Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Historia pochówku i pierwsza konserwacja mosiężnego sarkofagu marszałka Józefa Piłsudskiego

Trzos Agnieszka

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 75

118--128

PL

W artykule omówiono najważniejsze zagadnienia związane z pierwszą konserwacją mosiężnego sarkofagu marszałka Józefa Piłsudskiego, która miała miejsce w 2018 roku w ramach tzw. projektów kluczowych Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Opisano nietypową budowę technologiczną trumny, która miała być formą przejściową, a która od blisko 90 lat osłania szczątki marszałka. Scharakteryzowano stan zachowania trumny przed konserwacją oraz sumarycznie przedstawiono przebieg prac konserwatorskich.

EN

The article discusses the most important issues related to the first conservation of the brass sarcophagus of Marshal Józef Piłsudski, which happened in 2018 as part of the so-called key projects of the Social Committee for the Renovation of Cracow Historical Monuments (Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa). It describes the untypical technological construction of the sarcophagus, which was intended to be a transitional form, and which has encased the Marshal’s remains for nearly 90 years now. It characterizes its state of preservation before conservation, and summarizes the course of conservation work.

2

Zabezpieczanie Smoczej Jamy

Tajduś Antoni, Wałach Daniel

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2023

|

Nr 2

44--46

PL

Smocza Jama w Krakowie zaliczana jest do dziedzictwa zarówno naturalnego, jak i kulturowego. Należy podkreślić, że jaskinia jest też jednym z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych elementów wzgórza wawelskiego. Smocza Jama stanowi zabytek nieruchomy wpisany do rejestru na podstawie decyzji Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie oraz decyzji Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o zmianie decyzji w sprawie wpisu do rejestru zabytków nieruchomych dotyczącej całości wzgórza wawelskiego. W związku z powyższym jaskinia podlega pełnej ochronie konserwatorskiej.

3

Dostosowanie Zamku Królewskiego na Wawelu do potrzeb osób z ograniczeniami ruchu

Jeżowski Rafał

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 14

103--119

PL

Zamek Królewski na Wawelu corocznie jest odwiedzany przez ok. półtora miliona ludzi. Wzgórze wawelskie jest praktycznie dostępne dla osób niepełnosprawnych. Wnętrza zamkowe, udostępnione dla zwiedzających przez dwie klatki schodowe od strony Dziedzińca Arkadowego, nie były dostępna dla poruszających się na wózkach. W trakcie prac prowadzonych w latach 2017–2019 w ramach unijnego projektu pt. „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości” w obiekcie zlikwidowano liczne bariery architektoniczne w formie progów, pojedynczych stopni przed wejściami na krużgankach i innych oraz wybudowano dźwig (windę) w miejscu klatki schodowej pochodzącej z czasów Generalnego Gubernatora Hansa Franka. W artykule szczegółowo opisano wykonane roboty budowlane wewnątrz budynku i na krużgankach oraz budowę nowoczesnego dźwigu, specjalnie skonstruowanego na potrzeby Zamku. Podano jego szczegółowe parametry. Dokonano próby oceny przedsięwzięcia przy przyjęciu siedmiu zasad konserwatorskich jako kryteriów do oceny. Treść wzbogacają liczne unikatowe zdjęcia wykonane przed i w trakcie prac oraz współcześnie we wnętrzach szybu, niedostępnego dla oczu użytkowników. Tekst w przystępny sposób przybliża czytelnikowi prace związane z budową dźwigu w obiekcie zabytkowym zgodnie z zasadami konserwatorskimi, może być przydatny przy szkoleniu konserwatorów zabytków jako studium przypadku.

