Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Upamiętnienie zasłużonych elektryków wrocławskich

Pieńkowski Krzysztof

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2024

|

nr 77

209--213

PL

W artykule przedstawiono różne formy upamiętnienia zasłużonych elektryków wrocławskich. Omówiono działania dotyczące tych upamiętnień, które zostały zrealizowane przez władze Politechniki Wrocławskiej, Oddział Wrocławski Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz przez inne ośrodki naukowe, organizacje i instytucje. Wymieniono szczegółowo formy upamiętnienia za pośrednictwem zbiorczych tablic memoratywnych, nadania nazw imiennych budynkom oraz salom wykładowym i laboratoryjnym, ustanowienia tablic i płyt pamiątkowych, wydania medali, organizacji uroczystości rocznicowych i inne działania. Celem tych form upamiętnienia jest zachowanie w pamięci zasłużonych elektryków wrocławskich oraz ich znaczącego dorobku naukowego i organizacyjnego.

EN

The article presents various forms of commemoration of distinguished Wrocław electricians. In the first part of the article, the activities related to these commemorations, which were carried out by the authorities of the Wrocław University of Science and Technology were discussed. In the second part of the article, the commemorations activities, realized thorough the Wrocław Division of the Association of Polish Electrical Engineers and other organizations, institutions and research centers were presented. Forms of commemoration through collective memorial boards, naming buildings and lecture halls or laboratory halls, establishing commemorative boards, issuing commemorative medals, organizing anniversary celebrations and other activities were mentioned in detail These forms are permanent evidence of commemoration of distinguished electricians for future generations. The aim of these forms of commemoration is to remember distinguished Wrocław electricians and their significant scientific and organizational achievements.

2

Jubilaci roku 2025 - wybitni elektrycy wrocławscy

Korczewski Andrzej, Lubczyński Zbigniew

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2024

|

nr 77

201--207

PL

Artykuł przedstawia działania Oddziału Wrocławskiego SEP służące upamiętnieniu najwybitniejszych elektryków wrocławskich oraz obchody jubileuszy planowane w 2025 r. Prezentowane są także sylwetki Jubilatów.

EN

The article presents the activities of the Wrocław Branch of SEP to commemorate the most outstanding electricians in Wrocław and the celebration of anniversaries planned in 2025. The profiles of the Jubilarians are also presented.

3

Cyfryzacja archiwalnych dokumentów w oddziale wrocławskim SEP

Michalski Wojciech

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2024

|

nr 77

247--250

PL

Jednym z celów działalności Komisji Historycznej Oddziału Wrocławskiego (O/Wr) SEP jest zachowanie dla następnych pokoleń członków SEP dokumentów zgromadzonych w archiwum na przestrzeni ponad 78 lat działalności Oddziału (zebranie założycielskie O/Wr. SEP odbyło się 5 września 1946 roku). Zachowane dokumenty opisują nie tylko różne formy działalności i aktywności Zarządów minionych kadencji, ale również aktywność Kół, a nawet poszczególnych członków Oddziału. W większości są to dokumenty papierowe podlegające degradacji w miarę upływu czasu. Obecny poziom techniki komputerowej pozwala na przetworzenie tych dokumentów na wersję cyfrową i odpowiednie ich zarchiwizowanie. Cyfrowy sposób przechowywania dokumentów jest dużo lepszy od przechowywania ich w wersji papierowej. Archiwum cyfrowe zajmuje znacznie mniej miejsca w pomieszczeniu i może być łatwo dostępne, drogą internetową, dla zainteresowanych osób. W artykule opisano w wielkim skrócie historię rozwoju techniki komputerowej do etapu, od którego począwszy pojawiły się realne możliwości tworzenia archiwów cyfrowych i to niekoniecznie przez profesjonalistów. Omówiono obecny stan cyfryzacji dokumentów oraz koncepcję Archiwum Cyfrowego realizowaną w O/Wr SEP.

EN

One of the goals of the Historical Commission of the Wroclaw Branch of the SEP is to preserve for future generations of SEP members the documents collected in the Archives over more than 78 years of Branch activity. These documents describe not only the various activities of the Boards of Directors of past terms, but also the activities of the Circles and even individual members of the Branch. For the most part, these are paper documents subject to degradation over time. The current level of computer technology makes it possible to convert these documents into a digital version and to archive them properly. Digital storage of documents is much better than paper storage. The digital archive takes up much less space in the room and can be easily accessible, via the Internet, to interested parties. The article describes the level of computer technology that makes it possible to create a digital archive. The current state of digitization of documents is discussed, as well as the concept of the Digital Archive being implemented in O/Wr SEP.

