produkcję rolniczą w badanych gospodarstwach ekologicznych nie zawsze były rekompensowane dochodami z produkcji ekologicznej w zadowalającym stopniu.

EN

The study performed with a questionnaire method was carried out in 2004 in 39 meadow organic farms (with certificate) in 9 provinces of our country (kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, mazowieckie, opolskie, podkarpackie, podlaskie, pomorskie and wielkopolskie). The area of analysed farms ranged from 3.13 to 319.42 ha (mean area - 38.49 ha). Working hypothesis was that there is a possibility in such farms to produce healthy food which is biologically (ecologically) permissible, socially acceptable and economically effective. Preliminary classification of organic farms was made according to the principles of classification adopted in the EU countries. General, basic and detailed agricultural types of the studied group of farms and their size classes were given. Studied farms had medium to low incomes from agricultural production. The incomes from plant production contributed in 10% and those from animal production - in 90% to the total income. It means that the farms were oriented to animal, mainly to dairy cattle production. Gross margin of farms (the difference between direct costs and incomes) was medium to low when calculated both per 1 ha of croplands and per capita (full time employment). The gross margin per 1 ha increased in farms of an area from 1 to 20 ha and then decreased in a group of farms above 50 ha. Per capita gross margin increased in farms of an area from 1 to 30 ha. Generally, the costs of production in studied organic farms were not always satisfactorily compensated by the incomes from ecological production.

5

Produkcyjne i środowiskowe efekty melioracji trwałych użytków zielonych w dolinie rzeki Por

Prokopowicz J., Jankowska-Huflejt H., Burs W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2a

293-311

PL

Celem badań była ocena produkcyjno-środowiskowych efektów melioracji trwałych użytków zielonych sąsiadujących z bardzo dobrymi, lessowymi gruntami ornymi w dolinie rzeki Por. Dolina rzeki Por (lewostronnego dopływu Wieprza sąsiadującego ze zbiornikiem wodnym "Nielisz") rozciąga się w zachodniej części Kotliny Zamojskiej. Obiekt położony jest w zachodniej części powiatu zamojskiego, a przedmiotem badań było siedem wsi należących do Gminy Sułów w tym powiecie. Obiekt użytkowany był przez okres około 45 lat od wykonania melioracji. W pracy zastosowano monograficzną metodę badań. Na tle warunków fizjograficznych, klimatycznych, charakterystyki rolniczej gleb oraz warunków wilgotnościowych obiektu, przedstawiono zmiany będące, m.in. wynikiem regulacji stosunków powietrzno-wodnych gleb w dolinie rzeki. Przedstawiono zagadnienia użytkowania ziemi, produkcji na trwałych użytkach zielonych, produkcji roślinnej i zwierzęcej, poziom intensywności organizacji oraz produkcji globalnej w jednostkach zbożowych na 1 ha UR i na 1 mieszkańca. Podjęto próbę sformułowania odpowiedzi na pytanie - co dalej z takimi obiektami melioracyjnymi? Czy dążyć do odnawiania systemu melioracyjnego i nadal intensywnego ich użytkowania rolniczego, czy wrócić do bardzo ekstensywnej formy użytkowania, jak przed melioracjami.

EN

The study was aimed at assessing the productive and environmental effects of grassland reclamation in the vicinity of very good loess arable lands in the Por River valley. The valley of the Por (left tributary to the Wieprz near "Nielisz" reservoir) stretches in western part of Zamojska Valley. The study was carried out in seven villages of commune Sułów. The object was utilized for c. 45 years since reclamation. Monographic method was used in the study. Changes resulting from e.g. regulation of air and water relations in soils of the valley were related to physiographic and climatic conditions and to agricultural characteristic of these soils. Land use, production of permanent grasslands, plant and animal production, intensity of organization and total production in corn units per ha of croplands and per capita are presented in this paper. An attempt was undertaken to answer the question: what next with such reclamation objects? Should one restore the reclamation system and further use it intensively or rather turn back to extensive forms of management?

6

Analiza bilansu azotu, fosforu i potasu w łąkarskich gospodarstwach ekologicznych

Barszczewski J., Jankowska-Huflejt H., Wolicka M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

7-19

PL

Ekologiczny sposób gospodarowania ogranicza ilość składników wprowadzanych do gospodarstwa z zewnątrz i może zakłócać/utrudniać racjonalną gospodarkę tymi składnikami. Oceny gospodarowania składnikami N, P, K w wybranych, zróżnicowanych obszarowo, gospodarstwach ekologicznych z dużym udziałem trwałych użytków zielonych dokonano na podstawie badań ankietowych prowadzonych w latach 2005-2006. Opracowano bilanse tych składników wykorzystując metodę "u wrót gospodarstwa". Salda tych bilansów były wyraźnie zróżnicowane w zależności od obszaru gospodarstwa, a także obsady zwierząt, struktury zasiewów i udziału trwałych użytków zielonych w użytkach rolnych i udziału bobowatych w runi. Najwyższe salda bilansu azotu (nadwyżki), stwierdzono w grupie gospodarstw najmniejszych 1,0-10,0 ha, charakteryzujących się największą obsadą zwierząt gospodarskich, i największych, z grupy >50 ha o znacznie mniejszej obsadzie zwierząt i z dominacją zbóż w strukturze zasiewów. Najbardziej wyrównane salda bilansu azotu wystąpiły w grupie gospodarstw 10,1-20,0 ha, charakteryzujących się średnią obsadą zwierząt (0,8 DJP·ha-¹), mniejszym udziałem użytków zielonych w UR oraz dużą różnorodnością upraw polowych. Salda bilansu fosforu i potasu w większości gospodarstw były ujemne, wskazujące przede wszystkim na potrzebę zwiększenia obsady zwierząt i produkcji obornika.

