Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wybrane aspekty projektowania proekologicznych budynków na bazie CLT

Kamionka Lucjan, Wdowiak-Postulak Agnieszka, Gil-Mastalerczyk Joanna, Ordon-Beska Beata

Materiały Budowlane

|

2024

|

nr 3

41--44

PL

W artykule zaprezentowano aspekty dotyczące projektowania budynków proekologicznych i scharakteryzowano kryteria projektowania. Problem badawczy obejmuje określenie wybranych aspektów projektowania. Metoda badań polega na analizie uwarunkowań proekologicznych w projektowaniu architektoniczno-budowlanym oraz zastosowania materiałów i elementów konstrukcyjnych CLT. W artykule zaprezentowano metody analogii ścinania i Gamma jako wybrane przykłady rozwiązywania problemów konstrukcyjno-materiałowych.

EN

This paper presents aspects of designing proecological buildings and the design criteria were characterized. The research problem includes determining selected aspects of design. The research method involves the analysis of proecological conditions in architectural and construction design and the use of CLT materials and construction elements. This paper presents shear analogy methods and Gamma methods as selected examples of solving construction and material problems.

2

Kwas nitrylotrioctowy i jego sole. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną

Brzeźnicki Sławomir, Bonczarowska Marzena

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 4 (118)

109-137

PL

Kwas nitrylotrioctowy (NTA), podobnie jak jego mono-, di- oraz trisodowe sole, w temperaturze pokojowej stanowi bezwonne, białe, krystaliczne ciało stałe. NTA w przeciwieństwie do swoich soli sodowych bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie i jest nierozpuszczalny w większości rozpuszczalników organicznych. Stosuje się go jako środek zapobiegający osadzaniu kamienia kotłowego, jako środek kompleksujący jony metali podczas barwienia tkanin lub jako środek zapobiegający rozkładowi nadtlenków i wodorosiarczków w przemyśle papierniczym, jak również jako składnik detergentów i płynów czyszczących. NTA i jego sole sodowe zostały uznane za substancje potencjalnie rakotwórcze. Celem badań było opracowanie i walidacja metody oznaczania NTA i jego soli w środowisku pracy. Opracowana metoda oznaczania NTA i jego soli polega na zatrzymaniu pyłów lub aerozolu na filtrach z włókna szklanego, ekstrakcji badanych związków NaOH o stężeniu 0,2 mol/l i oznaczeniu NTA techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną (HPLC-UV-VIS). Ta metoda jest liniowa w zakresie stężeń 0,0135 ÷ 0,54 μg/ml, co odpowiada zakresowi 0,15 ÷ 6,0 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 180 l. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie NTA i jego soli w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności innych związków chelatujących, charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością oraz spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Metoda została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia dotyczące zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy, będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Nitrilotriacetic acid and its mono-, di- and trisodium salts at room temperature, are white crystalline odorless solids. NTA is poorly (in opposite to its sodium salts) soluble in water. It is soluble with ethanol, however insoluble in most of organic solvents. NTA is used as an anti-limescale agent, as a chelating agent in fabric dyeing and agent preventing of decomposition of peroxides and hydrosulphides in paper processing. It is also used as a component of some detergents and cleaning fluids. NTA and its sodium salts are suspected to be carcinogenic to humans. The aim of the work was to develop and validate method of determination of NTA and its salts in workplace air. The developed method is based on an arrest of dusts or aerosols of these substances on glass fiber filters, extraction of the filters with a 0.2 M NaOH and analysis of the resulted solution by means of HPLC-UV-VIS technique. The developed method is linear in the concentration range of 0.0135-0.54 µg/ml, which corresponds to the range of 0.15–6.0 mg/m3 for a 180-L air sample. The analytical method described in this paper enables determination of NTA and its salts in air at workplaces in the presence of other chelating agents. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedure for determination of chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. Developed method of determination of NTA at workplaces has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

3

Ftalan bis(2-etyloheksylu). Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Szewczyńska Małgorzata, Dobrzyńska Elżbieta

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 4 (118)

95-107

PL

Ftalan bis(2-etyloheksylu), znany jako DEHP, to substancja działająca szkodliwie na rozrodczość kategorii 1B, umieszczona na liście substancji zidentyfikowanych jako zaburzające gospodarkę hormonalną. Celem przeprowadzonych prac badawczych było opracowanie znowelizowanej metody oznaczania ftalanu bis(2-etyloheksylu), która umożliwi oznaczanie jego stężeń na poziomie 0,08 mg/m3. Metoda polega na zatrzymaniu zawartego w powietrzu ftalanu bis(2-etyloheksylu) na próbnik składający się z rurki szklanej z sorbentem XAD-2 i filtra z włókna szklanego, ekstrakcji mieszaniną aceton/dichlorometan i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Badania wykonano z zastosowaniem chromatografii gazowej ze spektrometrią mas (kolumna RTX-5Sil MS). Walidację metody przeprowadzono zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Znowelizowana metoda umożliwia oznaczanie związku w powietrzu środowiska pracy w zakresie stężeń 0,08 ÷ 1,6 mg/m3. Metoda oznaczania DEHP została przedstawiona w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Bis(2-ethylhexyl) phthalate, also known as DEHP, is a reproductive toxicant of hazard category 1B included in the list of substances identified as endocrine disruptors. The aim of the research work was to develop an updated method for the determination of DEHP that will enable its concentrations to be determined at 0.08 mg/m3. The method involves trapping the aerosol of bis(2-ethylhexyl) phthalate contained in the air onto a sampler - a glass tube with XAD-2 sorbent and a glass fiber filter, extraction with an acetone/dichloromethane mixture and chromatographic analysis of the resulting solution. The study was performed with the use of gas chromatography with a mass spectrometer (RTX5Sil MS column). Validation of the method was carried out in accordance with the requirements of the European standard PN-EN 482. The updated method allows the determination of the compound in the air of the working environment in the concentration range from 0.08 mg/m3 to 1.6 mg/m3 . The method for the determination of DEHP is presented in the form of an analytical procedure, which is included in Appendix. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

