Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przejawy mineralizacji polimetalicznej w strukturze elewacji Brudzowic (Siewierza) na bloku górnośląskim (południowa Polska)

Markowiak Marek, Habryn Ryszard

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 6

511--525

EN

In the northern part of the Upper Silesian Block, there is a latitudinal structure, several kilometres wide, stretching from Zawiercie through Siewierz towards Tworóg, where Devonian carbonate formations occur directly under the Triassic overburden. This tectonically controlled elevated structure, redefined in this paper as the Brudzowice (Siewierz) elevation, is the effect of Variscan restructuring of the area, which was accompanied by magmatism carrying polymetallic mineralization, and by intense erosion reaching the Lower Devonian formations. The Bibiela PIG-1 borehole, drilled in 2016, revealed the presence of Ordovician and Ediacaran clastics under the Devonian, in which metasomatic changes and ore mineralization located within the range of low-temperature hydrothermal effects associated with an acid magmatic intrusion were observed. A complex ore association with Cu, Fe, Zn, Pb, and Ni and As minerals have been found. The presence of chalcopyrite extends the list of documented manifestations of copper mineralization in the Upper Silesian Block, so far observed in the late Paleozoic and Lower Triassic formations, thus indicating the prospect for further exploration in this area.

2

The Racławka Valley – an example of an educational geosite related to the development of a Paleozoic carbonate platform

Szczurek S., Bąk M., Dulemba P.

Geotourism / Geoturystyka

|

2016

|

nr 1-2

45--56

EN

The location and most interesting geological features of the Upper Devonian through Lower Carboniferous limestones in the Racławka Valley were presented. The limestones outcropped almost continuously along the natural valley cutting. They comprise over 60 million years of continuous growth of the carbonate platform, which developed on the ancient terrane – the Upper Silesian Block. Geosites described herein may constitute a destination for geological trips for undergraduate students of Environmental Sciences, where they can actively discover the development of an ancient carbonate platform and accompanied post depositional structures.

PL

W dolinie Racławki znajdują się ważne geologicznie naturalne odsłonięcia wapieni (od późnego dewonu do wczesnego karbonu). Wapienie te obejmują okres ponad 60 milionów lat ciągłej sedymentacji węglanowej, która występowała na obszarze paleozoicznego kratonu – bloku górnośląskiego. Opisane stanowiska mogą być celem wycieczek geologicznych studentów pierwszego stopnia studiów przyrodniczych, w czasie których mogą oni w aktywny sposób śledzić rozwój kopalnej platformy węglanowej i struktur postdepozycyjnych.

3

Precambrian and Lower Paleozoic of the Brunovistulicum (eastern part of the Upper Silesian Block, southern Poland) : the state of the art

Jachowicz-Zdanowska M., Buła Z., Habryn R., Żaba J.

Geological Quarterly

|

2015

|

Vol. 59, No. 1

123--134

EN

The Precambrian basement and Lower Paleozoic (Cambrian–Ordovician) sedimentary cover in the eastern part of the Upper Silesian Block (Brunovistulicum), known only in boreholes, is presented, and their palaeogeographic, facies and palaeotectonic development is discussed. The former is characterized by a heterogeneous structure that consists of Archean-Lower Proterozoic and Neoproterozoic rocks of different lithologies and origins, and the latter is almost exclusively represented by marine, transitional and terrestrial siliciclastic rocks. In contrast to the neighbouring region of the western part of the Małopolska Block, the siliciclastic sedimentation took place during the Early and Middle Cambrian in this area, however, the Ordovician deposits were encountered in several boreholes and no Silurian rocks have been reported in the northern part of this region. The authors present the most probable model of sedimentation, tectonics and origin of the geological structure of the Lower Paleozoic sedimentary cover in the Upper Silesian Block, define research problems, and justify the need for new drillings. Based on the geological and structural analysis of the depth to the top surface of the Lower Paleozoic, they define the optimal location for three 1500 m deep boreholes to solve the basic research problems.

4

Rozwój facjalny utworów terenewu we wschodniej części bloku górnośląskiego

Pacześna J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

133--145

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza facjalna utworów terenewu, stanowiących najniższą część sukcesji kambryjskiej wschodniej części bloku górnośląskiego. W silikoklastycznym profilu zdefiniowano systemy depozycyjne dolnego i górnego odbrzeża, zdominowane przez facje iłowcowe z licznymi fodinichnia osadożerców oraz system depozycyjny przybrzeża reprezentowany przez piaskowce. W strefie górnego odbrzeża wyróżniono część dystalną i proksymalną.

