Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Testing filter elements for gas masks

Harmata Władysław

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2021

|

Vol. 53, No. 3(201)

464--481

EN

Contemporary threats to the natural environment due to atmospheric aerosols, including biological ones, are presented. The filtration process and practical solutions for the protection of the respiratory system against aerosols are characterized. The paper presents the results of tests on a flat filter card-board and a filter used in military gas filters for gas masks.

PL

Przedstawiono współczesne zagrożenia środowiska przyrodniczego aerozolami atmosferycznymi, w tym biologicznymi. Scharakteryzowano proces filtracji oraz rozwiązania praktyczne stosowane w ochronie układu oddechowego przed aerozolami. Przedstawiono wyniki badań płaskiego kartonu filtracyjnego i filtra stosowanego w wojskowych filtropochłaniaczach do masek przeciwgazowych.

2

Size distribution of ambient and radioactive aerosols formed by the shortlived radon progeny

Skubacz Krystian, Wołoszczuk Katarzyna

Journal of Sustainable Mining

|

2019

|

Vol. 18, iss. 2

61--66

EN

The survey of ambient airborne particle size distribution is important when the deposition of radioactive particles is considered in the human lung and the assessment of radiation hazard in occupational exposures or contaminated environments. CLOR (the Central Laboratory for Radiological Protection) in cooperation with CMI (the Central Mining Institute) performed simultaneous measurements of the activity size distribution of radon progeny and ambient aerosols using different types of aerosols. Measurements were performed in a radon chamber with a volume of 17m3, where radon was generated by a radium-226 open source, and ambient aerosols by an oil candle, vax candle, and incense sticks. Such measurements were also made in an aerosol depleted atmosphere after cleaning the chamber air by means of a high-efficiency pump and filters. The size distribution of radioactive aerosols containing radon progeny was measured by RPPSS (Radon Progeny Particle Size Spectrometer) with the measuring size ranging from 0.6 nm to approximately 2500 nm. The key parts of this device are the impaction plates and diffusion screen batteries, which collect aerosols of different sizes, and semiconductor alpha detectors which detect the activity of the collected particles. The SMPS (Scanning Mobility Particle Sizer Spectrometer) and APS (Aerodynamic Particle Sizer) were applied to evaluate the size distribution of all aerosols with sizes from approximately 3 nm to 20 μm. Based on the results obtained by these spectrometers, the activity size distributions and related dose conversion factors (DCF) were evaluated both for the exposed workers and the general population.

3

Analityka aerozoli atmosferycznych

Korzeniewska A., Gołaś J.

Analityka : nauka i praktyka

|

2018

|

nr 1

38--42

PL

Skład chemiczny aerozoli atmosferycznych jest zróżnicowany głównie w zależności od źródła pochodzenia, miejsca poboru próbek, warunków atmosferycznych, geochemicznych, natężenia ruchu samochodowego oraz pory roku.

4

Pomiary aerozolu atmosferycznego. Cz. 2, Teledetekcja aktywna

Kardaś A.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2017

|

R. 22, nr 3

6--10

5

Pomiary aerozolu atmosferycznego. Cz. 1, Teledetekcja pasywna

Kardaś A.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2017

|

R. 22, nr 2

28-30, 41

6

Udokumentowane skutki oddziaływania aerozolu atmosferycznego na środowisko

Rogula-Kozłowska W., Rogula-Kopiec P., Majewski G.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2014

|

Vol. 23, No. 3

290--303

PL

W pracy dokonano przeglądu dostępnych/opublikowanych prac dotyczących skutków oddziaływania aerozolu atmosferycznego na środowisko. Zapylenie powietrza atmosferycznego stanowi jeden z najważniejszych problemów zdrowotnych we wszystkich krajach uprzemysłowionych. Badania naukowe i studia epidemiologiczne pozwoliły stwierdzić, że powoduje on wiele groźnych skutków zdrowotnych, takich jak: przedwczesna śmierć, nasilenie astmy, ostre reakcje układu oddechowego (kaszel, trudności z oddychaniem lub bolesne oddychanie), osłabienie czynności płuc, objawiające się między innymi skróceniem oddechu i innych negatywnych skutków w środowisku. Stopień zagrożenia dla zdrowia ze strony wdychanych cząstek oraz siła oddziaływania tych cząstek na środowisko (klimat, widzialność) oprócz ich stężenia w powietrzu zależą także od wielkości cząstek. Liczba cząstek o określonych wielkościach w danym miejscu zależy od bardzo wielu czynników, ale głównie od pochodzenia pyłu zawieszonego w tym miejscu. Zatem także skład chemiczny cząstek zależy od pochodzenia pyłu w danym obszarze. Niezbędne wydaje się podjęcie badań, których wyniki pozwolą na ustalenie pochodzenia pyłu drobnego w większej liczbie obszarów miejskich i tłowych.