4

Fosforan trifenylu. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Smuga Jakub, Wesołowski Wiktor, Kucharska Małgorzata

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 2 (116)

145--160

PL

Fosforan trifenylu (FTF) jest bezbarwnym ciałem stałym o delikatnym zapachu przypominającym fenol. Związek jest stosowany jako środek zmniejszający palność przy produkcji elementów elektrycznych i samochodowych oraz jako niepalny plastyfikator używany do produkcji kliszy fotograficznej. Ponadto jest składnikiem płynów hydraulicznych i olejów smarowych, pracujących w warunkach ekstremalnych ciśnień. Fosforan trifenylu jest obecnie stosowany jako zamiennik bisfenolu A w opakowaniach z tworzyw sztucznych i innych, znalazł również zastosowanie w kosmetykach. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania fosforanu trifenylu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania fosforanu trifenylu polega na adsorpcji par tej substancji na żywicy XAD-2, desorpcji przy użyciu mieszaniny dichlorometan−acetonitryl (1: 1) i analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC-MS), wyposażony w niepolarną kolumnę kapilarną HP-5MS (o długości 30 m, średnicy 0,25 mm i grubości filmu fazy stacjonarnej 0,25 µm). Wskazania spektrometru mas pracującego w trybie SIM w funkcji stężenia fosforanu trifenylu w badanym zakresie stężeń (10,0 ÷ 200,0 µg/ml) mają charakter liniowy. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie fosforanu trifenylu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania fosforanu trifenylu w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Triphenyl phosphate (TPP) is a colorless solid with a slight phenol-like odor. It is used as a flame retardant in the production of electrical and automotive components and as a non-flammable plasticizer used in the production of photographic film. In addition, it is a component of hydraulic fluids and lubricating oils operating under extreme pressure. TPP is currently used as a substitute for Bisphenol A in plastic and other packaging, and has also been used in cosmetics. The aim of the research was to develop and validate method of determination of triphenyl phosphate in workplace air. The developed method of TPP determination consists in adsorption of the vapors of this substance on XAD-2 resin, extraction with a dichloromethane-acetonitrile mixture and chromatographic analysis of the solution obtained in this way. The study was performed by gas chromatograph coupled with mass spectrometer (GC-MS), equipped with a non-polar HP-5MS capillary column (length 30 m, diameter 0.25 mm and the film thickness of the stationary phase 0.25 µm). Indications of the mass spectrometer operating in SIM mode as a function of TPP concentration in the tested concentration range (10.0–200.0 µg/ml) are linear. The analytical method described in this paper enables determination of TPP in air at workplaces in the presence of comorbid substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedure for determination of chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. Developed method of determination of triphenyl phosphate at workplaces has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

5

Enfluran. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Wesołowski Wiktor, Smuga Jakub, Kucharska Małgorzata

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 3 (117)

95-122

PL

Enfluran należy do wziewnych środków ogólnie znieczulających i jest izomerem położeniowym innego anestetyku – izofluranu. W temperaturze pokojowej jest bezbarwną, przezroczystą cieczą o słabym, słodkim zapachu. W przypadku narażenia zawodowego enfluran jest często stosowany w mieszaninie z innymi anestetykami wziewnym, dlatego objawy trudno przypisać do działania jednej substancji. U pracowników narażonych na mieszaninę anestetyków odnotowano takie objawy, jak: podrażnienie oczu i skóry, depresję ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia ze strony układu krążenia, uszkodzenia wątroby i nerek. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania enfluranu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania enfluranu polega na adsorpcji par tej substancji na węglu aktywnym typu „Petroleum Charcoal”, ekstrakcji toluenem i analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC-MS), wyposażony w polarną kolumnę kapilarną ZB WAXplus (o długości 60 m, średnicy 0,25 mm i grubości filmu fazy stacjonarnej 0,5 µm). Wskazania spektrometru mas pracującego w trybie SIM w funkcji stężenia enfluranu w badanym zakresie stężeń (10,0 ÷ 400,0 µg/ml) mają charakter liniowy. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie enfluranu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności innych anestetyków wziewnych. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania enfluranu w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii.

EN

Enflurane is an inhaled general anaesthetic and is a positional isomer of another anaesthetic, namely isoflurane. At room temperature, it is a colourless, transparent liquid with a faint, sweet odour. In occupational exposure, enflurane is often used in a mixture with other inhalation anaesthetics, so symptoms are difficult to attribute to the effects of any one substance. Symptoms such as eye and skin irritation, central nervous system depression, cardiovascular disorders, and liver and kidney damage have been reported in workers exposed to anaesthetic mixtures. The aim of this research work was to develop and validate a method for the determination of enflurane in air at workplaces. This enflurane determination method is based on the adsorption of substance vapours on the ‘Petroleum Charcoal’ activated carbon, extraction with toluene and chromatographic analysis of the resulting solution. The tests used a gas chromatograph coupled with a mass spectrometer (GC-MS) fitted with a capillary polar column ZB-WAXplus (60 m length, 0.25 mm diameter and 0.5 µm stationary phase film thickness). The SIM mass spectrometer readings as a function of enflurane concentration within the tested concentration range (10.0-400 µg/ml) are linear. The analytical method developed enables the determination of enflurane in air at workplaces in the presence of other inhalation anaesthetics. The method is precise and accurate and it meets the requirements of PN-EN 482 for the determination of chemicals. The method developed for the determination of enflurane in air at workplaces has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering studies.

