Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

To live better: The Sonnenland estate in Jelenia Góra against the backdrop of the activities of the Schlesische Heimstätte

Ostrowska-Bies Marta

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68S

62--71

EN

Building societies operating in the region were to be the solution to the housing problems prevailing in the Weimar Republic after the First World War. One of them was the Schlesische Heimstätte, carrying out its mission of building small, cheap, standardized houses in the Silesian Province. One of them was the Sonnenland estate of single-family houses in Jelenia Góra, completed in 1935. For this purpose, the architect from Jelenia Góra, Hans Höpfner, developed a new type of house - “Rübezahl”. The considerations contained in the paper are intended to show how this catalogue design fit into the standards of social housing at that time and to what extent it was possible, in the case of unified and standardized architecture, to include the themes of the style of the Karkonosze region. The problem of the statutory conservation of this type of buildings and contemporary attempts to include it in the local cultural and natural landscape is another, separate subject discussed in this paper.

PL

Rozwiązaniem problemów mieszkaniowych w Republice Weimarskiej po I wojnie światowej miały być działające regionalnie towarzystwa budowlane. Jednym z nich było Schlesische Heimstätte, realizujące budowę niewielkich, tanich, standaryzowanych domów w Prowincji Śląskiej. W początkach działalności, w pierwszej połowie lat dwudziestych XX wieku, pod kierownictwem architekta Ernsta Maya towarzystwo wypracowało teoretyczne i praktyczne ramy działania, m.in. opracowało katalog 16 typów budynków nawiązujących stylistycznie do architektury wiejskiej. Zrealizowane w roku 1935 osiedle domów jednorodzinnych „Sonnenland” powstało we współpracy z Schlesische Heimstätte. Na potrzeby tego założenia jeleniogórski architekt Hans Höpfner opracował nowy typ domu – „Rübezahl”. Artykuł ukazuje, jak ów katalogowy projekt wpisywał się w ówczesne standardy domów socjalnych i na ile możliwe było, w przypadku architektury typizowanej i standaryzowanej, włączenie wątków stylu regionu Karkonoszy.

2

Gazownictwo miejskie na terenie województwa poznańskiego w okresie międzywojennym

Urbaniak Miron

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2021

|

T. 66, nr 4

191--211

EN

Established in 1919, the Poznań Province covered almost entirely the former Prussian Poznań Province (Provinz Posen) and initially comprised 118 cities, which decreased to 101 in 1938. On the eve of World War I, as many as 80 out of 129 cities had gas in Provinz Posen, and nearly 1/4 of them were supplied with gas from miniature gasoline gas plants. In the wake of World War I and immediately after its end, most small gasoline plants and numerous coal gas plants were shut down and eventually permanently closed down. In total, almost all gasoline and one acetylene gas plant (19 in total), as well as five coal plants, went bankrupt in the Interwar period. Of the latter type, there was a plant in Czempiń, which was shut down only around 1938, after the town was electrified. Ujście is another addition to the list, as it ceased to supply gas from Schneidemühl (Piła) in the mid-1930s. Ultimately, in 1939, gas was used in 43 out of 101 cities in the Province, which was also due to the fact that some of the gas-supplied cities had been moved to the Pomeranian Province a year before. In the Interwar period, several key factors influencing the gasworks in Greater Poland can be observed: the aforementioned liquidation of many gas plants and the transition from gas to electricity in many cities; reconstruction and relaunching of some coal gas plants; and - finally - modernization, combined with optimization of technological processes and expansion of existing gas plants. In the case of several cities, i.e. Międzychód, Nakło nad Notecią and Strzelno, the problem of communalization of plants owned by private German companies should also be noted, as well as Polish-German cooperation in terms of gas supply to the Polish Ujście gas plant from Schneidemühl (Piła).

3

Health in the Military - Military in Good Health: Prestige and Propaganda in the Architecture of Modernist Military Holiday Houses

Rudnicka-Bogusz Marta M.