EN

The article is presents a facies analysis of Terreneuvian (lowermost Cambrian) deposits in the eastern part of the Upper Silesian Block. The Terreneuvian siliciclastic succession consists of the lower and upper offshore depositional system dominated by claystone facies, and the shoreface system represented by sandstones. Numerous trace fossils, represented mainly by fodinichnia of deposit feeders occur in this part of the offshore system. In the upper offshore zone, distal and proximal parts have been distinguished.

5

Mikroskamieniałości organiczne terenewu (kambr dolny) i późnego ediakaru (neoproterozoik) okolic Krakowa

Jachowicz-Zdanowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

61--81

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę najstarszych zespołow mikroskamieniałości organicznych, udokumentowanych w dwóch nowych otworach wiertniczych (Trojanowice 2 i Cianowice 2) zlokalizowanych po przeciwnych stronach strefy uskokowej Krakow–Lubliniec oddzielającej blok gornośląski i małopolski. Wiercenia te są oddalone od siebie o około 6 km. Przeprowadzone badania palinologiczne pozwoliły na oznaczenie wieku utworów klastycznych nawierconych pod utworami dewonu dolnego w otworze wiertniczym Trojanowice 2 i pod utworami jury dolnej w otworze Cianowice 2. Najstarsze asocjacje mikroskamieniałości organicznych, korelowane z poźnoediakarskimi utworami fliszowymi bloku małopolskiego, udokumentowano w ponad 330-metrowym odcinku profilu Cianowice 2. W najniższej, 44,5-metrowej części profilu Trojanowice 2 występują zespoły mikroskamieniałości organicznych podobne do opisanych z utworów najstarszego kambru, reprezentujących formację z Borzęty, w krawędziowej wschodniej cześci bloku górnośląskiego. W skład udokumentowanych asocjacji mikroskamieniałości organicznych wchodzą najstarsi przedstawiciele świata bakterii, glonów, grzybów, a także zwierząt.

EN

The paper presents the characteristics of the oldest groups of organic microfossils found in two new boreholes (Trojanowice 2 and Cianowice 2) located on the opposite sides of the Krakow–Lubliniec fault zone separating the Upper Silesian and Małopolska blocks. Detailed palynological research allowed determining the age of clastic sediments drilled under the Jurassic and Devonian. Two characteristic microfossil assemblages have been documented: the Late Ediacaran assemblage dating the age of the Małopolska Block basement, and the Terreneuvian assemblage, known from the oldest Cambrian sediments of the Upper Silesian Block. The se associations of organic microfossils include the oldest representatives of bacteria, algae, fungi and animals.

6

Dewońska seria węglanowa w otworze wiertniczym Trojanowice 2

Tomaś A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

167--168

PL

Dewońską serię węglanową badano w otworze wiertniczym Trojanowice 2, usytuowanym na północny zachód od Krakowa. Jest ona reprezentowana przez dolomity, z nielicznymi poziomami brekcji śródwarstwowych i warstwę wapienia mikrytowego. Dolomity zawierają ślady pierwotnych struktur, ziarn (bioklasty, peloidy, intraklasty, ooidy) oraz relikty substancji mikrytowej. Powstały one w wyniku wczesnej dolomityzacji wapieni mikrytowych, które osadzały się w płytkim, spokojnym, prawdopodobnie izolowanym środowisku morskim. Serię dolomitową z otworu Trojanowice 2 zaliczono do eiflu–żywetu dolnego na podstawie podobieństwa do dolomitów występujących w innych otworach w masywach górnośląskim i małopolskim.

EN

The Devonian carbonate succession was examined in the Trojanowice 2 borehole located northwest of Kraków. It is represented by dolomites with infrequent intrastratal breccias and a micrite limestone layer. The dolomites contain traces of primary structures, grains (bioclasts, peloids, intraclasts and ooids) and relics of micritic matter. They formed as a result of early dolomitization of micrite limestones deposited in a shallow, quiescent and probably isolated marine environment. The dolomite succession from the Trojanowice 2 borehole has been assigned to the Eifelian–Lower Givetian based on the similarity to the dolomites known from other boreholes in the Upper Silesian and Małopolska blocks.