6

N-Metyloformamid. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną

Brzeźnicki Sławomir, Bonczarowska Marzena

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2022

|

Nr 2 (112)

143--157

PL

N-Metyloformamid (NMF) jest bezbarwną cieczą o słabym zapachu amoniaku i gęstości względnej zbliżonej do gęstości wody. NMF jest stosowany w syntezie środków owadobójczych, w produkcji izocyjanianu metylu oraz do ekstrakcji węglowodorów aromatycznych w procesie rafinacji ropy naftowej. Najistotniejszym negatywnym skutkiem zdrowotnym narażenia na NMF jest jego działanie hepatotoksyczne. Związek ten podejrzewany jest również o działanie embriotoksyczne i teratogenne. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania NMF w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania NMF polega na adsorpcji par tej substancji na żelu krzemionkowym, ekstrakcji przy użyciu 3-procentowego roztworu metanolu oraz analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf cieczowy z detektorem spektrofotometrycznym. Metoda jest liniowa (r = 0,9994) w zakresie stężeń 1,65 ÷ 33 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,33 ÷ 6,6 mg/m³ dla próbki powietrza 10 l. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania NMF w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej zamieszczonej w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

N-Methylformamide (NMF) is a colorless liquid with slight ammonia like odor and the specific gravity similar to water. NMF is chemical compound used in production of insecticides, methyl isocyanate and for extraction of aromatic hydrocarbons in an oil refining process. The most important adverse effect of NMF exposure is its hepatotoxicity. NMF is also suspected to be embriotoxic and teratogenic agent. The aim of this study was to develop and validate method for determining NMF in workplace air. The developed method is based on adsorption of NMF vapors on silica gel, extraction with a solution of 3% methanol and chromatographic analysis of the obtained solution. The study was performed with high performance liquid chromatography with spectrophotometric detection. The developed method is linear (r = 0.9994) in the concentration range of 1.65–33.0 µg/ml, which corresponds to the range of 0.33–66 mg/m³ for a 10-L air sample. The analytical method described in this paper is precise, accurate and it meets the criteria for procedure for determination of chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. The developed method of determination of NMF in workplace air has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

7

Kadm i jego związki nieorganiczne. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz Jolanta

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2022

|

Nr 3 (113)

153--183

PL

Kadm i jego związki nieorganiczne powodują raka płuc. Wykazano także zależność między narażeniem ludzi na kadm i jego związki a rakiem nerek i prostaty. Szacuje się, że na kadm i jego związki jest narażonych kilka tysięcy osób zatrudnionych w hutnictwie, przy produkcji akumulatorów, stopów, pigmentów, tworzyw sztucznych oraz przy spawaniu. W Polsce wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla kadmu (CAS: 7440-43-9) i jego związków nieorganicznych została zmieniona. Wartość NDS mająca obowiązywać od 2027 roku odnosi się do frakcji wdychalnej i wynosi 0,001 mg/m³ . W okresie przejściowym od lipca 2021 do 2027 roku przyjęto wartość NDS wynoszącą 0,004 mg/m³ . Opracowano metodę oznaczania kadmu i jego nieorganicznych związków umożliwiającą oznaczanie tej substancji w powietrzu na stanowiskach pracy z wykorzystaniem metody absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET-AAS), zgodną z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Kadm oznaczano w zakresie stężeń: 0,10 ÷ 1,00 i 0,50 ÷ 5,00 µg/l. Uzyskano oznaczalność metody w powietrzu na stanowiskach pracy wynoszącą 0,0001 mg/m³ oraz możliwość oznaczania tej substancji w zakresie stężeń 0,00010 ÷ 0,0104 mg/m³ dla próbki powietrza 480 l. Przedstawiona metoda umożliwia oznaczanie kadmu i jego związków nieorganicznych w powietrzu na stanowiskach pracy w wymaganym zakresie 0,1 ÷ 2 nowych wartości NDS. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Cadmium and its inorganic compounds cause lung cancer. A relationship between human exposure to cadmium and its inorganic compounds and renal and prostate cancer has also been demonstrated. It is estimated that several thousand people employed in metal production are exposed to cadmium and its inorganic compounds; in metallurgy, in the production batteries, alloys, pigments, plastics and welders. The values of the maximum allowable concentration (NDS) for cadmium [7440-43-9] and its inorganic compounds in Poland were changed. The NDS value, which is meant to become obligatory from 2027, refers to the inhalable fraction and amounts to 0.001 mg/m³ . In the transition period from July 2021 to 2027, the NDS value was set at 0.004 mg/m³ . A method for the determination of cadmium and its inorganic compounds was developed, enabling the determination of this substance in the air at workplaces with the use of the atomic absorption spectrometry with electrothermal atomization (ET AAS), in accordance with the requirements of the European standard PN-EN 482. Cadmium was determined in the concentration range: 0.10–1.00 µg/l and 0.50–5.00 µg/l. The method’s determination in the air at workplaces of 0.0001 mg/m³ was obtained for, as well as the possibility of determining this substance in the concentration range of 0.00010–0.0104 mg/m³ for a 480-l air sample. The presented method enables the determination of this substance in the air at workplaces in the required range of 0.1–2 new NDS values. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

8

2-Metoksypropan-1-ol. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Smuga Jakub, Pisarska Anna, Kucharska Małgorzata, Wesołowski Wiktor

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2022

|

Nr 1 (111)

