Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Gotycki klasztor Magdalenek w Szprotawie i jego przekształcenia od XIV do początku XIX wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

72--88

PL

Artykuł prezentuje historię powstania i przekształceń klasztoru sióstr Magdalenek w Szprotawie od pierwszej połowy XIV do początków XIX wieku. We wstępie przedstawiono opis klasztoru oraz informacje źródłowe i kronikarskie, a także dotychczasową literaturę. Na podstawie przeprowadzonych badań architektonicznych i analizy detalu wydzielono najważniejsze fazy przekształceń budowli. Początki istniejącego skrzydła klasztoru osadzono około roku 1314, gdy konwent magdalenek został przeniesiony z Bytomia Odrzańskiego. Prawdopodobnie u schyłku XIV wieku lub na początku kolejnego stulecia rozbudowano go w kierunku południowym i wschodnim. Klasztor przebudowano pod koniec XVI lub na początku XVII wieku, a następnie po pożarach w latach 1672 i 1702. Zabudowania zostały opuszczone przez konwent po sekularyzacji dóbr klasztornych w roku 1810. Na omówionych w tekście badaniach architektonicznych można się było oprzeć przy podejmowaniu decyzji m.in. o zakresie prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych.

EN

This paper presents the history of the construction and transformation of the Magdalene sisters’ convent in Szprotawa from the first half of the fourteenth century to the early nineteenth century. The introduction presents a description of the abbey, source and chronicle information, as well as the literature written to date. Based on architectural research and detail analysis, key phases of the building’s transformation were isolated and identified. The beginnings of the existing wing of the abbey were determined to be around 1314, when the convent was relocated from Bytom Odrzański. At the end of the fourteenth century or the beginning of the next, it was probably extended to the south and east. The abbey was rebuilt at the end of the sixteenth, or in the early seventeenth century, and again after fires in 1672 and 1702. The buildings were abandoned by the convent after its property’s secularization in 1810. The architectural research discussed provided a basis for decision-making on the scope of conservation andreconstruction work.

2

Architecture of medieval breweries in Cistercian abbeys

Łużyniecka Ewa, Szałamacha Tadeusz

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 1

23--34

EN

The paper presents some conclusions regarding the architecture of medieval breweries in selected Cistercian abbeys. The conclusions have been formulated on the basis of research of Cistercian monasteries in Poland, Germany, and the Czech Republic, as well as recently in France, which have been conducted for 30 years by the author.The main observation is that there are very few original structures like these which were built in the Middle Ages. Another conclusion regards the location of breweries within the area of the monasteries. The rule was to build them by watercourses either away from the centre of the abbeys or by the western wings of cloistral buildings. The examples presented in the paper also confirm the thesis known from previous publications, namely that the architecture of monastic breweries, on the one hand, reflected the economic situation of the abbey and, on the other, the time and style as well as the region where it was established.

PL

W artykule przedstawiono kilka wniosków dotyczących architektury średniowiecznych browarów w wybranych opactwach cysterskich. Wnioski te zostały sformułowane na podstawie prowadzonych przez autorkę od 30 lat badań klasztorów cysterskich w Polsce, Niemczech i Czechach oraz ostatnio we Francji. Głównym spostrzeżeniem jest to, że przetrwało do dziś bardzo niewiele tego typu budowli z czasu średniowiecza. Następny wniosek dotyczy lokalizacji browarów w obrębie murów klasztornych. Zasadą było budowanie ich przy ciekach w dwojaki sposób: w oddaleniu od centrum opactwa lub przy zachodnich skrzydłach budynków klauzur. Zaprezentowane w artykule przykłady potwierdziły także znaną z dotychczasowych opracowań tezę, że architektura browarów klasztornych była odzwierciedleniem z jednej strony pozycji ekonomicznej opactwa, z drugiej strony czasu i stylu oraz rejonu, w którym powstawał.

3

Początki opactwa Notre-Dame de Grosbot

Evans A.

