Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Klasyfikacja geologiczno-inżynierska i możliwości surowcowego wykorzystania skał trudnourabialnych ze złoża węgla brunatnego Bełchatów

Hycnar E., Jończyk M. W., Ratajczak T.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2018

|

nr 106

39--52

PL

Trzeciorzędową formację brunatnowęglową w Bełchatowie, obok węgla, budują skały plastyczne, słabo zwięzłe oraz luźne. Ze względu na swoje parametry fizyko-mechaniczne nie stwarzają problemów eksploatacyjnych. Miejscami w ich obrębie pojawiają się odmiany skał o odmiennym charakterze litologicznym i właściwościach fizyko-mechanicznych, powodujących trudności podczas urabiania skał nadkładu. Zalicza się do nich wapienie mezozoiczne, piaskowce i zlepieńce trzeciorzędowe oraz czwartorzędowe żelaziste skały okruchowe. W artykule dokonano charakterystyki litologicznej oraz podano wartości podstawowych parametrów fizyko-mechanicznych tych skał. Są one podstawą klasyfikacji geologiczno-inżynierskiej oraz decydują o ich trudnourabialności. Omówiono również możliwości ich surowcowego wykorzystania.

EN

The Tertiary lignite formations in the Bełchatów deposit, along with coal, are built of plastic, weakly compact and loose rocks. Their physical and mechanical parameters, don’t pose operational problems. However, varieties of a different lithological character and physical-mechanical properties rocks, causing difficulties when mining the overburden rocks, appear within them. These include: Mesozoic limestones, Tertiary sandstones and conglomerates, as well as Quaternary iron feldspar rocks. The article features a lithological characterization as well as values of basic physico-mechanical parameters. They form the basis of the geological engineering classification and decide about their difficult workability. The possibilities of their raw material utilization were also discussed.

2

Ocena przydatności wapieni z rowu Kleszczowa (złoże węgla brunatnego Bełchatów – pole Szczerców) jako potencjalnych sorbentów SO2 stosowanych w energetyce – problemy dokumentowania geologicznego

Hycnar E., Mucha J., Ratajczak T., Wasilewska-Błaszczyk M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

311--319

PL

Występujące w zboczach rowu Kleszczowa wapienie wieku jurajskiego są jedną z najważniejszych kopalin towarzyszących w złożu węgla brunatnego Bełchatów. W ostatnich latach zaistniała potrzeba rozpoznania ich przydatności jako sorbentów SO2. Podczas ich dokumentowania napotkano wiele trudności. Wapienie charakteryzują się znaczną zmiennością litologiczną, są to skały zarówno odznaczające się wysoką twardością i zwięzłością, jak i słabo zwięzłe czy nawet pylaste. W ich partiach stropowych występują procesy krasowe, a niżej położone są z kolei objęte wtórnymi procesami mineralizacyjnymi, spośród których najsilniej jest zaawansowany proces silifikacji. Widoczne są również efekty innych procesów przeobrażeniowych, takich jak: kompakcja, cementacja, procesy rozpuszczania i rekrystalizacji kalcytu, które przyczyniły się do znacznego urozmaicenia składu mineralnego i chemicznego wapieni, zróżnicowania parametrów fizykochemicznych i fizykomechanicznych określających ich przydatność do gospodarczego wykorzystania jako sorbentów SO2. Inne problemy związane z dokumentowaniem wapieni w złożu Bełchatów są związane z ich mniejszym znaczeniem w porównaniu z kopaliną główną, co powoduje, że ich rozpoznanie jest skromne, cechuje się większym interwałem poziomym otworów wiertniczych, zdecydowanie większymi i silnie zróżnicowanymi długościami próbek pobranych z rdzeni wiertniczych. Na obecnym etapie rozpoznania kopaliny towarzyszącej możliwe jest jedynie wstępne oszacowanie zasobów wapieni jako potencjalnych sorbentów SO2. Doprecyzowanie oszacowań będzie możliwe po skonstruowaniu modelu 3D parametrów kryterialnych oraz opracowaniu scenariusza eksploatacji.

EN

Jurassic limestones of the Kleszczów Graben are among the most important accompanying raw materials in the Bełchatów lignite deposit. In recent years, there has been a need to recognize their suitability as SO2 sorbents for use in the energy industry. The limestones are characterized by high lithological variability. They show both high hardness and compactness, and are weakly concise or even silty. At the top parts, they are subjected to karst processes. The lower parts are affected by secondary mineralization processes, among which the silicification process is most advanced. The effects of other transformation processes, such as compaction, cementation, dissolution and recrystallization of calcite are also visible. These processes contributed to a significant diversification of the mineral and chemical composition of limestone, and differentiation of physico-chemical and physical-mechanical parameters responsible for assessing the suitability for their commercial use as a raw material for the production of SO2 sorbents. Other problems associated with documenting the limestones in the Bełchatów deposit are related to their lesser importance compared to the main mineral. Its degree of exploration is low, characterized by a lower density of exploratory boreholes and significantly longer average lengths of samples collected from drill cores. At the present stage of the accompanying mineral exploration, only a preliminary estimation of limestone resources as potential SO2 sorbents is possible. The precise estimation will be possible after constructing a 3D model of criterion parameters and developing an extraction scenario.