4

Social communication in selected satellite cities of the monocentric Wrocław agglomeration

Czerska Iwona

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2024

|

z. 192

147--162

EN

Purpose: The study's main objective was to present the manifestations of social communication in selected satellite cities of the monocentric agglomeration of Wroclaw. The specific goals were: to discuss the city's social communication in the context of its forms and determinants; to define urban agglomeration and monocentric agglomeration; to present the Wrocław agglomeration with its satellite cities, including a summary of demographic data. Design/methodology/approach: In the introduction, attention was paid to the essence of a satellite city, pointing out the benefits for its residents. Then, using desk research analysis, the social communication of the city was discussed, within which different forms of it were distinguished. In addition, various factors determining this process were detailed in forming the city's social communication, and the creation of mutual relations was pointed out. Next, the focus is on Wrocław as a monocentric urban agglomeration with a brief demographic characterization of its satellite cities. Finally, examples of social communication in selected satellite cities of Wroclaw are presented regarding available communication channels. The above considerations were based on Polish and foreign literature, studying scientific articles, books, and chapters from monographs and electronic sources. The following professional databases were used to gather scientific literature: Google Scholar and ScienceDirect. Findings: Public communication in satellite cities can bring many benefits. By involving residents in communicating information about events and initiatives in a city, authorities can better understand the community's needs and make decisions in line with their expectations. Websites and social media are critical communication channels between residents and authorities, enabling the rapid and effective transfer of information. It is, therefore, worth investing in developing these communication channels to ensure better cooperation between residents and authorities of satellite cities within the urban agglomeration. Social implications: The exchange of information between local authorities and residents of a satellite city is crucial for cooperation, understanding the needs and expectations of both parties. Social communication in a city within an agglomeration manifests through various activities, initiatives, signalling problems and joint attempts to solve them. Originality/value: The treatment of issues treating social communication in satellite cities is based on the literature on the subject, Polish and foreign, enriching the existing body of scientific work on social communication, signalling the author's contribution to developing the discipline of management and quality sciences. The article is primarily addressed to researchers and scholars dealing with urban social communication in a monocentric urban agglomeration. The work may also interest students in management, marketing, sociology, and media studies. The article's value is the comprehensive presentation of social communication in the city in the context of its various forms and determinants, as well as the analysis of examples of social communication in selected satellite cities of Wroclaw regarding various information channels.

5

Business environment institutions in creating the Wrocław startup ecosystem

Kuźmińska-Haberla Aleksandra

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2024

|

z. 192

682--696

EN

Purpose: The article's main aim is to present issues related to the importance of business environment institutions (BEIs) in creating startup ecosystems, particularly in developing the Wrocław startup ecosystem. The specific goal is to identify the most important actors of the Wrocław ecosystem and present the offer of business environment institutions operating in the city, along with their assessment. Design/methodology/approach: To achieve the intended goals, the author based her considerations on analyzing the literature on the subject, using both Polish and foreign sources, including scientific articles and reports prepared by Polish and foreign organizations. The analysis of business environment institutions in Wrocław was based on information available on the official websites of these entities, e.g., araw.pl or startupwroclaw.pl. Additionally, in the last part, the author used the results of empirical research conducted in the form of individual in-depth interviews among startups, BEIs, and experts rooted in the Wrocław startup ecosystem to learn the respondents' opinions on the quality of the institutional environment of the ecosystem in which they operate. Findings: Business environment institutions are a vital element of effective startup ecosystems worldwide. Access and support from these institutions play an important role for startups, and their importance is constantly growing. Wrocław is well-rated as an ecosystem, offering a wide range of diverse business environment institutions that support startups in consulting, incubation, technology transfer, innovation development, and access to capital. The advantages of the city include customer approach, service in English, promotion of startups, and access to infrastructure enabling development and innovation. Despite the rich offer, not all startups use it, mainly due to the lack of information, which is one of the main shortcomings and is an element that requires improvement. The lack of coordination and flow of information between BEIs, and duplication of ideas or initiatives is a problem also indicated by the business environment institutions themselves, which see the solution in greater integration of activities, e.g., under the patronage of ARAW, which is the main animator of the Wrocław ecosystem. Other problems include limited possibilities of financing activities at various stages of development, lack of audit programs, and access to certain experts/advisors. Social implications: The best startup ecosystems in the world can attract and retain the best, brightest innovators who create solutions that can revolutionize various areas of life. Well-functioning business environment institutions are part of this success while constituting an excellent example for other BEIs to follow in the international space. Although Wrocław is not among the best ecosystems in the world, it can be said that it aspires to such a group, which is reflected in various reports and rankings of the world's best ecosystems. However, in Poland and Europe, mainly Central and Eastern Europe, it is at the forefront and can serve as a benchmark for other cities. Originality/value: Many studies on startup ecosystems and startups are found in the literature. These are often studies of a general nature or relating to the most recognizable ecosystems, such as Silicon Valley, London, or Singapore. The situation is similar regarding business environment institutions, it is possible to find studies on the statistics of their occurrence, tasks performed, and the general role they play in supporting entrepreneurship. The literature lacks studies on specific examples of the functioning and creation of startup ecosystems in Poland by business environment institutions. This article refers to the example of Wrocław, which may constitute a benchmark for other cities. The article's value points out the most important BEIs in the Wrocław startup ecosystem, defining their tasks and their assessment from the point of view of entities operating in it and pointing out the most critical shortcomings requiring improvement.