EN

This study provides a review of available published works concerning effects of ambient aerosols on the environment. Pollution of atmospheric air is one of the most important health issues in all industrialised countries. Scientific research and epidemiological studies have demonstrated that it causes a number of serious health effects, such as: premature death, aggravation of asthma symptoms, acute reactions of the respiratory system, impaired function of the lungs (manifested e.g. through shallow breathing) and other negative impacts on the environment. The degree of health hazard caused by inhaled particles and the extent of their influence on the environment (climate and visibility), besides their concentration in the air, depends on the size of the particles. The quantity of specific size particles in a given place depends on a number of factors, the main of them being the origin of the airborne dust in the particular area. It seems requisite to undertake research whose results will enable determination of the origin of fine dust in a larger number of urban and reference areas.

7

Lidar observations of volcanic dust over Polish Polar Station at Hornsund after eruptions of Eyjafjallajokull and Grimsvotn

Karasiński G, Posyniak M, Bloch M, Sobolewski P, Małarzewski Ł., Soroka J

Acta Geophysica

|

2014

|

Vol. 62, no. 2

316--339

EN

Two significant volcanic eruptions, i.e., Eyjafjallajökull (April-May 2010) and Grímsvötn (May 2011) took place recently in Iceland. Within a few days after eruptions, layers of high aerosol concentration have been observed by multiwavelength lidar of the Polish Polar Station at Hornsund, Svalbard. Measurements of the aerosol’s optical properties indicated a possible presence of volcanic ash transported over the Station. The latter presumption was confirmed by the computed backward trajectories of air masses, showing their paths passing over the location of volcanoes.

8

Detekcja pyłów wulkanicznych przez lidar Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie

Karasiński G.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2012

|

nr 22

83-94

PL

W pracy omówiono, wraz z przedstawieniem zasady działania, nowe urządzenie do badania atmosfery w Stacji Polarnej w Hornsundzie – lidar aerozolowy. Przedstawiono 3 przypadki obserwacji podwyż-szonych koncentracji aerozolu atmosferycznego. Dwa zdarzenia jednoznacznie powiązano z erupcjami wulka-nicznymi na Islandii: 2010 Eyjafjallajökull i 2011 Grimsvötn. Posiłkowano się przy tym wynikami obliczeń trajektorii wstecznych napływu mas powietrza w rejon Hornsundu, otrzymanymi z modelu HYSPLIT. Trzeci przypadek, ze względu na dystans i opóźnienie czasu obserwacji w stosunku do erupcji, może być tylko zasugerowany jako pył wulkaniczny Saryczewa (2009) z Wysp Kurylskich. Przedstawiono możliwości lidaru i jego potencjalne zastoso-wanie do doświadczalnej weryfikacji modeli transportu mas powietrza.

EN

The paper presents principles of operation of the new device for atmospheric monitoring at Polar Station Hornsund – aerosol lidar. There are 3 case studies of higher aerosol episodes. Two of them were clearly linked as eruptions on Iceland i.e.: 2010 EyjafjallajökulI and 2011 Grimsvötn. Results were support by backward trajectories simulation of air masses inflow to Hornsund area by HYSPLIT model. The third case, in respect to far distance and long time separation between the observation and the eruption, can be only supposed as volcanic dust of Sarychev Peak (2009) from Kuril Islands. There are presented capabilities of the lidar and its potential application for experimental verification of air masses transport models.

9

PM2.5 elemental composition and source apportionment in a residential area of Wrocław, Poland

Sówka I., Zwoździak A., Trzepla-Nabaglo K., Skrętowicz M., Zwoździak J.

