Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Jakość powietrza w Centrum Nowoczesnego Kształcenia

Gładyszewska-Fiedoruk Katarzyna, Gajewski Andrzej, Wichowski Piotr

Materiały Budowlane

|

2024

|

nr 3

36--40

PL

Badania prowadzono w nowoczesnym, nowo wybudowanym obiekcie. Pomiary jakości powietrza wewnętrznego wykonano na różnej wysokości w holu głównym. Ich celem było wyznaczenie rozkładu temperatury, wilgotności względnej i stężenia CO2 w przekroju pionowym, a następnie porównanie z wartościami dopuszczalnymi. Maksymalna wartość stężenia CO2 zmierzona zgodnie z normą w dolnej części holu wynosi 735 ppm, a maksymalna wilgotność względna w tej samej części holu 28,6% jest poniżej wartości wymaganych w obowiązującym rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych. Wykonano obliczenia symulacyjne, jak zastosowanie recyrkulacji, przy założeniu nieprzekroczenia stężenia CO2 powyżej 1000 ppm w strefie przebywania ludzi, wpłynęłoby na zwiększenie wilgotności względnej. Zalecane jest miejscowe nawilżenie holu lub powietrza nawiewanego w centralach wentylacyjnych.

XX

The measurements were done in a modern newly-constructed building. IAQ measurements were done at different height in the main hall; their main goal was determining the profiles of temperature, relative humidity, and CO2 concentration along the vertical cross section, and then the comparison of these values with the allowable values ranges. CO2 concentration is in accordance with applicable standards; its maximum is 735 ppm at the lower part of the hall. At the same part it was also measured the maximal relative humidity of 28.6% which is lower than the value recommended by the standards. There were made simulative calculations how an applied recirculation, on the assumption that CO2 concentration does not exceed 1000 ppm in the people’s residence zone, increased the relative humidity. There is recommended humidifying the hall locally or supplied air in an air handler.

2

Investigation of thermal and humidity conditions and air quality in the university computer laboratory

Ciuman Piotr, Palmowska Agnieszka, Palian Piotr, Tompór Artur, Niedbała Karol, Olekszyk Oskar, Krasnodębska Kamila

Instal

|

2022

|

nr 12

26--32

EN

Educational buildings account for a significant share in the total building stock. Students and teachers spend many hours every day in classrooms. For this reason, it is crucial to ensure appropriate temperature and humidity conditions and air quality in them. This is particularly important in the case of computer laboratories, which have higher heat gains than the average classroom. The paper presents the results of long-term and short-term measurements carried out in the university computer laboratory of air parameters, i.e. temperature, relative humidity and speed, as well as CO2 concentration level and thermal comfort indexes (Predicted Mean Vote and Predicted Percentage of Dissatisfied). The research was supplemented with a survey carried out among occupants of the laboratory. On the basis of the obtained results, it was assessed whether the natural ventilation system was efficient enough to maintain the recommended air parameters.

PL

Budynki edukacyjne stanowią znaczny udział pośród obiektów budowlanych. Uczniowie i nauczyciele spędzają wiele godzin w ciągu dnia w salach lekcyjnych. Z tego powodu kluczowe jest zapewnienie w nich odpowiednich warunków cieplno-wilgotnościowych i jakości powietrza. Jest to szczególnie istotne w przypadku sal komputerowych, które charakteryzują się większymi zyskami ciepła od typowej sali lekcyjnej. W artykule przedstawiono wyniki długo- i krótkoterminowych pomiarów parametrów powietrza przeprowadzonych w uczelnianym laboratorium komputerowym, tj. temperatura, wilgotność względna, szybkość, jak również stężenia CO2 i wskaźników komfortu cieplnego (przewidywana ocena średnia i przewidywany odsetek osób niezadowolonych). Badania eksperymentalne zostały uzupełnione badaniem ankietowym przeprowadzonym wśród użytkowników laboratorium. Na podstawie otrzymanych wyników oceniono, czy system wentylacji naturalnej był wystarczająco wydajny do utrzymania rekomendowanych parametrów powietrza.