147--162

PL

2-Metoksypropan-1-ol (2M1P) jest bezbarwną, palną cieczą o działaniu drażniącym. Jest to I-rzędowy alkohol powstający jako produkt uboczny przy produkcji eteru monometylowego glikolu propylenowego (1-metoksypropan-2-olu). W związku z tym narażenie na 2M1P zawsze wiąże się z narażeniem na 1-metoksypropan-2-ol, który jest stosowany jako rozpuszczalnik farb, lakierów, barwników itp. oraz jako składnik preparatów czyszczących i półprodukt do syntezy chemicznej. W środowisku pracy pracownicy mogą być narażeni na działanie 2-metoksypropan-1-olu drogą inhalacyjną i dermalną. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania 2-metoksypropan-1-olu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania 2M1P polega na adsorpcji par tej substancji na węglu z łupin orzecha kokosowego, ekstrakcji przy użyciu roztworu metanolu w disiarczku węgla i analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC-MS), wyposażony w polarną kolumnę kapilarną ZB-WAXplus (o długości 60 m, średnicy 0,25 mm i grubości filmu fazy stacjonarnej 0,5 µm). Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 10,0 ÷ 400,0 µg/ml, co odpowiada zakresowi 1,0 ÷ 40,0 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 10 l. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie 2-metoksypropan-1-olu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania 2-metoksypropan-1-olu w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

9

1-Metylo-2-pirolidon. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Kucharska Małgorzata, Smuga Jakub, Pisarska Anna, Wesołowski Wiktor

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2022

|

Nr 2 (112)

127--142

PL

1-Metylo-2-pirolidon (NMP) jest higroskopijną cieczą o lekko aminowym (rybnym) zapachu, pochodną γ-laktamu. NMP znalazł zastosowanie w przemyśle chemicznym jako polarny rozpuszczalnik do ekstrakcji, do mycia i odłuszczania części metalowych, do usuwania pozostałości żywic z części elektronicznych oraz starych powłok malarskich. Główną drogą narażenia na NMP w środowisku pracy jest droga inhalacyjna oraz kontakt przez skórę. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania 1-metylo-2-pirolidonu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania NMP polega na adsorpcji par tej substancji na węglu z łupin orzecha kokosowego, ekstrakcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC-MS), wyposażony w polarną kolumnę kapilarną ZB-WAXplus (o długości 60 m, średnicy 0,25 mm i grubości filmu fazy stacjonarnej 0,5 µm). Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 40,0 ÷ 800,0 µg/ml, co odpowiada zakresowi 4,0 ÷ 80,0 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 10 l. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie 1-metylo-2-pirolidonu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania 1-metylo-2-pirolidonu w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

1-Methyl-2-pyrrolidone (NMP) is a hygroscopic liquid with a slightly amine (fishy) odor, a derivative of γ-lactam. NMP has been used in the chemical industry as a polar solvent for extraction, washing and degreasing metal parts, removing residual resins from electronic parts, removing old paint coatings. The main route of exposure to NMP in workplace air is the inhalation route and skin contact. The aim of this study was to develop and validate a method for determining 1-methyl-2-pyrrolidone in workplace air. The developed method of NMP determination consists in adsorption of vapors of this substance on coconut shell charcoal, extraction with a dichloromethane and chromatographic analysis of the solution obtained in this way. The study was performed with gas chromatograph coupled with mass spectrometer (GC-MS), equipped with a polar ZB-WAXplus capillary column (length 60 m, diameter 0.25 mm and the film thickness of the stationary phase 0.5 µm). The developed method is linear in the concentration range of 40.0–800.0 µg/ml, which corresponds to the range of 4.0–80.0 mg/m³ for a 10-L air sample. The analytical method described in this paper makes it possible to determine 1-methyl-2-pyrrolidone in workplace air in the presence of comorbid substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedure for determining chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. The developed method for determining 1-methyl-2-pyrrolidone at workplace air has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

10

1-Etylo-2-pirolidon. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Pisarska Anna, Kucharska Małgorzata, Smuga Jakub, Wesołowski Wiktor

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2022

|

Nr 2 (112)

111--126

PL

1-Etylo-2-pirolidon (NEP) jest bezbarwną cieczą o zapachu zbliżonym do amoniaku. Należy do związków organicznych z grupy laktamów, czyli jest etylową pochodną 2-pirolidonu. 1-Etylo-2-pirolidon ze względu na podobne właściwości fizykochemiczne stosowany jest w przemyśle jako zamiennik 1-metylo-2-pirolidonu (NMP). Używany jest jako rozpuszczalnik w przemyśle polimerowym, petrochemicznym, farb i lakierów, elektronicznym. Ponadto znalazł zastosowanie jako środek czyszczący do usuwania farb, lakierów, klejów, oleju czy smarów. 1-Etylo-2-pirolidon może wchłaniać się przez skórę, a także drogą inhalacyjną i pokarmową. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania 1-etylo-2-pirolidonu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania NEP polega na adsorpcji par tej substancji na węglu z łupin orzecha kokosowego, ekstrakcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC-MS), wyposażony w polarną kolumnę kapilarną ZB-WAXplus (o długości 60 m, średnicy 0,25 mm i grubości filmu fazy stacjonarnej 0,5 µm). Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 15,0 ÷ 320,0 µg/ml, co odpowiada zakresowi 1,5 ÷ 32,0 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 10 l. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie 1-etylo-2-pirolidonu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania 1-etylo-2-pirolidonu w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

-Ethyl-2-pyrrolidone (NEP) is a colorless liquid with ammonia-like odor. It belongs to the organic compounds from the lactam group, i.e., the ethyl derivative of 2-pyrrolidone. 1-Ethyl-2-pyrrolidone, due to similar physicochemical properties, is used in industry as a substitute for 1-methyl-2-pyrrolidone (NMP). It is used as a solvent in polymer, petrochemical, paint and varnish, and electronic industries. Moreover, it has been used as a cleaning agent for removing paints, varnishes, adhesives, oil or grease. 1-Ethyl-2-pyrrolidone can be absorbed through the skin as well as through inhalation and food. The aim of the this study was to develop and validate a method for determining 1-ethyl-2-pyrrolidone in workplace air. The developed method of NEP determination consists in adsorption of vapors of this substance on coconut shell charcoal, extraction with a dichloromethane and chromatographic analysis of the obtained solution. The study was performed using a gas chromatograph coupled with mass spectrometer (GC-MS), equipped with a polar ZB-WAXplus capillary column (length 60 m, diameter 0.25 mm and the film thickness of the stationary phase 0.5 µm). The developed method is linear in the concentration range of 15.0–320.0 µg/ml, which corresponds to the range of 1.5–32.0 mg/m³ for a 10-L air sample. The analytical method described in this paper makes it possible to determine 1-ethyl-2-pyrrolidone in workplace air in the presence of comorbid substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedure for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. Developed method of determining 1-ethyl2-pyrrolidone at workplace air has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