3

Kopaliny towarzyszące ze złóż węgla brunatnego znaczącym źródłem surowców mineralnych

Ratajczak T., Uberman R.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 100

205--220

PL

W artykule, w syntetycznym ujęciu, scharakteryzowano występujące w polskich złożach węgla brunatnego utwory geologiczne posiadające właściwości surowcowe, czyli kopaliny towarzyszące, podając ich lokalizację, charakterystyki jakościowe, szacunkowe zasoby i możliwości zastosowań. Zwrócono też uwagę na przydatność gospodarczą np. w robotach infrastrukturalnych i dla rekultywacji wielu utworów geologicznych występujących w nadkładzie, kwalifikowanych jako tzw. masy ziemne lub skalne. Wykazano przyczyny niezadawalającego dotychczas stopnia wykorzystania kopalin towarzyszących. Opisano stosowane w kopalniach sposoby eksploatacji i przeróbki kopalin towarzyszących, a także obowiązujące w Polsce podstawy prawne dla wydobywania tych kopalin oraz uwarunkowania ekonomiczno-finansowe. Zaakcentowano potrzebę zabezpieczenia wydobywanych, a nie wykorzystanych kopalin towarzyszących przez budowę złóż antropogenicznych. Działalność ta wymaga przede wszystkim uregulowania statusu prawnego tych złóż oraz opracowania i stosowania systemu ekonomiczno-finansowego, stymulującego gospodarkę tymi kopalinami. W podsumowaniu wypunktowano niezbędne działania dla zwiększenia stopnia wykorzystania kopalin towarzyszących i ich udziału w bilansie surowców mineralnych kraju.

EN

The article characterizes geological formations occurring in the Polish lignite deposits having the characteristics of raw materials, i.e. accompanying minerals, giving their location, quality characteristics, estimated resources and potential applications. Attention has also been paid to the economic suitability, e.g. in infrastructure works and for the reclamation of many geological formations found in the overburden, classified as so-called earth or rock mass. There are also raw materials of sorption properties representing a huge potential source of minerals valuable for the economy and environmental protection. This refers to e.g.: beidellite clays from Bełchatów, Poznań clays from the region of Konin and Adamów, lacustrine chalk from Bełchatów, as well as Mesozoic limestone from the lignite bedding in Bełchatów. The reasons for the unsatisfactory use of accompanying minerals have been given. The authors described the methods used in the mining operation and processing of associated minerals, also applicable in Poland, as the legal basis for the extraction of these minerals and the economic and financial conditions. They stressed the need to protect mined not associated minerals used by the construction of anthropogenic deposits. This activity primarily requires regulating the legal status of these deposits and the development and application of an economic and financial system that stimulates the economy of these minerals. In summary, the necessary actions were taken to increase the use of the accompanying minerals and their contribution to the balance of mineral resources in the country.

4

Kopaliny towarzyszące w złożu węgla brunatnego Legnica

Ratajczak T., Hycnar E.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 100

193--204

PL

Złoże Legnica należy do jednego z najbardziej perspektywicznych w kontekście przyszłej eksploatacji węgla brunatnego. Jego wydobycie będzie nierozerwalnie związane ze zdejmowaniem skał nadkładu. Kubatura nadkładu w przypadku tego złoża jest wyjątkowo duża, a część tworzących go skał, z uwagi na wykazywane właściwości surowcowe, może być zaliczana do kopalin towarzyszących. Stan rozpoznania surowcowego skał nadkładu w złożu węgla brunatnego Legnica jest niewystarczający. Jak dotąd nie były one obiektem szczegółowych i kompleksowych badań mogących wykazać ich przydatność. W artykule dokonano podsumowania stanu wiedzy na ten temat. Informacje dotyczące właściwości surowcowych tych utworów będą stanowić jedno z zasadniczych kryteriów decydujących o traktowaniu ich jako kopaliny towarzyszące. Do kopalin towarzyszących powinny zostać zaliczone: piaski i żwiry czwartorzędowe oraz gliny zwałowe, a także piaski i iły trzeciorzędowe. Za szczególnie przydatne surowcowo należy uznać iły trzeciorzędowe (poznańskie). Występują one w dwu odmianach kolorystycznych – zielonkawo-niebieskiej i płomienistej. Pierwsze z nich (zielonkawo-niebieskie), ze względu na skład fazowy substancji ilastej, należy zaliczyć do odmian illitowo-kolinitowo-smektytowych, drugie (płomieniste) – do odmian kaolinitowo-illitowo-smektytowych. Stanowią one wartościowy surowiec do produkcji materiałów budowlanych. Z uwagi na charakter asocjacji minerałów ilastych (w szczególności obecność montmorillonitu) stanowią potencjalne sorbenty mineralne. Wykazują również przydatność do budowy przesłon hydroizolacyjnych. Piaski i żwiry czwartorzędowe zalegające w nadkładzie złoże Legnica są zróżnicowane surowcowo. Większość z nich stanowi surowiec przydatny dla przemysłu budowlanego. Gliny zwałowe mogą znaleźć zastosowanie jako składnik mieszanek ceramicznych. Piaski trzeciorzędowe można wykorzystać jako materiał podsadzkowy. Stan rozpoznania surowcowego skał nadkładu w złożu węgla brunatnego Legnica jest niewystarczający. Jak dotąd nie były one obiektem szczegółowych i kompleksowych badań mogących wykazać ich przydatność. Kopaliny towarzyszące zalegające w złożu Legnica, powinny być selektywnie eksploatowane i składowane. Utworzenie złóż antropogenicznych gromadzących te kopaliny, zapewni możliwość ich wykorzystania przez kolejne dziesięciolecia po zakończeniu eksploatacji.

