Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stacja transformatorowa „Mogiła”. Nieznany ślad tajnego eksperymentu

Suchoń Filip

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 65

105--119

PL

W skład Twierdzy Kraków – prócz pozycji obronnych – wchodziły również: system komponowanych nasadzeń zieleni maskującej, system komunikacji, sieć łączności telefonicznej i telegraficznej, zaplecze koszarowe, szpitale, składy amunicji i prowiantowe, warsztaty remontowe, zakłady przetwórstwa żywności. W maju 1915 do tej złożonej struktury doszedł jeszcze jeden system, o charakterze zarazem militarnym i przemysłowym. W artykule przybliżono nieznany epizod z dziejów Twierdzy podczas I wojny światowej, kiedy to posłużyła wojskowym inżynierom za teren do testów nowych rozwiązań technicznych. Materialnym śladem zbudowanej wówczas infrastruktury jest zachowany schron stacji transformatorowej, obsługującej drutową zaporę elektryzowaną. Opisano warunki powstania i rozwiązania konstrukcyjne tego unikatowego obiektu.

EN

The Cracow Fortress—apart from defensive positions— also included: a system of landscaped camouflage greenery plantings, a circulation system, a telephone and telegraph network, barracks infrastructure, hospitals, storage infrastructure (munitions and food stores), repair workshops and food processing plants. In May 1915, this complex structure received another system that was both military and industrial. This paper discussed a previously unknown episode in the fortress’s First-World-War history when it served military engineers as a testing ground for new technical solutions. The material trace of the infrastructure built at the time takes the form of a shelter that housed a transformer that serviced an electrified wire barrier. The paper describes the conditions of the construction and the structural solutions of this unique building.

2

Konserwacja założeń zieleni Twierdzy Kraków. Zarys problematyki

Wielgus Krzysztof, Środulska-Wielgus Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 62

42--54

PL

Zieleń forteczna stanowi trzeci, konstytutywny element obiektów fortyfikacyjnych i niefortyfikacyjnych twierdz XIX i XX wieku, obok struktur murowych i struktur ziemnych. Oryginalna zieleń forteczna spełniała funkcje maskujące, przeszkodowe, techniczno-strukturalne, użytkowe i ozdobne. Cechy genetyczne, ekstrapolowane w teraźniejszość i przyszłość poprzez sukcesję i degradację, wymagają specyficznego, procesualnego podejścia w praktyce ochronnej i konserwatorskiej. Zarys tej problematyki, aktualnej zarówno dla państwowych i samorządowych służb konserwatorskich, jak i dla zarządów sprawujących pieczę nad skomunalizowanymi zespołami fortecznymi oraz dla ich właścicieli i dzierżawców, to tematyka niniejszego artykułu.

EN

Fortress greenery is the third constitutive element of fortification and non-fortification buildings of the nineteenth and twentieth centuries, next to masonry and earth structures. The original fortress greenery fulfilled camouflage, obstacle, technical and structural, functional and decorative functions. Genetic traits, extrapolated to the present and future through succession and degradation, require a specific process-based approach in conservation and conservation practice. An outline of these issues, current for both state-level and local conservation services, management boards overseeing municipalized fortress complexes, as well as for their owners and tenants - this is the subject of this article.

3

Bastion III „Kleparz” Twierdzy Kraków – uwarunkowania procesu rewaloryzacji

Wielgus Krzysztof, Środulska-Wielgus Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

101--111

PL

Bastion III „Kleparz” dawnej Twierdzy Kraków z racji swego śródmiejskiego położenia i złożonego procesu przemian (militarnych i niemilitarnych) może być traktowany jako ikoniczny, indykatywny i probierczy przykład zabytkowych XIX-wiecznych fortyfikacji w Polsce. Po przedstawieniu jego wartości historycznych (dokumentacyjnych, porównawczych, edukacyjnych) w artykule ukazane zostają syntetyczne uwarunkowania techniczne, przestrzenne i kontekstowe, kulturowe i społeczne, krytycznie ważne dla trwającego procesu rewaloryzacji tego zabytku.

