Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Makro- i mikrożużle w aluwiach równiny zalewowej Kamionki koło Jędrowa (Góry Świętokrzyskie) jako wskaźnik dawnej działalności metalurgicznej

Przepióra Paweł, Kalicki Tomasz, Houbrechts Geoffrey

Landform Analysis

|

2022

|

Vol. 41

69--83

PL

Kamionka jest rzeką trzeciego rzędu i prawostronnym dopływem Kamiennej (Wyżyna Kielecka). W całej zlewni w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego rozwijał się przemysł metalurgiczny oraz młynarski. Młyn w Jędrowie (Suchedniów) jest jednym z niewielu obiektów na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, który zachował się w dobrym stanie, włączając w to również pozostałości wciąż widocznej w rzeźbie infrastruktury hydrotechnicznej m.in. dawnej kuźnicy. Dotychczasowe badania w zlewni wykazały występowanie licznych śladów działalności metalurgicznej zachowanych w osadach równiny zalewowej Kamionki oraz dawnych stawów przemysłowych. Większość pozostałości po kuźnicy działającej w miejscu obecnego młyna reprezentuje żużel występujący m.in. w osadach jeziornych oraz na pobliskiej hałdzie. Wskaźnikiem średniowiecznego, a zwłaszcza nowożytnego hutnictwa na badanym stanowisku są również znajdowane w aluwiach węgielki drzewne datowane na ostatnie stulecia. Uzyskane wyniki potwierdzają liczne materiały historyczne opisujące dzieje tego miejsca. Oprócz makroskopowych fragmentów żużla odkryto również mikrosferulki występujące w aluwiach, które są produktem kucia żelaza w kuźnicy. Analiza z wykorzystaniem metody separacji magnetycznych sferulek żelaza (Magnetic Spherule Separation), dotychczas z powodzeniem stosowana była na rzekach ardeńskich. Po raz pierwszy użyto jej w badaniach rzek Gór Świętokrzyskich, w tym Kamionki w pobliżu Jędrowa. Separacja i pomiar tych artefaktów pozwala określić m.in. tempo akumulacji osadów pozakorytowych. Makro- i mikrożużle tworzą wyraźną warstwę przemysłową, która świadczy o akumulacji tych osadów w okresie funkcjonowania kuźnicy lub krótko po jej wygaszeniu. Zestawienie tych wyników z materiałami historycznymi pozwala na ustalenie wieku aluwiów oraz umożliwia rozpoznanie ewolucji równiny zalewowej w ostatnich stuleciach.

EN

Kamionka is a 3rd order river and right tributary of the Kamienna (Kielce Upland). The metallurgical and milling industries developed in the entire catchment within the Old-Polish Industrial District area. The water mill in Jędrów (Suchedniów) is one of the few this kind of facilities in the Old-Polish Industrial District, which has been preserved in good condition, including the remains of the hydrotechnical infrastructure i.e., of former forge, still visible in the relief. Previous research in the catchment area has shown many metallurgical activity traces in the Kamionka floodplain and former industrial ponds sediments. Most of the remnants of the forge operating at the present water mill site are slag deposited i.e., in lacustrine sediments and on a nearby embankment. The indicator of the Medieval and especially modern metallurgy activity in the study area are charcoals found in the floodplain alluvia dating to the last centuries. The results are confirmed by many archival materials presenting the history of this place. Besides the macroslag fragments, a microspherules are also discovered in alluvia’s, which are the product of iron smelting in the forge. The analysis using the Magnetic Spherule Separation method, has been so far successfully apply on the Ardennes rivers. For the first time, now it was used in the rivers of the Holy Cross Mountains region, including Kamionka River near Jędrów. The separation and measurement of these artefacts allows determining, i.e., the intensity of overbank sediments accumulation. Macroand microslags create a distinct industrial layer, which proves the accumulation of these deposits during forge operation or shortly after its shutdown. The comparison of these results with historical materials allows determining alluvium age and recognition of the floodplain evolution in the last centuries.

2

Zastosowanie analiz chemiczno-mineralogicznych złota okruchowego w prospekcji okruszcowania polimetalicznego

Kania M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 3

115--122

PL

Przedstawiono wyniki analiz składu chemicznego złota okruchowego z potoku Jamna oraz obecnych w nim inkluzji kruszców. Rezultaty badań wykorzystano w identyfikacji obszarów alimentacyjnych miejscowych wystąpień rozsypiskowych. W aluwiach potoku Jamna ziarna złota jednofazowego z wrostkami galeny, arsenków i siarkoarsenków Co-Fe-Ni współwystępują z ziarnami złota dwufazowego, zawierającego fazy Hg-nośnego elektrum. Zróżnicowanie składu chemicznego ziaren świadczy o pochodzeniu złota z dwóch odmiennych genetycznie obszarów źródłowych: polimetalicznych żył hydrotermalnych oraz okruszcowanych skał osadowych permu.