EN

The Legnica deposit is one of the most prospective in the context of future lignite mining. Its extraction will be inseparable from the removal of the rocks of the overburden, the volume of which is very large. Due to the raw material properties, some of the rocks can be classified as accompanying minerals. The raw material identification of overburden sediments in the Legnica lignite deposit is insufficient. So far, they haven’t been the subject of detailed and comprehensive research to prove their usefulness. The article was a summary of the knowledge on this subject. The following should be included in the accompanying minerals: Quaternary sands and gravels, tertiary sands and clays (Poznan clays). They are present in two colour variants in the Legnica deposit - and fiery. The mineral composition of greenish-blue clays allows them to be included in illite-kaolinite- smectite varieties, in turn fiery clays as kaolinite-illite-smectite varieties. The tertiary clays are a very useful raw material for the production of building materials. In addition, they are potential mineral sorbents due to the nature of the association of clay minerals (occurrence of montmorillonite). They also show suitability for building waterproofing barriers. Quaternary gravels and sands, developed in the overburden Legnica deposit are differentiated raw materials. Some of them are raw materials for the construction industry. The glacial tills can be used as a component of ceramic mixtures. Tertiary sands can be used as a proppant material. The information on the raw material properties of these sediments will be one of the essential criteria for their treatment as accompanying minerals. Minerals accompanying those developed in the Legnica deposit should be exploited and deposited selectively. The creation of anthropogenic deposits accumulating these minerals will provide the possibility of their use for decades after the termination of operation.

5

Zagospodarowanie kopaliny towarzyszącej na przykładzie eksploatacji złoża piasku podsadzkowego „Pustynia Błędowska – blok IV”

Bednarczyk S.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

147--154

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z procedurą prawną i dokumentacyjną projektowania eksploatacji i wydobycia dolomitu triasowego jako kopaliny towarzyszącej w złożu piasku podsadzkowego „Pustynia Błędowska – blok IV”. Działalność gospodarczą w tym zakresie prowadzi zakład górniczy Kopalnia Piasku „Szczakowa” w Jaworznie, wchodzący w skład grupy kapitałowej DB Schenker Rail Polska S.A. z siedzibą w Zabrzu. Praca stanowi podsumowanie dotychczasowej działalności i doświadczeń przedsiębiorcy oraz kierownictwa zakładu górniczego w zakresie procedur prawnych związanych z uzyskaniem wymaganych zezwoleń i decyzji administracyjnych, które umożliwiają podjęcie wydobycia kopaliny towarzyszącej w trakcie wieloletniego już prowadzenia eksploatacji kopaliny głównej. Zwrócono tutaj szczególną uwagę na wzajemne powiązanie poszczególnych etapów proceduralnych oraz ich wpływ na całokształt projektowanego przedsięwzięcia.

EN

This paper shows an overview of the legal procedure connected with specification and planning of exploration of trias dolomite as the accompanying mineral resources of filling sand deposit “Pustynia Błędowska – block IV ”. In this scope, the economic activity is conducted by mining business in “Szczakowa” mine in Jaworzno, which belongs to the capital group of DB Schenker Rail Polska Co. The paper presents the state of mining activity and the experience of the entrepreneur and management of a mining plant in respect of legal procedures for acquiring the mining permissions and licences enabling sand exploitation. Special attention was paid to the interrelation between particular procedural stages and their influence on the whole project.

6

Analiza możliwości kompleksowego zagospodarowania zasobów złoża węgla brunatnego Gubin, kopalin towarzyszących oraz odpadowych surowców mineralnych

Naworyta W.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2013

|

nr 150 (30)

112--123

PL

Przeanalizowano możliwość zagospodarowania kopalin towarzyszących ze złoża węgla brunatnego Gubin. Jako tło przedstawiono praktykę i doświadczenia w tej dziedzinie w polskich kopalniach węgla brunatnego. Omówiono potrzebę zagospodarowania ubocznych produktów spalania węgla. Przedstawiono problem gospodarki wodami z odwodnienia górotworu. Podkreślono konieczność zastosowania rachunku ekonomicznego przy podejmowaniu decyzji o eksploatacji kopalin towarzyszących. W podsumowaniu zwrócono uwagę na korzyści gospodarcze oraz dodatkowe miejsca pracy związane z racjonalnym i kompleksowym zagospodarowaniem złoża.

EN

Possibility of utilization of accompanying minerals of Gubin lignite deposit has been analyzed. The practice in Polish lignite mines and experiences in that field has been presented as the background. The necessity of utilization of waste raw materials from lignite power plant was discussed. The problems of water utilization from dewatering system were shown. The importance of cost-benefit analysis in the decision about selective exploitation of accompanying minerals was stressed. In conclusion, attention was paid to the economic benefits and new jobs connected to rational and complex utilization of a lignite deposit.

