Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie krigingu zwyczajnego do rekonstrukcji i wizualizacji reliefu w miejscach odkrywkowej eksploatacji piasku

Zarychta R., Zarychta A.

Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji

|

2013

|

Vol. Spec.

133--146

PL

W niniejszym artykule zaprezentowano jeden ze sposobów odtwarzania rzeźby (sprzed rozpoczęcia eksploatacji piasku na cele podsadzkowe) czterech pól piaskowych dawnego wyrobiska „Siemonia”. Morfologia analizowanego terenu została zwizualizowana w oparciu o archiwalną mapę geologiczną (arkusz Wojkowice) z zastosowaniem metod geostatystycznych, w tym m.in. krigingu zwyczajnego. Jest to jedna ze znanych technik estymacji (szacowania), nazywana B.L.U.E. (best linear unbiased estimator). Zgodność dopasowania matematycznych modeli sferycznych do wariogramu empirycznego potwierdzono w procedurze kross-walidacji. Uzyskane wartości błędów (błąd średni, błąd średni kwadratowy oraz błąd średni kwadratowy standaryzowany) są w znacznym stopniu zgodne z notowanymi w literaturze naukowej. Wygenerowana rzeźba badanego terenu pod postacią modelu trójwymiarowgo w wyniku przeprowadzonej pełnej analizy geostatystycznej jest dość mocno uwydatniona w porównaniu do modelu otrzymanego bez zastosowania analizy strukturalnej i kross-walidacji.

EN

Extraction of mineral resources, including rocks, usually causes some significant changes of the landscape. Transformation of the relief which character and scale can be analysed by means of cartographic materials seems to be the most interesting. Reconstruction of the relief of the period prior to the exploitation is a starting point for such investigation. It can be done basing on archival cartographic materials which are difficult to obtain. However, too varied morphological material of the area can lead to erroneous conclusions which suggests interpretation of three-dimensional models of the relief. Hence, the paper deals with reconstruction and visualisation of the relief (in the period before the exploitation) of four sand fields of the old sand mine excavation “Siemonia”. A geological map of Poland (Wojkowice sheet) has been used for the purpose. A geostatical analysis by means of the programmes Surfer 8. and ArcGIS 10.1. has been performed on the map. An estimation method called ordinary kriging, which is related to B.L.U.E. (best linear unbiased estimator), where the condition of the lack of weight of the measurement (the sum of weight is equal to 1) is fulfilled, has been applied. The calculated values of errors (mean error, mean squared error and mean squared standardised error) obtained as a result of application of the cross-validation procedure are, to a large extent, in agreement with predetermined values of errors given by numerous authors in the scientific literature. It confirms proper “manual” adjustment of two mathematical models of spherical variograms and empirical variograms. The generated contour map of the investigated area (based on estimated points of sampling in nodes of the interpolation grid) together with its three-dimensional digital model are more adequate (due to significant marking of the relief) to the previous state of the investigated area than the two other presented types of cartographic visualisations made without application of the geostatistical methods. Hence, the graphic presentation of results, mentioned as the last one, can be only applied to visualise the relief without any detailed geomorphological interpretations due to its inaccuracy. It seems to be obvious that detailed analyses can be performed basing on a digital model of the terrain accompanied by its contour map obtained when reconstruction of the relief is made by means of geostatistical methods (especially ordinary kriging).

2

Distribution patterns and habitat preferences of mountain vascular plant species in the Silesian uplands (southern Poland)

Nowak T., Urbisz A., Kapusta P., Tokarska-Guzik B.