6

Proces konserwacji i odbudowy wagonu Maximum, czyli jak ze zgliszcz odtworzyć sprawny tramwaj

Kołodziejczyk Krzysztof, Sielicki Tomasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 78

103--123

PL

W ostatnich latach we Wrocławiu wyremontowano kilka ruchomych zabytków techniki związanych z komunikacją zbiorową. Spośród nich na szczególną uwagę zasługuje tramwaj Maximum o numerze taborowym 325 z 1901 r., jedyny taki zachowany w Polsce i jeden z nielicznych tego typu wagonów na świecie. Jego duża wartość wynika z tego, że czteroosiowe tramwaje z początku XX w. są rzadkością na skalę światową. Celem artykułu jest omówienie historii wagonu oraz przebiegu remontu wraz z przedstawieniem głównych problemów. Prace przebiegały w pięciu etapach. Założono przywrócenie tramwajowi stanu pierwotnego, a jednocześnie, że pojazd po zakończeniu procesu odbudowy ma być w pełni sprawny i dopuszczony do ruchu ulicznego. Restauracja tramwaju została wyróżniona przez Oddział Dolnośląski Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków Dolnośląskim Laurem Konserwatorskim 2023 w kategorii „zabytek ruchomy”. Nagrodę przyznano za wzorową – choć trudną – konserwację pojazdu, poprzedzoną skrupulatnymi i złożonymi badaniami.

EN

In recent years, several movable technical monuments related to public transport have been renovated in Wrocław. Among them, the Maximum tram with rolling stock number 325 from 1901 deserves special attention, the only one of its kind preserved in Poland and one of the few cars of this type in the world. Its high value is due to the fact that four-axle trams from the early twentieth century are rare on a global scale. The aim of the article is to discuss the history of the car and the renovation process, along with presenting the main problems. The work was carried out in five stages. It was assumed that the tram would be restored to its original condition and, at the same time, that the vehicle would be fully operational and allowed for road traffic after the reconstruction process. The tram restoration was awarded the Lower Silesian Conservation Laurel 2023 by the Lower Silesian Branch of the Association of Monument Conservators in the “movable monument” category. The award was granted for exemplary— although difficult—maintenance of the vehicle, preceded by meticulous and complex studies.

7

Wiek a techniczne zużycie kamienic śródmiejskich

Konior Jarosław

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 5

173--176

PL

Badania przedstawione w artykule zawierają syntetyczne i analityczne rozwiązania modelowe dotyczące problemów technicznego utrzymania i zużycia budynków mieszkalnych o konstrukcji tradycyjnej. Związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy występowaniem uszkodzeń elementów kamienic czynszowych, traktowanych jako wyraz warunków ich utrzymania a wielkością procesu technicznego zużycia tych elementów określono na reprezentatywnej próbie 102 budynków mieszkalnych. O wielkości technicznego zużycia elementów starego budynku mieszkalnego decydują warunki jego utrzymania i użytkowania. Eksploatacja tego budynku odgrywa największą rolę w jego przyśpieszonym niszczeniu zwłaszcza dla budynków utrzymanych w sposób mierny. W artykule wykazano, że wiek elementów starego budynku mieszkalnego ma drugorzędne znaczenie w procesie intensywności utraty jego wartości użytkowych.

EN

The research presented in the article provides synthetic and analytical model solutions to the problems of technical maintenance and wear of residential buildings of traditional construction. The cause-and-effect relationships between the occurrence of damage to the elements of rental tenements, taken as an expression of their maintenance conditions, and the magnitude of the process of technical wear of these elements were determined on a representative sample of 102 residential buildings. The amount of technical wear and tear on the elements of an old residential building is determined by the conditions of its maintenance and use. The operation of this building plays the greatest role in its accelerated deterioration especially for mediocrely maintained buildings. The article shows that the age of the elements of an old residential building is of secondary importance in the process of the intensity of the loss of its functional value.

8

Rozbudowa i modernizacja przedwojennego budynku użyteczności publicznej wraz z przystosowaniem go do nowej funkcji - studium przypadku

Dmochowski Grzegorz, Szołomicki Jerzy

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 4

113--116

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia konstrukcyjne związane z rozbudową i modernizacją przedwojennego budynku użyteczności publicznej i jego przystosowaniem do nowej funkcji hotelowej. W ramach przygotowanej adaptacji przedstawiono wytyczne prac remontowych, wzmacniających i zabezpieczających. Ze względu na zabytkowy charakter budynku głównym wymogiem postawionym przez konserwatora zabytków projektantom adaptacji do nowej funkcji było zachowanie pierwotnego stanu ścian zewnętrznych. W artykule autorzy zwrócili uwagę na zabezpieczenie ścian zewnętrznych budynku przy użyciu systemowych elementów PERI. W projekcie budowlanym modernizowanego budynku założono pozostawienie praktycznie wszystkich ścian zewnętrznych oraz wyburzenie istniejących ścian wewnętrznych, stropów i stropodachu. Ponadto projekt zakłada wykonanie nowej konstrukcji nośnej ryglowo-słupowej ze stropami monolitycznymi oraz nadbudowę istniejącego obiektu o trzy kondygnacje. W wyniku modernizacji starego budynku biurowego powstanie nowy hotel w centrum miasta.