3

Wpływ warunków środowiskowych i niezamierzonej hipotermii śródoperacyjnej na stan pacjenta

Charkowska Anna

Instal

|

2021

|

nr 3

31--36

PL

Warunki środowiskowe (temperatura, wilgotność, prędkość przepływu powietrza, średnia temperatura promieniowania otoczenia) i czynniki indywidualne (aktywność fizyczna, izolacyjność cieplna odzieży) wpływają na wymianę ciepła pomiędzy człowiekiem a otoczeniem. W warunkach równowagi cieplnej pojawia się odczucie komfortu cieplnego, a układ termoregulacyjny organizmu działa prawidłowo. W warunkach, w których dochodzi do upośledzenia mechanizmu termoregulacji, człowiek może być w stanie hipotermii lub hipertermii, zamiast normotermii. Jedna z tych sytuacji (hipotermia) może wystąpić w sali operacyjnej. Znieczulenie, operacja oraz środowisko sali operacyjnej upośledzają fizjologiczne mechanizmy termoregulacyjne organizmu. Niezamierzona hipotermia śródoperacyjna, definiowana jako spadek temperatury wewnętrznej ciała poniżej 36°C, jest najczęstszym powikłaniem opieki okołooperacyjnej. W artykule zwrócono uwagę na zagadnienia związane z występowaniem wychłodzenia operowanego pacjenta, odnosząc się także do warunków środowiskowych w sali operacyjnej, utrzymywanych w wyniku działania systemu wentylacji i klimatyzacji sali operacyjnej.

EN

Environmental conditions (temperature, humidity, air flow velocity, mean radiation temperature) and individual factors (physical activity, clothing insulation) affect the heat exchange between humans and the environment. In thermal balance conditions, a feeling of thermal comfort appears and the body`s thermoregulatory system works properly. In conditions where the thermoregulation mechanism is impaired, a person may be hypothermic or hyperthermic instead of normothermic. One of these situations (hypothermia) can occur in the operating room. Anesthesia, surgery and the operating room environment impair the body’s physiological thermoregulatory mechanisms. Inadvertent perioperative hypothermia, defined as a drop in core body temperature below 36°C, is the most common complication of perioperative care. The article focuses on the issues related to the occurrence of hypothermia of the operated patient, referring also to the indor conditions in the operating room, maintained as a result of the operation of the ventilation and air conditioning system in the operating room.

4

Problemy i rozwiązania wentylacji kuchni przemysłowych

Charkowska Anna

Instal

|

2021

|

nr 4

15--21

PL

Wentylacja i klimatyzacja kuchni przemysłowych, ze względu na wymagania dotyczące bezpieczeństwa i komfortu pracy personelu, różnorodność pomieszczeń zaplecza gastronomicznego o rożnych wymaganiach higienicznych oraz warunkach cieplno-wilgotnościowych, jest zagadnieniem, które dopiero od niedawna można rozwiązać z wykorzystaniem aktualnych aktów prawnych, opisujących najnowocześniejsze metody obliczeniowe i urządzenia. Wprowadzane od 2016 do 2020 roku kolejne części normy PN-EN 16282 pozwalają na zastosowanie w praktyce projektowej zalecanych rozwiązań wentylacji ogónej nawiewno-wywiewnej i wentylacji wyciągowej powietrza przez okapy lub sufity wywiewne. W artykule, po przypomnieniu wycofanych krajowych Rozporządzeń, które odnosiły się do tego zagadnienia oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 2004 roku, przedstawiono metody obliczeniowe powietrza wentylacyjnego (wstępne i dokładne) oraz opisano zalecenia dotyczące urządzeń wentylacyjnych stosowanych w kuchniach przemysłowych.

EN

Ventilation and air conditioning of commercial kitchens, due to the requirements for the safety and comfort of Staff work, the variety of catering facilities with different hygienic requirements and thermal and humidity conditions, is an issue that can only recently be solved using current legal acts describing the most modern calculation methods and devices. The subsequent parts of the PN-EN 16282 standard, introduced from 2016 to 2020, allow for the use in design practice of the recommended general supply and exhaust ventilation solutions and air exhaust ventilation through kitchen hoods or exhaust ventilation ceilings. The article, after recalling the withdrawn national Regulations that referred to this issue and the Regulation (EC) of the European Parliament and of the Council of 2004, presents the calculation methods of ventilation air (preliminary and accurate) and describes the recommendations for ventilation devices used in commercial kitchens.