11

Furan. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Kucharska Małgorzata, Pisarska Anna, Smuga Jakub, Wesołowski Wiktor

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2021

|

Nr 2 (108)

139--154

PL

Furan jest bezbarwną, bardzo lotną i łatwopalną cieczą o charakterystycznym eterowym zapachu. Występuje naturalnie w niektórych gatunkach drewna, powstaje podczas spalania drewna, tytoniu i paliw, a także obróbki termicznej żywności. W przemyśle furan jest stosowany jako półprodukt w syntezie organicznej, rozpuszczalnik żywic, przy produkcji lakierów, leków, stabilizatorów i insektycydów, a także do produkcji związków chemicznych o strukturze polimerycznej i związków kompleksowych. Działanie rakotwórcze na zwierzęta było podstawą do uznania furanu za substancję o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym na ludzi. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania furanu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania furanu polega na adsorpcji par tej substancji na węglu łupin z orzecha kokosowego, ekstrakcji za pomocą roztworu butan-1-olu w toluenie i analizie chromatograficznej tak otrzymanego roztworu. Do badań wykorzystano chromatograf gazowy sprzężony ze spektrometrem mas (GC-MS), wyposażony w niepolarną kolumnę kapilarną HP-PONA (o długości 50 m, średnicy 0,2 mm i grubości filmu fazy stacjonarnej 0,5 µm). Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 0,05 ÷ 1,0 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,005 ÷ 0,1 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 10 l. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie furanu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Opracowana metoda oznaczania furanu w powietrzu na stanowiskach pracy została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Furan is colorless, highly volatile and flammable liquid with a specific ether odor. In nature it occurs in some species of wood, it is formed during burning process of wood, tobacco, fuels and also in thermal food processing. In industry furan is used as an intermediate in organic synthesis, resins solvent, during production of lacquer, drugs, stabilizers, insecticides and also in production of chemical compounds which have polymeric and coordination structure. Carcinogenic effect on animals was a base of recognition that furan is a substance which is probably also carcinogenic on humans. The aim of this study was to develop and validate a method of determining furan in workplace air. Developed determination method of furan relies on vapor absorption of this substance on coconut shell charcoal. Furan was extracted by 5% butan-1-ol solution in toluene. Obtained solution was analyzed with chromatography. The study was performed with gas chromatograph coupled with mass spectrometer (GC-MS), equipped with non-polar HP-PONA capillary column (length 50 m, diameter 0.2 mm and the film thickness of the stationary phase 0.5 µm). Developed method is linear in the concentration range of 0.05–1.0 µg/ml, which is equivalent to the range of 0.005–0.1 mg/m³ for 10-L air sample. The analytical method described in this paper makes it possible to determine furan in workplace air in the presence of comorbid substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for determining chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. The developed method of determining furan in workplace air has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

12

Arsen i jego związki nieorganiczne. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz Jolanta

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2021

|

Nr 4 (110)

143--165

PL

Arsen jest pierwiastkiem chemicznym zaliczanym do metaloidów (półmetali). Niektóre związki arsenu zostały sklasyfikowane (wg CLP) jako substancje rakotwórcze powodujące nowotwory skóry, układu oddechowego, wątroby i białaczkę. W przemyśle na arsen i jego związki narażeni są pracownicy zatrudnieni przy jego wydobyciu, w hutnictwie rud metali nieżelaznych, w procesach rafinacji metali, przy produkcji stopów, półprzewodników, pigmentów i insektycydów. Obowiązująca wartość normatywu higienicznego dla frakcji wdychalnej aerozolu arsenu i jego związków nieorganicznych w przeliczeniu na As w powietrzu na stanowiskach pracy wynosi 0,01 mg/m³ . Opracowano metodę umożliwiającą oznaczanie tej substancji w powietrzu w zakresie 0,1 ÷ 2 wartości normatywu higienicznego, zgodną z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Arsen oznacza się z wykorzystaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET-AAS) w zakresie stężeń 5,00 ÷ 100,0 µg/l, co pozwala na oznaczanie arsenu i jego nieorganicznych związków w powietrzu w zakresie: 0,0010 ÷ 0,021 mg/m³ (dla objętości próbki powietrza – 480 l). Przedstawiona procedura umożliwia oznaczanie tej substancji z zastosowaniem dozymetrii indywidualnej. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Arsenic is a chemical element classified as metalloids (semi-metals). Some arsenic compounds have been classified (according to CLP) as carcinogens, causing cancers of skin, respiratory system, liver and leukemia. In the industry, workers are exposed to arsenic and its compounds in its extraction, in metallurgy of non-ferrous metal ores, in metal refining processes, in the production of alloys, semiconductors, pigments and insecticides. In Poland, binding value of the hygienic standard (NDS) at workplace air, for the inhalable fraction of arsenic aerosol and its inorganic compounds, converted into As is 0.01 mg/m³ . A determination method has been developed that enables the determination of this substance in the air of 0.1 − 2 values of the hygiene standard, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482. Arsenic is determined with the atomic absorption spectrometry with electrothermal atomization (ET-AAS), in the concentration range of 5.00 − 100.0 μg/l which allows the determination of arsenic and its compounds in workplace air in the range of 0.0010 − 0.021 mg/m³ (for 480-L air sample). The presented procedure enables the determination of this substance with the use of individual dosimetry. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

13

Aaliza ryzyka zarysowania termicznego masywnych płyt fundamentowych - propozycja metodyki postępowania i wytyczne budowy modeli MES

Smolana Aneta, Klemczak Barbara

Inżynieria i Budownictwo

|

2021

|

R. 77, nr 9-10

471--476

PL

Przedstawiono doświadczenia związane z analizą masywnych płyt fundamentowych, które mogą być pomocne podczas projektowania tego rodzaju konstrukcji oraz przewidywania ryzyka zarysowania. Przedstawiono 3 etapy analizy konstrukcji masywnej: ocenę masywności konstrukcji, analizę uproszczoną z wykorzystaniem metod analitycznych oraz analizę numeryczną. Szerzej omówiono wytyczne budowy modelu MES oraz jego możliwe uproszczenia nie wpływające na wyniki obliczeń.