EN

The paper presents the construction issues involved in the extension, demolition, and modernisation of a historic office building and its adaptation to a new hotel function. As part of the prepared adaptation, guidelines for renovation, strengthening, and safety work have been presented. Due to the historic nature of the building, the main requirement of the Monument Conservator for the adaptation designers was to preserve the original condition of the external walls. In the article, the authors paid particular attention to the protection of the building’s external walls using PERI system elements. The design of the modernised building assumed that all external walls would be retained and that the existing internal walls, slab floors, and flat roof would be demolished. In addition, the design involves the construction of a new column-and-beam structure with monolithic slabs and the addition of two storeys to the existing building. The result of the modernisation of the old office building will be the construction of a new hotel in the city centre.

9

Pomiar emisji akustycznej w czasie próbnego obciążenia nowego mostu na Odrze we Wrocławiu

Kliński Maksymilian, Panek Maciej

Inżynieria i Budownictwo

|

2024

|

R. 80, nr 3

133--140

PL

Technika emisji akustycznej służy monitorowaniu uszkodzeń poprzez analizę zdarzeń wewnątrz materiału. Podczas próbnego obciążenia czujniki umieszczono przy zworniku przęsła. Analiza sygnałów wykazała potencjalne uszkodzenia. Wartości sygnałów porównywano z kryteriami oceny stanu konstrukcji żelbetowych. Regularne pomiary pozwalają śledzić możliwe uszkodzenia, a połączenie z innymi metodami oceny stanu konstrukcji zwiększa ich skuteczność.

EN

The acoustic emission method is applied for damage monitoring through the analysis of internal events within the material. Sensors were placed at the cantilever joint during the proof loading. Signal analysis revealed potential damages. Signal values were compared against criteria for assessing the condition of reinforced concrete structures. Regular measurements detect potential damages, and combining this technique with other methods enhances its efficiency.

10

Turris latericia destructa – the court of Duchess Anna in Wrocław and the latest research

Biel Radosław

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

49--57

EN

In 2020, architectural relics were identified in the crypts of St Matthias Church in Wrocław, located in the centre of the riverside area of the left bank of the river, known in historiography as the princely grounds, some of which had so far escaped the attention of researchers. However, a synthetic study of the entire hospital and monastery complex of the Knights of the Cross with the Red Star, carried out as part of the author’s doctoral thesis, has shown that the discovered foundations may be the remains of a completely different, older building. On the basis of an analysis of historical records, the specifics of the building, the stratigraphy of the layers, the discovered movable historical material, palaeoenvironmental data and comparisons with other buildings of this type, it was hypothesised that the discovered building may be part of the “court of Princess Anne”, or even identical to the “destroyed tower” (turrem latericam destructa) mentioned in a document from 1253. In addition, it has been hypothesised that the tower may have been destroyed in the 1240s or 1350s, possibly as a result of the Tartar invasion of 1241. It was only after this event that St Matthias Church and other accompanying buildings were erected on the site in question, which were then given to the hospital and the order. This article presents the status of the research to date, the methods used, the interpretation of the discoveries made and the conclusions, shedding new light on the less explored history of the development of this part of medieval Wrocław.

PL

W 2020 roku w kryptach wrocławskiego kościoła św. Macieja, zlokalizowanego w centrum nadodrzańskich terenów lewobrzeżnego Wrocławia, określanych w historiografii terenami książęcymi, zidentyfikowano relikty architektoniczne, z których część dotąd umykała uwadze badaczy. Inne fragmenty z kolei błędnie interpretowano jako fundamenty tej świątyni, jednak syntetyczne studia całego zespołu szpitalno-klasztornego Rycerskiego Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą prowadzone w ramach pracy doktorskiej autora wykazały, że odkryte fundamenty mogą stanowić pozostałość po całkiem innej, starszej budowli. Na podstawie analizy przekazów historycznych, specyfiki budowli, stratygrafii nawarstwień, odkrytego zabytkowego materiału ruchomego, danych paleośrodowiskowych oraz porównań z innymi obiektami tego typu, wysunięto hipotezę, że odkryta budowla może stanowić element „dworu księżnej Anny”, a nawet być tożsama ze „zniszczoną wieżą” (turrem latericam destructa), wzmiankowaną w dokumencie z 1253 roku. Dodatkowo postawiono tezę, że wieża mogła być zniszczona w latach 40. lub 50. XIII wieku, być może w wyniku najazdu tatarskiego w 1241 roku. Dopiero po tym wydarzeniu na omawianym terenie wzniesiono kościół św. Macieja i inne towarzyszące mu budynki, które następnie przekazano na potrzeby szpitala i zakonu. W artykule przedstawiono dotychczasowy stan badań, zastosowane metody, interpretację dokonanych odkryć oraz wnioski, rzucając nowe światło na mniej zbadaną historię zagospodarowania tej części średniowiecznego Wrocławia.