Polish Journal of Ecology

|

2011

|

Vol. 59, nr 2

219-234

EN

The descent of some mountain species into the lowlands is an interesting phenomenon in plant geography and ecology. The main purpose of the present study is to update the list of mountain species for the Silesian Uplands and to provide a synthesis of the knowledge accumulated to date on the habitats for their occurrence, a possible origin and their distribution patterns. In the present study, both the authors. own records and those obtained by other researchers have been used: published, unpublished and herbarium records, and assembled in a form compatible with the Atlas of distribution of vascular plants in Poland (ATPOL) in the ATPOL.Silesia database). A list of mountain species present in the study region (approximately 4000 km2) is provided in relation to their altitudinal groups. For each species, information about its affiliation to geographical elements and the type of habitats in which it has occurred is recorded. The distribution of mountain species in the Silesian Uplands has been investigated by mapping the species onto a grid of 2 x 2 km squares (1040 in total). For ATPOL squares, containing at least one mountain species (N = 647), CORINE land cover data were obtained and used in explaining the distribution of mountain species composition and richness. In the vascular flora of the Silesian Uplands 76 mountain taxa have been noted, including 2 submontane, 41 montane, 1 subalpine nd 32 multizonal species. The list of mountain species has been supplemented with Lonicera nigra and Cirsium erisithales. Many mountain species occurring in the Silesian Uplands have localities distributed throughout the whole region and thus they do not represent any particular type of range. Some species show certain patterns of distribution associated with local habitat conditions. Stands of the montane species are concentrated mainly in the western part of the Silesian Uplands, while the multizonal species are concentrated in the eastern and central part of the study area. Most of the mountain species occur in natural habitats, in particular in broadleaved woodlands, even when they have been degraded. However, some of the species prefer strongly degraded habitats, in particular sand- and clay-pits, quarries and industrial spoils which has been confirmed by multivariate (RDA) analysis. Discussing the possible origin of the mountain species in the Silesian Uplands one can consider migration routes from two directions: from the Sudety Mts. or from the Carpathian Mts. (located approximately 400 km south-west from a study area and 50.100 km south, respectively). Another possible explanation is that the species had a wider range during the glaciations and survived here in refugia.

3

Siedliska antropogeniczne na Wyżynie Śląskiej jako miejsca występowania rzadkich i zagrożoych gatunków torfowiskowych klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae (Nordh. 1937) R. Tx 1937

Błońska A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 1

7-19

PL

Celem pracy jest opracowanie listy rzadkich i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae (Nordh. 1937) R. Tx 1937, występujących na siedliskach antropogenicznych Wyżyny Śląskiej oraz określenie spektrum siedlisk antropogenicznych, na których gatunki te mogą występować. Wykazano występowanie 21 gatunków roślin torfowiskowych, z czego 13 uznano za rzadkie i zagrożone w skali województwa śląskiego. Gatunki te najczęściej występują na mokrych wyrobiskach piasku, a także na terenach poprzemysłowych, w kamieniołomach, na obrzeżach zbiorników antropogenicznych oraz na terenach kolejowych. Na uwagę zasługuje liczna populacja lipiennika Loesela (Liparis loeselii (L.) Rich.) na wyrobisku piasku w Dąbrowie Górniczej oraz częste występowanie kruszczyka błotnego (Epipactis palustris (L.) Crantz) na różnych typach siedlisk antropogenicznych.

EN

List of rare and endangered vascular marsh species of the Scheuchzerio-Caricetea nigrae class observed in anthropogenic sites of Silesian Upland is presented in this paper. Twenty one marsh species were found and 13 of them are endangered and rare in Silesia. Marsh species were most often found in such anthropogenic habitats as sand pits, postindustrial areas, quarries, embankments of man-made water reservoirs and along railways. Particular attention should be paid to a rich population of Liparis loeselii which developed spontaneously in sand pits and to very frequent occurrence of Epipactis palustris in various kinds of anthropogenic habitats.

4

Analiza palinologiczna mioceńskich wypełnień lejów krasowych w Tarnowie Opolskim na Wyżynie Śląskiej - wyniki wstępne

