Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Inne spojrzenie na regionalizację Wyżyny Śląsko-Krakowskiej

Nita J., Myga-Piątek U.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2017

|

nr 37

141--164

PL

W ostatnich latach podejmowane są badania nad aktualizacją podziału regionalnego Polski wykonanego przez J. Kondrackiego. Powstał ogólnopolski – międzyuczelniany zespół geografów, pracujący nad weryfikacją dotychczasowej regionalizacji fizycznogeograficznej. W wielu ośrodkach naukowych trwają także niezależne prace, mające na celu uwspółcześnienie podziałów poszczególnych jednostek regionalnych. Niniejszy artykuł jest jedną z takich prób, podjętych na poziomie podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska. Zaproponowane uszczegółowienie, nie burzy uznanych za uniwersalne kryteriów delimitacji regionów, według zasady zachowania terytorialnej całości i wewnętrznej jedności oraz analizy pochodzenia rzeźby terenu i budowy geologicznej w skali regionalnej. Proponowany podział podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska wydaje się jednak bardziej zgodny ze stanem współczesnej wiedzy geograficzno-geologicznej, a także z wynikami prowadzonych w tym obszarze różnorodnych badań fizycznogeograficznych.

EN

In recent years, research on updating the regional division of Poland made by J. Kondracki has been undertaken. The nationwide and intercollegiate team of geographers working at the verification of the current physicogeographical regionalization was created. Independently, work on updating the divisions of individual macroregions in many scientific centers are underway. This article is one of such attempts undertaken at the level of the sub-province of the Silesia-Kraków Upland. The proposed refinement does not change the regional range criteria considered as universal according to the principle of territorial integrity and internal unity as well as the analysis of the origin of the relief and geological structure on a regional scale. However, the proposed division of the sub-province of the Silesia-Krakow Upland seems to comply with the state of modern geographic-geological knowledge and the results of various physico-geographical studies in this area.

2

Sedimentation of Lower Toarcian (Lower Jurassic) brackish deposits from the Częstochowa-Wieluń region (SW Poland)

Leonowicz P.

Acta Geologica Polonica

|

2011

|

Vol. 61, no. 2

215-241

EN

The Lower Toarcian Ciechocinek Formation from the Częstochowa-Wieluń region is composed of poorly consolidated mudstones, claystones and siltstones with subordinate sandstone intercalations. The succession is represented by twelve lithofacies grouped into seven facies associations of a shallow brackish marine basin with an embayment character. The sedimentation was dominated by clay and silt deposition from low-density suspension flows, spreading out from river mouths, and from suspension clouds whirled up during storms. Sand intercalations mark episodes of storms, removing coarser material from nearshore to more distal settings, migration of elongated sand bars, as well as sedimentation at river mouths and on sandy shoals. The deposition was affected by three main factors: (1) progradation and displacement of river mouths; (2) river discharge fluctuations;and (3) short-term weather changes.

3

Jednostki fizycznogeograficzne na tle Numerycznego Modelu Terenu i ortofotomapy na przykładzie Wyżyny Śląsko - Krakowskiej

Nita J.

Landform Analysis

|

2010

|

Vol. 13

77-82

PL

: Autor proponuje, aby w przypadku potrzeby szczegółowego wyznaczania granic jednostek geomorfologiczno-strukturalnych oraz fizycznogeograficznych wykorzystywać do tego celu rzeźbę terenu prezentowaną na NMT (Numerycznych Modelach Terenu) weryfikowaną na ortofotomapie. Prezentowane do tego celu metody badańoparte na NMT jednostek geomorfologiczno-strukturalnych z wykorzystaniem metod GIS, w tym wizualizacji przestrzennej, dają nowe możliwości wyróżniania dokładnych, a czasem nowych podziałów przestrzennych. Metody modelowania i wizualizacji za pomocą oprogramowania komputerowego umożliwiają poszukiwanie linii strukturalnych, zmian nachylenia terenu, linii brzegowych śledzonych zmian w obrębie rzeźby terenu. Pozwala to na znacznie precyzyjniejsze określenie granic zwłaszcza jednostek geomorfologiczno-strukturalnych, ale również fizycznogeograficznych. Problemy GIS-owskie związane ze współczesną zmianą dokładności granic jednostek geomorfologiczno-strukturalnych oraz fizycznogeograficznych analizowane są na przykładzie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej.

