Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

An assessment of crop water deficits of the plants growing on the Małopolska Upland (Poland)

Kowalczyk A., Łabędzki L., Kuźniar A., Kostuch M.

Journal of Water and Land Development

|

2016

|

no. 29

11--22

EN

The problem of water scarcity is unfavourable for the economy, with the most significant water deficits felt by agriculture. In Poland water deficits in agriculture are occurring more frequently, causing losses in yield, not only in the Lowland areas but also in the Uplands. This paper presents an assessment of the water deficits at various excedance probability levels for four varieties of field crop and for soil types with various water retention capacity, which occur in the Małopolska Upland. Calculations were performed by balancing the amount of available soil water in the root zone. The study was based on the meteorological data from the Institute of Meteorology and Water Management for the years 1971–2010. Daily precipitation data from six rainfall stations: Borusowa, Igołomia, Książ Wielki, Miechów, Olewin and Sielec was utilised as well as average decadal air temperature, water vapour pressure, wind speed and sunshine hours from the meteorological station at Kraków– Balice. The water deficits at an excedance probability level of 20% fluctuated during the growing season from 5 mm (Phaeozems) to 190 mm (Leptosols). In the Małopolska Upland in soils with a medium capacity to retain water (110–160 mm), water deficits have occurred even in years of average rainfall (with probability 50%). This study confirms the considerable impact of the high variability of the soil and pluvial conditions in the region on the water deficits of the field crops.

PL

Problem niedoboru wody jest niekorzystny dla całej gospodarki, jednak najbardziej i najszybciej niedobory wody odczuwane są w rolnictwie. Na terenie Polski coraz częściej występują braki wody w rolnictwie, i nie tylko, na obszarach położonych na Niżu Polskim, powodując straty w plonach. W pracy przedstawiono ocenę niedoborów wodnych o różnym prawdopodobieństwie przewyższenia, dla czterech gatunków roślin: buraka cukrowego, kukurydzy na ziarno, pszenicy ozimej, ziemniaka późnego oraz na glebach o zróżnicowanych zdolnościach retencyjnych występujących na Wyżynie Małopolskiej. Obliczenia przeprowadzono metodą bilansowania zapasu wody użytecznej w warstwie korzeniowej gleby. W pracy wykorzystano dane meteorologiczne Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej z lat 1971–2010 – dobowe sumy opadów z sześciu stacji (Borusowa, Igołomia, Książ Wielki, Miechów, Olewin i Sielec) oraz średnie dekadowe wartości temperatury powietrza, ciśnienia pary wodnej, prędkości wiatru i usłonecznienia ze stacji meteorologicznej Kraków-Balice. Niedobory wody obliczono metodą bilansowania zapasu wody użytecznej w warstwie korzeniowej gleby za pomocą metody Penmana–Monteitha (ewapotranspiracja wskaźnikowa) [ALLEN et al. 1998; ŁABĘDZKI et al. 2011; 2014]. Badania potwierdziły dużą zmienność warunków glebowych i pluwialnych w tym regionie oraz ich wpływ na niedobory wodne upraw polowych. Niedobory o prawdopodobieństwie przewyższenia 20% wynosiły w okresie wegetacji od 5 mm (na czarnoziemach – Phaeozems) do 190 mm (na rędzinach – Leptosols). Na glebach Wyżyny Małopolskiej o średnich zdolnościach do retencjonowania wody (110–160 mm) niedobory wodne wystąpiły nawet w latach przeciętnych pod względem ilości opadów (o prawdopodobieństwie 50%). W uprawie pszenicy ozimej na czarnoziemach, glebach brunatnych i madach na Wysoczyźnie Proszowickiej niedobory wody nie wystąpiły. Jednocześnie niedobory wody (o prawdopodobieństwie 20%) w uprawie ziemniaka późnego w okresie wegetacyjnym wynoszą od 106 mm (czarnoziemy) do 156 mm (rędziny).

2

Roślinność kserotermiczna istotnym elementem bioróżnorodności Wyżyny Małopolskiej

Kostuch R., Misztal A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

99-110

PL

Murawy kserotermiczne, występujące w Polsce, są zbiorowiskami niezwykle cennymi, gdyż dzięki obecności w nich gatunków roślin pochodzących z cieplejszych i suchych, głównie stepowych obszarów Europy zwiększają bioróżnorodność krajowych ekosystemów trawiastych. W naszych warunkach klimatycznych roślinność kserotermiczna jest w stanie utrzymywać się tylko w odpowiednich warunkach siedliskowych. Murawy kserotermiczne zajmują na ogół niewielkie powierzchnie, zazwyczaj w ciepłych i suchych siedliskach, głównie na silnie nasłonecznionych stokach i zboczach o południowej ekspozycji. Takie siedliska występują na Wyżynie Małopolskiej, w związku z czym murawy kserotermiczne są tam dość liczne. W wyniku badań stwierdzono, że na terenie Wyżyny Małopolskiej występują wszystkie podstawowe jednostki fitosocjologiczne roślinności kserotermicznej. Ze względu na duży udział w runi roślin kwiatowych zbiorowiska roślinności kserotermicznej przypominają wyglądem step kwietny o niebywałych walorach estetycznych. Podczas kwitnienia urzekają swoim wyglądem i stanowią ewenementy krajobrazowe o dużych walorach, co dla środowiska przyrodniczego nie jest bez znaczenia. Ponadto występując najczęściej w krajobrazie rolniczym, stają się istotnymi czynnikami zwiększającymi jego bioróżnorodność, przyczyniając się również do poprawy walorów estetycznych terenów, na których występują. Ze względu na to, że w naszych warunkach klimatycznych nie tworzą one zespołów klimaksowych, o utrzymaniu ich różnorodności gatunkowej, jak też piękna, w dużej mierze decyduje ingerencja człowieka, polegająca na ochronie przed samozalesieniem.