EN

Wawel Royal Castle is visited by about one and a half million people every year. Wawel Hill is virtually accessible to people with disabilities. The castle's interiors, accessible to visitors via two staircases on the side of the Arcade Courtyard, were not accessible to wheelchair users. During the works carried out in 2017-2019 as part of the EU project "Wawel Castle – Heritage for the Future", numerous architectural barriers in the form of thresholds, single steps in front of the entrances on the cloisters and others were eliminated in the building, and an elevator was built in place of the staircase dating back to the time of General Governor Hans Frank. The article describes in detail the construction work carried out inside the building and on the cloisters, as well as the construction of a modern crane, specially constructed for the Castle. Its detailed parameters are given. An attempt was made to evaluate the project using seven conservation principles as criteria for evaluation. The content is enriched by numerous unique photos taken before and during the works and today inside the shaft, inaccessible to the eyes of users. The text brings the reader closer to the work of constructing a crane in a historic building in accordance with conservation principles in an accessible way, and can be useful for training conservationists as a case study.

4

Mała architektura dla Powiśla

Woźniczka A., Kurtek T.

Zieleń Miejska

|

2016

|

Nr 10

39--40

PL

Tymczasowe zagospodarowanie placu Powiśle 11 u podnóża Wawelu reaktywuje przestrzeń publiczną przed Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego, z której ze względu na brak wyrazistego charakteru, zieleni oraz cienia mało kto dotychczas korzystał.

5

Wawel w polskim systemie służb konserwatorskich

Stępień Piotr M.

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2016

|

Nr 1

117--119

EN

The article describes the system of historic preservation care provided to the architectural complex of outstanding historical value located on the Wawel Hill. The historic preservation supervision is organised in a very particular way, i.e. responsibilities of the Regional Historic Preservation Officer are delegated to the Head of the Wawel Royal Castle acting as Historic Preservation Officer of the Wawel Hill. His area of competence covers the entire Wawel Hill within the boundaries set forth in the register of historic monuments and sites (A-7), i.e. not only the museum premises and the land on which it is located (owned by the State Treasury) but also church facilities (including Wawel Cathedral) and hill slopes for which Cracow Municipality is responsible. It seems that there are sound reasons behind the scope of historic preservation supervision covering both movable (exhibit items) and immovable (architecture) properties. With regard to Wawel, it is also particularly important to keep this ensemble of great historical significance under joint historic preservation supervision. It is therefore not recommended for three separate bodies, i.e. the museum, the church, and the municipality, to be responsible for this group of historic monuments. This results from the fact that a standardised and uniform concept needs to be defined for this ensemble and a great number of problems pertaining to technical and conservation issues need to be solved comprehensively. Furthermore, this article details duties carried out by Historic Preservation Officer of the Wawel Hill and explores matters for which Regional Conservation Officer is responsible. The author is of the opinion that the organisation of the discussed historic preservation supervision may be a role model for other residences of great historical value and other protected ensembles used as museums.

6

Szacowanie czasu i kosztów rewaloryzacji fragmentu Dziedzińca Zewnętrznego na Wawelu z użyciem rozmytej sieci stochastycznej

Radziszewska-Zielina E., Śladowski G.

Materiały Budowlane

|

2016

|

nr 6

42--43, 66

PL

Opracowana metoda oraz jej implementacja komputerowa została wykorzystana do modelowania i analizy rewaloryzacji fragmentu Dziedzińca Zewnętrznego na Zamku Królewskim na Wawelu, jako typowego przykładu przedsięwzięcia o niezdeterminowanej strukturze. Otrzymane wyniki porównano z rzeczywistymi rezultatami rewaloryzacji, co potwierdziło przydatność opracowanej metody.

EN

The method that has been outlined in the essay, along with its digital implementation, has been used to model and analyze the restoration of the Outer Courtyard of the Royal Castle on Wawel Hill, which serves as a typical example of a project with an undetermined structure. The results of the assessment were compared with the real-world effects of the project, which has confirmed the usefulness of the method developed by the authors in a practical application.