Worobiec E., Szulc J.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 12

1176-1181

EN

Pollen analysis of 16 samples of coaly sediments taken from one of sinkholes developed within the Triassic limestones cropping out at Tarnów Opolski, Upper Silesian Upland has been done. The study revealed a taxonomically rich assemblage of excellently preserved sporomorphs (pollen grains and spores) as well as microfossils of fresh-water algae (mainly Chlorophyta). The pollen analysis made it possible to reconstruct a vegetation growing during sedimentation of deposits filling the studied sinkhole and clear facies succession, from open aquatic (with abundant fresh-water algae) to marshy one (e.g. swamp forests composed of Taxodium, Nyssa and Alnus). Riparian forests dominated by deciduous trees, e.g. Pterocarya, Carya and Liquidambar, grew on wet terrains surrounding the water body. Drier elevated terrains were overgrown by mixed mesophytic forests with small admixture of thermophilous plants. Results of the pollen analysis indicate that during the sedimentation of the sinkhole filling the climate was warm temperate and moderately wet. Recorded sporomorphs and a mutual ratio of arctotertiary and palaeotropical taxa point at a Middle Miocene age of the studied deposit.

5

Wpływ typów cyrkulacji na stężenie pyłu zawieszonego (TSP) na Wyżynie Śląskiej

Radomski J.

Ekologia i Technika

|

2007

|

R. 15, nr 5

173-178

PL

Mimo zauważalnej w ostatnich latach poprawy stanu sanitarnego powietrza na Wyżynie Śląskiej w dalszym ciągu istnieje niekorzystna sytuacja aerosanitarna. Choć znacznie rzadziej, to jednak zdarzają się przekroczenia dopuszczalnych norm (głównie dobowych), co szczególnie widoczne jest w okresie zimowym. Jak wiadomo, rozpatrywany obszar jest to najbardziej zaludniony region nie tylko w Polsce a powietrze jest jednym z najważniejszych elementów środowiska decydujących o jakości życia człowieka. Przeprowadzona w pracy szczegółowa ocena wpływu cyrkulacji atmosferycznej na występowanie określonego stężenia zanieczyszczeń potwierdziła dominujący wpływ poszczególnych typów cyrkulacji - syntetycznych mierników cyrkulacji atmosfery - na kształtowanie się wielkości zanieczyszczenia powietrza na Wyżynie Śląskiej. Uwzględnienie danych o imisji z rozdzielczością dobową oraz 3 kalendarzy typów cyrkulacji pozwoliło na szczegółowe przedstawienie wzajemnych zależności pomiędzy rozważanymi zmiennymi.

EN

In last years in spite of perceptible improvement of state health air on Silesia Upland, the aerohealth situ-ation is unfavourable. The transgressions of permissible norms (principally twenty-four hours) have place, especially in winter period. The investigation area is the most population region; the air is one of the most important element of the circle decide on live standard people. In this work we presented the detailed opinion of the influence atmospheric circulation on existence of definite concentration pollution. This opinion confirmed predominant influence of each types circulation as synthetic me-asure circulation atmosphere on shape of size pollution air on Silesia Upland. The regard of informations about imission with twenty-four hours distribution and three calendars type of circulations permitted on detailed presentation mutual relations between considerative variable.

6

Changes in mixed coniferous forest (Querco roboris - Pinetum) as a result of forest economy in the Silesian Upland

Sierka E., Chmura D.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2004

|

nr 131(12)

327-334

EN

In the present paper the results of the phytosociological studies on mixed coniferous community Querco-roboris Pinetum in the Silesian Upland were shown. Different types of plant community disturbances were observed, caused by various forms of forest economy and these are: impoverishment of floristic composition, decrease of species diversity, monotypization, pinetyzation, fruticetyzation, geranietyzation, neophytization and cespityzation.

PL

W prezentowanym artykule przedstawiono wyniki badań fitosocjologicznych prowadzonych w zbiorowisku boru mieszanego Querco roboris - Pinetum obszaru Wyżyny Śląskiej. Stwierdzono występowanie licznych form degeneracji zbiorowiska, spowodowanych różnymi typami gospodarki leśnej i są to: zubożenie składu gatunkowego, spadek różnorodności gatunkowej, monotypizacja, pinetyzacja, fruticetyzacja, geranietyzacja, neofityazacja, cespityzacja i eurytopizacja.