Architectus

|

2014

|

Nr 1(37)

3--7

PL

W artykule zostały przedstawione dotychczasowe poglądy na temat początków opactwa, które powstało niedaleko wsi Grosbot. Pierwsza nazwa opactwa Fontus Vivus (Żywe źródło) związana była z położeniem siedziby przy źródłach. Uważa się, że w tym miejscu od około 975 r. istniała siedziba benedyktynów lub augustianów, do dziś nie zachowały się jednak dokumenty poświadczające ten fakt. Na istnienie osadnictwa w tym miejscu mogą wskazywać natomiast fragmenty ceramiki z X–XI w., odkrywane przez archeologów. Nie wiadomo także dokładnie, kiedy siedziba została przekazana cystersom. Obecnie uważa się, że stało się to w 1142 lub 1147 r., gdy cysterskie opactwo w Obazine przejęło tereny przy źródle. Wówczas zmieniono także nazwę na Grosbot. Nadal jednak istnieje wiele wątpliwości dotyczących początków opactwa. Wymagają one wyjaśnienia.

EN

The article presents the current views on the origins of the abbey which was built in the vicinity of Grosbot village. The first name of the abbey, i.e. Fontus Vivus (Living Source or Spring) was connected with its location near springs. It is believed that since about 975 at that place there was a seat of Benedictines or Augustinians, however, there are no documents which would prove this fact. On the other hand, the existence of settlements in this area might be indicated by the 10th and 11th-century pottery shards discovered by archaeologists. It is not know exactly when the seat in Fontus Vivus was given to Cistercians. Nowadays, it is believed that it took place in 1142 or 1147 when the Cistercian abbey in Obazine took over the lands near the springs. Then the name of the place was changed to Grosbot. However, there are still many doubts with regard to origins of the abbey. They require an explanation.

4

Ogrody cysterskie – mit a rzeczywistość

Milecka M.

Architectus

|

2013

|

Nr 3(35)

47--61

PL

Program użytkowy cysterskiego klasztoru jest swoistym, przestrzennym wyrazem reguły zakonu. Biali, czy też jak nazywano ich szarzy mnisi, realizowali go, wybierając na budowę swego opactwa miejsce nad rzeką, w otoczeniu lasów i mokradeł, ale o korzystnych warunkach środowiskowych i potencjalnych możliwościach rozwoju gospodarczego. W sposób konsekwentny wkomponowywali w nie swoją zabudowę, którą z czasem w miarę potrzeb rozbudowywali, a otaczające ją środowisko przekształcali. Istotnym elementem cysterskiego zespołu zabudowy klasztornej były dopełniające ją programowo, a pod względem przestrzennym przenikające struktury budowlane – ogrody. Struktura przestrzeni ogrodowych była wynikiem realizacji reguły i choć funkcje podstawowych typów ogrodów aż do czasów kasat utrzymały się, to ich kompozycje, jak też i lokalizacje w obrębie zespołów klasztornych ulegały zmianom, co ściśle wiązało się z wykorzystaniem przestrzeni całego zespołu i poszczególnych obiektów budowlanych, a te niekiedy zmieniały swoje funkcje i formy. W niniejszym artykule przestawiono podstawowe zasady kompozycji ogrodowych, prezentując pokrótce typy ogrodów, jakie istniały w klasztorach cysterskich. Odniesiono się także do obowiązującej nadal literatury dotyczącej średniowiecznego dziedzictwa ogrodowego w cysterskich klasztorach i poruszono problem ochrony autentyku związanego z działalnością stricte cysterską. Nie można zapominać, że ewolucja opisywanych zespołów trwa, a istniejące domy klasztorne cystersów i innych zgromadzeń w miarę swoich potrzeb tworzą na bazie dawnych zespołów ogrody współczesne, które to często nie mają wiele wspólnego z dawnymi kompozycjami. Dziś przeważnie są to po prostu tereny wypoczynku, nierzadko z wkomponowanymi w układy zieleni obiektami sportu i rekreacji, ale także elementami dekoracyjnymi całkowicie obcymi cysterskiej tradycji. Niezwykle ważne jest, aby przy całej atrakcyjności tych „nowości” założenia klasztorne, w których obrębie istnieją relikty ogrodów, przenosiły do przyszłości dawną tradycję ogrodu klasztornego, który co prawda pod względem funkcjonalno-kompozycyjnym wciąż ewoluował, ale przez wieki był ważnym nośnikiem treści symbolicznych i przekazu religijnego, a ponadto istotnym dokumentem poziomu życia, wiedzy, a przede wszystkim stosunku człowieka do przyrody.