Builder

|

2021

|

R.25, nr 3

72--76

EN

As a result of wartime operations, many citizens of child-bearing and working age either fell or became disabled, and in the best of cases required treatment due to a worsening of hygienic conditions and malnutrition. According to the Polska Zbrojna magazine from 1933, the health of the Fatherland’s defenders required particular attention. For this reason, in the Second Republic of Poland, the officers’ corps had its own holiday system. Military architecture can largely bring to mind standardised urban layouts of barracks complexes filled with repetitive architecture. However, the architecture of holiday houses, sanatoriums and officers’ homes dedicated to recreation and entertainment (pensioners insisted on the hosting of dancing nights) and health treatment/convalescence is something different altogether. Although the first military holiday home in Cetniewo was built in the manorial style, the so-called White Manor (Biały Dworek), successive buildings were largely designed in the Modernist style, which perfectly fit the relaxed atmosphere and was healthy due to its immanent assumptions: it was equipped with impressive glazing, where the clash of masses caused the appearance of open rooftop terraces, etc. Officers, non-commissioned officers and their families had access to year-round holiday facilities such as the Officers’ Holiday Home in Augustów, seasonal facilities (Officers’ Holiday Complex in Jurata), as well as sanatoriums (Military Sanatorium in Otwock). After sailing and kayaking had become popular among officers, facilities dedicated to specific sports club began to appear, such as the Yacht Club in Zegrze. The design of such facilities was the domain of not only military engineers, but also avant-garde civilian designers, such as Edgar Norwerth, Marian Lalewicz, etc. Recreational homes were not only of recreational and integrative significance, but were also important in propaganda: the Officers’ Recreational Home in Cetniewo was to mark Polish presence on the freshly reclaimed Baltic coast through its modern, avant-garde architecture.

PL

W wyniku działań wojennych wielu obywateli w wieku rozrodczym i produkcyjnym poległo lub zostało inwalidami, a w najlepszym przypadku wymagało poratowania zdrowia w związku z obniżeniem warunków higienicznych oraz niedożywieniem. Szczególnej uwagi, według magazynu „Polska Zbrojna” z 1933 roku, wymagał stan zdrowia obrońców Ojczyzny. Z tej przyczyny w II RP korpus oficerski doczekał się własnego systemu wypoczynku. Architektura wojskowa może kojarzyć się głównie ze stypizowaną urbanistyką zespołów koszarowych wypełnionych powtarzalną architekturą. Jednak odmienna jest architektura domów wypoczynkowych, sanatoryjnych i domów oficerskich przeznaczonych na wypoczynek, rozrywkę (wczasowicze nalegali na organizację wieczorków tanecznych) oraz rekonwalescencję/poratowanie zdrowia. Choć pierwszy wojskowy dom wypoczynkowy w Cetniewie zbudowano w stylu dworkowym, tzw. Biały Dworek, kolejne obiekty w przeważającej mierze projektowano w stylu modernizmu, doskonale pasującym do rozluźnionej atmosfery oraz ze względu na swoje immanentne założenia - zdrowym: wyposażonym w pokaźne przeszklenia, gdzie zderzenie brył skutkowało pojawieniem się otwartych tarasów na dachach itp. Oficerowie, podoficerowie i ich rodziny mieli do dyspozycji ośrodki wypoczynkowe całoroczne (np. Oficerski Dom Wypoczynkowy w Augustowie), sezonowe (Oficerski Zespół Wypoczynkowy w Juracie) i sanatoryjne (Sanatorium Wojskowe w Otwocku). Po rozpropagowaniu żeglarstwa, a także kajakarstwa wśród kadry oficerskiej zaczęły się pojawiać także obiekty dedykowane konkretnym sportom wodnym, jak np. Yacht Club w Zegrzu. Projektowaniem tych obiektów zajmowali się nie tylko inżynierowie wojskowi, ale często awangardowi twórcy cywilni, jak Edgar Norwerth, Marian Lalewicz itp. Domy wypoczynkowe miały bowiem nie tylko znaczenie rekreacyjne i integracyjne, ale również propagandowe: Oficerski Dom Wypoczynkowy w Cetniewie miał służyć zaznaczeniu poprzez nowoczesną, awangardową architekturę polskiej bytności na świeżo odzyskanym wybrzeżu Morza Bałtyckiego.