11

The issue of limitatio in early Silesian urban planning

Mruczek Roland, Kastek Tomasz

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

39--48

EN

The economic and legal changes taking place in Silesia during the times of melioratio terrae undoubtedly brought a revolution in the cultural landscape. The concept of a border in the non-urbanized space of the early Middle Ages had a completely different dimension than its foundation counterpart. The rapidly progressing colonization campaign and the development of large monastic land ownership resulted in a significant density of the settlement network, as well as a change in the ownership structure of the land itself, which was increasingly equipped with immunity. The borders – previously of a blurry, strip-like nature – increasingly took on a linear, precisely defined course. The culmination of this process was the marking of the boundaries of the chartered city (fossata), soon consolidated by city fortifications. Our study is an attempt to outline the issues of more recent research on the matter of the boundaries of a medieval city, which are the result of the progressive stratification of the settlement space in Silesia. The presented case study was intended to draw attention to new, surprising discoveries showing the evolutionary transition from the strip-like, highly conventional nature of early medieval borders to linear delimitations typical of the late and declining Middle Ages. The presented sketch is based on the results of more recent archaeological and architectural research conducted in Silesian cities, as well as analyzes of historical and iconographic sources. It is the first part of a series devoted to the stratification of urban space in the Middle Ages. The fortifications of individual elements of the early medieval Wrocław agglomeration, which had different owners, are still an open research problem, although their existence cannot be questioned today. In turn, marking the boundaries of the chartered city in the form of a rampart and moat had primarily legal and administrative significance and, in this sense, separated the area endowed with immunity from the space covered by princely law and its burdens. In the case of Wrocław, however, the flood protection and later defensive nature of the newly built structures were at least as important.

PL

Przemiany ekonomiczno-prawne zachodzące na Śląsku w czasachmelioratio terrae przyniosły niewątpliwie rewolucję w krajobrazie kulturowym. Pojęcie granicy w niezurbanizowanej przestrzeni wczesnego średniowiecza miało zupełnie inny wymiar niż jego lokacyjny odpowiednik. Szybko postępująca akcja kolonizacyjna i rozwój wielkiej klasztornej własności ziemskiej spowodowały znaczne zagęszczenie sieci osadniczej, a także zmianę struktury własnościowej samej ziemi, coraz częściej wyposażonej w immunitet. Granice – dotąd o niewyraźnym, pasowym charakterze – coraz częściej przybierały liniowy, ściśle określony przebieg. Punktem kulminacyjnym tego procesu było wytyczenie granic miasta lokacyjnego (fossata), wkrótce utrwalonych przez obwarowania miejskie. Praca stanowi próbę zarysowania problematyki nowszych badań nad zagadnieniem granic miasta średniowiecznego, będących wynikiem postępującej stratyfikacji przestrzeni osadniczej na Śląsku. Zaprezentowane studium przypadku miało za zadanie zwrócenie uwagi na nowe, zaskakujące odkrycia, ukazujące ewolucyjne przejście od pasowego, mocno umownego charakteru wczesnośredniowiecznych granic, do delimitacji liniowych, typowych dla późnego i schyłkowego średniowiecza. Zaprezentowany szkic opiera się na wynikach nowszych badań archeologiczno-architektonicznych prowadzonych w miastach śląskich, analizach źródeł historycznych oraz ikonograficznych. Stanowi pierwszą część cyklu poświęconego stratyfikacji przestrzeni miejskiej w średniowieczu. W dalszym ciągu otwartym problemem badawczym pozostają umocnienia poszczególnych członów wczesnośredniowiecznej aglomeracji wrocławskiej, mających różnych właścicieli, choć dziś już nie można zakwestionować ich istnienia. Z kolei wyznaczenie granic miasta lokacyjnego w postaci wału i fosy miało znaczenie przede wszystkim administracyjno-prawne i w tym sensie oddzielało teren obdarzony immunitetem od przestrzeni objętej prawem książęcym i jego ciężarami. W wypadku Wrocławia co najmniej tak samo ważny był jednak charakter przeciwpowodziowy, a później obronny nowo powstałych struktur.

12

Medieval malt house at 24–25 Mennicza Street in Wrocław

Limisiewicz Aleksander

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

58--63

EN

The study concerns excavations carried out in the courtyard of the “Lord’s Malt House” located at 24–25 Mennicza Street in the Old Town of Wrocław, within the Malt House Quarter. They covered an undeveloped space measuring 24 m ×20 m. They were interpreted as the location of an earlier, medieval malt house. Archaeological investigations were carried out to determine the function and chronology of the uncovered objects. Some of them were related to the Renaissance “Lord’s Malt House”: a ceramic water pipe, an end casting, four negatives of pillars placed at the entrance to the malt house, presumably used to fix a crane intended for transporting building materials and grain and malt. The last structure, a well, functioned until the construction of the waterworks (first half of the 17th century) The other cavities were associated with the medieval malt house. It consisted of two production runs terminating in malt vats.