7

Korzyści makro- i mikroekonomiczne z wykorzystania kopalin towarzyszących i odpadów wydobywczych w górnictwie węgla brunatnego

Kulczycka J., Uberman R., Naworyta W.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 83

107-119

PL

W artykule omówiono obecny stan wykorzystania kopalin towarzyszących i odpadów wydobywczych w kopalniach węgla brunatnego. Podkreślono znaczenie tych surowców mineralnych w krajowym bilansie surowcowym. Wykazano ewidentne korzyści ekonomiczne, a także inne pozaekonomiczne z wykorzystania tej grupy surowcowej. Scharakteryzowano sposoby oceny opłacalności ekonomicznej zagospodarowania kopalin towarzyszących i innych utworów geologicznych o wartościach użytkowych. Wycenę opłacalności i propozycje rozwiązań dokonano dla trzech scenariuszy: - pierwszy cechuje się wydobywaniem i sprzedażą na bieżąco surowca bez przeróbki, co najwyżej z krótkotrwałym przetrzymywaniem na składowisku buforowym; - drugi polega na wydobywaniu i sprzedaży na bieżąco surowca, a nadwyżki gromadzone są na składowisku (budowa złoża antropogenicznego) jako "magazynie" surowca na przyszłość; - trzeci charakteryzuje się wydobywaniem i sprzedażą surowców na bieżąco, część wydobytych kopalin towarzyszących podlega przeróbce i sprzedawana jest w postaci produktów, a nadwyżki gromadzone są na składowiskach jako złoża antropogeniczne. Ponadto podano sposoby wyceny wartości zgromadzonych w złożach antropogenicznych kopalin towarzyszących. Zwrócono uwagę na potrzebę modyfikacji przepisów prawa oraz wprowadzenia systemu zachęt finansowych dla zintensyfikowania stopnia wykorzystania potencjalnie dużej bazy kopalin towarzyszących.

EN

This paper presents the current usage of accompanying minerals and mining wastes in lignite mines. It stresses their role and importance in national minerals commodities management. The examination shows the economic and non-economic benefits of the use of these minerals, as well as the economic viability for the development of accompanying minerals and other rocks having utility value. Valuation and proposed solutions have been presented for three scenarios: - first - extraction (without processing) and sale of accompanying minerals on an ongoing basis without storage, only buffer storage; - second - extraction and sale of accompanying minerals on an ongoing basis while the surplus is collected and stored (construction of anthropogenic deposits) as a "stock" material for the future; - third - extraction and sale of accompanying minerals on an ongoing basis, with some portion of the minerals further processed and sold in the form of products while the excess is stored as anthropogenic deposits. Moreover, the paper outlines the method of valuation for accompanying mineral commodities collected and stored in anthropogenic deposits. Attention has been drawn to the need for changes in the legal and regulatory environment and the introduction of financial incentives to intensify the utilization of this potentially large base of accompanying minerals.

8

Kopaliny towarzyszące i mineralne surowce odpadowe ze złóż kopalin węglanowych jako potencjalna baza surowców do produkcji sorbentów SO2

Hycnar E., Wisła-Walsh E., Ratajczak T.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 83

37-49

PL

W pracy przedstawiono ocenę właściwości sorpcyjnych kopalin towarzyszących, będących wapieniami i odpadów mineralnych, pochodzących z przeróbki wapieni, dolomitu i magnezytu. Wykazano, że wwarunkach krajowych za potencjalne surowce do produkcji sorbentów wapniowych można uważać kopaliny towarzyszące i mineralne surowce odpadowe powstające na etapie eksploatacji i przeróbki kopalin, w tym również te zgromadzone na hałdach. Wykazano, że nie istnieje prosta zależność pomiędzy wielkością sorpcji a zawartością CaCO3 w sorbencie czy jego powierzchnią właściwą. Ustalono, że właściwości sorpcyjne są determinowane przede wszystkim przez zdolność do odpowiednio szybkiej kalcynacji wraz z wytworzeniem grupy porów rzędu 0,1-2,0 mikro/m.

EN

This paper presents an evaluation of the sorption properties of limestones being accompanying mineral in porphyry deposit and mineral wastes resulting from the processing of limestone, dolomite, and magnesite. It shows that raw materials for calcium sorbents' production may be found in accompanying minerals and mineral wastes generated during exploitation and/or mineral processing, including those collected in dumps. It was demonstrated that there is no simple relationship between the sorption capacity of the sorbent and both CaCO3 content and the surface area of such raw materials. It was established that the sorption properties are mainly determined by the sorbent's rapid calcination ability with the creation of pore groups in the range of 0.1-2.0 micro/m.

9

Złoże porfiru w Zalasie - problem kopalin towarzyszących nadal aktualny?