EN

The article presents experiences related to the analysis of massive foundation slabs, which can be helpful in the design of this type of structure, as well as in predicting the cracking risk. Three stages of the analysis of a massive structure were presented: assessment of the massivity index of the structure, simplified analysis with the use of analytical methods, and numerical analysis. The recommendations for the FE model and its possible simplifications not affecting the calculation results are discussed in more detail.

14

Aircraft wing structural design application in MATLAB App Designer

Bilal Ahmed, Siddiqui Faisal, Abbas Messam, Mansoor Mohtashim

Computer Methods in Materials Science

|

2021

|

Vol. 21, No. 4

193--202

EN

This study focuses on developing an automated application in the MATLAB® App Designer module, based on basic structural members and different theories for various loading cases, providing ballpark values of bending and torsional stiffness and sizing of the load-carrying structural member at a span wise location. All the code developed on MathWorks (2018) is automated using the App Designer module. In this approach, governing equations of structural members under different types of loading are solved in MATLAB IDE with the assumption that in the preliminary phase MATLAB App Designer provides an easy drag and drop type application developer that can be easily subsumed in any mathematical automation process.

15

Wariantowy projekt żelbetowego zbiornika fermentacyjnego biogazowni

Kulik-Dunikowska Sylwia, Gnatowski Mariusz

Przegląd Budowlany

|

2020

|

R. 91, nr 2

40--46

PL

Proces fermentacji metanowej od lat wykorzystywany jest do produkcji biogazu i metanu. Pozwala na unieszkodliwienie odpadów organicznych oraz wykorzystanie produktów powstałych podczas reakcji chemicznych, przyczyniając się do ochrony środowiska. Zaproponowano dwa rozwiązania konstrukcji zbiornika fermentacyjnego biogazowni – z przekryciem w postaci żelbetowego stożka ściętego oraz lekkiej kratowej konstrukcji stalowej, przykrytej membraną. Przeprowadzono analizę porównawczą sił wewnętrznych uzyskanych metodą numeryczną i analityczną. Wymiarowanie, zgodne z wymaganiami eurokodów, przeprowadzono metodami analitycznymi oraz z wykorzystaniem programów komputerowych.

EN

The process of methane fermentation have been used for years for the production of biogas and methane. It allows for neutralization of organic waste and the use of products formed during chemical reactions, thus contributing to environmental protection. The article proposes two solutions for construction of a fermentation tank in a biogas plant – with a cover in the form of a reinforced concrete frustum and lightweight steel mesh construction covered with a membrane. A comparative analysis of internal forces generated using a numerical and analytical method has been carried out. Sizing, according to required eurocodes, has been performed using analytical methods and computer programmes.

16

Problemy projektowania podziemnych żelbetowych zbiorników o układzie koncentrycznym

Madejska-Filipiuk Maria Zofia, Łapko Andrzej, Prusiel Jolanta Anna

Przegląd Budowlany

|

2020

|

R. 91, nr 7-8

48--55

PL

W pracy omówiono zagadnienia związane z projektowaniem zbiorników cylindrycznych na ciecze o układzie koncentrycznym. Przedstawiono argumenty przemawiające za projektowaniem tego rodzaju konstrukcji oraz przykłady ich zastosowania w praktyce. W dalszej części opracowania poruszono kwestie projektowe, tj. obliczenie sił wewnętrznych ścian zbiornika za pomocą wzorów analitycznych według teorii błonowej i zgięciowej oraz Metodą Elementów Skończonych przy wykorzystaniu programu ROBOT Structural Analysis. Wartości sił wewnętrznych w płytach kołowych uzyskano bezpośrednio z programu. Obliczeń dokonano wariantowo w zależności od warunków posadowienia zbiornika. Na koniec porównano wartości sił wewnętrznych otrzymane z obu metod i sformułowano wnioski.

EN

The paper presents the issues related to designing of cylindrical tanks with coaxial system for storage of liquids. The arguments for designing such structures and examples of their practical use have been presented. The author also examines the design issues, namely the calculation of internal forces of the tank walls by means of analytical formulas in accordance with the membrane and flexural theories and of finite-element method with the aid of ROBOT Structural Analysis software. The values of internal forces in round plate were derived directly from the software. The calculations were performed for different variants, depending on the tank placement conditions. The final conclusions were drawn on the basis of comparison of internal forces values calculated with both methods employed.