Environment Protection Engineering

|

2012

|

Vol. 38, nr 1

73--79

EN

Indoor PM2.5 levels have been measured in the Cerrahpasa Medical Faculty during the autumn of 2007 between September and December. PM2.5 was measured for a period of 8 h during the workday (8.30 a.m.–4.30 p.m.). The maximum PM2.5 level equal to 388.5 μg/m3 was found at the administrative building. The highest average PM2.5 was 160.1 μg/m3 measured at the waiting room of central laboratory.

10

Wyznaczanie grubości optycznej aerozoli atmosferycznych na podstawie pomiarów teledetekcyjnych

Zawadzka O., Markowicz K.M.

Przegląd Geofizyczny

|

2011

|

Z. 1-2

3-26

PL

W artykule zaprezentowany został nowy algorytm do wyznaczania własności optycznych aerozoli atmosferycznych nad lądem wykorzystujący synergię obserwacji satelitarnych oraz pomiarów wykonywanych fotometrem słonecznym i ceilometrem. Instrument SEVIRI (Spinning Enhanced Visible Infrared Radiometer) znajdujący się na pokładzie satelity MSG (Meteosat Second Generation) oferuje możliwość monitoringu aerozoli atmosferycznych z wysoką rozdzielczością przestrzenną i czasową. Detektor SEVIRI mierzy promieniowanie elektromagnetyczne w 12 kanałach spektralnych, jednak tylko dane z trzech kanałów mogą być wykorzystane do wyznaczania własności optycznych aerozoli atmosferycznych. Są to dwa kanały w świetle widzialnym (0,6 i 0,8 žm) oraz jeden w bliskiej podczerwieni (1,6 žm). Zostały przeprowadzone testy mające na celu określenie przydatności każdego z wymienionych kanałów. W wyniku przeprowadzonych symulacji stwierdzono, że z powodu niskich wartości albeda wegetacji najbardziej czuły na obecność aerozoli w atmosferze jest kanał 1., natomiast radiancja mierzona na górnej granicy atmosfery w kanale 2. w niewielkim stopniu zależy od grubości optycznej aerozolu, ze względu na wysokie albedo podłoża. Ponieważ ekstynkcja promieniowania związana z obecnością aerozoli na ogół znacząco maleje z długością fali, aerozole mają stosunkowo mały wpływ na radiancję mierzoną w kanale 3. Ponadto kanał ten jest czuły na zmiany albeda powierzchni i na występowanie chmur. Do wyznaczenia grubości optycznej aerozoli atmosferycznych zostały zastosowane metody odwrotne. Do symulacji obserwacji satelitarnych został wykorzystany model transferu promieniowania 6S (Second Simulation of a Satellite Signal in the Solar Spectrum) (Vermote i in, 1997), oparty na przybliżeniu successive orders of scattering (Liou, 2002). Model 6S został użyty do zdefiniowania skalarnej funkcji kosztu. Funkcja ta została określona przez wartości obserwowane, wyznaczane własności optyczne aerozolu oraz dodatkowe informacje a priori (Rodgers, 2000). Algorytm składa się z trzech części. W pierwszym kroku eliminowanie są piksele zawierające chmury na podstawie zmienności przestrzennej reflektancji na górnej granicy atmosfery w kanale 1,6 žm. W kolejny kroku wykonywana była minimalizacja funkcji kosztu w celu uzyskania wartości reflektancji podłoża. Do estymacji tego parametru zostały użyte obserwacje naziemne grubości optycznej aerozoli pochodzące z pomiarów fotometrem słonecznym oraz pionowe profile ekstynkcji z ceilometru, zarejestrowane w dniu z niską zawartością aerozoli w atmosferze. Zakładając, że reflektancja podłoża dla rozdzielczości przestrzennej SEVIRI zmienia się wolno w czasie, uzyskane rezultaty mogły być użyte do wyznaczenia grubości optycznej w następnych lub poprzednich dniach. Ostatnia część algorytmu jest związana z wyznaczeniem własności optycznych aerozoli atmosferycznych na podstawie minimalizacji odpowiednio zdefiniowanej funkcji kosztu. Opisana metoda została przetestowana na podstawie danych zebranych w kwietniu i w maju 2009 r. Obliczenia przeprowadzone zostały dla pikseli obejmujących fragmenty Puszczy Kampinoskiej. Wstępne rezultaty pokazały dobrą zgodność wyznaczonych i zmierzonych na powierzchni ziemi wartości grubości optycznej. Wartości obliczone różniły się od tych zmierzonych fotometrem słonecznym o ok. 0,025. Słowa kluczowe: aerozole atmosferyczne, grubość optyczna, poprawka