EN

The author proposes that, in the case of need for detailed limit specification of geomorphologico-structural and physico-geographical units, the relief - as presented in the DTM (Digital Terrain Models) and verified with the orthophotomap - can be used. Investigation methods used to that end, based upon the DTM of geomorphologico-structural units with the application of GIS methods, including spatial visualisation, offer new possibilities for generation of exact, and - occasionally - new spatial divisions. Modelling and visualisation methods, implemented by means of computer software, offer major possibilities for seeking structural lines, changes to terrain sloping, shorelines, or monitored changes to relief. This provides enormous opportunities for considerably more precise limit specification, in particular of geomorphologico-structural units, but also of physico-geographical ones. GIS-related problems connected with contemporary change in precision of geomorphologico-structural and physico-geographical unit limits are analysed on the example of Silesia and Krakow Highland.

4

Formalizacja litostratygrafii formacji gogolińskiej (trias środkowy) na Śląsku Opolskim

Kowal-Linka Monika

Geologos

|

2008

|

Vol. 14, No. 2

125--161

PL

Formacja gogolińska, nazywana dotychczas warstwami gogolińskimi, jest najniższą jednostką litostratygraficzną dolnego wapienia muszlowego Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, leżącą pomiędzy węglanowymi utworami retu (górny pstry piaskowiec) i wapienną formacją górażdżańską. Początek sedymentacji utworów formacji przypadł na późny olenek lub wczesny anizyk, a koniec - na wczesny pelson. Podstawą do sformalizowania litostratygrafii formacji gogolińskiej stał się podział wprowadzony w 1944 r. przez Paula Assmanna. Formację tworzą zróżnicowane utwory węglanowe, które zostały podzielone na sześć głównych jednostek litostratygraficznych - cztery ogniwa i dwa poziomy (jednostki nieformalne, nie odsłania się granica pomiędzy nimi). Najniższą jednostkę, ogniwo wapienia krynoidowego z Zakrzowa (odpowiadające wyróżnionym przez Assmanna wapieniom z Pecten i Dadocrinus) budują w dolnej części cienkoławicowe, falisto-gruzłowe margliste wapienie pelitowe, w środkowej - grubo- i średnioławicowe, warstwowane przekątnie wapienie krynoidowe, w górnej - cienko- i średnioławicowe, uziarnione frakcjonalnie normalnie i warstwowane poziomo lub przekątnie wapienie organodetrytyczne oraz zbioturbowane wapienie pelitowe. Ogniwo margla ze Skały (odpowiadające wyróżnionemu przez Assmanna poziomowi margli ilastych) jest utworzone z warstw margli przeławiconych wapieniami pelitowymi i organodetry- tycznymi. Lokalnie dolną część jednostki stanowi zespół buł i fragmentów ławic spojonych marglem i przykrytych zlepieńcem śródformacyjnym z małymi intraklastami. Ogniwo wapienia komórkowego z Emilówki (odpowiadające wyróżnione- mu przez Assmanna wapieniowi komórkowemu) budują w dolnej części masywne, warstwowane przekątnie i poziomo, cienko- i średnioławicowe wapienie organodetrytyczne i pelitowe, a w górnej - silnie porowate, cienkoławicowe wapienie margliste (dedolomity). Poziom wapienia marglistego z Odrowąża (odpowiadający wyróżnionym przez Assmanna gruboławicowym wapieniom i wkładkom wapieni falistych) jest zbudowany głównie z warstw margli, cienko- i średnioławicowych, uziarnionych frakcjonalnie normalnie i warstwowanych przekątnie lub poziomo wapieni organodetrytycznych oraz piaszczystych, a także cienkich warstw płytowych i falisto-gruzłowych wapieni pelitowych. Poziom wapienia z Malni (odpowiadający wyróżnionemu przez Assmanna poziomowi wapienia marglistego) tworzą cienko- i średnioławicowe, uziarnione frakcjonalnie normalnie i laminowane poziomo lub przekątnie wapienie organodetrytyczne oraz cienkoławicowe płytowe i faliste wapienie pelitowe. Ogniwo wapienia falistego z Ligockiej Góry (odpowiadające wyróżnionemu przez Assmanna głównemu poziomowi falistemu) zbudowane jest z pakietów falisto-gruzłowych wapieni pelitowych przewarstwionych cienko- i średnioławicowymi, uziarnionymi frakcjonalnie normalnie i warstwowanymi przekątnie lub poziomo wapieniami organodetrytycznymi oraz piaszczystymi.