17

Chinolina : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem chromatografii gazowej

Kowalska Joanna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2020

|

Nr 3 (105)

125--141

PL

Chinolina jest cieczą o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu. Substancja została zaklasyfikowana do grupy substancji rakotwórczych. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania chinoliny w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania chinoliny polega na: przepuszczeniu powietrza zawierającego chinolinę przez rurkę pochłaniającą wypełnioną sorbentem XAD-4 (80 mg/40 mg), ekstrakcji octanem etylu i analizie otrzymanego roztworu z wykorzystaniem techniki chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS). Do badań stosowano kolumnę HP-5silMS o długości 30 m, średnicy wewnętrznej 0,25 mm i grubości filmu 0,25 µm. Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 2,1 ÷ 43,7 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,06 ÷ 1,2 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 36 l. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie chinoliny w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Metoda może być wykorzystana do oceny narażenia zawodowego na chinolinę w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania chinoliny została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Quinoline is a substance classified into the group of carcinogens. The aim of this study was to develop and validate a method for determining concentrations of quinoline in workplace air. The determination method was based on the adsorption of quinoline on sorbent tubes filled with XAD-4 (80mg/40mg), extraction with ethyl acetate and the analysis of the resulting solution with gas chromatography with mass spectrometry (GC-MS). A capillary column with HP-5silMS (30 m × 0.25 mm, i.d. × 0.25 µm film thickness) was used. The method is linear within the working range 2.1 - 43.7 µg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.06 to 1.2 mg/m³ for a 36-L air sample. The analytical method described in this paper makes it possible to selectively determine quinoline in workplace air in the presence of coexisting substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to quinoline and associated risk to workers’ health. The developed method of determining quinoline has been recorded as an analytical procedure (see appendix). This article discusses problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

18

5-Fluorouracyl – frakcja wdychalna : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Bonczarowska Marzena, Brzeźnicki Sławomir

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2020

|

Nr 2 (104)

63--77

PL

5-Fluorouracyl (5-FU) w temperaturze pokojowej występuje w postaci białego lub bezwonnego proszku. 5-FU jest jednym z najczęściej stosowanych cytostatyków, wykazującym silne działanie w przypadkach nowotworów układu pokarmowego, a zwłaszcza w przypadku raka jelita grubego. Zawodowe narażenie na 5-FU (przez skórę lub drogą inhalacyjną) dotyczy głównie pracowników służby zdrowia oraz osób zatrudnionych przy produkcji tego leku. Narażenie na 5-FU tymi drogami może skutkować uszkodzeniem szpiku kostnego, negatywnym wpływem na układ sercowo-naczyniowy oraz w przypadku kontaktu ze skórą podrażnieniami skóry i reakcjami alergicznymi. Celem prac badawczych było opracowanie i walidacja metody oznaczania stężeń 5-fluorouracylu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie 1/10 ÷ 2 zaproponowanej wartości NDS, zgodnie z wymaganiami normy europejskiej PN-EN 482. Do badań wykorzystano zestaw do wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną. Rozdziałów chromatograficznych dokonywano przy użyciu kolumny analitycznej XTerra C-18 o wymiarach 150 × 2,1 mm, o uziarnieniu 3,5 µm, którą wymywano mieszaniną acetonitrylu i wody z dodatkiem kwasu mrówkowego. Metoda polega na zatrzymaniu obecnego w powietrzu fluorouracylu na filtrze z włókna szklanego, ekstrakcji filtra za pomocą mieszaniny acetonitryl: woda z dodatkiem 0,1-procentowego kwasu mrówkowego i chromatograficznej analizie otrzymanego roztworu. Zaproponowany sposób ekstrakcji 5-FU z filtrów umożliwia wysoki odzysk analitu. Średnia (dla trzech stężeń) wartość współczynnika odzysku wynosi 0,93. Zależność wskazań detektora UV-VIS w funkcji stężeń 5-FU ma charakter liniowy (r = 0,999) w zakresie stężeń 0,052 ÷ 2,6 μg/ml. Obliczone granice wykrywalności i oznaczania ilościowego wynoszą odpowiednio 0,007 i 0,022 µg/ml. Zastosowanie w oznaczeniach detektora UV-VIS oraz kolumny XTerra pozwala na selektywne i specyficzne oznaczenie 5-FU w obecności innych leków cytostatycznych. Metoda zapewnia możliwość oznaczenia 5-FU na poziomie 0,00014 mg/m³, tj. na poziomie 1/25 obowiązującej wartości NDS. Opisana w załączniku w formie przepisu analitycznego metoda spełnia wymagania normy PN-EN 482 stawiane procedurom oznaczania czynników chemicznych. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

5-Fluorouracil (5-FU) at room temperature is a fine white crystalline odorless powder. 5-FU is one of the most widely used cytotoxic drug and has a strong antitumor activity in gastrointestinal tract cancer, especially of colorectal cancer. Occupational exposure to 5-fluorouracile (mainly via skin contact or via inhalation route) may occur among group of healthcare workers or workers employed in the production of this drug. Exposure to 5-FU can cause suppression of bone marrow function, cardiotoxicity and in the case of skin contact, skin irritation or allergic skin reactions. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining the concentration of 5-fluorouracil in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of standard PN-EN 482. The study was performed using a liquid chromatograph with spectrophotometric detection (HPLC-UV-VIS). All chromatographic analysis were performed with XTerra C-18 150 × 2.1 mm × 3.5 mm analytical column, which was eluted with mixture of acetonitrile and water with 0.1% of formic acid. This method is based on the collection of 5-FU on glass fiber filter, extraction with mixture of acetonitrile:water with addition of formic acid (0.1%), and chromatographic determination of resulted solution with HPLC-UV-VIS. The average recovery factor of 5-FU from filters was 0.93. The method is linear (r = 0.999) within the investigated working range of 0.052–2,6 µg/ml. The calculated limit of detection (LOD) and limit of quantification (LOQ) were 0.007 and 0.022 μg/ml, respectively. The analytical method described in this paper, thanks to the UV-VIS detection technique and Xterra analytical column, makes it possible to selectively determine 5-FU in workplace air in the presence of other compounds at concentrations from 0.00014 mg/m³ (1/25 MAC value). The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in standard EN 482. This method can be used for assessing occupational exposure to 5-FU and associated risk to workers’ health. The developed method of determining 5-FU has been recorded as an analytical procedure (see appendix). This article discussess the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

19

The method of high accuracy calculation of robot trajectory for the complex curves