EN

The Spinning Enhanced Visible Infrared Radiometer (SEVIRI) instrument on board Meteosat Second Generation (MSG) offers new capabilities to monitor aerosol loading over land at high temporal and spatial resolution. We propose algorithm to derived aerosol optical properties from synergy of the satellite, sun photometer and ceilometer observations. SEVIRI instrument has three channels that can be useful in aerosol optical properties retrieval: two visible channels (0.6 and 0.8 ěm) and one near infrared channel (1.6 ěm). In order to determine usefulness of each of these channels we carried out tests. It turned out that the 1st channel is the most sensitive for the presence of aerosols, due to relatively low vegetation albedo values in this wavelength. On the contrary, because of rather high albedo of vegetation in the 2nd channel radiation measured at the top of the atmosphere weakly depends on aerosol optical thickness. Since radiation extinction connected with presence of aerosols strongly decrease with wavelength aerosols have relatively small influence on measured radiation in the 3rd channel. Furthermore, this channel is sensitive on changes in albedo of surface and on presence of clouds. Due to above-mentioned reasons we decided to use the radiance measurements in the 1st channel of SEVIRI in retrieval of aerosol properties. In order to retrieve aerosol optical thickness we apply inverse methods. For simulations of satellite observations we use 6S (Second Simulation of a Satellite Signal in the Solar Spectrum) (Vermote et al., 1997) radiative transfer model, based on successive orders of scattering approximations (Liou, 2002). The 6S model is used to define a scalar cost function. This function is defined by observation, retrieved quantities, and a priori information (Rodgers, 2000). Retrieval algorithm consists of three parts. The first step is to remove cloud-contaminated pixels using spatial variability of the top of the atmosphere reflectance at 1.6 ěm. The next step provides surface reflectance based on the cost function minimization. Surface reflectance is the main difficulty in determination of aerosol optical properties over land. To estimate this parameter we use surface observations of aerosol optical thickness from sun photometer and vertical profile of extinction coefficient from ceilometer during a day with low aerosol content in the atmosphere. Assuming that surface reflectance at SEVIRI resolution changes slowly with time we can use previous result to calculate aerosol optical thickness for next or previous days. The last part of algorithm is related to aerosol optical properties estimation based on minimization of the respectively defined cost function. Described method has been tested for data collected in April and May 2009. Preliminary results were obtained for pixels located in the Kampinos Forest, a large forest complex located near to Warsaw in Poland. We found good consistency between the retrieved and measured at the surface the aerosol optical thickness. The calculated values differ from those measured by sun photometer by 0.025.

11

Obserwacje pyłu wulkanicznego nad Polską w kwietniu 2010 roku

Markowicz K.M., Zawadzka O., Stachlewska I.S.