EN

Results of the chemical composition of the gold grains from Jamna stream and occurring inclusions of ore minerals have been presented. Results have been used to identify the potential alimentary areas of the placer gold grains. Gold grains from the alluvial deposits of Jamna stream is represented by single-phase gold with inclusions of galena, Co-Fe-Ni arsenides, sulpho-arsenides and by biphasic gold, containing Hg-bearing electrum. Differentiation of the grain’s chemical composition is an evidence of the gold’s origin from two genetically distinct source areas: polymetallic hydrothermal veins and ore-bearing Permian sedimentary rocks.

3

Charakterystyka złota Hg - nośnego z wybranych obszarów Dolnego Śląska

Kania M., Muszer A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 5

11--21

PL

Z aluwiów korytowych Przedgórza Kaczawskiego i obszarów sąsiednich pozyskano ziarna złota rtęciowego z domieszką Hg do 6,95 % wag. Obecność rtęci najczęściej związana jest z partiami złota o wyższych zawartościach Ag. Ziarna podzielić można na podstawie różnic teksturalnych i składu chemicznego na dwie grupy. Pierwszą stanowią złociny o teksturze gąbczastej rozwiniętej w całej objętości ziaren, o zawartości Hg nie przekraczającej < 2 % wag. Złoto tego typu stanowi produkt procesu amalgamacji i jako efekt działalności antropogenicznej może występować we wszystkich znanych wystąpieniach złota rozsypiskowego. Drugą stanowią złociny o bimodalnej budowie, złożone ze stopu Au-Ag o składzie fazy metastabilnej lub elektrum i czystego złota rodzimego. Faza złota rodzimego nie zawiera rtęci. Faza srebrowa ma zwartą teksturę, a koncentracja Hg sięga kilku % wag. Prawdopodobnym obszarem alimentacyjnym tego typu złota są wychodnie stref kontaktu czerwonego spągowca - cechsztynu.

EN

Particles of mercurial gold with Hg content of max. 6,95 wt % have been found in the riverbeds of the Kaczawskie Foothils and adjacent areas. The presence of mercury is predominantly connected with the parts of gold with higher concentration of silver. Due to structural and chemical differences two types of mercurial gold can be distinguished. The first one comprises gold particles with spongy structure developed in the whole volume of grains, in which the Hg concentration doesn’t exceed 2 wt %. The gold of this type represents the product of the amalgamation process and, as an effect of anthropogenic activity, can occur in the whole known placer gold deposits. The second one comprises gold particles of bimodal structure, made of Au-Ag alloy of unstable or electrum phase and phase of pure gold. The phase of pure gold doesn’t contain Hg. The phase of Ag-bearing gold has a dense structure with a Hg concentration of a few wt %. The outcrops of the contact zones between Rotliegend and Zechstein are the most probable sources of this type of gold.

4

Charcoal in alluvium of mountain streams in the Bieszczady Mountains (Polish Carpathians) as a carrier of information on the local palaeoenvironment

Kukulak J.

Geochronometria

|

2014

|

Vol. 41, no. 3

294--305

EN

Fragments of charcoal are present in floodplain alluvium of the San and Strwiąż rivers in the Polish part of the Bieszczady Mountains, Polish East Carpathians. They occur as single clasts or in lenses in the basal part of fine-grained alluvium, together with unburnt wood debris, or in the middle part of the vertical sequence of the floodplain alluvium. 14 samples of charcoal from the upper courses of the San (ca. 50 km) and the Strwiąż (ca. 10 km) were dated with radiocarbon. The obtained dates fall mainly in the 15th through 19th century interval; only one sample is markedly older (9th–10th century). Taxonomic composition of the charcoal source wood was also studied and compared with that of coeval forests. Correlation of the charcoal age with the history of economic development of the studied region indicates that charcoal is of anthropogenic origin: older charcoal from intense slash-and-burn deforestation, while younger charcoal was produced by local industries.

5

Antropogeniczne przeobrażenia oerodowiska geochemicznego aluwiów Zagożdżonki [Puszcza Kozienicka]

Lis J., Parafiniuk J., Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2007

|

Vol. 55, nr 1

79-79

EN

The paper presents detailed geochemical survey of stream sediments in Zagożdżonka river system. The Zagożdżonka river drains agricultural areas and forests [Puszcza Kozienicka] and flows through towns-Pionki and Kozienice. The works [metallurgical, power plants, plastic materials, munitions-factory localized in towns put industrial and communal sewage into Zagożdżonka river. Active sediments (180 samples; <0.2 mm) were leached with HCl (1:4); then, using the ICP-AES method determinations were made the concentration of Ag, Al, As, Ba, Be, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V and Zn. Mercury concentration was measured using the CV-AAS method. The geochemical survey reveals that industrial plants activity are the main sources of anthropogenic pollution of stream sediments in Zagożdżonka river catchment. The strong local anomalies of As, Be, Ca, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Ti and Zn near Pionki and Kozienice towns can be related to low efficiency of sewage treatment plants in metal removing.