7

Charakterystyka przemian układu obronnego Wawelu. Próba oceny znaczenia jego estetyki w kontekście reakcji po 1945 roku na XIX-wieczne budowle historyczne w Krakowie

Kadela Ł.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2015

|

Nr 43

51--65

PL

Zmiany społeczno-gospodarcze po 1945 roku to okres trudny dla krakowskich fortyfikacji, który w świetle nowych potrzeb estetycznych i emocjonalnych przekładał się na szereg dyskusji środowiska konserwatorskiego o podłożu ideologicznym i artystycznym. Jednym z kilku wiodących tematów jest poddawanie pod wątpliwość istnienia XIX-wiecznych, często w swej formie neogotyckich obiektów. Do nich należy zaliczyć elementy układu fortyfikacyjnego Twierdzy Kraków. Autor na podstawie przeprowadzonych badań, analizując fazy historycznych przemian, podejmuje próbę oceny wartości estetycznej fortyfikacji leżących u podnóża wzgórza wawelskiego oraz znalezienia odpowiedzi na pytanie, dlaczego w czasach licznych aktów wandalizmu i likwidacji fortów układ pod Wawelem przetrwał.

EN

Social-economic changes after the year 1945 were a diffi cult period for the Krakow fortifi cations, which in the light of aesthetic and emotional needs translated into a series of ideological and artistic discussions within the conservation milieu. One of the few leading issues was questioning the existence of 19th-century objects – frequently neo-Gothic in their forms – among which were elements of the fortifi cation complex of the Krakow Fortress. On the basis of conducted research and having analysed stages of historic transformations, the author attempts to evaluate the aesthetic value of fortifi cations situated at the foot of the Wawel Hill, and to fi nd the answer to the question why the Wawel complex survived in the times of numerous acts of vandalism and demolition of forts.

8

Wawelski spór Stanisława Tomkowicza z Adolfem Szyszko-Bohuszem

Czubiński J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2013

|

Nr 36

38--45

PL

W latach 1908-1909 pojawił się istotny spór pomiędzy środowiskiem krakowskich konserwatorów zabytków a Centralną Komisją Konserwatorską w Wiedniu o metodę restauracji zamku królewskiego na Wawelu. Jego personifikacją był konflikt pomiędzy Maxem Dvořákiem reprezentującym stanowisko purystyczne oraz Stanisławem Tomkowiczem, który był zwolennikiem restauracji historycznej. Podobny w wymowie konflikt pojawił się w latach 20. pomiędzy Tomkowiczem a Adolfem Szyszko-Bohuszem prowadzącym wtedy prace konserwatorskie na Wawelu. Tym razem jednak to Tomkowicz reprezentował poglądy zbliżone do puryzmu w przeciwieństwie do Szyszko-Bohusza, który okazał się zwolennikiem bardziej swobodnego prowadzenia prac konserwatorskich na Wawelu, swoją metodę nazwał „neutralną” lub „poza czasem”. Konflikt zantagonizował częściowo środowisko konserwatorów polskich, jego zwycięzcą okazał się Szyszko-Bohusz, konsekwentnie realizując swoją wizję restauracji zamku wawelskiego.

EN

In the years 1908-1909, a vital quarrel broke out between the environment of monument conservators in Krakow and the Central Conservation Commission in Vienna concerning the restoration method of the Wawel Royal Castle. Its personifi ed version was the conflict between Max Dvořák, representing a purist attitude, and Stanisław Tomkowicz who was in favour of historical restoration. A similar conflict occurred during the 1920s between Tomkowicz and Adolf Szyszko-Bohusz carrying out conservation work in the Wawel Castle then. That time, however, it was Tomkowicz who represented views close to purism, in contrast to Szyszko-Bohusz who favoured a freer manner of conducting conservation work in the Wawel Castle, and called his method “neutral” or “beyond time”. The conflict partially divided the milieu of Polish conservators, but its winner turned out to be Szyszko-Bohusz by consequently realizing his vision of the Wawel Castle restoration.

9

Renesansowe ogrody królewskie na Wawelu. Palinologiczne badania ogrodów na górnym tarasie

Nalepka D.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 6-A

39--43

PL

W ziemi wypełniającej przestrzeń między renesansowymi ceglanymi ścieżkami na Wawelu, stosując metodę analizy palinologicznej, szukano ziaren pyłku roślin, które mogły być uprawiane w tym miejscu w okresie renesansu. Niestety, nie znaleziono dowodów na uprawę roślin w tym miejscu, ale wskazano, jakie zbiorowiska roślinne mogły otaczać miejsce, skąd pobrano ziemię do wypełnienia rabat.