Przegląd Geofizyczny

|

2010

|

Z. 3-4

119-143

PL

Celem pracy jest analiza napływu pyłu wulkanicznego nad obszar Polski w połowie kwietnia 2010 r. Wybuch wulkanu Eyjafjoll na Islandii 14 kwietnia spowodował emisję pyłów i gazów do atmosfery, które przesuwały się w kierunku zachodniej i środkowej części Europy. Analiza trajektorii wstecznych pokazała, że pył wulkaniczny pojawił się nad Polską 16 kwietnia. Potwierdziły to obrazy satelitarne wykonane z kompozycji barwnej kanałów w obszarze widzialnym, środkowej oraz dalekiej podczerwieni. Badania własności optycznych pyłów wulkanicznych przeprowadzono w Laboratorium Transferu Radiacyjnego Instytutu Geofizyki UW w Warszawie oraz na Stacji Transferu Radiacyjnego SolarAOT w Strzyżowie na Podkarpaciu. Pomiary prowadzone przy użyciu ceilometru pokazały występowanie aerozolu wulkanicznego w postaci 2-3 warstw do wysokości ok. 5 km nad powierzchnią ziemi. Wyznaczony na podstawie tych pomiarów współczynnik ekstynkcji aerozolu wynosił maksymalnie 0,02-0,03 km-1 (nad ranem 17 kwietnia) dla długości fali 1064 nm. Na ogół jednak przyjmował on znacznie niższe wartości. Obliczona na podstawie profilu ekstynkcji grubość optyczna pyłu wulkanicznego była również niska. Jedynie nad ranem 17 kwietnia osiągała wartości 0,03 w 1064 nm. Niewielkie zawartości pyłu wulkanicznego w pionowej kolumnie atmosfery potwierdzają również pomiary fotometrami słonecznymi w Warszawie i Strzyżowie. W okresie od 17 do 18 kwietnia notowano małe wartość całkowitej grubość optycznej aerozolu, mieszczące się w przedziale 0,11-0,16 (dla 500 nm), podczas gdy średnia klimatyczna wartość grubość optycznej aerozolu w kwietniu wynosi ok. 0,25.

EN

Optical properties of a volcanic aerosol obtained by direct observations from Radiation Transfer Observatory at the Institute of Geophysics University of Warsaw and Aerosol and Radiation Observatory SolarAOT in Strzyżów (south eastern part of Poland) together with Meteosat Second Generation observations are discussed. Aerosol optical properties measured by the Multi-Filter Rotating Shadowband Radiometer (Model MFR-7), Microtops sun photometer, and CHM-15K ceilometer between 14 and 23 April 2010 are investigated . Back-trajectories calculated for 16 and 17 April show advection of air masses from Iceland in the lower and the middle troposphere. Satellite observations performed by the Spinning Enhanced Visible and Infrared Imager (SEVIRI) instrument onboard of the MSG2 confirmed ash over Poland. Unfortunately, cloudy conditions during this day prevented remote observations of the atmosphere's optical properties from the ground. However, surface observations performed on 17 April by the ceilometer indicate volcanic ash layers. At around midnight first ash layer appeared at 5 km. One hour later the second layer between 3 and 4 km was observed. An aerosol layer between 0.5 and 2 km was also measured, however it is difficult to determine the type of remotely sensed particles. After sunset very weak ash clouds were recorded between top of the boundary layer and 4 km. During the day those ash layers were not measured, probably due to a poor signal to noise ratio of the ceilometer's signal. Extinction coefficient for volcanic ash was estimated as 0.02-0.03 km-1 and aero-sol optical thickness was calculated about 0.03 at 1064 nm. Sun photometers' observations at both stations show small total aerosol optical thickness which varies between 0.11 and 0.16 (at 500 nm) during 17 and 18 April 2010. However, the mean aerosol optical thickness for April is about 0.25.

12

Structure of atmospheric aerosol in Upper Silesia (Poland) - contribution of PM2.5 to PM10 in Zabrze, Katowice and Częstochowa in 2005-2007

Klejnowski K., Rogula-Kozłowska W., Krasa A.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 2

3-13

EN

The PM2.5/PM 10 ratio expresses the anthropogenic share in atmospheric dust. Very high values of this ratio, i.e. high contribution of PM2.5 to PM 10, have occurred recently in atmospheric air within Europcan industrialized areas. The paper compiles results of three year pair wise measuring of concentrations of PM2.5 and PM2.5-10 and compares shares of PM2.5 in P'M 10 al three urban background sites in Upper Silesia Poland downs of Zabrze, Katowice and Częstochowa). At all the three locations, the PM2.5/PMI0 ratio of daily concentrations of dust only occasionally differed considerably from the PM2.5/PM10 ratios for the seasonal and yearly concentrations that, in turn, did not differ from the PM2.5/PMI0 ratios at urban sites in Europe.