5

Zjawiska gazogeodynamiczne w czasie drążenia chodników badawczych w KWK Knurów-Szczygłowice Ruch Szczygłowice

Wasilewski Stanisław, Gruchot Dariusz

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 9

27--42

PL

Zjawiska dynamiczne w górotworze to m.in. zjawiska gazogeodynamiczne, którym towarzyszą wyrzuty gazów i skał, opady węgla i skał z nagłym oderwaniem się węgla od ociosów i wydzieleniem gazu, wypływy gazów (wydmuchy). W pokładach skłonnych do wyrzutów powstają opady węgla i skał z gwałtownymi wypływami gazów złożowych do wyrobisk górniczych, które powodują zakłócenia i zagrożenia stanu przewietrzania kopalni. Skala tych zjawisk jest szczególnie uciążliwa w kopalniach w południowej i zachodniej części GZW, tj. kopalniach wchodzących w skład Jastrzębskiej Spółki Węglowej i ma istotny wpływ na poziom bezpieczeństwa górników. Znane są przykłady stanów nieustalonych parametrów powietrza w wyrobiskach kopalni rejestrowanych w czasie zjawisk gazodynamicznych np. po wstrząsach i tąpnięciach. W artykule przedstawiono skutki zjawisk gazogeodynamicznych związanych z opadami węgla i skał wraz z towarzyszącym im uwalnianiem znacznych ilości gazów złożowych w czasie drążenia chodników badawczych w kopalni węgla kamiennego Knurów-Szczygłowice Ruch Szczygłowice. Charakter dynamiki tych zjawisk pokazano na przykładach, powstających w ich wyniku, stanów nieustalonych parametrów powietrza w wyrobiskach kopalni zarejestrowanych w kopalnianym systemie gazometrii.

EN

Dynamic phenomena in the rock mass include: gas-geodynamic phenomena accompanied by gas and rock outbursts, coal and rock falls with a sudden separation of coal from the wall and gas emission, gas outflows (blows). In the seams prone to rock and gas outburst, coal and rock fall occurs, with rapid outflows of deposit gases into the mine workings, which cause disturbances and threats to the mine’s ventilation. The scale of these phenomena is particularly heavy in mines in the southern and western parts of the Upper Silesia Coal Basin, i.e. mines belonging to Jastrzebska Coal Company, and has a significant impact on the level of safety of miners. Such transient states of air parameters in mine workings during gas-dynamic phenomena, e.g. after shocks and bumps have been recorded by mine monitoring systems. The article presents the effects of gas-geodynamic phenomena related to coal and rock falls with the accompanying release of significant amounts of deposit gases during the driving of research galleries in the Knurów-Szczygłowice mine Szczygłowice part. The nature of the dynamics of these phenomena is shown by the examples of the resulting transient states of air parameters in the mine workings recorded by the mine gasometry system.

6

Experimental assessment of thermal, humidity and flow conditions in the indoor swimming pool

Ciuman Piotr

Instal

|

2020

|

nr 4

32--38

EN

Indoor swimming pools belong to ventilated facilities in which due to the complex nature of air, heat and moisture flow there are difficulties in shaping the conditions of the indoor environment, suitable for the occupants. The aim of the presented research was to assess the thermal, humidity and flow conditions in the actual ventilated school swimming pool. The assessment was carried out based on long-term and short-term measurements of indoor air parameters: temperature, relative humidity and speed, which were carried out over different periods of the year. Comparing the results of the research with the air parameters recommended for indoor swimming pools in the literature sources, the need to improve thermal, humidity and flow conditions in the facility by modernizing the ventilation system was indicated.