7

Wiek molibdenitów w Polsce w świetle badań izotopowych Re-Os

Mikulski S.Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

199--216

PL

W artykule przedstawiono wyniki datowań metodą Re–Os wieku molibdenitów związanych z waryscyjskimi intruzjami granitoidowymi w Polsce. W masywie karkonoskim oraz w jego wschodniej osłonie metamorficznej stwierdzono dwa etapy krystalizacji molibdenitów (od 326 ±1 do 310 ±1 mln lat), które odzwierciedlają aktywność pneumatolityczną i hydrotermalną w okresie karbońskim od wizenu/ serpuchowu do moskowu. W masywie Strzegom–Sobótka zarówno molibdenity rozetkowe występujące w formie impregnacji w granitach, jak i molibdenity w przecinających je żyłkach kwarcowych wykazują zbliżony wiek (od 309 ±1 do 296 ±2 mln lat). Krystalizacja molibdenitów w tym masywie była pochodną procesów pomagmowych związanych z powolnym stygnięciem magm odpowiedzialnych za powstanie monzogranitów hornblendowo-biotytowych. Zakres wiekowy krystalizacji molibdenitów ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim mieści się w czasie od 301 ±2 do 296,3 ±1,4 mln lat. Najstarszy wiek izotopowy Re–Os krystalizacji wśród zbadanych dotychczas molibdenitów uzyskano dla próbki molibdenitu pochodzącej z Tatr – 350,5 ±1,2 mln lat. Z kolei najmłodsze wieki krystalizacji molibdenitów stwierdzono w próbkach z kamieniołomu w Siedlimowicach (257 ±1 mln lat) oraz w Miedziance (213 ±1 mln lat). Wieki te wskazują na procesy kataklazy i remobilizacji roztworów hydrotermalnych w młodszych okresach, tj. w późnym permie i triasie. Wyniki badań izotopowych molibdenitów pozwoliły określić relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi hydrotermalnymi etapami krystalizacji kruszców i procesami magmowo-tektonicznymi w czasie ok. 140 mln lat, tj. od missisipu (karbon) do noryku (późny trias) w różnych obszarach wystąpień waryscyjskich intruzji granitoidowych w Polsce.

EN

The paper presents the results of molybdenites that closely correlate with the Variscan granite intrusions in Poland. In the Karkonosze Massif and its eastern metamorphic cover, there are two separate stages of Re-Os ages of molybdenite crystallization (326 ±1 to 310 ±1 Ma), which reflect pneumatolitic and hydrothermal activity in the Carboniferous (from the Visean/Serpukhovian to the Moscovian). In the Strzegom–Sobótka Massif, both rosette-like molybdenites disseminated in granitoids and those from the quartz veinlets reveal similar Re-Os ages that range from 309 ±1 to 296 ±2 Ma. Molybdenite crystallization in the Strzegom–Sobótka Massif was related to the post-magmatic processes associated with a slow cooling of magma responsible for the formation of hornblende-biotite monzogranites. The time range of molybdenites crystallization form the contact zone between the Małopolska and Upper Silesian blocks is from 301 ±2 to 296.3 ±1.4 Ma. The oldest Re-Os isotopic age of molybdenite (350.5 ±1.2 Ma) was received for a molybdenite sample from the Polish part of the Tatra Mountains. The molybdenites from the eastern part of the Strzegom–Sobótka Massif (Siedlimowice quarry, 257 ±1 Ma) and from the Miedzianka abandoned Cu (-U) mine (213 ±1 Ma) yielded the youngest Re-Os ages. These ages indicate tectonic reactivation and remobilization of hydrothermal fluids in the Late Permian and Late Triassic. The Re-Os isotopic studies of molybdenites allowed defining the time relation between successive hydrothermal stages of ore precipitation and tectonic-magmatic processes during ca. 140 million years e.g. from the Mississippian (Carboniferous) to the Norian (Late Triassic) in different areas of the occurrence of Variscan granitoid intrusions in Poland.

8

Skonsolidowane podłoże regionu krakowskiego w świetle badań magnetotellurycznych – główne rysy tektoniczne

Ryłko W., Tomaś A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 443

81--94

PL

W artykule przedstawiono główne rysy tektoniczne skonsolidowanego podłoża regionu krakowskiego. Autorzy do interpretacji wykorzystali osiem profili magnetotellurycznych, na których widoczne są ciała o zróżnicowanej, zazwyczaj dużej oporności, występujące na ogół na głębokościach większych niż 5 km. Ciała te powiązano z krami skonsolidowanego podłoża bloku górnośląskiego. Wyróżniono kry: Čadcy, cieszyńską, górnośląską oraz Rzeszotar. Kry te są rozdzielone rozłamami i strefami nieciągłości różnego wieku i o różnym stopniu znaczenia. Najprawdopodobniej rozłamy swoje najstarsze założenia mają w neoproterozoiku. Były one aktywne również w kilku młodszych cyklach orogenicznych, do alpejskiego włącznie.