PL

Stosunek PM2.5/PMI0 jest wskaźnikiem udziału pyłu pochodzenia antropogenicznego w zanieczyszczonym pyłem powietrzu na danym obszarze. Przeprowadzone w ostatnich lalach badania w terenach silnie zurbanizowanych pokazują bardzo wysoki udział PM2,5 w I'M 10. Celem pracy jest zestawienie otrzymanych na przestrzeni trzech lat wyników jednoczesnych pomiarów PM2.5 i PM2.5-10 i porównanie udziałów PM2.5 w PM10 w trzech różnych punktach charakterystycznych dla tła miejskiego na Górnym Śląsku (Zabrze, Katowice, Częstochowa). Wyniki pomiarów prowadzonych w Częstochowie, Zabrzu i Katowicach są reprezentatywne dla obszarów tła miejskiego aglomeracji. W okresie badań stosunek PM2.5/PM1O w badanych miejscach niekiedy przyjmował pojedyncze wartości znacznie odbiegające od średnich, generalnie jednak wartości średnie nie odbiegają od średniego notowanego stosunku tych frakcji w aglomeracjach miejskich Europy.

13

Measurements of aerosol size distribution in urban areas of Upper Silesia

Skubacz K.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 4

23-34

EN

Deposition of aerosols in the respiratory tracts depends on their size distribution. Investigation of such distribution has therefore great meaning for appropriate assessment of risk caused by hazardous pollutants that appear in environment both as a result of human activities like industry, emission from motor vehicles, municipal emission due to house furnaces and natural phenomena. The results of screening measurements of size distribution performed in several places located on highly populated areas in Upper Silesia, Poland are described in this paper. The applied equipment makes it possible to cover the range from several nanometers up to 20 žm, practically all particles that belong to the respirable class. Obtained results prove that a lot of particles having a size of the order of submicrons are produced close to high density traffic roads. This concentration strongly changed in time.

PL

Depozycją aerozoli w układzie oddechowym zależy od rozkładu ziarnowego aerozoli. Badanie rozkładu ma zatem duże znaczenie dla właściwej oceny zagrożenia spowodowanego przez szkodliwe substancje pojawiające się w środowisku bądź to w następstwie ludzkiej aktywności takiej jak produkcja przemysłowa, komunikacja i paleniska domowe bądź też w wyniku naturalnych procesów. W pracy opisano i oceniono wyniki pilotażowych pomiarów rozkładów ziarnowych aerozoli wykonanych w kilku miejscach zlokalizowanych na terenach zurbanizowanych. Zastosowana aparatura pomiarowa umożliwiała wykonanie badań rozkładów ziarnowych w szerokim zakresie od kilku nanometrów do 20 žm obejmującym praktycznie całą frakcję cząstek respirabilnych. Uzyskane rezultaty wskazują, że w miejscach położonych blisko dróg o dużym natężeniu ruchu pojawiają się duże liczny nanometrowych aerozoli, których liczba ulega w czasie dużym wahaniom

14

Concentration level and surface chemical composition of urban airborne particles near crossroads in Zabrze, Poland

Rogula W., Pastuszka J.S., Talik E.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2007

|

Vol. 33, no. 2

23-34

EN

The paper presents results of investigations carried out in 2005 at six crossroads in Zabrze. The investigations comprised determinations of vehicular traffic intensity, observations of meteorological conditions and, as a main subject, determinations of concentrations of PM2.5 and PM10 at all observed sites. Structure of ambient aerosol in the vicinity of crossroads was compared with the structure of aerosol at a reference measuring point, located beyond effects of vehicular traffic, by determining a share of PM2.5 in PM10 for each site. At a selected crossroad the measurements lasted 11 days and the sampled dust was analyzed for chemical composition of surface of its particles with the use of the X-ray photoelectron spectroscopy (XPS). Both the most abundant and trace elements in the surface layer of dust sampled at the crossroads were identified.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań prowadzonych w 2005 r. przy sześciu skrzyżowaniach w Zabrzu. Pomiary dotyczyły określenia natężenia ruchu na skrzyżowaniach, obserwacji parametrów meteorologicznych i przede wszystkim wyznaczenia stężeń pyłu PM2,5 i PM10 we wszystkich badanych punktach. Porównano strukturę aerozolu w okolicy skrzyżowań ze strukturą aerozolu w punkcie odniesienia oddalonym od wpływu komunikacji poprzez wyliczenie udziału PM2,5 w PM10 w każdym punkcie. W jednym z punktów pomiarowych pomiary prowadzono kilkanaście dni, a pobrane próby PM 10 poddano analizie składu chemicznego powierzchniowej warstwy pyłu metodą XPS. Zidentyfikowane zostały główne oraz występujące w śladowych ilościach pierwiastki na powierzchni pyłu pobranego przy skrzyżowaniu.