EN

The Gogolin Formation, hitherto named the Gogolin Beds, is the lowermost lithostratigraphical unit of the Lower Muschelkalk in the Silesian-Cracow Upland, underlain by the Upper Buntsandstein carbonates and overlain by the Górażdże Formation carbonates. The formation is built of various carbonates which were deposited on a carbonate ramp during the late Olenekian or the early Anisian to the early Pelsonian. Assmann's (1944) lithostratigrapic subdivision was the basis for formalizing the lithostratigraphy of the Gogolin Formation. This Formation has recently been divided into four members and two horizons (still informal units, the boundary between them could not be defined). The lowermost unit, the Zakrzów Crinoidal Limestone Member (equivalent to Assmanmn's limestones with Pecten and Dadocrinus) is built of thin-bedded, wavy- bedded and crumpled marły pelitic limestones (the lower part of the member), thick- to medium-bedded, cross-bedded crinoidal limestones (the middle part) and thin- to medium-bedded, graded, horizontally and cross-bedded bioclastic lime-stones and wavy-bedded pelitic limestones (the upper part). The Skała Marl Member (equivalent to Assmann's horizon of clayey marls) consists of marls interbedded with pelitic and bioclastic limestones. The lowermost part of this member is locally built of broken-up limestone beds and lumps which are covered by an intraformational conglomerate with small intraclasts. The Emilówka Cellular Limestone Member (equivalent to Assmann's cellular limestone) consists of massive, cross- bedded, thin- to medium-bedded bioclastic and pelitic limestones (the lower part of the member), and strongly porous, thin- bedded marły limestones that are, in fact, dedolomitized dolomites (the upper part). The Odrowąż marly limestone horizon (equivalent to Assmann's thick-bedded limestones and wavy-bedded limestone intercalations) is mainly built of marls, thin- to medium-bedded, graded, cross-bedded and horizontally bedded bioclastic limestones and thin layers of platy and wavy- bedded pelitic limestones. The Malnia limestone horizon (equivalent to Assmann's horizon of marly limestone) consists of thin- to medium-bedded, graded, horizontally and cross-bedded bioclastic limestones, thin-bedded, platy and wavy-bedded pelitic limestones. The Ligota Hill Wavy-Bedded Limestone Member (equivalent to Assmann's main horizon of wavy-bedded limestone) is built of wavy-bedded and crumpled pelitic limestones intercalated with medium- to thin-bedded, graded, cross- and horizontally bedded, bioclastic limestones.

5

New tabulate coral from the Tournaisian of the Dębnik Anticline, Poland

Nowiński A., Zapalski M.K.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 4

547-552

EN

Verolites polonicus sp.n. (Tabulata, Syringoporida) from the Lower Carboniferous (Upper Tournaisian, Lower Caninia - C1) of the Silesia-Cracow Upland (Dębnik Anticline, Czatkowice quarry) is described and illustrated. This is the third species of the poorly known genus Verolites Tchudinova. The new species differs from the type species (V. rarus Tchudinova) in subcerioidal structure of corallum composed of prismatic corallites with smaller and undifferentiated diameters, greater number of connecting pores of smaller diameters, very rare connecting tubes, lack of connecting platforms, and more strongly developed spines on tabulae.

PL

Opisano i zilustrowano Verolites polonicus sp.n. (Tabulata Syringoporida) z dolnego karbonu Wyżyny Śląsko-Krakowskiej (antyklina Dębnika, kamieniołom Czatkowice). Jest ot trzeci gatunek mało poznanego rodzaju Verolities Tchudinova. Nowy gatunek różni się od gatunku typowego (V.rarus Tchudinova) subcerioidalną strukturą corallum złożonego z pryzmatycznych koralitów o mniejszych i niezróżnicowanych średnicach, liczniejszymi porami łączącymi o mniejszych średnicach, bardzo rzadkimi rurkami łączącymi, brakiem platform łączących i silniej rozwiniętymi kolcami na denkach.