4

Częstochowskie zakłady usługowe i handlowe w dziedzinie elektryki w dwudziestoleciu międzywojennym

Gąsiorski Aleksander Kazimierz

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2020

|

Nr 70

61--66

PL

W pracy pokazano powstałe w okresie międzywojennych w Częstochowie elektryczne zakłady usługowe i handlowe, będące kontynuacją tych powstałych do pierwszej wojny światowej. W miarę zebranych informacji przedstawiono i pokrótce opisano wszystkie znane biura techniczne, elektrotechniczne, zakłady wytwórcze prowadzące działalność, naprawczą i jednocześnie handlową, przedsiębiorstwa ściśle handlowe, firmy instalatorskie sprzętu elektrycznego, telefonicznego i radiowego, instytucje sprawdzające poprawności wykonania instalacji elektrycznych, elektroenergetycznych i telefonicznych oraz firmy prowadzące inne przedsięwzięcia elektryczne na potrzeby ludności Częstochowy. Autorowi udało się zebrać informacje o 49 przedsiębiorstwach elektrycznych. i szacuje on, że w ten sposób zinwentaryzował ponad 90% takich firm. Dalszy rozwój zakładów usługowych oraz firm handlowych branży elektrycznej w mieście przerwał wybuch drugiej wojny światowej.

EN

The paper shows the construction of the foundations for the development of service and production environments in Częstochowa in the field of electricity in the interwar period. The reasons for the establishment of service and commercial establishments, which were a continuation of those established before the First World War, were determined. As the information collected, all known technical and electrotechnical offices, manufacturing plants operating, repairing and trading at the same time, strictly commercial enterprises, electrical, telephone and radio equipment installers, institutions verifying the correctness of the implementation of electrical power and telephone installations as well as companies conducting other electrical projects for the people of Częstochowa in the interwar period. The author managed to collect 49 electric service and commercial companies in Częstochowa and he estimates that in this way he inventoried over 90% of such companies. The further development of service plants and trade companies in the electric industry in the city was interrupted by the outbreak of World War II.

5

Dwa kościoły, dwóch architektów, jedna sylweta – „styl narodowy” a zapożyczanie form w architekturze sakralnej II RP

Tejszerska Anna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2020

|

T. 16, nr 4

59--69

PL

Artykuł poświęcony jest zapożyczeniom form w architekturze sakralnej II RP. Dokonano w nim analizy porównawczej kościołów wzniesionych w odległych od siebie miejscowościach (diecezja pińska i łódzka), przypisywanych różnym autorom, a wykazujących znaczne podobieństwo formalne. Opracowanie stanowi jednocześnie próbę ustalenia faktycznego autorstwa budowli. Przedstawia także pokrótce powszechną w czasie budowy omawianych kościołów ideę poszukiwania „stylu narodowego”, w którym zostały one ukształtowane i ukazuje podobne przykłady powielania form. Wywód oparto na archiwalnym materiale ikonograficznym – fotografiach z lat budowy, projektach oraz aktach pomocnych w rekonstrukcji życiorysu zawodowego twórców. Celem publikacji jest także przybliżenie postaci brzeskiego architekta Bronisława Nielubowicza i wątków pracy twórczej, które w ramach jej przygotowania udało się autorce ustalić.

6

Fenomen Huty „Niemen”. Słów kilka o jednej z najważniejszych polskich wytwórni szkła

Wolska-Pabian Karolina

Szkło i Ceramika

|

2020

|

R. 71, nr 3

55--59

7

Historia Oddziału Wileńskiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich (1931-1939)

Rataj Piotr, Hickiewicz Jerzy

Energetyka

|

2020

|

nr 3

144--149

PL

Artykuł prezentuje dzieje Oddziału Wileńskiego SEP, poprzedzone opisem wcześniejszej działalności elektryków wileńskich w Stowarzyszeniu Techników w Wilnie. Przedstawia proces powstania Oddziału, a także charakterystykę jego działalności aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia też najważniejsze wydarzenie w historii Oddziału, jakim była organizacja VIII Walnego Zgromadzenia SEP w Wilnie.

EN

Presented is the history of the SEP Wilno Branch preceded by description of the previous Wilno electricians' activity as members of the Association of Technicians in Wilno. Shown is the process of the Branch development and also the characteristics of its activity until the outbreak of World War II. Described is the most important event in the Branch's history which was the organization of the VIII SEP General Meeting in Wilno.

8

Na straży tożsamości i dziedzictwa narodowego. Archeolodzy w służbie II Rzeczypospolitej

Stala K.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 56

98--106

PL

Niniejszy artykuł poświęcony został tematyce rozwoju polskiej archeologii w dobie dwudziestolecia międzywojennego i wyzwań, jakie stały przed adeptami tej młodej jeszcze wówczas dyscypliny naukowej. Wspomniane zostały tu czołowe postaci archeologii polskiej tego okresu, jak Erazm Majewski, Włodzimierz Antoniewicz, Włodzimierz Demetrykiewicz, Piotr Bieńkowski czy Józef Kostrzewski oraz wybrane kluczowe przykłady badanych wtedy stanowisk archeologicznych z mocno zaakcentowaną osadą w Biskupinie i Wzgórzem Wawelskim jako narodowym panteonem, wszystko to ukazane na kanwie skomplikowanej sytuacji politycznej i gospodarczej kraju. Naświetlono podstawowe tendencje badawcze, omówiono wiodące ośrodki naukowe: warszawski, poznański i krakowski.