Hycnar E., Ratajczak T., Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2012

|

R. 53, nr 1-2

9-14

PL

Skały nadkładu porfirów w Zalasie są urozmaicone litologicznie. Stanowią je zróżnicowane petrograficznie utwory węglanowe (wapienie i margle), piaskowce, piaski, lessy. Niektóre z tych odmian od momentu udokumentowania złoża stanowiły przedmiot zainteresowania surowcowego. Próbowano je wykorzystywać jako kopaliny użyteczne mogące mieć zastosowanie w przemyśle cementowym, rolnictwie czy do wytwarzania kruszyw. W efekcie tego uzyskały miano kopalin towarzyszących. Jednak brak zainteresowania ze strony potencjalnych użytkowników spowodował, że w 2000 roku status ten utraciły. Do problematyki tej ponownie powrócono. Przeprowadzono badania zmierzające do wykazania możliwości ich wykorzystania w charakterze sorbentów służących oczyszczaniu gazów poelektrownianych z połączeń SO2 w technologiach fluidalnego spalania węgla. Dały one pozytywny rezultat. Okazało się, że jurajskie wapienie z Zalasu nadają się do wytwarzania mączki wapiennej.

EN

The cover of porphyry "Zalas" deposits contains diverse rocks: limestones and marls, sands, loesses. of these rocks been the subject of interest the Zalas deposit was documented. Since the cover rocks were applied in the cement industry agriculture and the production of aggregates they were called associated minerals. In 2000 due lack to of demand they were not used in the industries. At the present time the interest in this material has returned. The limestones from the cover of the deposit have been studied to determine their sorption properties and possible application as sorbents for the pu-rification of power plant gases with SO2 in fluid coal combustion technology. These studies have been a success, i.e the Jurassic limestones the "Zalas" deposit can be the production of flour.

10

Złoża antropogeniczne - problem wirtualny czy realny?

Uberman R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2012

|

R. 53, nr 1-2

5-8

PL

Omówiono problemy budowy, utrzymania i eksploatacji antropogenicznych jako bazy surowców mineralnych. Naświetlono aktualny stan prawny w tej dziedzinie nie statusu antropogenicznych. Wykazano potrzebę nowelizacji przepisów prawa. Wyszczególniono czynniki ograniczające budowę złóż antropogenicznych. Podkreślono konieczność wprowadzenia zachęt, szczególnie ekonomiczno-finansowych i innych dla zabezpieczenia wydobytych, a nie wykorzystanych kopalin towarzyszących i innych mineralnych surowców odpadowych.

EN

Problems of maintenance and exploitation of deposits for storing of exploited but not-used accompanying minerals and other waste raw materials been discussed. Lack of anthropogenic deposits status in regulations has been Necessity of improvement (amendment) regulations has been shown. Factors restricting of anthropogenic deposits have been of economic-financial and other methods to encourage storage of exploited but not used accompanying minerals and other waste raw materials has been underlined.

11

Przeróbka kopalin towarzyszących w kopalni węgla brunatnego Bełchatów

Daniluk H., Witek R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2012

|

R. 53, nr 1-2

76-82

PL

W Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, w trakcie eksploatacji złoża węgla brunatnego, pozyskiwane są selektywnie duże ilości kopalin towarzyszących. Kopaliny transportowane są na składowiska złoża wtórne i zagospodarowywane w stanie surowym łub przerabiane. Kopalnia posiada dwa Zakłady Przeróbki Kruszyw zlokalizowane w sąsiedztwie składowisk kopalin. Linie technologiczne zakładów umożliwiają przeróbkę kopalin i uzyskanie szerokiego asortymentu kruszyw które znajdują zastosowanie m.in. w budownictwie.

EN

In Bełchatów Brown Coal Mine large number accompanying minerals are extracted during brown coal exploration. Minerals are transported to the places of their storage - secondary deposits - and then processed or delivered directly for processing. The brown coal mine has two processing plants located nearby its deposits. Production lines of plants enable processing of accompanying minerals and obtaining wide range of aggregates used in building industry among others.

12

Możliwości pozyskania kopalin towarzyszących z nakładu złóż węgla brunatnego kompleksu gubińskiego

Nowak-Szpak A., Duczmal M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2012

|

R. 53, nr 1-2

123-127

PL

Na podstawie koncepcji zagospodarowania złóż węgla brunatnego w rejonie Gubina oszacowano wstępnie możliwości pozyskania kopalin towarzyszących. W ramach koordynowanego przez Poltegor - Instytut projektu foresight pt: Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego" wykonano szereg prac badawczych uściślających warunki zalegania oraz jakość kompleksu złóż gubińskich. W proponowanej koncepcji wydobycia złóż gubińskich zakłada się eksploatację trzema wyrobiskami: Północnym, Południowym oraz Wschodnim. Pozwoli to na wydobycie ok. 987,62 mln Mg węgla. W artykule przedstawiono perspektywiczne wykorzystanie przemysłowe utworów zalegających w pierwszym piętrze nadkładowym wyrobisk, stanowiących kopaliny towarzyszące.

EN

On the basis of development concept of brown coal deposit in the Gubin area, preliminary possibilities of accompanying minerals extraction have been determined. In the framework of foresight project entitled: "Scenarios of technological development of brown coal mining and processing industry" coortinated by Poltegor-Institute, a number of research activities specifying deposition conditions and quality of Gubin coal beds complex were conducted. Concept of Gubin deposits complex exploitation with three excavation fields Północne, Południowe, Wschodnie, (North, South, East) has been presented in the paper. This concept enables excavation of 987.62 millions tones of coal. Preliminary possibilities for industrial utilization of deposits from the first overburden layer, forming accompanying minerals, has been presented in the paper.