PL

Opracowanie dotyczy prac wykopaliskowych przeprowadzonych na dziedzińcu „Słodowni Pańskiej” znajdującej się przy ulicy Menniczej 24–25 na Starym Mieście we Wrocławiu, w obrębie Kwartału Słodowników. Obejmowały one niezabudowaną przestrzeń o wymiarach 24 m × 20 m. Interpretowano je jako miejsce usytuowania wcześniejszej, średniowiecznej słodowni. Prowadzone badania archeologiczne miały na celu określenie funkcji i chronologii odkrywanych obiektów. Część z nich była związana z renesansową „Słodownią Pańską”: ceramiczny wodociąg, rząp końcowy, cztery negatywy słupów umieszczone przy wejściu do słodowni, przypuszczalnie służące do umocowania dźwigu przeznaczonego do transportu materiałów budowlanych oraz ziarna i słodu. Ostatni z obiektów, studnia, funkcjonował do czasu wybudowania wodociągu (pierwsza połowa XVII wieku). Pozostałe jamy były związane ze średniowieczną słodownią. Tworzyły ją dwa ciągi produkcyjne zakończone kadziami słodowymi.

13

Zaginiona średniowieczna synagoga we Wrocławiu na tle synagog z terenu Europy Środkowej. Architektura i historia

Chorowska Małgorzata, Goliński Mateusz, Caban Mariusz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

84--101

PL

W 2021 roku rozpoczął się remont gmachu przy ul. Szewskiej 49 we Wrocławiu, będącego obecnie siedzibą Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, a wcześniej przez 300 lat (XV–XVII w.) pałacem miejskim Piastów legnicko-brzeskich. Zaczęły się wówczas wyłaniać spod tynków pokaźne połacie XIV-wiecznych ścian, arkad i otworów. Zasięg ich występowania był rozległy. Badania architektoniczne gmachu ujawniły ich obecność na długości niemal 40 m, szerokości 18 m i wysokości 16 m. Co więcej – odsłaniana struktura budowli zaczęła przypominać układy funkcjonalno-przestrzenne średniowiecznych synagog europejskich. Źródłowe badania historyczne własności posesji pokazały, że do połowy XIV wieku należała ona do przedstawicieli elity żydowskiej we Wrocławiu. Celem artykułu jest zaprezentowanie przeprowadzonych przez autorów wyników badań architektonicznych gmachu i poddanie pod dyskusję argumentów świadczących o tym, że mieścił on w swych murach synagogę. Biorąc pod uwagę czas powstania gmachu, byłaby to jedna z najstarszych i największych budowli tego typu w średniowiecznej Polsce.

EN

The year 2021 saw the beginning of the renovation of the building at 49 Szewska Street in Wrocław, the current seat of the Institute of History of the University of Wrocław, and that had previously been a city palace of the Legnica and Brzeg branch of the Piasts for 300 years (between the fifteenth and seventeenth centuries). At this time, sizeable portions of fourteenth-century walls, arcades and apertures were found underneath the plasters. Their scope was extensive. Architectural investigation of the building revealed their presence along a length of almost 40 m, a width of 18 m and a height of 16 m. Furthermore, the revealed structure resembled the functio-spatial layouts of medieval European synagogues. Historical source studies of the property’s ownership found that up to the mid-fourteenth century it had belonged to members of Wrocław’s Jewish elite. The goal of this paper is to present the results of the authors’ architectural investigation of the building and to present arguments that it housed a synagogue up for discussion. Considering the building’s construction time, it can be considered one of the oldest and largest buildings of its type in medieval Poland.

14

Koncepcje przekształceń przedwojennych zespołów kamienic czynszowych w latach 1945–1975. Przypadek wrocławskiego Przedmieścia Odrzańskiego

Tomaszewicz Agnieszka, Czajczyńska Angelika

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 76

32--48

PL

Dziewiętnastowieczne domy mieszkalne, a szczególnie ich większe zespoły zaczęto postrzegać jako cenne, warte ochrony i obrony dziedzictwo miasta tak naprawdę już w XXI wieku. Do końca lat osiemdziesiątych poprzedniego stulecia kamienicom czynszowym odmawiano – poza nielicznymi wyjątkami – miana architektury, nazywając je budownictwem utylitarnym, a przez długie powojenne lata dyskutowano na temat wyburzenia zachowanej zabudowy Śródmieścia i gdyby nie permanentny kryzys mieszkaniowy, pewnie zamysł ten zostałby przeprowadzony. W artykule przedstawiono koncepcje sanacji zastanych struktur dawnego Przedmieścia Odrzańskiego w latach 1945–1975. Przedmieście Odrzańskie jest obecnie najcenniejszą, obok dawnego Przedmieścia Oławskiego, enklawą XIX-wiecznej architektury mieszkalnej, a jego część – Nadodrze – jako pierwszy fragment Śródmieścia została objęta ochroną prawną i poddana (już po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej) kompleksowej rewitalizacji.