EN

The study deals with the main tectonic features of consolidated basement in Kraków region. The authors used eight magnetotelluric profiles for the interpretation. The rock bodies of differentiated, usually high resistance, visible in the magnetotelluric profiles and occurring deeper than 5 km, were linked to the consolidated basement blocks of the Upper Silesian Block. Starting from the southeast the following blocks were identified: the Čadca and Cieszyn blocks, the Upper Silesian Block which encloses the former ones from the north and east, and finally the easternmost Rzeszotary Block. These slabs are separated by faults and discontinuity zones differing as to their significance and age. The dislocations likely developed on pre-existing Neoproterozoic faults. They were also subsequently active during a number of youngre orogenic cycles, including the Alpine one.

9

Palinologia kambru dolnego bloku górnośląskiego w regionie krakowskim

Jachowicz-Zdanowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 443

1--31

PL

Artykuł stanowi przegląd przeprowadzonych dotychczas badań palinologicznych utworów kambru bloku górnośląskiego, rozpoznanych otworami wiertniczymi w regionie krakowskim, którego zasięg terytorialny został zdefiniowany w ramach projektu badawczego MNiSW NN 525 051033 „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego – model budowy geologicznej – jego aspekt utylitarny”. Na obszarze tym, w 13 wierceniach udokumentowano zróżnicowane zespoły mikroskamieniałości charakterystyczne dla utworów dolnokambryjskich formacji z Borzety i formacji z Goczałkowic wyróżnionych na bloku górnośląskim. Najstarsze dolnokambryjskie zespoły mikroskamieniałości, typowe dla formacji z Borzety, wystepują w analizowanym obszarze w 10 profilach wiertniczych. Charakteryzują się one stosunkowo słabym zróżnicowaniem morfologicznym. Dużą różnorodnoocią form oraz wyraźną zmiennością odznaczają się natomiast zespoły mikroskamieniałości w formacji z Goczałkowic, co pozwala na wyznaczenie zespołów typowych dla wyróżnianych w jej profilu ogniw – piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa i mułowców z trylobitami z Pszczyny, w trzech otworach wiertniczych. Asocjacje mikroflory udokumentowane w osadach ogniwa piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa charakteryzują sie dominacją delikatnie urzeźbionych akritach, z nowym przewodnim dla tego ogniwa rodzajem Ichnosphaera. Zespoły akritach ogniwa mułowców z trylobitami z Pszczyny odznaczają sie pojawieniem taksonów o zróżnicowanej morfologii i dominacją dolnokambryjskiego rodzaju Skiagia.

EN

The paper reviews the palynological studies carried out to date on Cambrian deposits of the Upper Silesian Block explored by boreholes drilled in the Kraków region. Differentiated assemblages of organic microfossils characteristic of the lower Cambrian deposits of the Borzęta and Goczałkowice formations from the Upper Silesian Block were documented in 13 boreholes. The oldest Lower Cambrian microfossil assemblages, which are typical of the Borzęta Formation, occur in the Kraków region in 10 boreholes, but their morphological differentiation is rather poor. On the other hand, the assemblages from the Goczałkowice Formation are characterized by a significant diver-sity and variability of forms. Thus, in three boreholes, it helped to find assemblages which were typical of particular members distinguished in the formation, namely: the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member and the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member. Microflora associations, documented in the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member, are characterized by finely ornamented acritarchs with Ichnosphaera – a new index genus. The acritarcha assemblages of the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member are characterized by the presence of morphologically differentiated specimens and predominance of the Lower Cambrian Skiagia species.

10

Ichnological record of the activity of Anthozoa in the early Cambrian succession of the Upper Silesian Block (southern Poland)

Pacześna J.

Acta Geologica Polonica

|

2010

|

Vol. 60, no. 1

93-103

EN

A new occurrence of inferred Anthozoa trace fossils from the Lower Cambrian subsurface succession of the Upper Silesian Block is discussed with respect to their ichnotaxonomical variation and some aspects of the palaeoecology. The three ichnogenera Bergaueria Prantl, 1945, Conichnus Mannil, 1966 and Conostichus Lesquereux, 1876 have been identified. A relatively diverse assemblage of actinian or cerianthid trace fossils allows recognition of habitats, feeding modes and life strategies of the tracemakers. An example of probable anthozoanpolychaete mutualism is suggested on the basis of the interrelationships of the trace fossils.