EN

Pollen and spores were searched in the sediment filled spaces among renaissance brick paths at the Wawel Hill kings gardens. Unfortunately, there were no palynological proves to any plants cultivation here. Anyway it was stated which type of vegetation community developed in close neighboring of the place where the earth to the gardens were collected.

10

Podziemne skarbce historycznego Krakowa

Bożek Z.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2012

|

nr 4

47-52

11

Po nekropolii królewskiej na Wawelu i Krypcie Zasłużonych na Skałce z udziałem naukowców AGH i zakładów robót górniczych Panteon Narodowy w Bazylice Królewskiej

Bożek Z.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2012

|

nr 1

40-43

12

Metody konserwatorskie na użytek ekshumacji zwłok generała Władysława Sikorskiego w krypcie św. Leonarda na Wawelu

Płuska I.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2009

|

Nr 25

9--18

PL

Ostatnie tygodnie ubiegłego 2008 roku przyniosły ważne wydarzenie związane z ekshumacją zwłok Generała Władysława Sikorskiego. Rozwiązania zagadki i przyczyn śmierci Generała podjął się katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej, a konserwator wzgórza wawelskiego wydał stosowne zezwolenie na demontaż i ponowny montaż marmurowego sarkofagu w zabytkowej krypcie św. Leonarda w Katedrze Wawelskiej. Czynności konserwatorskie należało przeprowadzić w sposób nie prowadzący do zagrożenia dla zabytkowej substancji krypty, przy odpowiednim zabezpieczeniu romańskich wątków ścian, oryginalnych, wczesnoromańskich kamiennych kolumn, zabytkowych sarkofagów królów polskich i marmurowej posadzki. Udział konserwatora specjalizującego się w ochronie zabytków kamiennych był w tym przypadku warunkiem podstawowym w wytypowaniu techniki bezpiecznego demontażu, a następnie po badaniach laboratoryjnych zwłok, ponownego montażu jednobryłowego sarkofagu na swoim pierwotnym miejscu w niezwykle ograniczonym funkcjonalnie pomieszczeniu zabytkowej krypty. Uniwersalizm wiedzy konserwatora, dotyczący oceny wydarzenia oraz znajomość techniki i technologii szeroko pojętych działań konserwatorskich są w tym przypadku niezastąpione. Dzięki opinii konserwatorskiej, ekspertyzie oraz przeświadczeniu, że podniesienie sarkofagu jest możliwe bez spowodowania jakichkolwiek zagrożeń dla zabytkowego otoczenia, podjęto w ogóle decyzję o rozpoczęciu prac ekshumacyjnych.

EN

The last weeks of the previous year 2008 witnessed an important event connected with the exhumation of the remains of General Władysław Sikorski. The Katowice section of the Institute of National Remembrance decided to solve the mystery and dispel doubts concerning the causes of the General’s death, and the monument conservator of the Wawel Hill issued a suitable permission to disassemble and reassemble the marble sarcophagus in the historic St. Leonard’s Crypt in the Wawel Cathedral. Conservation work had to be conducted in such a way as not to endanger the historic substance of the crypt, with appropriate protection of the Romanesque wall bonds, original early-Romanesque stone columns, and historic tombs of Polish kings or marble floor. The participation of a conservator specialising in masonry monument protection was in this case an essential requirement for the proper selection of a safe disassembling technique and then, after forensic examination of the remains, of reassembling the one-piece sarcophagus in its original place in the extremely restricted functional space of the historic crypt. The universal character of conservator’s knowledge concerning assessment of the event, and his technological know-how of widely understood conservation work are invaluable in such cases. It was owing to a conservator’s opinion, expertise and conviction that lifting the sarcophagus is possible to achieve without endangering the historic surroundings, that the decision to commence exhumation work was made.