PL

Hale pływalni należą do obiektów wentylowanych, w których ze względu na złożony charakter przepływu powietrza, ciepła i wilgoci występują trudności w kształtowaniu warunków środowiska wewnętrznego, odpowiedniego dla przebywających ludzi. Celem prezentowanych badań była ocena warunków cieplno-wilgotnościowych i przepływowych w rzeczywistej wentylowanej szkolnej hali pływalni. Została ona przeprowadzona na podstawie ciągłych i krótkotrwałych pomiarów parametrów powietrza wewnętrznego: temperatury, wilgotności względnej i szybkości, które wykonano w różnych okresach roku. Porównując wyniki badań z wartościami parametrów zalecanymi dla pływalni w źródłach literaturowych, wskazano na potrzebę poprawy warunków cieplno-wilgotnościowych i przepływowych w obiekcie przez modernizację instalacji wentylacyjnej.

7

Numerical analysis of the selected air parameters in the industrial boiler plant

Cichowicz R., Stelęgowski A. W.

Acta Innovations

|

2017

|

no. 23

51--61

EN

In every boiler plant, including industrial boiler plants of thermal capacity above 2 MW, substantial heat gains are generated during the work of combustion units. As a result, the indoor air temperature raises in the room, which affects thermal comfort of workers operating such technological installations. Therefore, heat removal requires an effective mechanical ventilation system. A numerical analysis of the selected air parameters in a room equipped with combustion devices was undertaken using computational fluid dynamic (CFD) simulations in the DesignBuilder software. This was done for a combustion plant in the “Installation of Thermal Treatment of Sewage Sludge” building, located in the “Group Sewage Treatment Plant” complex of Lodz, Poland. The numerical analysis was based on experimental measurements and the results concerning the personnel work area were compared to the guidelines of the ISO international standard 7730:2005.

8

Numerical analysis of temperature and air stream velocity distributions in the cross-sections through a room with a book collection

Cichowicz R., Lewandowska A.

Acta Innovations

|

2017

|

no. 25

21--28

EN

The aim of the study was to analyze selected parameters of air in a room with a book collection taking into account the influence of components of mechanical ventilation on air flow, temperature and velocity distributions. The values of air parameters, obtained by numerical calculations in DesignBuilder, were compared with the recommended ranges. The temperature and air velocity in the cross-sections through the part of the room with the book resources were referred to the prescriptions and standards relating to the conditions in libraries. The parameters of air in the space for permanent stay of employees were compared with the guidelines corresponding to the conditions of thermal comfort.

9

Pomiary parametrów powietrza w pomieszczeniu testowym

Łukaszuk M., Dudar A.

Instal

|

2015

|

nr 10

49--53

PL

W pracy przedstawiono obraz zachodzących zjawisk w pomieszczeniu testowym podczas pracy klimatyzatora kasetonowego w funkcji nadmuchu strumienia powietrza (bez chłodzenia). Najistotniejszym elementem badań było określenie sposobu rozprzestrzeniania się strug powietrza w pomieszczeniu poprzez wyznaczenie rozkładu prędkości i intensywności turbulencji w funkcji wysokości położenia czujników pomiarowych dla wybranych kilkudziesięciu punktów pomiarowych. W pracy zamieszczono charakterystykę specjalnie zbudowanego układu pomiarowego przeznaczonego do pomiaru i rejestracji podstawowych parametrów powietrza. Przedstawiono również metodykę pomiarów oraz niezbędne wielkości geometryczne i parametry elementów pomieszczenia testowego, w którym przeprowadzono pomiary. Badania wykonano z myślą o możliwości wykorzystania ich do dodatkowej weryfikacji analizy numerycznej. Mając do dyspozycji wyniki pomiarów parametrów, będzie można przeprowadzić ewaluację sposobu modelowania numerycznego procesów cieplno-przepływowych panujących w pomieszczeniu wentylowanym mechanicznie. Wyniki pomiarów parametrów powietrza w pomieszczeniu testowym podczas pracy klimatyzatora sufitowego zamieszczono w postaci tabel, które umożliwią późniejszą walidację rozwiązań numerycznego modelu pomieszczenia.