EN

This article is devoted to the issue of development of Polish archaeology during the twenty-year inter-war period and challenges faced by the practitioners of that young discipline of science. The leading figures in Polish archaeology of the times such as Erazm Majewski, Włodzimierz Antoniewicz, Włodzimierz Demetrykiewicz, Piotr Bieńkowski or Jozef Kostrzewski are mentioned here, as well as selected key examples of archaeological sites researched at the time with the emphasis on the settlement in Biskupin and the Wawel Hill as the national pantheon, all shown against the backdrop of the complex political and economic situation in the country. Basic research tendencies have been highlighted and the leading scientific centres in Warszawa, Poznań and Krakow have been described.

9

U źródeł policji polskiej : spojrzenie na tradycje w literaturze dwudziestolecia międzywojennego

Mielnik M.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2018

|

R. 8, Nr 13

87--98

PL

W pracy autor przedstawił charakterystykę historiografii dwudziestolecia międzywojennego dotyczącą historii policji. Zaprezentowane ogólnoświatowe i polskie trendy pozwalają zrozumieć sens treści publikacji naukowych i popularyzatorskich. Zainteresowanie przeszłością policji, jakie nastąpiło w dwudziestoleciu międzywojennym, koncentrowało się na XIX wieku, ale także na epoce nowożytnej (XVI-XVIII w.). Uwagę autora zwróciły dwa wydane w omawianym okresie tytuły: W. Strzeleckiego Bezpieczeństwo na ziemiach Polski. Od kmiecia grodowego do granatowej armii oraz W. Kawki, Policja w ujęciu historycznym i współczesnym. Te przekrojowe prace oparte na naukowej literaturze oraz źródłach w sposób reprezentatywny oddają obraz ówczesnej wiedzy dotyczącej policji. Wyjaśniają jej źródłosłów, przedstawiają kompetencje oraz poruszają niekiedy problemy społeczne, które stanowiły obszar działania omawianej instytucji.

EN

In the article author presented the characteristics of the historiography of the interwar period concerning the history of the police forces in Poland. It is also an overview of descriptive global and Polish trends allowing meaningful presentation of the contents of scientific and knowledge popularizing publications. Interest in the past of the police that took place in the interwar period focused on the nineteenth century but also on the modern era (XVI-XVIII centuries). The author’s attention was drawn to two issues in the aforementioned period, as discussed by W. Strzelecki, Security in the lands of Poland. From the township gardener to the Blue Army and W. Kawka, The police from a historical and contemporary perspective. These cross-sectional works based on scientific literature and sources in a representative way reflect the contemporary knowledge about the Police. They explain its roots, present competences and sometimes raise societal problems, as is seen areas of operations of the discussed institution.

10

O historii leków naturalnych na łamach „Kroniki Farmaceutycznej” w okresie dwudziestolecia międzywojennego (1919 -1939)

Ślusarczyk W.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

R. 63, nr 1

39--63

EN

In the years 1919-1939, „Kronika Farmaceutyczna” was the press organ of the Trade Union of Pharmaceutical Employees of the Republic of Poland. The magazine was filled with articles devoted to defence of pharmacists’ rights but the aim of its editors was also to publish scientific and popular content, in which a prominent place was occupied by articles on the history of natural medicines. This work attempts to analyse the forms and content of that kind of articles: describe how the subject of old medicines was written about, what types of medicines were discussed, and also who and why wrote about them. Articles devoted to the history of natural medicines can be divided in four categories: scientific and popular articles dedicated to current pharmaceutical issues and preceded by historical introductions; scientific and popular articles on history; summaries from foreign pharmaceutical magazines and news from the world covering pharmaceutical problems of the time, accompanied by historical introductions, as well as summaries from foreign pharmaceutical magazines and historical news from the world. According to our research, the majority of analysed articles belonged to the first category. Articles concerning the past of natural medicines appeared throughout the interwar period and became a permanent element of “Kronika Farmaceutyczna”. They focused on plant drugs, less often on zoonotic and mineral ones. Majority of texts were written according to a pattern based on chronological narration. Historical content was supplemented with ancient mythology information and folk medicine. Abundance of information obtained from contemporary literature dealing with this subject and from the sources proves that authors were undoubtedly erudite people. They committed some mistakes from time to time, though. Their errors, as well as uncomplicated, chronological system of narration were the results of the fact that they were not professional historians but pharmacists. Their interest in the past of natural medicines was to a large extent the outcome of general tendencies predominant in the Polish pharmaceutical milieu at that time. Analysed publications were therefore written by pharmacists and for pharmacists. Their purpose, aside from satisfying readers’ curiosity, was to deepen professional knowledge through enabling the perception of current pharmaceutical problems from the larger, historical perspective.