EN

A usable plan of the Cistercian monastery constitutes a specific spatial expression of the Rule of the Order. The White or the so called grey monks carried out this plan by choosing a place to build their abbeys by a river, surrounded by forests and wetlands, but characterised by good environmental conditions and potential possibilities of economic development. They consequently built their development into nature, which they extended as necessary and thus transformed the surrounding environment. A significant element of a Cistercian monastery development complex was constituted by gardens – building structures that complemented the development as regards its program and simultaneously permeated its space. The structure of garden spaces was an effect of implementing the Rule and although functions of the basic types of gardens were maintained until the times of dissolution of orders, their arrangements and locations within the monastery complexes underwent changes which was strictly connected with the usage of the entire complex space and its particular buildings and these, in turn, at times changed their functions and forms. This article was aimed at presenting the basic principles of garden arrangements and specifying briefly types of gardens that existed in Cistercian monasteries. It also included references to the still vital literature of the mediaeval garden heritage of Cistercian monasteries and a discussion of the problem of protecting the original connected with strictly Cistercian activities. We must bear in mind the fact that the evolution of the discussed complexes takes places all the time and the existing Cistercian and other orders monastery houses create modern gardens on the base of the former complexes, in accordance with their present needs, which frequently have little in common with the old arrangements. Today these places are quite often simply relaxation areas with numerous sport and recreation facilities built into green arrangements and other decorative components that are totally alien to the Cistercian tradition. With all the attractiveness of these ‘novelties’, it is extremely important that the monastery complexes within which the garden relics are preserved could transfer into the future the old traditions of the monastery garden that underwent a constant evolution as regards its functions and arrangement, but nonetheless throughout centuries was an important medium of symbolic content and religious aspects of life and moreover it constituted a significant record documenting the level of life, knowledge and first of all an attitude of man towards nature.

5

Działalność gospodarcza cystersów z Rud

Wolnik F.

Architectus

|

2013

|

Nr 3(35)

17--25

PL

W Rudach od połowy XIII w. mnisi modlili się i pracowali, zgodnie z benedyktyńską zasadą ora et labora. Z biegiem czasu rozwinęli i utworzyli dobrze prosperujący „kombinat przemysłowy”, będący podstawą samowystarczalności opactwa. W artykule przedstawiono początkowe uposażenie klasztoru, przebieg akcji kolonizacyjnej prowadzonej przez zakonników, materialny rozwój konwentu, dzięki dynamicznemu rozkwitowi rolnictwa, rozsądnie prowadzonej gospodarce leśnej, szerokiej działalności przemysłowej, w tym kopalniom, kuźnicom, hutnictwie, a także dzięki rzemiosłu – gorzelnictwie, pszczelarstwie. Omówiono także godny naśladowania stosunek cystersów do przyrody – na eksploatowanym terenie, w trakcie prowadzonej przez mnichów intensywnej gospodarki środowisko naturalne nie zostało zniszczone, ponieważ cystersi kupowali drewno na potrzeby klasztoru i gospodarki, by nie wytrzebić własnych lasów, zaniechali też produkcji szkła, gdy zauważyli, że jego produkcja prowadzi do dewastacji środowiska naturalnego, stworzyli bogatą sieć dróg. Cystersi z Rud pozostawili po sobie krajobraz prawie nietknięty. Wprowadzane przez cystersów nieliczne zmiany w naturalnym krajobrazie zostały umiejętnie wkomponowane w przyrodę regionu.

EN

In Rudy starting from the mid-13th century monks prayed and worked in accordance with the Benedictine rule ora et labora. In the course of time they built and developed a well prospering ‘industrial plant’ which constituted the basis of the abbey’s self-suffi ciency. This article is a presentation of the initial endowment of the monastery, the course of colonization activities carried out by the monks and the monastery’s material development due to the dynamic success in agriculture, reasonably conducted forest management and broad industrial activities, including mines, forgery works, metallurgical plants and crafts such as distilleries and beekeeping. The Cistercians’ attitude to nature – well-worth imitating – was also discussed because in the areas that they exploited the natural environment was not damaged during the intensive economy managed by the monks. The Cistercians when necessary bought wood for the needs of the monastery and its economy in order not to destroy their own forests; they also stopped producing glass when they realised that its production led to the devastation of the environment and moreover, they created a rich network of roads. The Cistercians from Rudy left the environment practically intact. A few changes in the natural environment which they introduced skilfully blended in with the nature of the region.

6

Założenia do koncepcji rewaloryzacji i rewitalizacji ogrodów przy opactwie O.O. Benedyktynów w Tyńcu

Gawryszewska B. J., Skibińska M.