EN

Xerothermic swards occurring in Poland are extremely important communities since owing to the presence of plants originating from warmer and drier, mainly steppe areas of Europe, they increase biodiversity of the national grass ecosystems. Under climatic conditions in Poland xerothermic vegetation is able to persist only under suitable habitat conditions. Xerothermic swards usually cover small areas, mainly in places where warm and dry habitats occur on strongly sun-heated slopes with southern aspect. The Malopolska Upland is the region where the occurrence of such habitats favours development of xerothermic vegetation, therefore xerothermic swards are quite numerous in this province. Research works conducted for some years revealed that all basic phytosociologcal units of the xerothermic vegetation occur in the area of the Malopolska Upland. Phytosociological characteristics of identified xerothemic plant alliances is the contents of presented paper. Because of a considerable proportion of flowers in their sward, xerothermic plant communities resemble flower steppe of great esthetical value. During their flowering period they charm with their beauty being landscape amenities of considerable environmental importance. Moreover they are more and more often present in the agricultural landscape becoming important factors improving its biodiversity and contributing to improvement of the landscape values of the areas in which they occur. However, due to the fact that under climatic conditions in Poland they do not form climatic alliances, their biodiversity and beauty may be to a great extent preserved by human interference involving their protection against self-a forestation.

3

Main stratigraphical units of the Pleistocene in southeastern Poland and the northwestern Ukraine, and their correlation in Western and mid-eastern Europe

Lindner L., Wojtanowicz J., Bogutsky A.B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 1

73-86

EN

Basing on key sections of glacial, lake, fluvial and loessy sediments (the latter with palaeosols), 15 stratigraphical units of the Pleistocene were described and correlated for the area of southeastern Poland and northwestern Ukraine. Eight of these units represent glaciations (Narevian, Nidanian, Sanian 1, Sanian 2, Liviecian, Odranian, Wartanian and Vistulian), and seven are interglacials (Podlasian, Małopolanian, Ferdynandovian, Mazovian, Zbójnian, Lublinian and Eermian). Extents of Scandinavian ice-sheets in this area are presented during the described glaciations, accompanied by tentative correlation to the main stratigraphical units of the pre-Pleistocene and Pleistocene in western and mid-eastern Europe.

PL

Na podstawie analizy 42 reperowych profilów osadów lodowcowych, jeziornych, rzecznych, jaskiniowych i lessowych, z zachowanymi w nich glebami kopalnymi, dokonano charakterystyki i korelacji 15 głównych jednostek podziału stratygraficznego plejstocenu SE Polski i NW Ukrainy. Osiem jednostek reprezentuje odrębne zlodowacenia (nawri, nidy, sanu 1, sanu 2=wilgi, liwca, odry, warty i wisły), siedem - odrębne interglacjały (podlaski=augustowski, małopolski, ferdynandowski, mazowiecki, zbójnowski, lubawski=lubelski i eemski). Poza ostatnim zlodowaceniem lądolody skandynawskie wkroczyły na opisywany obszar pozostawiając osady i formy rzeźby wyznaczające maksymalne zasięgi. Prezentowane opracowanie ściśle nawiązuje zarówno do wcześniejszej korelacji osadów lodowcowych i lessów oraz osadów jeziornych i gleb kopalnych na obszarze wyżyn południowopolskich jak też do prac dotyczących korelacji stratygraficznej lessów polskich i ukraińskich. Dzieki tym pracom i uzyskanym materiałom przedstawiono nową próbę korelacji wiekowej osadów czwartorzędowych zachowanych w profilach stratygraficznych w Kotlinie Sandomierskiej, na północnym przedpolu Karpat oraz Wyżynie Wołyńskiej i Podolskiej. Z uzyskanych tą drogą danych widać, jak ważną rolę należy przypisać stratygrafii lessowo-glebowej przy uściślaniu schematu stratygraficznego czwartorzędu. Całość zebranych materiałów pozwoliła na podjęcie próby korelacji głównych jednostek podziału stratygraficznego czwartorzędu zachodniej i środkowo-wschodniej Europy. Korelacja ta dowodzi wyjątkowego znaczenia SE Polski i NW Ukrainy jako obszaru, gdzie zachowały się ślady pobytu lądolodów skandynawskich w czasie 7 kolejnych zlodowaceń (od narwi do warty) oraz gdzie istnieje najlepsza możliwość korelacji tych zlodowaceń z lessami akumulowanymi zarówno w strefach brzeżnych zlodowaceń, jak też w warunkach ekstraglacjalnych.