11

Geneza i chemizm składu gazowego wód podziemnych w bloku górnośląskim

Różkowski A., Zawadzka E.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/2

411-427

PL

W artykule rozpatrzona została geneza i skład chemiczny gazów rozpuszczonych w wodach podziemnych zapadliska górnośląskiego, położonego w SE części bloku górnośląskiego. W profilu geologicznym zapadliska górnośląskiego stwierdzono kilka poziomów potencjalnego generowania bituminów. Gazy rozpuszczone w wodach powstały w różnych epokach geologicznych, zarówno na skutek termogenicznych procesów uwęglenia, jak i na skutek mikrobialnych procesów redukcji dwutlenku węgla. Dla nasycenia wód metanem podstawowe znaczenie miały termogeniczne procesy uwęglenia substancji organicznej występującej w utworach karbonu produktywnego. W pracy przyjęto, że nośnikiem gazu są wody podziemne, co nie wyklucza migracji gazu wolnego. Nasycenie wód gazami ma charakter regionalny. Wody podziemne znajdują się w basenie sedymentacyjnym w więzi hydraulicznej, przy czym w układ krążenia włączony jest proces migracji gazu. Śledząc rozwój paleohydrogeologiczny zapadliska górnośląskiego można wnioskować, że działalność orogeniczna i wynikające z niej etapy infiltracyjnego rozwoju basenu doprowadzały nie tylko do wymiany wód, lecz również do zmian ich składu gazowego. W zapadlisku górnośląskim zaznacza się wyraźna strefowość gazowa wód, charakterystyczna dla basenów sedymentacyjnych. Są to strefy: azotowa, azotowo-metanowa, metanowa i metanowo-azotowa. Geneza i skład chemiczny gazów rozpuszczonych w wodach poszczególnych stref są wzajemnie odmienne, w zasięgu określonej strefy bywają zróżnicowane. Autorzy pracy skłonni są wiązać występowanie strefowości gazowej wód ze środowiskiem hydrogeochemicznym basenu sedymentacji oraz z położeniem wód w systemie przepływu.

EN

The origin and chemistry of gases dissolved in groundwater of a regional flow system in the Upper Silesian Variscan sedimentary basin are investigated in this paper. In the geological profile of the Upper Silesian sedimentary basin, a few potential sources of gas generation occur. Gases were generated in various geological periods as a result of thermogenic coalification as well as microbial reduction of carbon dioxide. Thermogenic processes of coalification of organic matter occurring in the productive Carboniferous deposits were of the prime importance in water saturation with methane. Water saturation with gases is of a regional character. Individual groundwaters in the sedimentary basin have a hydraulic connection. Migration of gases is included in the groundwater flow system. Taking into account the paleohydrogeological development of the Upper Silesian depression, it could be concluded that the infiltrational stages of the basin development resulted not only in waters exchange but also in a change in their gaseous composition. Within the Upper Silesian depression, a distinct gaseous zonation of waters can be observed, characteristic of sedimentary basins. There are the following zones: nitrogen, nitrogen-methane, methane and methane-nitrogen. The origin and chemical composition of gases dissolved in waters of the individual zones are different, but they may also be different within the range of a particular zone. The authors assumed that the gaseous zonation of waters may be related to their location in the groundwater flow system and is correlated with the hydrogeochemical zonation.

12

Regionalizacja tektoniczna Polski-Polska południowa (blok górnośląski i blok małopolski)

Buła Z., Żaba J., Habryn R.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 10

912-920

EN

The attempt to divide the Upper Silesian Block and the Małopolska Block into tectonic units has been based on a general map at scale of 1:1000000, without Permian-Mesozoic and Cenozoic strata. Cartographic, general and monographic works regarding formation of Precambrian basement of both of the blocks have been discussed and presented, and data concerning development of sedimentation, tectonics, and structure of the Paleozoic cover of the blocks were the background for the suggested division. The Upper Silesian Block is a part of a larger unit determined as the Brunovistulicum, which together with the Brno Block are entirely located within the borders of the Czech Republic. The Brunovistulicum and the Małopolska Block vary in formation of Precambrian basement and covering Paleozoic formations, what proves different paleogeographical-facial and paleotectonic development. Current data do not allow determining their southern range, where both units are within the range of the orogeny of the Outer Carpathians and quite possibly in the range of the Inner Carpathians. The boundary of the Brunovistulicum and the Małopolska Block along the part between Lubliniec and Cracow and farther to the vicinity of Bochnia and Nowy Sącz is relatively well defined and documented. It is a narrow Cracow-Lubliniec fault zone, approximately 500 m wide, cutting and moving all rock series of the Precambrian and the Paleozoic. The fault zone of the Odra River probably forms its NW continuation. The following tectonic units have been distinguished in the Upper Silesian Block: 1) Moravian-Silesian Fold-and-Thrust Belt, 2) Upper Silesian Fold Zone, 3) Upper Silesian Trough, 4) Bielsko-Biała Dome, 5) Rzeszotary Horst, 6) Liplas Graben. There is only one tectonic unit distinguished in the Małopolska Block-Kielce Fold Belt, dipping towards NW-SE, along the NE boundary of the block. Paleozoic formations building the unit represent thrust fault structure. In this case, the Kielce Fold Belt significantly varies from the other parts of the Małopolska Block, where Paleozoic formations build numerous small block structures.