11

Szkoła modernizmu – problem wartościowania architektury budynków szkolnych Warszawy okresu 20-lecia międzywojennego na przykładzie dawnej Szkoły Zawodowej Żeńskiej

Szumiński K.

Architectus

|

2018

|

Nr 4 (56)

89--102

PL

Celem artykułu jest przedstawienie modelowego postępowania w zakresie rozpoznania i oceny wartości kulturowych modernistycznych budynków szkolnych z okresu 20-lecia międzywojennego. Główną częścią pracy jest studium problemowe przykładowej szkoły z tego okresu, którego architektura została poddana ocenie wartościującej. Pozwoliło to na określenie, w jaki sposób zdefiniowane wartości kulturowe i ich nośniki występujące w zabytku przekładają się na wnioski do opracowania koncepcji dopuszczalnych przekształceń w wybranym zespole zabudowy. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak analiza wartościująca obiekt zabytkowy wpływa na końcowe uczytelnienie zidentyfikowanych wartości przy projektowaniu współczesnych form architektury w historycznym kontekście. Prezentowany proces badawczy powinien stanowić standard postępowania z podobnymi przykładami architektury doby modernizmu.

EN

The aim of the article is to present a procedure model in the field of recognition and assessment of cultural values of modernist school buildings from the interwar period. The main part of the work is a case study of an exemplary school from this period, whose architecture has been evaluated. This allowed us to determine how the defined cultural values and their carriers appearing in the monument translate into conclusions for the development of permissible transformations in a selected complex of buildings. The article is an attempt to answer the question how the analysis evaluating a monument influences the final presentation of the identified values in contemporary forms of architecture in a historical context. The presented research process should be a standard of conduct with similar examples of architecture of modernism.

12

Kawalla-Lulewicz I.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2017

|

Nr 3(114)

45--59

PL

Na okres dwudziestolecia międzywojennego przypadł silny rozwój turystyki i krajoznawstwa. Polacy chętnie korzystali z możliwości swobodnego podróżowania po ziemiach odrodzonego kraju, tym bardziej, że wcześniej mogło wiązać się to z koniecznością przekraczania granic państw zaborczych. Odzyskanie niepodległości umożliwiło odwiedzenie niedostępnych, bądź nieznanych dotąd zakątków. W II Rzeczypospolitej nastąpiła zasadnicza zmiana w uprawianiu szeroko pojętej turystyki. Dotychczas podróżowanie dostępne było głównie dla zamożnej elity, w formie drogich wypraw indywidualnych lub w wąskim gronie znajomych i rodziny. Do miejsc atrakcyjnych turystycznie chciała również podróżować klasa średnia i ludność zubożała po wojnie.

EN

The interwar period is marked by a significantly increased interest in tourism. Regaining national independence made it possible for Poles to visit places hitherto inaccessible or unknown. “Popular trains”, introduced on the combined initiative of the Polish State Railways (Polskie Koleje Państwowe)) and the Tourism Support League (Liga Popierania Turystyki), emerged as a new form of cheap sightseeing. State Railways considered this as a seasonal experiment, however, it quickly became apparent that these had a good turnout and - despite discounts - were profitable. Every year several hundred thousand people chose this mode of travel. “Popular trains” changed how people traveled and made it possible to see the country using more comfortable means at an affordable price, which in turn made them a mass mode of tourist transport. In time they started to be used to make it possible for people to participate in sporting, educational, cultural, religious and social events. One of the most popular were rallies that combined train travel and skiing, known as “Skis-Dancing-Bridge”, launched on the initiative of the Association for the Popularization of Skiing (Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa).

13

Polski wywiad wojskowy w Prusach Wschodnich w dwudziestoleciu międzywojennym

Gorzkowicz A.