13

Procesy utylizacyjne odpadów organicznych i węglowodorowych, a możliwości wykorzystania wybranych kopalin towarzyszących

Pułaczewska D.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

60-65

PL

Doświadczenia wyniesione z własnych eksperymentów prowadzonych w Poltegor-Instytucie nad utylizacją odpadów poubojowych III kategorii i gruntów zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi stwarzają uzasadnioną podstawę postawienie tezy, że możliwa jest degradacja składników ropy naftowej przy pomocy drobnoustrojów występujących na tkankach zwierzęcych. W pracy podano przykład eksperymentu, w którym silnie zanieczyszczony substancjami ropopochodnymi grunt poddano bioremediacji przy pomocy zmielonych piór. Osiągnięte w krótkim czasie rezultaty wskazują na celowość poszerzenia obszaru badań zarówno o pozostałe tkanki zwierzęce pochodzące z uboju, jak i niektóre kopaliny pozyskiwane jako surowce towarzyszące wydobyciu węgla brunatnego. Kopaliny te mogą być nośnikami lub mogą stymulować procesy metabolizmu drobnoustrojów w utlenianiu cząsteczek węglowodorów.

EN

Experience resulting from Poltegor-Institute tests on utilization of after-slaughter wastes and grounds contaminated by hydrocarbons indicate that there is a possibility of degradation of crude oils components by using microorganisms living on animal tissue. In this article an experiment example has been shown. In the test milled feathers were used to degrade hydrocarbons in contaminated ground. The positive results usefulness of further research has been shown. There is necessity to extend research area of another animal tissue and associated minerals from lignite mine. The associated minerals can be used as microorganisms carrier or stimulator of metabolic processes.

14

Kopaliny towarzyszące w kopalni Bełchatów - stan aktualny oraz perspektywy wydobycia i zagospodarowania

Jończyk W., Skórzak A., Bednarz A., Borowicz A., Specylak-Skrzypecka J., Ślusarczyk G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

44-52

PL

W artykule przedstawiono aktualny stan zagospodarowania oraz perspektywy wydobycia i zagospodarowania kopalin towarzyszących złożu węgla brunatnego " Bełchatów " poczynając od scharakteryzowania poszczególnych odmian kopalin towarzyszących, racjonalnej gospodarki kopalinami towarzyszącymi tj. rozpoznania i eksploatacji ich odmian o najkorzystniej szyci parametrach ilościowych i jakościowych, omówienia ich wydobycia i zagospodarowania poprzez przedstawienie kierunków wykorzystania oraz -wykonanych prac w zakresie tworzenia składowisk kopalin towarzyszących i budowy zakładów przeróbczych

EN

Actual state and prospects for development of accompanying minerals exploitation in Bełchatów Brown Coal Mine have been presented in the paper. Particular accompanying minerals have been described. Rational management of accompanying minerals, i.e. exploration and exploitation of reserves with the most favorable qualitative and quantitative parameters has been discussed. Methods of exploitation, development and storage, as well as construction of processing plants have beei presented.

15

Kopaliny towarzyszące i złoża antropogeniczne. Problemy definicji i wykorzystania

Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

5-11

PL

Problem definicji kopalin towarzyszących i złóż antropogenicznych ma dwa aspekty: rzeczowy i formalnoprawny. Niezbędne jest tworzenie warunków promujących wykorzystanie kopalin towarzyszących i tworzenie złóż antropogenicznych jako jednego z zadań racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym i wykorzystywania jego zasobów zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Wiąże się z tym określenie obowiązków, uprawnień i zachęt, a w szczególności wysokości opłat za korzystanie z zasobów środowiska. Kopaliną towarzyszącą jest kopalina, która tworzy naturalne nagromadzenie w obrębie lub w bliskim sąsiedztwie złoża innej kopaliny określanej jako główna i której występowanie nie było przedmiotem specjalnych poszukiwań i rozpoznawania. Jej samodzielna eksploatacja nie jest zwykle możliwa lub ekonomicznie uzasadniona z powodu albo małych zasobów, albo warunków występowania (np. głębokości), ale jest możliwa i może przynieść korzyść gospodarczą w przypadku eksploatacji złoża kopaliny głównej. Często kopalina uznana za "towarzyszącą" posiada niższą wartość niż kopalina główna, wyrażoną przez jej cenę. Złożem antropogenicznym jest sztucznie utworzone nagromadzenie wydobytej lub przetworzonej substancji mineralnej o właściwościach surowca mineralnego lub, która może być przetworzona w surowiec mineralny, przydatny dla określonych zastosowań i gdy istnieją warunki do jego wykorzystania. W przepisach Prawa geologicznego i górniczego powinny być sformułowane odpowiednie zachęty do wykorzystywania kopalin towarzyszących i tworzenia ich złóż antropogenicznych w przypadku nadmiernej podaży w stosunku do zapotrzebowania, a w szczególności odpowiednie prowadzenie polityki koncesyjnej ograniczającej wykorzystanie innych złóż w celu minimalizacji przekształceń środowiska przez działalność górniczą. W przepisach prawa dotyczących odpadów powinno być wprowadzone pojęcie "złoże antropogeniczne" oraz określenie wymagań, jakie musi spełniać odpad i sposób jego gromadzenia, by jego nagromadzenie mogło być uznane za takie złoże.