EN

The aim of the study was to describe the phenomena occurring in the test room while the ceiling air conditioner worked without cooling. The paper contains description of the specially designed system for measurement and register parameters of the air. It also presents the measurement methodology and the necessary data and geometrical parameters of the elements of the test room. The results of measurements were presented in the form of tables and graphs. The measured data of air parameters of the tested room can be used to build a numerical model and its verification.

10

Wpływ wilgotności powietrza i prędkości wiatru na wychładzanie człowieka

Szaflik W.

Instal

|

2014

|

nr 12

48--49

PL

W artykule omówiono wpływ wilgotności powietrza i prędkości wiatru na wartość współczynnika przejmowania ciepła. Z obliczeń wynika, że wpływ wilgotności powietrza na wartość współczynnika przejmowania ciepła w zakresie wartości temperatury od 0° do 5° jest niewielki. Znacznie większy wpływ ma prędkość wiatru.

EN

The paper discusses the influence of humidity and wind speed on the value of heat transfer coefficient. The calculations show that the effect of air humidity on the heat transfer coefficient in the temperature range from 0°C to 5°C is small. The influence of the wind speed is way bigger.

11

Weryfikacja rejestracji parametrów powietrza w systemach dyspozytorskich

Dziurzyński W., Wasilewski S.

Górnictwo i Geologia

|

2013

|

T. 8, z. 4

36--49

PL

Monitorowanie parametrów powietrza w kopalnianych systemach dyspozytorskich za pomocą stacjonarnych czujników jest ważnym elementem kontroli stanu wentylacji w wyrobiskach kopalni. Obserwowany w ostatnich latach rozwój systemów gazometrii automatycznej oraz stałe poszerzanie zakresu i różnorodności czujników stanowią istotne elementy poznawcze oraz kontrolne. Zastosowanie systemów komputerowych w kopalnianych systemach dyspozytorskiego nadzoru stwarza możliwości coraz powszechniejszego wykorzystania danych z kontroli parametrów powietrza. Szerokie zastosowanie danych o parametrach powietrza w wyrobiskach kopalni rejestrowanych w systemach gazometrii automatycznej ma sens o tyle, o ile dane te są wiarygodne i faktycznie reprezentują parametry powietrza oraz jego zmiany. Warunek ten jest podstawą wykorzystania danych z systemów gazometrii automatycznej do oceny stanu wentylacji kopalni, ale także jako danych wejściowych do coraz częściej stosowanych metod walidacji modeli symulacyjnych stanu wentylacji kopalni. W artykule, wychodząc od definicji słowa weryfikacja, sprawdzono, tzn. skontrolowano zgodność danych o parametrach powietrza rejestrowanych w systemach gazometrii automatycznej z pomiarami wykonywanymi za pomocą precyzyjnej aparatury pomiarowej.

EN

Monitoring of air parameters in the mine dispatching systems with the use of stationary sensors constitutes an important element of control of ventilation condition in mine workings. The development of automatic gasometry systems observed in recent years and continuous expansion of the scope and diversity of sensors constitute an essential cognitive and control element. The use of computer systems in the mine systems of supervision by dispatchers creates opportunities for ever greater and greater use of data from monitoring of air parameters. Extensive use of data on air parameters in mine workings, recorded by automatic gasometry systems, makes sense provided the data are reliable and represent the actual parameters of air and its changes. This condition is a basis of the use of data from the automatic gasometry systems for the assessment of the state of mine ventilation, but also as an input data in methods of validation of simulation models of mine ventilation condition being more and more widely used. Starting from formula-tion of a definition of verification, the scrutiny, the is check-up of conformity of data on air parameters recorded in the automatic gasometry systems with measurements done with the use of precision measurement instruments was performed in this paper.

12

Pomiary parametrów powietrza w komorze składowej chłodni marchwi. Wyniki wstępne

Kołodziejczyk M., Butrymowicz D., Karwacki J., Przybyliński T.