Roczniki Studenckie Akademii Wojsk Lądowych

|

2017

|

R. 1

93--106

PL

Artykuł podejmuje próbę analizy funkcjonowania polskiego wywiadu wojskowego w latach 1919-1939, który prowadził działania wywiadowcze w stosunku do Prus Wschodnich. Szczególnym obszarem zainteresowania działalnością polskiego wywiadu wojskowego w tym kierunku jest fakt, iż tematyka działań wywiadowczych w Prusach Wschodnich jest rzadko poruszana w dostępnych publikacjach. W artykule dokonano zdefiniowania pojęcia wywiadu wojskowego, a także zaprezentowano przesłanki jego działalności oraz kształtowanie się organizacji służb specjalnych w początkowym okresie istnienia II Rzeczypospolitej. W trakcie opracowywania artykułu opierano się na współczesnej literaturze przedmiotu - artykułach naukowych oraz publikacjach.

EN

This article tries to analyse working of Polish military intelligence in 1919-1939, which conducted intelligence activities in East Prussia. The main field of interest in activity carried out by Polish military intelligence in this direction is that this subject area is rarely risen in available publications. In this article there were defined the notion of military intelligence, presented reasons of its activity and characterized forming the organization of special services at the beginning of Second Republic of Poland. During elaboration of this article there were used contemporary source literature - scientific papers and publications.

14

Plany regulacji przestrzennej polskich Wielkich Miast w pierwszej połowie XX wieku a współczesne koncepcje rozwoju ośrodków miejskich w Polsce

Kapołka M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 3/II

125--136

PL

Choć korzenie koncepcji tzw. polskich Wielkich Miast sięgają XIX wieku, to ich realizacja i największy rozmach, z którym systematycznie starano się wprowadzać je w życie przypada na pierwszą połowę wieku XX. Uformowanie II Rzeczpospolitej, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., stało się momentem przełomowym dla lokalnej planistyki, a nowa sytuacja polityczna była doskonałą okazją dla aparatu administracyjnego, do popularyzacji koncepcji planistycznych i systematycznego ich realizowania. Wzorem przeprowadzonego w 1909 r. konkursu na projekt regulacji Wielkiego Krakowa (determinującego kształt miasta w okresie międzywojennym) i opracowanego na jego podstawie planu regulacyjnego, zaczęto formułować analogiczne koncepcje dla innych miast, niekiedy także na podstawie prestiżowych konkursów architektonicznych. Wspomnieć należy w tym kontekście chociażby ogłoszony 15 Marca 1921 r. konkurs na plan rozbudowy i przebudowy Lwowa, czy rozpisany w 1930 r. konkurs na projekt regulacji i zabudowy miasta Poznania. Zabiegi te posiadały nie tylko wartość planistyczną, ale także zauważalny aspekt polityczny i społeczny. Autor opisuje poszczególne koncepcje oraz niektóre, interesujące prace konkursowe, z uwzględnieniem warunków w jakich zostały opracowane oraz tła, na którym idee te były formułowane. Zaobserwowane analogie pomiędzy koncepcjami historycznymi i współczesnymi zostały wypunktowane i przeanalizowano źródła ich zaistnienia. Zwrócono także uwagę na różnice w planowaniu przestrzennym z pierwszej połowy XX wieku i we współczesnym podejściu do zbliżonej problematyki. Wzięto pod uwagę miasta należące do ziem polskich współcześnie oraz w poruszanym okresie historycznym.

EN

Although the roots of the concept of the so-called Polish greater cities go back to the nineteenth century, their realization and the greatest momentum with which they were systematically implemented was in the first half of the 20th century. The formation of the Second Polish Republic, after Poland regained its independence in 1918, became a turning point for local planning, and the new political situation was an excellent opportunity for the administrative apparatus to popularize the planning concepts and systematically bring them to life. The example of the competition for the design of the Greater Cracow, carried out in 1909, (determining the shape of the city in the interwar period) and the regulatory plan developed on its basis, began to propagate similar concepts for other cities, sometimes also on the basis of prestigious architectural competitions. In this context, the competition for the expansion and reconstruction of Lviv, announced on March 15th 1921, and the o for the expansion and reconstruction of Lviv or the competition for the design and development of the city of Poznań, which was launched in 1930, should be mentioned. Those actions were not only of major planning value but also of a noticeable political and social aspect. The author describes individual concepts and some interesting competition entries, taking into account the conditions under which they were developed and the background on which these ideas were formulated. Observed analogies between historical and modern concepts have been pointed out and the main sources of their occurrence have been analyzed. Attention has also been paid to differences in spatial planning from the first half of the twentieth century and in a contemporary approach to similar issues. The cities located in the the current Polish lands and the historical borders were taken into account.