13

A Carboniferous/Permian, calc-alkaline, I-type granodiorite from the Małopolska Block, Southern Poland: implications from geo chemi cal and U-Pb zircon age data

Żelaźniewicz A., Pańczyk M., Nawrocki J., Fanning M.

Geological Quarterly

|

2008

|

Vol. 52, No 4

301-301

EN

A granodiorite from bore hole WB-102A in the Dol ina Będkowska, the Małopolska Block (MB), South ern Po land, yielded a mean U-Pb zir con age of 300 š3 Ma with SHRIMP II. No in her ited older com po nent was de tected. Geo chemically, it is a K-rich, I-type, calc-al ka line granodiorite with su pra-subduction char ac ter is tics (neg a tive Nb and Ti anom a lies). Silicic ig ne ous rocks are abun dant at the MB mar gin along the Kraków-Lubliniec Fault Zone (KLFZ) across which it ad joins to the Up per Silesian Block (USB) where such rocks are scarce. Both blocks be long to the Variscan fore land. Gra nitic rocks can not, how ever, gen er ate at fore land set tings. Thus, the hy poth e sis is put for ward that the par ent melt for the silicic rocks was de rived from the thick ened lower crust of the Variscan orogenic belt ow ing to extensional de com pres sion melt ing, and trans ported away to wards pul-apart open ings de vel oped along the crustal-scale fault zone (KLFZ) that un der went a com plex strike-slip his tory around the Car bon if er ous/Perm ian bound ary.

14

Ordowickie akritarchy bloku górnośląskiego

Jachowicz M.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 9

756-762

EN

Lower Palaeozoic sediments of the Upper Silesia Block have not been equally well investigated. Lower Cambrian sediments found in the southern and eastern marginal parts are so far best recognized. Sediments younger than Lower Cambrian (Middle Cambrian and Ordovician) are documented only in some boreholes. This paper presents new data about the distribution of Ordovician acritarch assemblages in this area. Ordovician microfossils were documented in three boreholes: 45–WB, 43–WB and 24–WB. In case of the latter, they represent the first stratigraphic record. The oldest assemblages of Llanvirn age were recorded in the borehole 43–WB. The Llanvirn and Caradoc sediments may also occur in the borehole 24–WB. Acritarchs known mainly from Middle Ordovician–Caradoc occur in the profile 45–WB. The microfossil assemblages recorded in Ordovician sediments of the Upper Silesia Block show mixed character, with genera and species typical for both Baltic and Mediterranean provinces.

15

Seria węglanowa dewonu i karbonu w południowej części bloku górnośląskiego

Narkiewicz M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

T. 182

1--46

PL

Badaniami objęto profile głębokich otworów wykonanych w podłożu Karpat zewnętrznych i zapadliska przedkarpackiego, między Cieszynem a Rajbrotem. W niższej części serii węglanowej (dewon środkowy i fran) formalnie ustanowiono trzy formacje, w obrębie których wyróżniono cztery ogniwa. Natomiast wyżej, w słabiej rozpoznanej części profilu, wyróżniono osiem jednostek nieformalnych różnej rangi. Opisane wydzielenia zostały zdefiniowane głównie na podstawie badań reperowego profilu otworu Goczałkowice IG 1 oraz otworów z rejonów Lachowic i Tarnawy. Korelacja litostratygraficzna między otworami Goczałkowice IG 1 i Krasna 1 koło Cieszyna dowodzi przekraczającego ułożenia serii węglanowej na podłożu staropaleozoicznym i prekambryjskim. Na podstawie obserwacji sedymentologicznych i interpretacji facjalnych wyróżniono szereg systemów depozycyjnych, wśród których największy udział ma platforma i rampa węglanowa, natomiast mniejszy — szelf węglanowy, wapienno-ilasty, ilasto-węglanowy i klastyczno-węglanowy, a także klastyki przybrzeżne. Wyniki badań potwierdzają tendencję do spłycania się środowisk depozycji ku południowi, w kierunku wewnętrznych części podkarpackiego wyniesienia bloku Brunovistulicum. Okresowo, zwłaszcza w środkowym dewonie i franie, mogły panować warunki lądowe, udokumentowane przez obecność, odpowiednio, poziomów paleogleb i erozji subaeralnej. W dewonie i najniższym karbonie dolnym profilu Goczałkowice IG 1 wyróżniono 12 cykli transgresywno-regresywnych (T-R). Partie transgresywne cykli T-R są z reguły bardziej czytelne od ich części regresywnych. Do rzadkich przejawów regresji wymuszonej należy obniżenie się poziomu morza we franie (późnym?) zapisane w postaci poziomów emersji i erozji subaeralnej. Na podstawie wyników wcześniejszych badań biostratygraficznych oraz porównań regionalnych wyznaczono przypuszczalny przebieg granic pięter dewońskich, a także granicy dewonu z karbonem. Strop serii węglanowej jest silnie diachroniczny w zakresie dewon górny–wizen środkowy. Koniec rozwoju wczesnokarbońskiej platformy węglanowej wiązał się najprawdopodobniej z reżimem ogólnie regresywnym, w warunkach zróżnicowanych pionowych ruchów blokowych przed wypiętrzeniem późnowizeńskim. Seria węglanowa uległa wówczas obocznie zróżnicowanej erozji, miejscami obejmującej do 500–700 m osadów. Proces ten zachodził przy udziale zjawisk krasu powierzchniowego i podziemnego. Po etapie erozji nastąpiła sedymentacja fliszowych utworów „kulmu” warstw malinowickich i zalaskich w późnym wizenie (zachód) lub wczesnym namurze (wschód). Tektoniczny mechanizm wypiętrzenia mógł być związany z utworzeniem się wyniesienia frontalnego na przedpolu morawsko-śląskiego segmentu orogenu waryscyjskiego. Omawiana seria węglanowa przedłuża się ku SW w rejonie Moraw. Stosunek do głębszego podłoża, charakter i następstwo systemów depozycyjnych, a nawet szczegóły rozwoju sedymentacji wykazują daleko idące analogie z odpowiednikami rozpoznanymi z obszaru Polski.