7

Stan zachowania i struktura wybranych fitocenoz zarośli na obszarze Wyżyny Śląskiej w obliczu zmian w użytkowaniu gruntów [komunikat]

Turula G., Wika S.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 3

159--178

PL

Artykuł prezentuje wstępne wyniki badań nad dynamiką przemian zbiorowisk zaroślowych w ich inicjalnym stadium rozwojowym, pozyskane z 15 stałych powierzchni badawczych. Obserwacje prowadzone byty w latach 1997-99 i są pierwszym etapem wieloletnich badań mających na celu poznanie struktury litocenoz zaroślowych, składu gatunkowego oraz wewnętrznego zróżnicowania w ich różnych stadiach sukcesyjnych. Stwierdzono, że znaczny wzrost liczby krzewów pociąga za sobą zmniejszenie się bogactwa florystycznego płatu, ponadto zwiększa się rola gatunków ruderalnych oraz - przejściowo - łąkowych. Ubywa natomiast roślin pochodzących z muraw kserotermicznych i okrajków termofilnych. Zaobserwowano także istotny wpływ otoczenia na tempo zasiedlania się krzewów.

EN

The preliminary results of the research on the transformation dynamics of shrub communities in their initial developmental stage obtained from 15 permanent research plots are presented. Observations were carried out during the years 1997-99. They constitute the first phase of a long term research aiming at the recognition of the shrub phytocoenoses' structure, floristic composition, and local differentiation in various successive stages. The analysis showed that a significant increase in the volumes of shrubs was followed by a decrease in the richness of a vegetation patch. Furthetmore, the role of both the taxa from the Artemisierea class and, transitionally, of the meadow species becomes more visible. At the same time the plants of xerothermic grasslands and thermophilous saum-communities disappear. Additionally, a significant influence of the surroundings on the course of shrub colonisation was observed.

8

Flora roślin naczyniowych projektowanego Obszaru Chronionego Krajobrazu "Dolina Sztoły"

Balcer B.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2001

|

Vol. 27, no.3

137-149

PL

W latach 1995-1997 oraz 1998-1999 przeprowadzono badania florystyczne na terenie projektowanego Obszaru Chronionego Krajobrazu "Dolina Sztoły", położonego w powiecie olkuskim - wschodnia część Wyżyny Śląskiej. Stwierdzono występowanie 413 gatunków roślin naczyniowych. Na szczególną uwagę zasługują 23 gatunki roślin podlegające ochronie prawnej, tj. 16 ścisłej i 7 częściowej, oraz 28 gatunków regionalnie rzadkich i zagrożonych. Surowce lecznicze z 46 gatunków wykorzystywane są w polskiej medycynie oficjalnej. Element górski reprezentowany jest przez 11 gatunków, (co stanowi 2,6% flory badanego terenu). Najliczniejszą grupę tworzą hemikryptofity (49,4%), natomiast najmniej liczną chamefity zdrewniałe (3,4%).

EN

In 1995-1997 and 1998-1999 floristical investigations were carried out within the projected "Dolina Sztoły" Landscape Protected Area, located in the Olkusz district (north-eastern part of the Silesian Upland). The occurrence of 413 taxa of vascular plants was reported. Out of 23 legally protected species, 16 are strictly and 7 are partly protected. Among vascular plants there are 28 regionally rare and endangered taxa. Medicinal materials used in Polish officinal medicine can be derived from 46 species. Eleven species (2,6% of vascular flora) represent mountain element. The richest group are hemicryptophytes (49,4%), while woody chamaephytes are represented by 3,4% of species.

9

Szata roślinna projektowanego rezerwatu przyrody "Diabla Góra" koło Bukowna na Wyżynie Śląskiej

Jędrzejko K., Stebel A., Szczypek T., Wika S.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 2

81--112

PL

W latach 1988 oraz 1988-1999 przeprowadzono badania botaniczne na terenie projektowanego rezerwatu przyrody "Diabla Góra", położonego na terenie Bukowna we wschodniej części Wyżyny Śląskiej. Stwierdzono występowanie 57 gatunków mszaków (5 wątrobowców i 52 mchów), 248 taksonów roślin naczyniowych oraz 8 zbiorowisk roślinnych, w tym 5 w randze zespołu. Na szczególna uwagę zasługuje 20 gatunków podlegających ochronie (12 całkowicie i 8 częściowo) oraz 22 gatunki roślin naczyniowych i 11 gatunków mszaków regionalnie rzadkich i zagrożonych. Do najcenniejszych zbiorowisk roślinnych należą płaty ciepłolubnej buczyny stroczykowej Carici-Fagetum oraz fragmenty muraw kserotermicznych.