15

Zieleń zespołów sportowych z okresu dwudziestolecia międzywojennego na Dolnym Śląsku

Wróblewski Sebastian

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2016

|

T. 12, nr 4

107--123

16

Między tradycją i modernizmem. Architektura szkół lubelskich okresu międzywojnia

Błotnicka-Mazur Elżbieta

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2016

|

T. 12, nr 4

34--44

PL

W artykule zostały przedstawione projekty wybranych szkół, powstałe w Lublinie w okresie międzywojennym. Przeanalizowano ich formę, zmieniającą się wraz z przemianami trendów stylistycznych, popularnych w tym czasie w architekturze polskiej, począwszy od tradycjonalizmu, popularnego w pierwszej połowie lat 20., przez stopniowe upraszczanie formy i detalu końca lat 20., po obiekty reprezentujące dojrzały modernizm od połowy lat 30. XX wieku.

EN

: The paper presents architectural plans of selected school buildings, designed during the interwar period in Lub - lin. Their architectural style is characterized by changes typical for tendencies present in Polish architecture at the moment: from traditionalism, popular in the 1st half of the 1920s, through gradual simplification of the detail and the shape of the building in the 2nd half of the 1920s, up to mature modernism of the 2nd half of the 1930s.

17

Architektura sakralna Opola w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Przesmycka Elżbieta, Kania Joanna, Jabłoński Wojciech

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2016

|

T. 12, nr 4

51--61

PL

Z powodu dynamicznego wzrostu ludności miasta niezbędne okazało się wybudowanie nowych osiedli mieszkaniowych i towarzyszących im obiektów użyteczności publicznej. Do XX wieku na terenie Opola znajdowało się jedynie pięć świątyń katolickich, które nie były w stanie pomieścić powiększającej się ilości wiernych. W związku z tym w okresie dwudzie - stolecia międzywojennego na terenie Opola wybudowano cztery kościoły. W poniższym artykule przedstawiono rozwiązania przestrzenne kościołów pw. św. Piotra i Pawła, pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, św. Józefa oraz św. Michała Archanioła.

EN

Due to the dynamic growth of the population of the city, it was necessary to build new housing estates and as - sociated public facilities. Up to the 20th century there were only five Catholic churches in Opole, which were unable to host the growing number of people. Accordingly there were built four churches in Opole during the interwar period. The following article presents spatial solutions of St. Peter and Paul, Sacred Heart of Jesus, St. Joseph and St. Archangel Michael churches

18

The cultural life in Vilnius in the interwar period

Białkiewicz A.

Architectus

|

2012

|

Nr 2(32)

95--100

EN

During the period of partitions an important centre of keeping Polish national traditions alive was the town of Vilnius. After the fall of the January Uprising the cultural life of the city clearly collapsed. Only after 1919, when Stefan Batory University, closed by czarist authorities in 1832, was reactivated, were the important organizations of artists and scientific societies established in the city. The city soon became the center of the artistic community. As a result of its great achievements in the area of fine arts, theater, literature, architecture, conservation of historical sites and scientific research, Vilnius was an influential cultural center in the interwar period. It is worth emphasizing here the importance of activities of such artistic groups as, for example, Vilnius Association of Artists or Vilnius Association of Independent Artists Painters. The number of the organized exhibitions or activity of the Vilnius artists in Polish and foreign exhibitions constitute a testimony to the presence of this town in the Polish culture. Vilnius during the inter-war period also witnessed some architectural realizations which constituted important achievements of Polish architecture of that time. In this architecture it is clearly visible that architects closely cooperated with other artists such as sculptors or painters. All these phenomena prove the existence of the strong cultural circles during the interwar period that impinged not only on the city itself but far beyond it as well.