Chłodnictwo : organ Naczelnej Organizacji Technicznej

|

2013

|

R. 48, nr 12

26--33

PL

W pracy przedstawiono wstępne wyniki pomiarów parametrów powietrza w komorze przechowalniczej marchwi z chłodnicą wentylatorową wykonane dla trzech warunków załadowania. Pomiar I wykonano w komorze załadowanej jedynie dwoma rzędami pustych skrzynek przy wyłączonej funkcji chłodzenia chłodnicy. Pomiar II - w komorze wypełnionej dwoma rzędami skrzynek z marchwią. Pomiar III - w komorze załadowanej całkowicie, w normalnych warunkach przechowywania. Ciasne upakowanie wnętrza, nieustalony i turbulentny charakter przepływu oraz zmienna w czasie praca chłodnicy - to najważniejsze czynniki warunkujące dokładność pomiarów. Zbadano ich wpływ na uzyskiwane wyniki oraz określono niepewność pomiarów. Sformułowano zalecenia dotyczące kierunków modelowania numerycznego zjawisk cieplno-przepływowych występujących w komorach składowych warzyw.

EN

Preliminary results of humid air parameters in a carrot cold storage chamber in three types of load and room arrangements are presented in this paper. Case # 1 - in the chamber with only two rows of empty plastic boxes for vegetables without cooling, Case # 2 - with the load of carrots placed in two rows of boxes in a cold room. Case # 3 - in a completely loaded chamber of carrots in normal storage conditions. The effects of the most important factors: a tightly loaded chamber, non-stationary and turbulent How, and unsteady operating conditions of a cooling unit on the accuracy of measurements and measurement uncertainty were investigated in this paper. Recommendations towards the methods of numerical modeling of the flow in a cold storage room were also formulated.

13

Badanie zmienności parametrów powietrza w podwójnej przegrodzie szklarni

Grabarczyk S.

Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce

|

2009

|

T. 4

45-50

PL

W referacie przedstawiono wyniki badań parametrów powietrza w podwójnej przegrodzie szklarni. Analizie poddano różne miejsca w przekroju poprzecznym szklarni: ścianę boczną, połać dachową i dach w kalenicy.

EN

The paper present the research result of air parameters in double cover of greenhouse with thermal screen. Ana-lyses were executed for different places: side wall, roof surface and roof ridge.

14

Numerical analysis of time series of the mine air parameters

Szywacz J., Wasilewski S.

Archives of Mining Sciences

|

2003

|

Vol. 48, nr 4

445-479

EN

Implemented in coal mines, the systems for monitoring and control of gas hazards and ventilation performance provide a great number of data onto the surface. The purpose of those systems is current control maintained by the mine's dispatch service in relation to the mine atmosphere, and in particular in the aspects of potential methane and fire hazards. As the test had proved (Dziurzyński, Wasilewski 1999), such data may be also applied for both the analyses and prophylactic-preventive measures carried out by ventilation services in mines. This paper presents is the analysis of time series of signals from measurement of the mine air, registered in systems for monitoring and control of ventilation. Observation of the signals representing physical-chemical parameters of the mine air (pressure, air flow velocity or gases CH4, CO, and smoke concentration) prove that the above are subjected to disturbances of random amplitude and duration. Reliability and effectiveness of the analyses being carried out require both the information on properties of physical-chemical parameters of mine air and identification of the signals' frequency/time structure. Occurrence of the random disturbances in ventilation process and insufficient knowledge of the venue structure bring about a necessity of the statistic methods of identification to be applied in practice. A significant advantage of the statistic methods of processes identification (Mańczak 1971) may be the fact that their application docs not require experiments, but is based on data registered in conditions of the venue's regular operation. These are just the most appropriate methods that enable to evaluate characteristics of the objects subjected to non-measurable random disturbances. For this purpose a numerical analysis of measuring data, based on the correlation-spectral theory of stationary stochastic processes is proposed. The air physical-chemical parameters are the continuous realisation of the stochastic process observed only at discrete moment in time, because in computerised monitoring systems they are subjected to sampling with a fixed frequency, giving a sequence of real numbers that form a time series. As a result of the numerical analysis of a stochastic process the characteristics of signals (Bendat, Piersol 1976; Otnes, Enochson 1978) with regards to amplitude (statistical analysis), time (correlative analysis) and frequency (spectral analysis) were determined. In the correlative-spectral analysis of time series the calculation algorithms based on the discrete Fourier transform are applied. Independently of individual signals testing, the paper presents the results of testing of inter-dependencies between signals registered at various points of the mine workings network. So obtained information may be applied to the multi-aspect identification of the network parameters, with the use of signals correlation. The numerical analysis of time series in a complex network may be also used (Wasilewski 1998) for evaluation and balance of gases being released during of exploitation work, e.g. shooting, or gas-dynamic phenomena caused by rapid outflow of methane due to bump, methane breakout or explosion (Report of the Commission WUG, 2002).