EN

In the years 1988 and 1998 -1999 botanical investigations were carried out within the projected "Diabla Góra" nature reserve, located near Bukowno town in the north-eastern part of the Silesian Upland. The occurrence of 57 taxa of bryophytes (5 liverworts and 52 mosses) as well as 248 taxa of vascular plants were reported. Among bryophytes there are 11 taxa regionally rare and endan-gered, for example Barbilophozia barbata and Pterigynandrum filifore. Ten species (17,5%of brioflora) represent mountain element. Among vascular plants there are 20 protected species (8,1% of vascular flora) and 22 regionally rare and endangered taxa, for example Allium montanum, Bot-rychium lunaria, Orobanche caryophyllacea, Scorzonera humilis and Thalictrum minus. Six taxa (2,4% of vascular flora) are mountain species. Eight associations (4 forest and 4 non-forest) were distinguished. The most interesting are thermophilous beech forest Carici-Fagetum and xerothermic grasslands from class Festuco-Brometea.

10

Young-Alpine Kłodnica fault scarps of the Metacarpathian high in the Silesian Upland

Jura D.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 1

52-56

EN

The research results of paleogeomorphology, Alpine tectonics and analysis of mining seismicity suggest that in the Silesian Upland the relaxation of remnant stresses of the Metacarpathian High is active. Young faults are reflected in the morphology, producing escarpments, a pull-apart basins, half-grabens, pushup swells and half-horsts. The horsts are incised in tension zones and hills are in compression zones.

PL

Wyniki badań paleogeomorfologii, alpejskiej tektoniki i analiza wstrząsów górniczych wskazują, że na Wyżynie Śląskiej występuje relaksacja resztkowych naprężeń na wale metakarpackim. Młode uskoki są odzwierciedlone w rzeźbie jako: skarpy, półrowy typu pull-apart i półzręby typu wzniesień popychanych. Półzręby są rozcinane w strefach tensji a w strefach kompresji tworzą się garby.

11

Mszaki rezerwatu przyrody 'Las Murckowski' w Katowicach (Wyżyna Śląska)

Stebel A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 1

141-149

PL

W latach 1995-1997 przeprowadzono badania briologiczne w rezerwacie przyrody 'Las Murckowski' położonym na terenie Katowic-Murcek na Wyżynie Śląskiej. Cały teren rezerwatu porasta kwaśna buczyna niżowa Luzulo pilasae-Fagetum, natomiast roślinność nieleśna, reprezentowana przez fragmentarycznie wykształcone zbiorowiska okrajkowe i miejsc wydeptywanych, nie odgrywa większej roli w szacie roślinnej omawianego obiektu. Aktualnie bioflora rezerwatu liczy 7 gatunków wątrobowców i 45 gatunków mchów. Do najrzadszych w skali regionu należę: Atrichum angustatum, Aulacomnium androgynum, Brachythecium campestre, Callicladium haldanianum, Calypogeia azurea, C. Integristipula, Dicranella cerviculata, Diphyscium foliosum, Pseudotaxiphyllum elegans oraz Scapania irrigua. Wyróżniono następujące siedliska porastane przez mchy i wątrobowce: naziemne, murszejącego drewna, nadrzewne, wodne i bagienne oraz naskalne. Florystycznie najuboższe okazały się siedliska wodne i bagienne, gdzie zebrano tylko 4 gatunki mszaków, natomiast najbogatsze - siedliska naziemne, na których stwierdzono 31 gatunków.