PL

W okresie zaborów znaczącym ośrodkiem narodowych tradycji oraz polskości było Wilno. Po upadku powstania styczniowego życie kulturalne miasta wyraźnie się załamało. Dopiero od roku 1919, od momentu reaktywowania zamkniętego przez władze carskie w 1832 r. Uniwersytetu im. Stefana Batorego, powstały tu znaczące organizacje artystyczne oraz towarzystwa naukowe. Miasto wkrótce stało się centrum środowisk twórczych. Sukcesy w dziedzinie plastyki, teatru, literatury, architektury, konserwacji zabytków oraz badań naukowych spowodowały, że Wilno w okresie międzywojennym było znaczącym w kulturze miastem. Należy tu podkreślić znaczenie działalności ugrupowań artystycznych, jak chociażby Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków czy Wileńskiego Towarzystwa Niezależnych Artystów Malarzy. Liczba zorganizowanych wystaw oraz aktywność wileńskich twórców w wystawach zarówno polskich, jak i zagranicznych stanowią świadectwo obecności tego miasta w kulturze polskiej. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Wilnie powstały również realizacje architektoniczne stanowiące znaczące osiągnięcia architektury polskiej tego okresu. W architekturze tej wyraźnie widoczne jest współdziałanie architektów z innymi twórcami, jak rzeźbiarzami czy malarzami. Wszystkie te zjawiska dowodzą istnienia w latach międzywojennych istotnego środowiska kulturalnego oddziaływającego nie tylko na samo miasto, ale również daleko poza nim.

19

Ocena elementów potencjału gospodarczo-obronnego Polski i zagrożenia ze strony sąsiadów przed II wojną światową w ujęciu Eugeniusza Kwiatkowskiego

Lisiecki L.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2011

|

R. 1, Nr 2

423--437

PL

Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski żył w latach 1888-1974. Pełnił liczne funkcje menedżerskie i publiczne: w latach 1926-1930 ministra przemysłu i handlu; w latach 1935-1939 wicepremiera i ministra skarbu; w latach 1945-1947 kierownika Delegatury Rządu do Spraw Wybrzeża. Kierował się zawsze naczelną ideą zapewnienia Polsce warunków trwałego rozwoju gospodarczego i zachowania jej niepodległości oraz umocnienia jej pozycji na arenie międzynarodowej. Miał cechy działacza gospodarczego i męża stanu, wyróżniał się wielką wiedzą i bogatą osobowością. Biorąc pod uwagę społeczno-ekonomiczne skutki I wojny oraz odzyskanie przez Polskę niepodległości, E. Kwiatkowski dokonał analizy i oceny wybranych czynników siły, położenia geopolitycznego Polski w okresie międzywojennym, stosunków Polski z sąsiadami oraz trafności wyboru sojuszników. Słuszność tych ocen została zweryfikowana w toku kampanii wojennej we wrześniu 1939 r.

EN

Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski (1888 - 1974), was one of the most famous polish engineers and public servants. Throughout his lifetime he performed many managerial and public functions on different levels. The main include the highest governmental posts: From 1926 to 1930 he was the Minister of Industry and Trade. Later, from 1935 to 1939 he was the Deputy Prime Minister and the Minister of Treasury. And from 1945 to 1947 he was heading the governmental team for coastal matters. The philosophy that stood behind his service led to improvement of Poland's technological assets and security based on durable economical development. This allowed Poland to maintain the independence and consolidated its political position within the international relations field. Controversial and not always objective assessment of Eugeniusz Kwiatkowski's opinions about the elements of Poland's economic and defense potentials, especially the threats to Poland from its neighbors and the accuracy in choosing her allies, was verified after the outbreak of WW2 on September 1, 1939. In many cases Eugeniusz Kwiatkowski was right.

20

Ideały witruwiańskie w dziełach Adama Ballenstedta jako klucz do oceny jego dorobku

Paradowska J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2009

|

R. 106, z. 1-A

453-458

PL

Adam Ballenstedt (1880-1942) kształcił się i pracował początkowo na terenie Niemiec, później głównie Wielkopolski. Był uczniem wielkich modernistów. W dojrzałym okresie twórczości na jego postawę wywierało wpływ środowisko poznańskie. Przez cały czas działalności projektowej deklarował przywiązanie do tradycyjnych reguł architektury. Pytanie o konsekwencję w ich praktycznym stosowaniu może stać się punktem wyjścia do monografii architekta służącej całościowej ocenie jego dorobku.

EN

Adam Ballenstedt (1880-1942) learned and worked initially in Germany, then mainly in Great Poland. He was a follower of great modernists. Later he stayed under influence of posnanian circles. For all the time of his activity he declared to be devoted to traditional architectural rules. Question: if he was consequent practically using them, can be a good start for a monograph - essential for an overall judgement of his achievements.