EN

The present study is based on the deep wells reaching the basement of the western part of the Outer Carpathians and Carpathian Foredeep between the town of Cieszyn on the Polish-Czech border (west) and Rajbrot village south-east of Cracow (east). In the Lower Devonian to Frasnian three formations and four members have been formally established. In the less studied part comprising the Famennian to middle Viséan eight informal units have been distinguished. The lithostratigraphy has been defined basing mainly on the key Goczałkowice IG 1 well section supplemented by the wells from the Lachowice and Tarnawa areas. Lithostratigraphic correlation between the sections Goczałkowice IG 1 and Krasna 1 near Cieszyn demonstrates onlapping geometry of the carbonate complex upon the Lower Palaeozoic and Proterozoic basement of the Brunovistulicum Terrane. Sedimentological observations of cores and facies interpretations allowed to distinguish several depositional systems. The predominant are carbonate platform and ramp systems, whereas less important are marine shelf systems including carbonate, muddy-carbonate and coarser clastic-carbonate facies as well as nearshore clastics. The present results confirm the tendency of a general shallowing of depositional environments southwards, i.e. towards the inner areas of Brunovistulicum elevation. Intermittently, mostly in the Middle Devonian and Frasnian, continental conditions prevailed, as documented by palaeosoil and subaerial erosion levels, respectively. In the Devonian and lowermost Carboniferous of the Goczałkowice IG 1 section twelve transgressive-regressive cycles have been distinguished. Transgressive levels of the cycles are as a rule more clearly expressed than the regressive ones. The rare example of a forced regression is the ?late Frasnian sea-level fall recorded by levels of emersion and subaerial erosion. The tentative position of the Devonian stages boundaries, including the base of the Carboniferous, has been established basing on the results of earlier biostratigraphic studies and regional comparisons. The top of the carbonate complex is strongly diachronous in the range Late Devonian - middle Viséan. Termination of the Early Carboniferous carbonate platform development was most probably related to an overall extensional regime. This led to differential vertical block movements during a general late Viséan uplift. Following this, the carbonate complex underwent laterally variable erosion which in places removed up to 500-700 meters of sediments. This process involved surface and subsurface karst phenomena. The erosion was followed by flysch sedimentation of the "Culm" deposits of the Malinowice and Zalas Beds in the late Viséan (west) or early Namurian (east). The tectonic mechanism of the uplift could have been related to a development of the peripheral forebulge in front of the Moravian-Silesian segment of the Variscan Orogen. The described carbonate complex extends to the south-west into the Moravian area of the Czech Republic. Relationship to the basement, characteristics and a succession of depositional systems, and even some details of depositional development show many similarities to the counterparts from the Polish area.