13

Pochodzenie kamienia z kolumn krypty św. Leonarda na Wawelu

Bromowicz J.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2009

|

Vol. 125, nr 35

19-32

PL

Krypta św. Leonarda stanowi najlepiej zachowany fragment romańskiej Katedry konsekrowanej w r. 1142. Posiada trzy nawy, oddzielone od siebie ośmioma kolumnami, w dwóch rzędach. Trzony tych kolumn wykonane z jednolitych bloków piaskowcowych mają różne, sięgające ponad 40 cm średnice i jednakowe wysokości 187 cm. Są zapewne najstarszymi w Polsce zachowanymi elementami kamiennymi o takiej wielkości. Skład materiału okruchowego, więźba skały, spoiwo, znaczna porowatość, a przede wszystkim bardzo gruboławicowe wykształcenie piaskowców, konieczne dla uzyskania kolumn, pozwalają z dużym prawdopodobieństwem określić opisywany piaskowiec jako istebniański.

EN

The St. Leonard's crypt is the best preserved fragment of Romanesque Cathedral, consecrated in year 1142 on the Wawel Hill. It consists of three naves, separated from each other by eight columns arranged in two rows. Ali shafts, made of homogeneous sandstone blocks, have different diameter of more than 40 centimetres and identical height of 187 centimetres. They are probably the oldest stone elements of such size preserved in Poland. Different size of columns is connected probably with the difficulty of gaining similar blocks big enough to form desirable columns. The most striking ones have been placed close to the alter. Such elements of examined rock as mineral components, texture and structure, cement, high porosity and its very thick-bedded development essential for extraction of columns, lets one to determine it as the Istebna sandstone with high plausibility. Blocks indispensable for making shafts, have been extracted probably from rocky outcrops typical for Istebna beds.

14

Wawel około roku 1250

Pianowski Z.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2007

|

Nr 21

11--14

PL

Wiek XIII w dziejach rezydencji książęcej na Wawelu obfituje w wydarzenia natury politycznej, wiążące się z walkami o tron wielkoksiążęcy w Krakowie, kolejnymi najazdami tatarskimi i wreszcie opanowaniem Małopolski przez Wacława II Czeskiego w roku 12911. Jednakże w sferze materialnej okres ten był do niedawna niemal nieuchwytny dla archeologów i badaczy architektury, oprócz niezbyt licznych znalezisk przedmiotów ruchomych, które - z większym lub mniejszym prawdopodobieństwem - można byłoby odnosić do XIII stulecia.

EN

Thirteenth century in the history of the prince's residence at Wawel rich in events of a political nature, involving the struggles of the ducal throne in Krakow, successive invasions of Tatar and finally mastery of Malopolska by Wenceslaus II of Bohemia in the year 12911.

15

Tetrakonchos NMP (św. św. Feliksa i Adaukta) na Wawelu jako przykład dziedzictwa antycznego w architekturze wczesnośredniowiecznej. Problemy interpretacyjne

Stala K.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2007

|

Nr 21

20--27

PL

Rotunda NMP została fragmentarycznie odsłonięta w trakcie prac rewaloryzacyjnych Wzgórza Wawelskiego w rejonie tzw. Kuchni Królewskich przez Zygmunta Hendla w 1911 roku. Badania architektoniczno- archeologiczne prowadzone były w tym miejscu od 1917 roku przez Adolfa Szyszko-Bohusza, który jako pierwszy podjął próbę rekonstrukcji budowli wawelskiej.

EN

Rotunda of the Virgin was fragmented exposed during the work revaluation of Wawel Hill in the area of the so-called. Royal Cuisine by Zygmunt Hendel in 1911. Architectural and archaeological studies were conducted at the site since 1917 by Adolf Szyszko-Bohusz, who first attempted to reconstruct the building Wawel.

16

Okiem Puzona. Potrzeba pamięci

Wiadomości Konserwatorskie

|

2007

|

Nr 21

105--107

PL

Serce roście patrząc na... Wawel! - tak można by sparafrazować słynne słowa Jana z Czarnolasu, bo też ostatnimi czasy „święte wzgórze Polaków pięknieje w oczach”. Nie wiem, na ile to zasługa pieniędzy płynących z zasobów Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, kiesy Kościoła, czy też funduszy europejskich, ale pewnie bez właściwych ludzi na właściwych miejscach Zamek Królewski i Katedra nie wyglądałyby tak, jak wyglądają.

