Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Badania kinetyki procesu katalitycznego utleniania S(IV) w roztworach wodnych o stężeniach zbliżonych do atmosferycznych

Wilkosz I., Konieczyński J., Zajusz-Zubek E.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1999

|

Vol. 25, no. 1

51-62

PL

Celem pracy było laboratoryjne zbadanie kinetyki utleniania S(IV) w wodzie przy stężeniach reagentów, katalizatorów i pH roztworu charakterystycznych dla wody atmosferycznej w zanieczyszczonym powietrzu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego Przebadano proces katalizowany jonami Fe(III), Mn(II), CU(II) i ich mieszaninami. Wszystkie pomiary przeprowadzono w stałej temperaturze 298 K i przy stałym początkowym stężeniu S(IV) w roztworze wynoszącym ok. 1ˇ10-3 mol/dm3. Parametrami zmienianymi były natomiast stężenia katalizatorów i początkowe pH roztworu. Stężenia katalizatorów zmieniano w zakresie od 1ˇ10-7 do 1ˇ10-5 mol/dm3, a początkowe pH roztworu w zakresie od 3 do 5. Źródłem tlenu było przepuszczane przez roztwór powietrze. Na podstawie otrzymanych wyników zależności stężenia S(IV) od czasu t ustalono równania kinetyczne (...).

EN

The aim of the work was experimental investigation of kinetics of S(IV) oxidation in aqueous solution under conditions (pH and concentrations of reactants of catalysts) similar to those found in Uppersilesian Industrial Area. The process catalyzed by Fe(III), Mn(II) and Cu(II) ions and by their mixtures has been investigated. All experiments were carried out at constant temperature of 298 K and constant initial S(IV) concentration of about 1ˇ10-3 M. Concentrations of catalysts and initial pH of the solution were varied from 1ˇ10-7 to 1ˇ10-5 M and from 3 to 5, respectively. The source of oxygen for oxidation was the air bubbling intensively through the solution. Based on the obtained experimental results (the time dependence of S(IV) concentration), the empirical rate equations (...).

2

Ordovician stratigraphy in the Żarki-Mysłów area (NE margin of the Upper Silesian Coal Basin)

Nehring-Lefeld M., Szymański B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 1

29-40

EN

Preliminary results are presented of studies of the Ordovician sediments in the NE margin of the Upper Silesian Coal Basin in the area of Żarki (in ENE) and Mysłów (in WSW). Structural position, lithology, main petrographic features, and results of biostratigraphic investigations of the Ordovician complex are described. On the basis of conodonts it was found that the carbonate Ordovician sequence cantains sediments of Arenig, Llanvirn, Llandeilo, caradoc and Ashgill. Sedimentary continuity between the Ordovician and Silesian is estimated on the basis of conodont succession in the profiles of the carbonate sequence found in boreholes Ż-88 and Ż-89. Attention was given to anchimetamorphosis of the Ordovician rocks as well as intensive tectonisation in the particular profiles. Incompleteness of the Ordovician profiles has been caused by tectonisation and intensive erosion of pre-Devonian and pre-Triassic age.