EN

The careful definition of "accompanying mineral commodity" and "anthropogenic deposit" is important for their material and legal understanding. It is necessary to promote their utilization as the mode of sustainable exploitation of nonrenewable environmental resources. "Accompanying mineral commodities" form separate accumulations within or close to the deposit of other mineral commodity considered as the "principal" or "main", not be-ing the target of prospecting and exploration. Their independent exploitation is not possible as a rule or cannot be economically justified due to low resources or too great depth of occurrence, but is possible if the main commodity is mined. "Anthropogenic mineral deposit" it is man-made accumidation of reworked mineral substances, which directly or after processing may be utilizable mineral raw material exploitation of which is possible and economically viable. The mining law should consider promotion of "accompanying mineral commodities " exploitation if their supply Is greater than demand, through accumulation in "anthropogenic deposits". The term "anthropogenic deposits" should be considered also in legal regulations on waste management and specified rules of their formation and utilization.

16

The use of accompanying raw materials by KWB "Bełchatów"

Wodziński P.

Górnictwo i Geologia

|

2008

|

T. 3, z. 3

71-81

EN

Brown coal exploration in the brown coal mine KWB "Bełchatów" SA may be regarded as the appearance of a large number of accompanying minerals, de facto being mineral waste and being produced as a result of the mining activity. The minerals constitute an important problem in the whole mining industry, not only in the open-cut brown coal mining. The raw materials in the brown coal mine are used in various branches of the national economy. The study deals with the possibilities of using the accompanying minerals and the ways of their processing. What is more, the study is based on the papers written by the academics and students of the Technical University of Lodz in the mine of brown coal alone with the aim to acquire the knowledge of mineral waste management and its possible industrial applications.

PL

Wydobycie węgla brunatnego w KWB "Bełchatów" SA oznacza pojawienie się dużych ilości kopalin towarzyszących, mających charakter odpadów mineralnych, powstałych w rezultacie działalności górniczej. Kopaliny te stanowią istotny problem w całym górnictwie, nie tylko w odkrywkowym górnictwie węgla brunatnego. Surowce towarzyszące kopalni węgla brunatnego są wykorzystywane w różnych gałęziach gospodarki narodowej. Niniejszy artykuł traktuje o możliwościach wykorzystania kopalin towarzyszących i o sposobach przeróbki tych kopalin. Został on napisany na bazie prac wykonanych przez pracowników i studentów Politechniki Łódzkiej w samej kopalni, celem których było rozpoznanie gospodarki odpadami mineralnymi i możliwości ich przemysłowego wykorzystania.

17

Zagospodarowanie kopalin towarzyszących na przykładzie eksploatacji węgla brunatnego przez BOT KWB Bełchatów S.A.

Ratajczak T., Jończyk W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 5-6

187-190

PL

BOT KWB Bełchatów S.A. od kilkudziesięciu lat w swej działalności nie pomija i uwzględnia problem kopalin towarzyszących. Zanotowała w tej mierze znaczące sukcesy. Niektóre z nich mogą sobie rościć prawo do pionierskich w tej dalej, nie do końca rozwiązanej problematyce. Kompleksowe, systematyczne podejście do tych zagadnień pozwoliło na: - zabezpieczenie ich przed bezpowrotną stratą poprzez selektywną eksploatację i gromadzenie na złożach antropogenicznych, - utylizację na użytek własny (recykling) jak i przez różnego rodzaju podmioty gospodarcze, - wykazanie innych niż surowcowe możliwości zagospodarowania, - rewitalizację bełchatowskiego zespołu paliwowo-energetycznego.

EN

The Bełchatów lignite mine for several years of its activity has not ignored the problem of associated mineral raw materials. Giving it a thorough consideration, the mine has achieved significant successes, some of them involving a pioneering approach to this not fully solved issue. A complex and systematic work when dealing with the associated mineral raw materials has resulted in: - securing them from a irretrievable loss due to selective mining and storing them in anthropogenic deposits, - recycling them by the mine itself or utilizing them by other enterprises, - finding other than traditional possibilities of their utilization, - revitalization of the Bełchatów mining and power-generating complex

18

Wstępna ocena kopalin towarzyszących w złożu węgla brunatnego Złoczew

Duczmal M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 7

19-23

PL

Problem kopalin towarzyszących stale towarzyszy odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego. W niniejszym artykule podjęto próbę oszacowania ilości odmian litologicznych gruntów, które potencjalnie będą mogły być wykorzystane jako kopaliny towarzyszące złożu węgla brunatnego Złoczew. Wykorzystano do tego środowisko systemu MineScape, w którym powstał model warstwowy oraz blokowy, uwzględniający skomplikowaną budowę tektoniczną złoża. Jednak słabe rozpoznanie złoża otworami wiertniczymi powoduje, że obliczenia zasobów mogą być obarczone znacznym błędem.