EN

Heart disclaims looking at ... Wawel! - so you could paraphrase the famous words of John of Czarnolas, because it recently “holy hill Poles more beautiful in my eyes”. I do not know how much merit money is flowing out of stocks and Social Committee for the Restoration of Monuments of Krakow, purses Church or European funds, but probably without the right people in the right places Royal Castle and Cathedral would appear not as they appear.

17

Testing Textiles Using the LA-ICP-MS-TOF Method

Szynkowska M. I., Czerski I., Paryjczak T., Rybicki E., Włochowicz A.

Fibres & Textiles in Eastern Europe

|

2006

|

Vol. 14, no. 4 (58)

87--90

EN

The LA-ICP-TOF-MS method (Laser Ablation Inductively Coupled Plasma Time of Flight Mass Spectrometry) is an analytical technique for determining trace elements and their isotopes in solid samples. The action of a high-energy laser beam on a solid results in the evaporation and removal of material in the form of neutral atoms and molecules, as well as, positive and negative ions from the solid surface exposed to this radiation. In chemical analysis, the pulse laser based on a solid such as neodym (Nd:YAG) has proved to be very useful as it makes it possible to incorporate solid samples directly into plasma. It has been utilised as a source of very high energy with specific properties, and can be used to analyse various solids (conductive and non-conductive) with various sizes and shapes, where the laser beam can be focused on a very small surface with exceptionally precise location, while the evaporated material can be immediately analysed. This technique has been successfully used to analyse the elemental composition of the Wawel Castle's arras pieces, where the maximum amount of information was obtained with negligible damage to the samples. The following elements have been discovered: Ag and Au (derived from strip) and Li, Al, Cr, Cu, Zn, Rb, Sr, Sn, Ba, Ce, Hg, Pb, Bi, U (mainly in fabrics). The LA-ICP-MS-TOF method is finding growing application in the analysis of geological, environmental and forensic samples. An attempt was made to apply this technique for testing textiles, especially historical ones.

PL

W pracy podjęto próbę zastosowania unikalnej metody LA-ICP-TOF-MS (spektrometr masowy z plazmą indukcyjnie wzbudzoną z analizatorem czasu przelotu połączony z ablacją laserową) do półilościowej analizy porównawczej zawartości metali w tekstyliach. Jako obiekt badań wybrano oryginalne próbki arrasów wawelskich pochodzące z Muzeum Narodowego w Krakowie. Wykonano analizę składu pierwiastkowego i izotopowego, stwierdzono obecność następujących pierwiastków: Ag, Au (pochodzące z nici złotych i srebrnych) oraz Li, Al, Cr, Cu, Zn, Rb, Sr, Sn, Ba, Ce, Hg, Pb, Bi,U obecne głównie w tkaninie. W badaniach arrasów wykorzystano spektrometr GBC Optimass 8000 ICP-TOF-MS z przystawką do ablacji laserowej, CETAC LSX-500 Laser Ablation System.

18

Kopuła Kaplicy Zygmuntowskiej przy katedrze na Wawelu

Marczak J., Sarzyński A.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2005

|

Nr 18

42--52

19

Konserwacja kaplicy Zygmuntowskiej przy katedrze wawelskiej

Płuska I., Mamoń A., Kubiena J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2004

|

Nr 15

5--25

20

Ogrzewanie podłogowe na Wawelu

Maludziński B. A

Informacja Instal

|

1999

|

Nr 3 (181)

56--58

PL

W artykule podano podstawowe wady i zalety stosowania ogrzewania podłogowego wodnego w systemie Cuprothenn. Na przykładzie zastosowania tego ogrzewania na Wawelu omówiono zasady jego stosowania. Zwrócono również uwagę na sposoby regulacji.