6

Proces samooczyszczania się koryta rzeki Pisi (zachodnie Mazowsze) na podstawie zmian zawartości wybranych metali ciężkich

Parafiniuk J., Bojakowska I., Małecka K.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 7

609-614

EN

Contents of several heavy metals (Cr, Cu, Pb, Zn, As, Cd, Co) in alluvium and soils of flood-plains of Pisia River between Żyrardów and Sochaczew were analysed. Analyses have been carried out in the same points and using analogical procedure twice: in 1994 and 2001. Within this time a significant improvement of the river chemical status took place due to economic changes and reduced sewage pollution discharged in Żyrardów. Distinct decrease of heavy metals contents in alluvium in Żyrardów area and their migration down the Pisia valley were observed. At the same time, elevated heavy metal levels were found in soils of the flood-plains as a result of their migration from the river-bed.

7

Radiocarbon dated wood debris in floodplain deposits of the San river in the Bieszczady Mountains

Kukulak J., Pazdur A., Kuc T.

Geochronometria

|

2002

|

Vol. 21

129-136

EN

Tree logs and smaller fragments of wood debris occur in floodplain alluvium (1-3 m above the river level) of the San river in the Bieszczady Mountains (Polish East Carpathians). The greatest accumulations of wood debris occur in the lower part of the alluvium, beneath a layer of sandy muds. The wood debris in these accumulations was dated by radiocarbon method. The dates fall within the time interval 3270š70 BP to 103.7š1.1 pMC, but most of them are from 17 th to 19 th century. The abundance of the wood debris in the alluvium is the result of its intense supply to the river channel, caused by deforestation and large floods. The age of the wood accumulations corresponds to the phase of settlement in the upper San valley in the 16 th to 17 th centuries. The older wood debris could be redeposited to the young alluvium from older alluvial terraces.

8

Sedimentary model of the Staiky loess plateau, Pridniprovs'ka Upland, Ukraine

Matoshko A.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 2

219-232

EN

There is still a considerable gap between sedimentologic investigations of great geologic intervals and modern sedimentary environments, which especially concerns the continental formations. Elaboration of sedimentogenic models for the small depositional bodies of the Quaternary sequence and spanned in scale from a year to 100,000 years can assist to fill up this gap. A selected study object was a complex of the Staiky Plateau (Pridniprovs'ka Upland, the Ukraine) which has developed after the last glaciation in this area, i.e. 210-250 ka BP. This complex consists mainly of lacustrine, aeolian (loess and sand), slope wash and alluvial deposits. They form regular bodies of suites and groups of suites, defined by a spatial pattern, mode of occurrence, facies composition and lithologic features, which allow correlating. There are three sedimentary zones in the examined region. The first is a proper plateau, with a local lacustrine and then, a stable aeolian (loess) deposition. The second zone is plateau slopes with a sheet and locally, gully erosion, but prevailing aeolian and slope wash deposition. Predomination of down cutting combined with transit intermittent alluvial accumulation is the characteristics of the third zone, i.e. plateau valleys. Clastic material was derived from the areas adjoining the Staiky Plateau and from local sources. The Quaternary and the pre-Quaternary deposits were subjected to erosion, products of which were transported to lower levels of the plateau, and then they were carried out along the plateau valleys to the Dnieper valley.

PL

Między badaniami sedymentologicznymi dużych plejstoceńskich okresów geologicznych oraz współczesnych środowisk sedymentacyjnych zaznacza się istotna rozbieżność, w szczególności dotycząca sekwencji kontynentalnych. Wypełnienie tej luki może ułatwić opracowanie modeli sedymentacji niewielkich czwartorzędowych ciał akumulacyjnych, o skali czasowej od 1 roku do 100 tysięcy lat. Przedmiotem badań była Wysoczyzna Stajkowska, wchodząca w skład Wyżyny Naddnieprzańskiej na Ukrainie. Jej kształtowanie rozpoczęło się 210-250 ka BP i jest ona zbudowana głównie z osadów jeziornych, eolicznych (lessy i piaski), stokowych i aluwialnych. Tworzą one regularne kompleksy, złożone z sekwencji i zespołów sekwencji o określonej strukturze przestrzennej, stylu występowania, facjach i litologii, co umożliwia ich wzajemną korelację. Stwierdzono trzy obszary różniące się charakterem osadów. Pierwszy z nich to właściwa wysoczyzna z lokalnymi nagromadzeniami osadów jeziornych oraz stabilnej akumulacji lessowej. Druga strefa obejmuje zbocza wysoczyzny, ukształtowane przez spływ powierzchniowy, a lokalnie - wąwozowy, oraz przewagę erozji (eolicznej i stokowej ). Dominacja wcinania w połączeniu z niestałą akumulacją aluwialną to cechy charakterystyczne dla trzeciej strefy, w skład której wchodzą doliny w obrębie wysoczyzny. Materiał mineralny pochodził z samej Wysoczyzny Stajkowskiej oraz z obszarów sąsiednich. Osady czwartorzędu i jego podłoża podlegały erozji, a jej produkty były przenoszone na niżej położone obszary wysoczyzny i następnie transportowane dolinami do doliny Dniepru.