EN

The issue of associated mineral raw materials constantly accompany the exploatation of lignite. In the following article it is attempted to estimate the number of lithological types which potentially could be used as associated minerals raw material in Zloczew lignite deposit. The environment of the MineScape system, in which a stratified and block model was created, has been used. It includes complicated tectonicaly structure of ledge. However, the weak recognition of ledge by drilling holes causes the situation in which the calculation of volumes may not be precise.

19

The utilization of accompanying mineral resources from open-cast mining - using the Lutasian lignite mining region as an axample

Drebenstedt C.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 7

13-18

PL

Idea wydobywania i zastosowań kopalin towarzyszących węglom brunatnym jest tak stara jak jego górnictwo. Wydobywanie kopalin towarzyszących podczas eksploatacji złóż węgla brunatnego jest konieczne i użyteczne zarówno ze względów komercyjnych jak i środowiskowych. Stanowi to ochronę zasobów naturalnych, umożliwia ograniczenie eksploatacji terenu w innych miejscach, a także przyczynia się do stworzenia nowych miejsc pracy w przemyśle wydobywczym i przetwórczym. Wnosi też istotny wkład w ciągły rozwój gospodarki, ekologii i systemów społecznych. Wydobywanie kopalin towarzyszących stawia duże wymagania przed kierownictwem kopalni - należy zaspokoić wymagania jakościowe klientów i opłacalność procesu w świetle wciąż nasilającej się konkurencji na rynku. Dobrym przykładem jest eksploatacja mioceńskich iłów, tworzących nadkład w kopalni ILSA (Łużyce). Iły te wykorzystywane były do produkcji cegły klinkierowej w Bückgen, eksportowane do Rosji i Szwecji. Obecnie, węgiel brunatny wydobywany jest głównie w wielkich kopalniach odkrywkowych, gdzie dzięki koncentracji wydobycia osiągana jest opłacalność ekonomiczna, a eksploatacja może być przyjazna środowisku. Podczas tej eksploatacji przemieszczane są zarówno warstwy nadkładu, warstwy międzywęglowe oraz podścielające warstwy węglowe. W 2006 r. całkowite wydobycie nadkładu w niemieckich kopalniach węgla brunatnego wyniosło 929,6 mln m3. Nadkład złóż łużyckich budują czwartorzędowe piaski i żwiry oraz torfy, a w trzeciorzędzie wystepują: iły, żwiry i piaski kwarcowe. Węglom towarzyszą również bursztyny, kaoliny, bentonity oraz diatomity. Przedstawono stan niemieckiego rynku surowców skalnych towarzyszących złożom węgla brunatnego i zwrócono uwagę na ich rosnący udział w rynku tych surowców w Niemczech. Omówiono zagadnienia związane z planowaniem wydobycia węgla brunatnego oraz poruszono uwarunkowania prawne. Ponadto przedstawiono podstawowe wyposażenie techniczne odkrywek i techniczne możliwości eksploatacji kopalin towarzyszących (zastosowanie koparek kołowych z transportem przenośnikowym, usuwanie nadkładu mostami przerzutowymi i usuwanie głazów narzutowych). Zasygnalizowano również problemy organizacyjne związane z rozpoznaniem i planowaniem wydobycia kopalin towarzyszących w łużyckim zagłębiu węgla brunatnego oraz problemy związane z ich marketingiem.

20

Prognoza wykorzystania kopalin towarzyszących przy realizacji programu budowy dróg w latach 2007-2015

Kabziński A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 7

37-45

PL

Wzrost gospodarczy w Polsce nie może być kontynuowany bez realizacji programu budowy dróg. Stawia on wyzwania wszystkim jego realizatorom, w tym producentom materiałów drogowych. Konieczne jest zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości kruszyw. W Polsce w latach 2007 - 2015, do wybudowania dróg krajowych, samorządowych i kolejowych potrzebne będzie około 400 mln ton kruszyw oraz ponad 1 000 mln ton mas ziemnych i skalnych i innych materiałów na nasypy, dojazdy, podjazdy, wchodzące w ich skład. Właśnie w zapotrzebowaniu ogromnej ilości mas do wykonywania obiektów drogowych, należy szukać pełnego wykorzystania wydobywanych kopalin. Warunkiem jest zmiana prawnego podejścia do własności terenów przeznaczonych do budowy dróg i wydobycia kopalin, rzeczywistego stosowania zasady zrównoważonego rozwoju oraz ustalenia na nowo zasad logistyki całego przedsięwzięcia.

EN

Growth of the economy in Poland can not be continued without realization of a road building program. This is a challenge to all contractors, road materials producers including. It is necessary to provide appropriate quality and quantity of aggregate. In Poland in 2007-2015 400 million tons of aggregate and more than 1 000 million tons of mass of ground, rock and other materials for embankments, driveways, access roads will be needed for domestic and railway roads building. Full utilization of mineral products is in a huge demand for materials for road objects building. Change of low regulations and approach to property of areas assigned to road building and mineral production, real utilization of balanced development principle and settlement of new logistic rules of whole project is a condition of success.