15

Chemical composition of surface layer of PM1, PMl-2.5,PM2.5-10 [commun.]

Klejnowski K., Talik E., Pastuszka J., Rogula W., Krasa A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2007

|

Vol. 33, no. 3

89-95

EN

The paper presents results of application of the X-ray photoelectron spectroscopy (XPS) to investigations of external layer of particles of PM1, PMI-2.5, PM2.5-10, the three fractions of suspended dust. The dust was sampled with the use of a Dekati PM-10 impactor within premises of the Institute of Environmental Engineering of the Polish Academy of Sciences in Zabrze, and physicochemical analyzed in the Institute of Physics of the University of Silesia. Carbon was shown to be the chief component of the investigated dust particles. Its relative content in particle surface grows with decreasing aerodynamic diameter of particles.

PL

W pracy przedstawiono wyniki zastosowania metody spektroskopii fotoelektronów wzbudzanych promieniami rentgenowskimi (XPS) do badania składu zewnętrznej warstwy pyłu zawieszonego rozdzielonego na frakcje PM1; PMl-2,5; PM2.5-10. Próby pyłu pobrano impaktorem Dekati PM-10 na terenie Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu, a badania fizykochemiczne przeprowadzono w Instytucie Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Śląskiego. Badania XPS wykazały, że węgiel był głównym komponentem badanych cząstek aerozolu, a jego względna zawartość w powierzchniowej warstwie wzrasta wraz ze zmniejszaniem się rozmiaru cząstki.

16

Determination of trace elements in classroom aerosols [communication]

Połednik B., Węgrzynek D.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2005

|

Vol. 31, no. 2

113--120

EN

The nature and concentration of aerosol particles affect the classroom indoor air quality and have a significant impact on children's and youth's health. The results of investigation of trace elements concentrations, grain size and mineral distribution of aerosol particles and precipitation inside one of the classrooms in Lublin University of Technology have been presented. They were compared with the results of investigation of outdoor aerosols and precipitation. A significant difference between the indoor and outdoor particulate matter was shown. The indoor aerosols contained more Ca and K, while Fe and Pb predominated in outdoor aerosols. The attempt to identify sources of pollution in the classroom indoor air was undertaken on the basis of these results. It was emphasized that quantitative data from studies of aerosol particles in classrooms could play an important role in determination of students' exposure to specific contaminants connected with inhaled aerosols. Utility of such investigations for activities which eliminate sources of hazardous aerosols in schools was also pointed out.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badania zawartości pierwiastków śladowych, składu ziarnowego i mineralnego cząstek aerozolowych i cząstek osiadłego pyłu w jednej z sal ćwiczeniowych Politechniki Lubelskiej. Porównano je z wynikami takich samych badań dla cząstek aerozolowych i osiadłego pyłu na zewnątrz budynku. Porównanie to wykazało znaczące różnice w jakości i zawartości części stałych w powietrzu wewnętrznym i zewnętrznym. Cząstki aerozolowe wewnątrz pomieszczenia zawierały więcej Ca i K, natomiast na zewnątrz budynku zawierały więcej Fe i Pb. Na podstawie uzyskanych danych podjęto próbę identyfikacji źródeł aerozolowych skażeń powietrza wewnątrz sali. Zwrócono uwagę na znaczenie badań cząstek aerozolowych przy ocenie ekspozycji studentów (uczniów) na określone, specyficzne skażenia znajdujące się we wdychanym przez nich powietrzu. Wskazano również na użyteczność takich badań dla działań mających na celu eliminację źródeł niebezpiecznych, aerozolowych skażeń w szkołach.