16

Biostratygrafia utworów dewonu węglanowego krawędziowej, wschodniej części bloku górnośląskiego

Woźniak P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 398

85-105

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań konodontowych przeprowadzonych w 17 otworach wiertniczych zlokalizowanych w krawędziowej, wschodniej części bloku górnośląskiego. Otwory wiertnicze, w których uzyskano pozytywne wyniki, przebiły jedynie cząstkowe profile dewonu środkowego i górnego, a w jednym przypadku karbonu dolnego (26-BN). Głębokości zalegania skał z wyznaczonymi poziomami konodontowymi są różne. W udokumentowanych w otworach wiertniczych BK-293 i BK-343 piętrach fran i famen, nie obserwuje się ciągłego przejścia sedymentacyjnego (kontakt tektoniczny). Uzyskane wyniki badań konodontowych mogą być wykorzystane do konstrukcji szczegółowych modeli budowy geologicznej paleozoiku we wschodniej części bloku górnośląskiego.

EN

This paper contains the results of the biostratigraphy analysis of conodonts obtained from seventeen boreholes from eastern, margin part of the Upper Silesian Block. Boreholes with positive results, reached only partial profiles of the Middle and Upper Devonian series. In one case Carboniferous ages have been documented (26-BN). The depth of the sediments determined by conodont zonation vary in different boreholes. The Frasnian/Famennian boundary was observed in two boreholes (BK-293 and BK-343), but this is discontinuous cased by geological displacement (fault). The results of this work might be used during the preparation of the detailed regional models of the selected section of the eastern and northern parts of the Upper Silesian Block.

17

Utwory prekambryjskie w rejonie Bochnia-Tarnów-Dębica

Moryc W, Jachowicz M.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 7

601-606

PL

Badania geologiczne i mikroflorystyczne dotyczą utworów prekambryjskich, występujących w rejonie Tarnowa (południowa Polska). W utworach iłowcowych i mulowcowych (metaargillity, metaaleurolity) występujących w otworach wiertniczych Zalasowa I i Stawiska 1, stwierdzono zespoły mikrojlory (Acritarcha), wskazujące na prekambryjski wiek tych osadów. Przeprowadzone badania strukturalne prekambryjskiej powierzchni erozyjnej wskazują na znaczne jej zdyslokowanie i zróżnicowanie pod względem głębokości jej występowania. W południowej strefie opracowanego obszaru, pomiędzy odwiertami Brzozowa 1 i Zakliczyn I a otworem Siekierczyna IG 1, zarysowuje się strefa dyslokacyjna. Interpretowana jest ona jako SE przedłużenie strefy dyslokacyjnej Lubliniec-Kraków-Rajbrot, rozdzielającej dwa główne elementy tektoniczne przedgórza Karpat, megablok górnośląski i megablok małopolski. Zrzut podłoża skonsolidowanego bloku Rajbrot-Siekierczyna, zaliczanego już do megabloku górnośląskiego, oceniany jest na około 2-3 km względem podłoża rejonu Zakłiczyn - Brzozowa, należącego już do megabloku małopolskiego

EN

The geological and microfloristic investigations concern Precambrian rocks which occur in Tarnów area (southern Poland). Microflora associations (Acritarcha) recognised in the clayey and silt deposit (metaargillites and metaaleurolites) in Zalasowa 1 and Stawiska I boreholes indicate the Precambrian age. The results of the structural studies of the Precambrian erosion surface show its significant displacement and differentiation in terms of the depth of its occurrence. In the southern part of the area studied, between Brzozowa I, Zakliczyn I and Siekierczyna 1G 1 boreholes, a displacement zone appears. It is interpreted as a SE prolongation of the Lubliniec-Kraków-Rajbrot displacement zone which separates two main tectonic elements of Upper Silesis block and Małopolska block. The thrust of the consolidated basement of the Rajbrot-Siekierczyna block (which is included to Upper Silesian block) is probably about 2-3 km in relation to the basement of Zakliczyn-Brzozowa area (which belongs to Małopolska block).

18

Identyfikacja modelu petrofizycznego klastycznych skał zbiornikowych kambru i dewonu południowej części bloku górnośląskiego

Glazor A., Twardowski K.

Prace Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa

|

2000

|

nr 110 wyd. konferencyjne

417--422

EN

A quantitative characteristic of the basic reservoir-filtration properties of clastic rocks of the Cambrian and Devonian starta deposited under the carbonaceous Devonian complex has been presented in the paper. It is based on the results of laboratory tests of cores coming from the wells owned by the Polish Institute of Geology and GEONAFTA Company in the south part of the Upper Silesian block - extending from the region of Bielsko Biała through Andrychów and Myślenice towards Bochnia. The basic elements of the work are regression prediction models enabling a quantitative evaluation of absolute permeability of rocks based on their selected petrophysical parameters, especially capillary parameters obtained through the mercury porosimetry methods.