PL

Zaprezentowano wyniki badań litologicznych i stratygraficznych rdzeni skał ordowiku z 8 wybranych otworów wiertniczych z rejonu Żarek-Mysłowa północno-wschodniego obrzeża GZW (blok małopolski), które uzupełniono wstępnymi rzultatami analiz petrograficznych i mikrofacjalnych płytek ciankich oraz obserwacjami sedymentologicznymi i tektonicznymi. Z grupy opracowanych otworów 5 wykonano w rejonie Żarek a 3 w rejonie Mysłowa. W badanych rdzeniach datowane paleontologicznie osady ordoickie napotkano in situ w profilach 5 otworów wiertniczych Za osady ordowickie uznano ponadto umownie pozbawione mikroszczątków organicznych skały węglanowe. W analizowanych profilach osady ordowickie stwierdzono pod bezpośrednim przykryciem dwu serii skalnych, tj. syluru lub triasu dolneg. Z nadkładem sylurskim graniczą one bądź zgodnie sedymentacyjnie, bądź niezgodnie wzdłuż płaszczyzn nieciągłości tektonicznych, podczas gdy z osadami triasu dolnego (ret) ich granica ma charakter niezgodniści sedymentacyjnej manifestującej się znacznych rozmiarów hiatusem stratygraficznym. Kompleks osadów węglanowych ordowiku podścielony jest sria klastyków najmłodszego prekambru (wend)-kambrudolnego, z którymi kontaktują wzdłuż wyrazistej powierzchni niezgodności tektonicznej. Granicę osadów ordowiku zarówno z seriami bezpośredniego nadkładu, jak i z podłożem, podkreśla zwykle zmiennych rozmiarów dyskordancja kątowa, która zmienia się od 10-27 do 30-40o. Skały węglowe ordowiku stwierdzono również w profilach wiertniczych w formie redeponowanego materiału okruchowego na złożu wtórnym. Ich nagromadzenia zidentyfikowano wśród składników frakcji grubookruchowej, m.in. transgresywnych zlepieńców podstawowych kompleksu triasu dolnego i środkowego, w których występują w trzech różnowiekowych poziomach: dolnym (niższy pstry piaskowiec), środkowym (ret) i górnym (dolomit kruszconośny). Jakościowy skład ordowickiego materiału litycznego w zlepieńcach poszcególnych poziomów jest mało urozmaicony i nie wykazuje istotniejszych zmian lateralnych. Z próbek klastów wapieni, wyseparowanych ze zlepieńców podstawowych triasu środkowego (dolomity kruszconośne) nie uzyskano mikroszczątków organicznych. Zapis litologiczny ordowiku tworzą głownie osady węglanowe, podrzędnie ilaste i ilasto-mułowcowe. Człon sekwencji węglanowej reprezentowany jest przez wapienie, wapienie dolomityczne oraz wapienie margilaste i organodetryczne. Ich charakter petrograficzny odpowiada trzem podstawowym typom teksturalnym: średnio- i grubokrystalicznym sparytom, sparytom zailonym i biosparytom. Skały te są na ogół masywne, zwięzłe i twarde, miejscami mniej lub bardziej skrzemionkowane o nierównym przełamie, najczęściejj pozbawione uławicenia. Ich barwa jest jednolita, zwykle jasnoszara i szara, lokalnie w odcinku przystropowym wtórnie zmieniona - szarobrunatna. Struktura skał węglanowych jest allotriomorficzna (ziarnista), a tekstura bezładna, masywna. W sekwencjach wapieni powszechnie notuje się charakterystyczne nierówne powierzchnie nieciągłości sedymentacyjnych z cienkimi powłokami ilastymi, słabo zachowane stylolity o róznej orientacji i genezie , drobne spękania i próżnie oraz nieregularne żyłki węglanowe i kwarcowe ze skupieniami siarczków. Zupełnie wyjątkowo pojawiają się w dolnym i przystropowym odcinku profilu nieregularne smugi i przemazy materiału ilastego barwy szarej i szaroseledynowej oraz drobne gniazdowe skupienia szarobrunatnej substancji fosforanowej. W żadnym z badanych profilów w kompleksie węglanów ordowiku nie napotkano dotychczas makroszczątków organicznych i śladów działalności życiowej organizmów. Zapis stratygraficzny ordowiku reprezentowany jest przez 5 standartowych serii systemu: arenig, lanwirn, landeil, karadok i aszgil. Identyfikację wiekową arenigu, lanwirnu, landeilu i aszgilu oparto na datowaniach mikropaleontologicznych, natomiast karadoku - na wcześniejszych znaleziskach mikrofauny i mikroflory (akritarcha) oraz przesłankach pośrednich, w tym ich litologii i pozycji w profilu. Za sprawą złego stanu zachowania większości mikroskamieniałości, ich nierównomiernego rozmieszczenia i niskiej na ogół frekwencji, wreszcie luk w rozpoznaniu biostratygraficznym przyjęta wersja podziału stratygraficznego ma charakter przybliżony. Zespoły skalne węglanów ordowiku są intensywnie stektonizowane, często notuje się strefy brekcji lub drugotu tektonicznego, liczne spękania, szczeliny i strome powierzchnie poślizgów. Upady warstw w poszczególnych profilach są zmienne i najczęściej mieszczą się - we wszystkich tych przypadkach, gdy ich identyfikacja jest w pełni wiarygodna - w granicach 20-40o. Zakres i skala tektonizacji są zróżnicowane przestrzennie - relatywnie słabsze w rejonie Żarek, a wyraźnie intensywniejsze w rejonie Mysłowa, tj. w bezpośrednim sąsiedztwie przebiegu domniemanej strefy uskoku przesuwczego między blokiem górnośląskim a małopolskim. Za tymczasowy litostratotyp ordowiku żarecko-mysłowskiego segmentu NE obrzeżenia GZW mogą być uznane cząstkowe profile z otworów Ż-47 i Ż-89, w których stwierdzono najpełniejszą dotychczas sukcesję stratygraficzną datowanych paleontologicznie osadów arenigu-landeilu i aszgilu. Inwentarz litologiczny i zespoły mikroskamieniałości osadów węglanowych ordowiku rejonu Żarek wykazują liczne analogie z równowiekowymi ich odpowiednikami w profilach obszarów sąsiednich, tj. rejonu Mrzygłodu i Zawiercia . Zrekonstruowana na podstawie opracowanych profili cząstkowych całkowita miąższność rzeczywista osadów ordowiku żarecko-mysłowskiego segmentu NE obrzeżenia GZW wynosi przypuszczalnie około 85,0-90,0m.