EN

Ecological way of farming may limit the input of elements to the farm and may disturb/hamper rational use of these elements. N, P and K management in selected organic farms of various areas and large part of permanent grasslands was assessed based on questionnaire studies in the years 2005-2006. Nutrient balance was calculated with the "at the farm's gate" method. The balances were distinctly differentiated depending on farms' area, animal stock, crop structure, percentage share of grasslands in total croplands and the share of legumes in sward. The largest nitrogen surplus was found in smallest farms of an area from 1.0 to 10.0 ha having large animal stock and in the largest farms of an area over 50 ha with much smaller animal stock and cereals dominating in the crop structure. Most even nitrogen balance was characteristic for farms of 10.1 to 20.0 ha with medium animal stock (0.8 LU ha-¹), smaller percentage of grasslands and variable field crops. Phosphorus and potassium balance was negative in most farms indicating the need for increasing animal stock and manure production.

7

Kierunek przeobrażeń rolnictwa w strefie podmiejskiej na przykładzie gminy Raszyn

Wasilewski Z., Prokopowicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 1

345-356

PL

W pracy przedstawiono kierunki zmian w rolnictwie i na obszarach rolniczych, które zaszły na skutek przeobrażeń warunków środowiskowych, ustrojowych i makroekonomicznych w gminach położonych w strefie podmiejskiej, na przykładzie gminy Raszyn, bezpośrednio graniczącej z aglomeracją warszawską. Oceniono warunki przyrodnicze i ekonomiczne oraz wyniki gospodarczo-produkcyjne charakteryzujące rolnictwo w omawianej gminie, a zwłaszcza zmiany które zaszły w ciągu ostatnich trzydziestu pięciu lat w użytkowaniu ziemi (głównie grunty orne i trwałe użytki zielone), strukturze zasiewów, wielkości plonów, rodzaju, gatunku i obsadzie zwierząt, zwłaszcza bydła. Przedstawiono ponadto analizę procesu konwersji ziemi, np. zwiększania obszarów zurbanizowanych kosztem ziemi użytkowanej rolniczo. Głównymi przyczynami konwersji ziemi z punktu widzenia samorządu gminy Raszyn są: nacisk mieszkańców (kupujących i sprzedających ziemię) oraz dochody budżetowe z rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej. Natomiast głównymi przyczynami podejmowania przez rolników decyzji o sprzedaży ziemi na cele nierolnicze są: względnie mała opłacalność produkcji rolniczej, duże zainteresowanie ziemią ludności nierolniczej, wysokie ceny ziemi.

EN

The paper presents changes in agriculture and in rural areas that have taken place as a result of political, macroeconomic and environmental transformations in communes situated in suburban communes. The Raszyn commune neighbouring Warsaw agglomerations was taken as an example. Natural and economic conditions and productive effects of agriculture were assessed in the commune, particularly in respect to changes that have taken place in the last 35 years in land use (arable lands and grasslands), in crop structure, yields, animal (mainly cattle) species and stock. Moreover, an analysis is presented of land conversion i.e. of increasing urban areas at a cost of agricultural lands. In view of the local authorities of the Raszyn commune, main reasons for land conversion are: social pressure (land buyers and sellers) and budget incomes from non-agricultural economic activity. Farmers decide to sell lands for non-agricultural purposes mainly because of low profitability of agricultural production, a great interest in buying lands by non-farmers and high prices of grounds.

8

Gospodarowanie na użytkach zielonych jako wskaźnik rozwoju rolnictwa w Polsce

Jankowska-Huflejt H., Zastawny J., Okularczyk S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 1

11--28

PL

Treścią opracowania jest analiza stanu rolnictwa oraz gospodarowania na użytkach zielonych z równoczesnym wskazaniem możliwości lepszego wykorzystania ich potencjału. Aktualny regres produkcji rolniczej nastąpił w wyniku polityki agrarnej prowadzonej w ubiegłym 10-leciu. Umożliwianie nadmiernego importu produktów rolniczych z UE do naszego kraju oraz wynikające z tego niskie ceny spowodowały nieopłacalność rodzimego rolnictwa i brak popytu na produkty gospodarstw rolniczych. Istotnym sposobem na przywrócenie polskiemu rolnictwu właściwej rangi w gospodarce narodowej naszego kraju jest poprawa gospodarki łąkowo-pastwiskowej, której obecny stan jest zatrważający. Przedstawiono propozycje zadań, które należy spełnić, żeby nasze rolnictwo mogło lepiej funkcjonować.

EN

This paper analyzes agricultural status and grassland management with the aim to point some possibilities of the better use of their potential. Present decline of agricultural production is a result of agrarian politics of the last decade. Excessive import of agricultural products from EU countries and hence low prices made our agriculture unprofitable and reduced the demand for products from our farms. To regain the proper rank of Polish agriculture in the national economy it is a prime necessity to improve meadow and pasture management, whose present status is alarming. Proposals of actions for better functioning of our agriculture are presented.