Architektura Krajobrazu

|

2011

|

nr 3

4--11

EN

Presented text describes the contemporary issues of revaluation and revitalization historical gardens by example of garden at Benedictine Abbey in Tyniec. Adopted procedures in the case of revitalization historical gardens are confronted with the reality of the cloistral life. This leads to the necessity of verified the procedures and proposed new solutions. The guidelines formulated in the form of illustration based on the local map and the table of directives serve to protect the landscape values deriving from its unique location and prepare the conception of gardens representing different periods and styles in the history of garden art and provide the features that would convey the image of everyday life of the abbey. The guidelines pertain to i.a. the conception of plant materials, construction materials and appropriate garden forms. Important role in the formulating of our conception played the introduction within the gardens of several educational paths presenting history and life of Benedictine Order.

7

Lokalizacja i przeobrażenia architektury klasztornej na przykładzie wrocławskiego opactwa Zakonu Kanoników Regularnych św. Augustyna

Doroz-Turek M.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2010

|

T. 6

133--154

PL

Artykuł oparty na pracy doktorskiej pt. „Średniowieczna architektura klasztorna kanoników regularnych św. Augustyna na Śląsku”, napisanej na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Dotyczy lokalizacji i wyników badań architektonicznych śląskiego założenia klasztornego kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu. Na podstawie prowadzonych przez autorkę badań historycznych i architektonicznych nad zespołem klasztornym opactwa kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku w sezonie 2003/2004 i 2004/2005 udało się wydzielić trzy średniowieczne fazy budowlane, z czego jedna (pierwsza) jest romańska, druga wczesnogotycka, następna gotycka. Nowe wyznaczenie poszczególnych faz, z uszczegółowieniem ich zasięgu, umożliwiło podsumowanie wyników badań Olgierda Czernera, Edmunda Małachowicza, Jerzego Romanowa oraz zgromadzone własne informacje.

EN

This article was written based on a doctoral dissertation The Medieval Monastic Architecture of Regular Clerics Saint Augustine’s Monks in Silesia, written at the Faculty of Architecture, University of Technology. The article discusses the issues of the location and the results of architectural researches of St. Augustine monastery of Canons Regular on the Sand in Wroclaw. Based on author's historical and architectural research of the monastery of the Abbey of the Canons Regular of St. Augustine on the Sand in the season 2003/2004 and 2004/2005, it was possible to identify three phases of medieval building: the first Romanesque, an early Gothic, and another Gothic. The new designation of phases, with a clarification of their range, has allowed to summary the results of Olgierd Czerner, Edmund Małachowicza and Jerzy Romanow researches as well as collecting their own information.

8

The Architecture of the Monastery of the Canons Regular of Saint Augustine in Górka

Doroz-Turek M.

Architectus

|

2010

|

Nr 1(27)

3--13

EN

The Monastery of the Holy Virgin Mary located in Sobótka-Górka was connected with the Abbey of the Canons Regular of St. Augustine in Wrocław. The original village of Górka is what has been preserved now in the western part of the town of Sobótka in Lower Silesia Region - 1.5 km south of Sobótka and 38 km from Wrocław. The town is located in the Ślęża Landscape Park at the foot of the north slope of the Ślęża Mountain, whose conical shape reaching 718 m above sea level, contrasts with the plains around it. The monastery was located here on a flat and narrow strip of land formed on the north slope of the Ślęża Mountain at 223-225 above sea level (Fig. 1). At present the complex is a part of the residential and park buildings. Apart from the building in the park (Fig. 2) there are other objects such as: a group of palace outbuildings, a coach house, a farm house, a brewery with an administrator's house and a brewer's house; a grange from the 4th quarter of the 19th century with its outbuilding and other buildings.

PL

W artykule ukazuję temat będący częścią pracy doktorskiej pt. Średniowieczna architektura klasztorna kanoników regularnych św. Augustyna na Śląsku, napisanej na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Mowa będzie o wynikach badań architektonicznych śląskiego założenia klasztornego kanoników regularnych św. Augustyna w Górce. Na podstawie prowadzonych prac badawczych w sezonie 2003/2004 i 2004/2005, zebrania przekazów historycznych oraz stanu badań/kwerendy archiwalnej i ikonograficznej, udało się ukazać historię związanego z wrocławską kanonią założenia klasztornego i ustalić średniowieczne przemiany architektury obiektu w Górce.