3

Wpływ zanieczyszczenia atmosferycznego na niszczenie kamiennych budowli zabytkowych na Górnym Śląsku

Labus M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 1

17-26

PL

Niszczenie kamiennych elementów budowlanych uzależnione jest od wielu czynników, zarówno naturalnych jak i antropogenicznych. Wśród tych ostatnich za jeden z najistotniejszych uznaje się wpływ zanieczyszczeń powietrza. Powodują one wzrost obecności w skałach produktów ich chemicznej korozji- m.in.soli rozpuszczalnych w wodzie. Podjęto badania próbek skał: piaskowców, wapieni i granitoidów, pochodzących z czterech budowli zabytkowych zlokalizowanych na terenie GOP i dodatkowo z ruin zamku w Mirowie (woj.częstochowskie). W wyniku analiz wykonanych za pomocą mikroanalizatora rentgenowskiego, uzupełnionych o wyniki badań mikroskopii polaryzacyjnej i rentgenografii w strefach przypowierzchniowych skał, stwierdzono obecność licznych soli, szczególnie siarczanów i chlorków, w mniejszych ilościach węglanów i soli złożonych . Na powierzchniach materiałów budowlanych zaobserwowano również silne zabrudzenia, złożone z sadzy i pyłów przemysłowych.

EN

The weathering of stone structural elements is caused several purposes, including natural and anthropogenic ones. Within the last mentioned, the air pollution is considered as the most serious one. Acid atmospheric precipitations have caused chemical corrosion: the increase of salts soluble contents in stone. Sandstone, limestone and eratic granite have been studied. Samples have been taken from four ancient buildings located in the Upper Silesia Industrial Region, and one in Częstochowa voivodeship - the ruins of the Mirów castle. Electron X-ray microanalysis were performed, supported by thin section microscopial and X-ray (DSH) analysis. In the weathering crusts some salts, especially sulfates and chlorides, in less degree carbonates and complex salts have been determined. The dark zones on the stones surface consists of soot and dust.

4

Badania hydrobiologiczne rzeki Bobrek (woj. katowickie). Cz.1 Charakterystyka hydrochemiczna rzeki Bobrek.

Deryło A., Kostecki M., Narloch L., Szilman P.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 4

119-130

PL

Rzeka Bobrek (woj. Katowickie) jest zanieczyszczona w sposób typowy dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jest ona odbiornikiem dołowych wód kopalnianych oraz ścieków komunalnych. W celu uzyskania fizyczno-chemicznego tła dla wyników badań hydrobiologicznych określono zmiany jakości wód rzeki wzdłuż jej biegu. Jakość wody pogarsza się w profilu podłużnym od II klasy czystości (bieg górny) do wartości pozaklasowych (bieg dolny). Wzrost stężenia azotu amonowego przy spadku stężenia azotu azotanowego wskazuje na niekorzystny bilans tlenowy i upośledzenie procesów samooczyszczania. Stwierdzono, że warunki środowiskowe , z punktu widzenia kształtowania się zespołów organizmów wodnych mikrobentosu, są niekorzystne i pogarszają się wzdłuż biegu cieku.

EN

The Bobrek River (Katowice distr.) is polluted typically for the Upper Silesian Industry Region. To the river downmining water and communally sewage waters are precipitate. The results of investigation on the changes of physicochemical parameters of water quality have been shown. Water quality in the down-stream ist decreasing. Oxygen balas in the river is unprofitable. Conditions of organisms groups shaping are unfavourable.