Lozhkin Alexander, Bozek Pavol, Maiorov Konstantin

Management Systems in Production Engineering

|

2020

|

nr 4 (28)

247--252

EN

The geometric model accuracy is crucial for product design. More complex surfaces are represented by the approximation methods. On the contrary, the approximation methods reduce the design quality. A new alternative calculation method is proposed. The new method can calculate both conical sections and more complex curves. The researcher is able to get an analytical solution and not a sequence of points with the destruction of the object semantics. The new method is based on permutation and other symmetries and should have an origin in the internal properties of the space. The classical method consists of finding transformation parameters for symmetrical conic profiles, however a new procedure for parameters of linear transformations determination was acquired by another method. The main steps of the new method are theoretically presented in the paper. Since a double result is obtained in most stages, the new calculation method is easy to verify. Geometric modeling in the AutoCAD environment is shown briefly. The new calculation method can be used for most complex curves and linear transformations. Theoretical and practical researches are required additionally.

20

Pentachlorofenol : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej

Brzeźnicki Sławomir, Bonczarowska Marzena

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2019

|

Nr 1 (99)

77--92

PL

W temperaturze pokojowej pentachlorofenol (PCF) jest krystalicznym ciałem stałym o zapachu fenolu. Jest substancją bardzo dobrze rozpuszczalną w rozpuszczalnikach organicznych (eterze dietylowym, acetonie, tetrachlorku węgla i metanolu). Słabo rozpuszcza się w wodzie. Pentachlorofenol jest wykorzystywany jako: fungicyd, insektycyd oraz jako nieselektywny herbicyd (defoliant) w uprawach bawełny oraz jako środek bakteriostatyczny w przemyśle: skórzanym, tekstylnym i papierniczym. Był również stosowany jako trwały środek konserwujący do drewna i stosowanych w budownictwie wyrobów drewnianych. Narażenie zawodowe może powodować: podrażnienia błon śluzowych górnych dróg oddechowych i oczu, zmiany skórne, zmiany ze strony układu nerwowego (bezsenność, bóle i zawroty głowy, neurastenię i depresję). Ostre zatrucie pentachlorofenolem może wywołać: obrzęk płuc, niewydolność krążeniowo-oddechową a nawet zgon. Podejrzewa się także, że pentachlorofenol ma działanie rakotwórcze. Celem pracy było opracowanie odpowiednio czułej i selektywnej metody oznaczania pentachlorofenolu w powietrzu na stanowiskach pracy, spełniającej wymagania normy PN-EN 482 i umożliwiającej pomiary jego stężeń, a następnie pozwalającej na dokonanie oceny narażenia zawodowego. Zasada metody polega na: zatrzymaniu obecnego w powietrzu pentachlorofenolu na adsorbencie zawartym w rurce sorpcyjnej (żywicy XAD 7) poprzedzonym filtrem z włókna szklanego, ekstrakcji pentachlorofenolu metanolem i chromatograficznym oznaczeniu stężeń tego związku techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną. Zastosowanie do oznaczania pentachlorofenolu kolumny analitycznej wypełnionej modyfikowanym (CN) żelem krzemionkowym, eluowanej mieszaniną 0,1-procentowego kwasu fosforowego w acetonitrylu i 0,1-procentowego kwasu fosforowego w wodzie (6:4 v/v), zapewnia możliwość selektywnego oznaczenia pentachlorofenolu w obecności innych związków należących do grupy nitro- i chlorofenoli. Metoda jest liniowa (r = 0,9997) w zakresie stężeń 0,625 ÷ 12,5 μg/ml, co odpowiada zakresowi 0,05 ÷ 1,0 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 25 l. Wydajność ekstrakcji pentachlorofenolu z filtrów wynosi 95%, a pobrane próbki przechowywane w chłodziarce zachowują trwałość przez 14 dni. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania normy PN-EN 482. Metoda oznaczania pentachlorofenolu została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Pentachlorophenol (PCF) in room temperature is a crystalline solid with phenol-like odor. It is soluble in most organic solvents (diethyl ether, acetone, carbon tetrachloride, methanol). It is slightly soluble in water. Pentachlorophenol is used as a fungicide, insecticide and as non-selective herbicide (defoliant) in cotton crops. It is also used as antimicrobial agent in leather, paper and textile industry. It has been widely used as wood preservative in wood and construction industry. Occupational exposure to pentachlorophenol may cause irritation of mucous membranes of the eyes and the upper respiratory tract and skin lesions. It may also lead to changes in the central nervous system like headache, insomnia, vertigo and depression. Acute poisoning may cause pulmonary edema, cardio-respiratory disorder and even death. Pentachlorophenol is also suspected to be carcinogenic to humans. The aim of this study was to develop and validate a sensitive method for determining pentachlorophenol concentrations in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. The study was performed using a liquid chromatograph with spectrophotometric detection. All chromatographic analysis were performed with Zorbax SB-CN 250 × 4.6 mm analytical column, which was eluted with mixture of 0.1% phosphoric acid in acetonitrile and 0.1% phosphoric acid in water (6:4 v/v). The method is based on the collection of pentachlorophenol on XAD 7 resin preceded by a glass fiber filter, extraction with methanol and chromatographic determination of resulted solution with HPLC technique. The method is linear (r = 0.9997) within the investigated working range 0.625–12.5 μg/ml (0.05–1.0 mg/m3 for a 25-L air sample). The calculated limit of detection (LOD) and limit of quantification (LOQ) were 0.014 μg/ml and 0.048 μg/ml, respectively. The average extraction efficiency of pentachlorophenol from filter and XAD 7 amounted to 95% and samples stored in refrigerator are stable for 14 days. The analytical method described in this paper enables determination of pentachlorophenol in workplace air. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. PN-EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to pentachlorophenol and associated risk to workers’ health. The developed method of determining pentachlorophenol has been recorded as an analytical procedure (see Appendix). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.