PL

Zainstalowane w kopalniach systemy monitorowania i kontroli zagrożeń gazowych i stanu wentylacji dostarczają na powierzchnię dużą liczbę danych. Celem tych systemów jest doraźna kontrola przez dyspozytorów kopalń stanu atmosfery kopalnianej, szczególnie pod kątem zagrożeń metanowych i pożarowych. Doświadczenia pokazują (Dziurzyński, Wasilewski 1999), że dane te mogą być również wykorzystywane przez służby wentylacji kopalń do analiz i działań profilaktyczno-prewencyjnych. W artykule przedstawiono analizę szeregów czasowych sygnałów pomiarowych parametrów powietrza kopalnianego rejestrowanych w systemach monitorowania i kontroli wentylacji. Obserwacja sygnałów reprezentujących parametry fizyczno-chemiczne powietrza kopalnianego (ciśnienie, prędkość powietrza czy stężenie gazów CH4, CO, oraz dymu) pokazują, że podlegają one silnym zakłóceniom o przypadkowej amplitudzie oraz czasie trwania. Wiarygodność i skuteczność wykonywanych analiz wymaga zarówno informacji o właściwościach parametrów fizyczno-chemicznych powietrza kopalnianego, jak i znajomości struktury częstotliwościowo-czasowej sygnałów. Występowanie przypadkowych zakłóceń w procesie wentylacji oraz niedokładna znajomość struktury obiektu powodują konieczność stosowania w praktyce statystycznych metod identyfikacji. Istotną zaletą statystycznych metod identyfikacji procesów (Mańczak 1971) jest fakt, że nic wymagają one dodatkowych eksperymentów, ale wykorzystują dane rejestrowane w warunkach normalnej eksploatacji. Właśnie te metody pozwalają na ocenę właściwości obiektów poddawanych niemierzalnym zakłóceniom przypadkowym. W tym celu proponuje się analizę numeryczną danych pomiarowych opartą na teorii korelacyjno--widmowej stacjonarnych procesów stochastycznych. Parametry fizyczno-chemiczne powietrza są ciągłymi realizacjami procesu stochastycznego obserwowanymi tylko w dyskretnych chwilach czasu, ponieważ w komputerowych systemach monitorowania podlegają próbkowaniu z ustaloną częstotliwością, dając ciąg liczb rzeczywistych stanowiących szereg czasowy. W wyniku analizy numerycznej procesu stochastycznego wyznacza się zdeterminowane charakterystyki sygnałów (Bendat, Piersol 1976; Otnes, Enochson 1978) w dziedzinie amplitudy (analiza statystyczna), czasu (analiza korelacyjna) oraz częstotliwości (analiza widmowa). W analizie korclacyjno-widmowej szeregów czasowych wykorzystuje się algorytmy obliczeniowe oparte na dyskretnym przekształceniu Fouriera. W artykule niezależnie od badania pojedynczych sygnałów dokonano również badania zależności wzajemnych sygnałów rejestrowanych w różnych punktach sieci wyrobisk kopalnianych, które mogą być szeroko wykorzystywane do identyfikacji parametrów sieci z wykorzystaniem korelacji wzajemnej sygnałów. Analiza numeryczna szeregów czasowych w złożonej sieci może być również wykorzystywana (Wasilewski 1998) do oceny i bilansu gazów wydzielających się w czasie prowadzenia robót eksploatacyjnych, np. strzelania czy zjawisk gazodynamicznych wywołanych nagłym wypływem metanu w wyniku tąpnięcia, wyrzutu czy wybuchu metanu (Sprawozdanie Komisji WUG, 2002).