17

Anthropogenic aerosols over the coastal zone of the Gdańsk Basin

Lewandowska A., Falkowska L.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2005

|

Vol. 31, no. 3

15--24

EN

Concentrations of ionic components of aerosols and gaseous components of air in the coastal zone of the Southern Baltic were determined. In aerosols over the seawater sulphates of marine origin were always found, however, they were not related to the marine salt. Their role as condensation nuclei in clouds is emphasized with the particular focus on scatter of solar radiation behind the atmosphere. In May 2003, in the atmosphere over Gdynia, no ammonium sulphate was detected and ammonium nitrate was found to be responsible for the reflection of the solar radiation. At the same time when aerosols over the Gulf of Gdańsk were poor with ammonium nitrate the backscatter of light was made essentially by ammonium sulphate. Because of high Rh of the air over both stations aerosol was likely to be supersaturated with water vapor. Both ammonium salts were, in turn, observed over Sopot in August with the NH4NO3 / (NH4),2SO4 ratio equal to 1:3. The relative air humidity was above crystallization point. The aerosol was wet and considered to be responsible for the backscattering of the solar radiation.

PL

W strefie brzegowej południowego Bałtyku i nad otwartym morzem zmierzono stężenia jonowych składników aerozoli oraz gazowych składników powietrza. W atmosferze nadmorskiej w aerozolach obecne były zawsze siarczany morskiego pochodzenia, niezwiązane z solą morską (nssSO4), które jako jądra kondensacji w chmurach odbijają promieniowanie słoneczne poza atmosferę. W maju 2003 w atmosferze nad Gdynią nic obserwowano siarczanu amonu w aerozolach, a za odbijanie światła odpowiedzialny był azotan amonu. W tym samym czasie, gdy w aerozolach nad Głębią Gdańską nie było azotanu amonu rolę tę pełnił siarczan amonu. Ze względu na wysoką wilgotność powietrza nad obiema stacjami aerozol był przesycony parą wodną. Nad Sopotem, w sierpniu 2003 roku obserwowano obie sole amonowe, a stosunek NH4NO3 / (NH4),2SO4 wynosił 1:3. Wilgotność względna powietrza atmosferycznego była wówczas powyżej punktu krystalizacji, aerozol był "mokry" i odpowiadał za odbijanie promieniowania słonecznego.

18

Modelowanie heterogenicznych reakcji związków organicznych w atmosferze

Isidorov V., Jaroszyńska J.

Wiadomości Chemiczne

|

1998

|

[Z] 52, 7-8

569-586

EN

Any organic substances emitted from various sources into the oxygen-containing atmosphere are subjected to oxidation in sunlight-initiated reactions. The role of various processes in the sinks is different and inconstant because it depends not only on the physico-chemical properties of specific compounds but also on varying environmental conditions, solar radiation level, the content of anthropogenic pollutants and dust in the atmosphere, aerosol particles composition, etc. [1-3]. A fundamental property of the Earth's atmosphere is its heterogeneity. Billions of tons of continuosly renewed, finely dispersed material of tremendous surface and excess free energy are annually emitted into it. Aerosol particles formed during weathering of the Earth's crust mainly consist of minerals based on silica (pyroxene, epidote, mica, quartz, etc.) as well as apatite, magnetite, ilmenite, etc. [13-15]. The particles of NaCl and KCl in the sea aerosol contain as inclusion in the crystalline lattice the atoms of many metals (Fe, Mn, Cr, Cu, Ti, Zn, etc.) [9]. This composition of the main components of natural aerosol ensures the appearance of impurity conductivity upon irradiation with light in the near UV or even in the visible spectral regions (Tab.3). As a results of irradiation, various active centres (free radicals and ions) are formed on the particles, thus ensuring the possibility of photochemosorption of volatile components [16-21]. Therefore, there is no doubt that the surface of solid particles of atmospheric aerosol should serve as an arena on which various chemical transformations with the participation of sorbed components take place (Tab. 5). The results of laboratory investigations of the oxidation of isoprene, monoterpenes [43-45, 47], aromatic hydrocarbons [36, 44-46, 48, 50-52] and halocarbons [27, 28, 30] on particles of metal oxides, desert sand, volcanic ash, sea salt, and calcium carbonate are reported. The only gaseous oxidation product was CO2, however, a broad spectrum of intermediates is detected on the particle surface. The values of rate constants for heterogeneous oxidation of different organic compounds indicate that these reactions can compete with gas-phase oxidation and, hence, deserve attention as a possible sink of Corg in the atmosphere [48, 58-60].