EN

Nineteenth-century residential houses, and especially their larger complexes, began to be perceived as valuable city heritage worth protecting and defending in the twenty-first century. Until the end of the 1980s, tenement houses were—with a few exceptions—refused the name of architecture, calling them utilitarian buildings, and for the long post-war years there were discussions about demolishing the preserved downtown buildings, and if it were not for the permanent housing crisis, this idea would probably have been carried out. The article presents concepts for the renovation of existing structures of the former Oder Suburb between 1945 and 1975. The Oder Suburb, next to the former Oława Suburb, is currently the most valuable enclave of nineteenth-century residential architecture, and its part—Nadodrze—was the first fragment of the Downtown to be legally protected and subjected (after Poland’s accession to the European Union) to comprehensive revitalization.

15

Badania architektoniczne krypty w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu

Hackemer Franciszek

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 76

153--171

PL

Pod posadzką kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu znajduje się pomieszczenie stanowiące zabezpieczony wykop archeologiczny. Powstało ono w końcu XX wieku w celu ekspozycji reliktów poprzedniego kościoła odkrytych w 1976 roku. Plany te nie zostały zrealizowane, a krypta nigdy nie pełniła funkcji ekspozycyjnej. Dla badań architektonicznych stanowi jednak kluczowy punkt kościoła. Położenie w jego centralnej części pozwalana dostęp do reliktów świątyni z XIII wieku oraz pozostałości po przebudowach kościoła w okresie średniowiecza i nowożytności – aż do końca XX wieku. Jako taka została w latach 2021–2022 zinwentaryzowana oraz przebadana metodą stratygraficzną. W efekcie powstało kompletne rozwarstwienie chronologiczne krypty. Wydzielono siedem faz budowlanych składających się na zapis całej historii kościoła. Umożliwiło to próbę rekonstrukcji dziejów kościoła późnoromańskiego oraz niektórych partii istniejącego.

EN

Underneath the floor of St. Elizabeth’s Church inWrocław is a room that is a secured archaeological excavation. It was created at the end of the twentieth century to display the relics of the former church discovered in1976. These plans were not implemented and the cryp twas never used as an exhibition space. For architectural research, however, it represents a key point in the church. Its location in its central part allows access to the relics of the thirteenth-century church, as well as there mains of the church’s alterations in the medieval and early modern periods—up to the end of the twentieth century. As such, it was inventoried in 2021–2022 and surveyed using the stratigraphic method. The result was a complete chronological stratification of the crypt. Seven construction phases were separated, making up the record of the entire history of the church. This enabled an attempt to reconstruct the history of the late Romanesque church and some parts of the existing one.

16

Zarządzanie inwestycjami tramwajowymi na terenie Wrocławia w dobie nieprzewidywalności cen

Skiba Magdalena

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 11-12

168--170

PL

Od 2020 r. Wrocław jest w trakcie ogromnego procesu inwestycyjnego w obszarze infrastruktury tramwajowej. Ze względu na ogólnoświatowy kryzys surowcowy, wywołany szeregiem zdarzeń bezpośrednio lub pośrednio związanych z pandemią zdolności produkcyjne zakładów oraz dostępność surowców uległy drastycznemu zmniejszeniu. Część dostawców była zmuszona do czasowego lub całkowitego przerwania swojej działalności produkcyjnej. Zredukowana podaż doprowadziła również do drastycznego wzrostu cen, a w niektórych przypadkach do przerwania dostaw. W niniejszym artykule przeanalizowano wpływ zmian gospodarczo-politycznych na branżę transportową oraz inwestycyjną, a w rezultacie na transport publiczny oraz realizację inwestycji tramwajowych we Wrocławiu.

EN

Since 2020 Wroclaw has been undergoing a huge investment process in the area of a tram infrastructure. Due to the global raw material crisis, caused by a number of events directly or indirectly related to the pandemic, the production capacity of the plants and the availability of raw materials have been drastically reduced. Some suppliers were forced to temporarily or completely stop their production activities. The reduced supply has also led to a drastic increase in prices and, in some cases, to interruptions of supplies. This article analyzes the impact of economic and political changes on the transport and investment industry, and, as a result, on public transport and the implementation of tram investments in Wroclaw.

17

Wyzwania geotechniczne w rewitalizacji obiektów zabytkowych na przykładzie modernizacji Hotelu Grand we Wrocławiu

Król Maciej

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 1-2

77--82

PL

Specjalistyczne prace fundamentowe stanowią coraz większy udział we współczesnych inwestycjach budowlanych. Szczególnie wymagające jest prowadzenie tych robót w terenach silnie zurbanizowanych. W artykule opisano sposoby zabezpieczenia głębokiego wykopu oraz podchwycenia fundamentów przy zastosowaniu technologii pali wierconych w orurowaniu i kolumn jet-grouting na przykładzie modernizacji zabytkowego Hotelu Grand we Wrocławiu. Zwrócono uwagę na właściwe planowanie i koordynację prac oraz ochronę sąsiedniej zabudowy, które decydują o optymalnym projektowaniu i realizacji.