EN

In 1995-1997 bryological research was carried out in the area of the 'Las Murckowski' nature reserve, located in Katowice-Murcki in the Silesian Upland. Within the area of the nature reserve the beech forest Luzulo pilosae-Fagetum covers the lagerest area. Non-forest vegetation has an insignificant share. The presence of 7 species of liverwort and 45 species of moss were recorded. The most interesting species are: Callicladium haldanianum, Calypogeia azurea, C. integristipula ,Dicranella cerviculata, Diphyscium foliosum, Pseudotaxiphyllum elegans and Scapania irrigua. The following types of habitat were distinguished: terricolous, epixylic, epiphytic, aquatic and swampy as well as epilitic. Floristically, the poorest were the aquatic and swampy habitats where 4 species of bryophytes were collected, whereas the richest were terricolous habitats in which 31 taxa were recorded.

12

Flora naczyniowa i zbiorowiska roślinne projektowanego rezerwatu przyrody 'Podwarpie' koło Siewierza (Wyżyna Śląska)

Jędrzejko K., Stebel A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 1

121-140

PL

W latach 1993-1996 przeprowadzono badania botaniczne na terenie projektowanego rezerwatu przyrody 'Podwarpie' koło Siewierza. Stwierdzono występowanie 280 gatunków roślin naczyniowych (w tym 14 podlegających całkowitej ochronie prawnej i 7 chronionych częściowo) oraz 31 gatunków bardzo rzadkich na Wyżynie Śląskiej. Na szczególną uwagę zasługuje najliczniejsze w Polsce stanowisko wilczomlecza pstrego Euphorbia epithymoides L. Roślinność omawianego obiektu reprezentuje 6 zbiorowisk roślinnych. Do najcenniejszych pod względem bogactwa florystycznego i licznego udziału bardzo rzadkich roślin naczyniowych należą ciepłolubne zarośla leszczynowe Peucedano cervariae-Coryletum.

EN

The present study encompasses the results of the floristic and phytosociological field research carried out in the region of Garb Tarnogórski, in the area of Podwarpie near Wojkowice Koscielne and Siewierz in the Silesian Upland, in the years 1990-1995. The investigated area located in close vicinity of the Upper Silesian Industrial District agglomeration, occupying its northernmost limits. The area in question stands out as characteristic for the concentration of rare and very rare elements of vascular flora, including a numerous group of species placed under legal protection(the total of 21 species). The investigated region is particularly valuable bbecause of bundant occurrence of Euphorbia epithymoides L. - a plant extremely rare in Poland. The area under research is the northernmost European locality of this species and, at the same time, the only region in Poland in which the plant occurs in the natural state (the region of Tuliszów-Dąbrowa Górnicza). Because of the uniqueness of the discussed area, it is proposed that a floristic nature reserve be established within its limits. The reserve would serve the purposes of protection and conservation of the habitats of Euphorbia epithymoides and the whole numerous group of rare plants, including those legally protected. The floristic records made in the area of the projected nature reserve included 280 of vascular plant species, and in this number 21 protected species (14 species under strict protection and 7 species under partial protection), and 31 species occurring as rare and very rare in the scale of the region of the Silesian Upland. The syntaxonomical diversity of the vegetation encompasses 5 major plant associations and 1 Community, characterized by a significant level of naturalness. From the floristic perspective, the richest associations are Peucedano cervariae-Coryletum and Origano-Brachypodietum pinnati. In this region there occur two dominant types of vegetation, both characteristic for Jurassic nature and formed in the habitats developed on limestone-based substrata (the Triassic lime stone - muschelkalk), namely a) thermophilous hazel shrubs Peucedano cervariae-Coryletum with associations of hawthorn (Crataegus sp.div.) and blackthorn (Prunus spinosa) and b) xerothermic calciphilous grasslands Origano-Brachypodietum pinnati, floristically largely impoverished, in most cases dominated by Brachypodium pinatum. In places anthropogenically deformed (such as roadsides and path-sides, the limits of the old quarry etc.) synanthropic vegetation of ruderal type, develops which, in the scale of the whole space proposed to be placed under legal protection, does not cover a large area. In the area surrounding the hill, agricultural landscape is dominant.