EN

Special geotechnical works have increasing share in construction projects. It is particulary demanding to execute these works in highly urbanized areas. The paper describes the methods of deep excavations support and underpinning existing foundations using the technology of cased CFA piles and jet-grouting columns on the example of the modernization of the historic Grand Hotel in Wrocław. Attention was paid to the proper planning and coordination of works and protection of adjacent structures which determine the optimal design and execution.

18

Analiza porównawcza koncepcji przekrycia Hali Stulecia we Wrocławiu

Przywara Daniel

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 11-12

44--49

PL

Sława wrocławskiej Hali Stulecia to nie tylko jej historia - i związana z nią skala wyzwania, jakie postawili sobie jej budowniczowie w początkach ubiegłego stulecia; rozgłos tej pięknej - obok katedry św. Jana Chrzciciela - wizytówce Wrocławia przyniosła również forma jej przekrycia - kopuła, wzorowana ideowo na rzymskim Panteonie. Przyjęty na początku ubiegłego wieku przez konstruktora hali, Gintera Trauera, model obliczeniowy - w postaci płaskiego wiązara dwuprzegubowego - pozwolił na uzyskanie wartości sił wewnętrznych, wielkości skądinąd znacznie zawyżonych, choć na płaszczyźnie wiedzy technicznej początku XX stulecia wyników metodologicznie uzasadnionych. Nowoczesne techniki numeryczne (m.in. Metoda Elementów Skończonych), używane w specjalistycznym oprogramowaniu komputerowym pozwalają na określenie stopnia przewymiarowania ustrojów konstrukcyjnych powstałych bez ich wspomagania. W artykule dokonano, w formie studium przypadku, analizy porównawczej koncepcji przekrycia Hali Stulecia we Wrocławiu, zestawiając dwa warianty - istniejącą żebrową konstrukcję kopułową oraz alternatywne rozwiązanie w postaci kopuły łupinowej.

EN

The fame of Wrocław’s Centennial Hall is not only its history - and the related scale of the challenge its builders set themselves at the beginning of the last century; the notoriety of this beautiful - next to the Cathedral of St. John the Baptist - the showcase of Wrocław was also the form of its covering - a dome, ideologically modeled on the Roman Pantheon. The computational model adopted at the beginning of the last century by the hall’s designer, Ginter Trauer – in the form of a flat double-hinged truss - allowed for obtaining the values of internal forces, which were otherwise significantly overestimated, although the results were methodologically justified at the level of technical knowledge at the beginning of the 20th century. Modern numerical techniques (including the Finite Element Method), used in specialized computer software, make it possible to determine the degree of overdimensioning of structural structures created without their support. The article presents, in the form of a case study, a comparative analysis of the concept of covering the Centennial Hall in Wrocław, comparing two variants - the existing ribbed dome structure and an alternative solution in the form of a shell dome.

19

On the Road to a Fare-Free Public Transport Policy: A Case Study of The Wroclaw Anarchist Federation

Štraub Daniel

Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG

|

2023

|

nr 26(1)

40--51

EN

“Climate Alarm”, a position of Wroclaw public authorities, is an official recognition of issues linked to global climate changes highlighting the position of urban transport development on the sustainable development agenda. Wroclaw Anarchists Federation (WAF) has entered the debate over the further trajectory of the city by proposing the fare-free public transport policy (FFPT) as an instrument supporting the new path presented with the “Climate Alarm.” As the FFPT is being implemented for various reasons, this study uses the content and discourse analyses to explore not only the framing of the FFPT campaign but also how the call for FFPT adoption is set in motion. The WAF sees the FFPT as sustainable transport innovation, and their campaign is suitable for explaining the ecological and social rationale of the FFPT. However, it is not enough to shift the public discourse and mobilize public authorities to consider the FFPT as an option.

20

Wyzwania współczesnego mostownictwa

Biliszczuk Jan

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2023

|

Nr 3

80--83

PL

Pierwsze dwudziestolecie XXI w. to okres największego w dziejach Polski rozwoju budownictwa infrastrukturalnego. W tym okresie zbudowaliśmy podstawową sieć autostrad i dróg ekspresowych. Prowadzone są dalsze inwestycje drogowe oraz modernizacja linii kolejowych. W ramach tych inwestycji powstało ponad 2000 nowych obiektów mostowych, a polscy inżynierowie opanowali zasady projektowania i budowy nowoczesnych konstrukcji. W Polsce powstały największe w Europie mosty typu ekstradosed, innowacyjne mosty hybrydowe i obiekty z kompozytów. Niemniej jednak w przebiegu niektórych procesów inwestycyjnych zostały wykazane niedostatki w zakresie projektowania i przestrzegania reżimów technologicznych. W kilku nowych mostach wystąpiły awarie kabli zewnętrznych, niedoszacowanie nośności. Te i inne czynniki spowodowały, że organizatorzy Seminarium Naukowo- –Technicznego Wrocławskie Dni Mostowe (WDM) postanowili spotkanie w 2022 r. poświęcić wyzwaniom, jakie stoją przed współczesną inżynierią mostową.