EN

Due to its downtown location and complex transformations (military and non-military) across history, Bastion III Kleparz of the former Cracow Fortress can be treated as an iconic, indicative and probative example of the heritage of nineteenthth-century fortifications in Poland. After presenting its historical values (documentary, comparative, educational) – this article presents a synthetic summary of technical, spatial and contextual conditions, as well as cultural and social determinants, which are critical for the ongoing revaluation process of this monument.

4

Bastion III „Kleparz” – brama turystyki kulturowej

Wielgus Krzysztof, Środulska-Wielgus Jadwiga, Piekło Joanna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

112--123

PL

Twierdza Kraków jest bardzo atrakcyjna z poznawczego punktu widzenia; od ujęcia naukowego, przez popularnonaukowe po anegdotyczno-dygresyjne wpisujące się w turystyczny wizerunek miast i regionów, a często wręcz wizerunek ten tworzące. Twierdza jest dziełem wielu narodów i wielu narodom służyła. Stanowi przedmiot zainteresowania turystów (ok. 160 tys. w roku, bez żadnych jak dotąd zachęt promocyjnych). W Europie zjawisko turystyki industrialnej i militarnej rozwija się i ma coraz liczniejszą grupę miłośników. Jedną z bram do Twierdzy Kraków, a tym samym do turystyki militarnej i industrialnej na terenie Małopolski jest położony w centrum miasta Bastion III. Przedstawiono konsekwencję procesu ratowania i adaptacji obiektu w studiach, koncepcjach, projektach, raportach z realizacji i zestawieniu chronologicznym opracowań jako zapis kilkudziesięcioletniego, przykładowego procesu odzyskiwania zachowanego, lecz bardzo przekształconego obiektu inżynieryjnego z połowy XIX wieku.

EN

The Cracow Fortress is highly attractive from a cognitive point of view; from an academic, through a popular scientific, to an anecdotal and digressive perspective aligned with the tourist image of cities and regions, and often from a standpoint that defines this image. The Fortress was the work of multiple nations and multiple nations it has served. It is the object of interest of tourists (ca. 160 thousand per year, without any promotional encouragement). In Europe, the phenomenon of industrial and military tourism is developing and is gaining and increasing number of enthusiasts. One of the gates to the Cracow Fortress and thus to Lesser Poland’s military and industrial tourism, is Bation III, located in the center of the city. This paper presents the consequences of the process of repairing and adapting this structure in studies, conceptual proposals, designs, construction reports and a chronological list of documents and other works – as a record of an example of a several-decades-long process of restoring a preserved, yet heavily modified engineering structure from the middle of the nineteenth century.

5

Zieleń forteczna Twierdzy Kraków. Geneza, funkcje, formy

Środulska-Wielgus Jadwiga, Wielgus Krzysztof

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 60

130--139

PL

40 lat po wydaniu książki Janusza Bogdanowskiego Warownie i zieleń Twierdzy Kraków przypomniany jest wielki zespół zieleni, nasadzonej w ramach powstawania i rozwoju krakowskiej fortecy (1849–1916). Trwające nadal badania pozwoliły na określenie chronologii nasadzeń intencjonalnych i sukcesji, kategoryzację zieleni pod względem funkcji pierwotnych i współczesnych wartości ekologicznych, urbanistyczo-kompozycyjnych i edukacyjnych. Badania rozpoczęte w środowisku krakowskim zainicjowały podobne prace m.in. na terenie dawnych twierdz Poznań, Warszawa, Wrocław, Toruń, Przemyśl, a także w Puli w Chorwacji. Potwierdza to historyczne i współczesne znaczenie zabytkowej zieleni fortecznej.

EN

40 years after the publication of Janusz Bogdanowski’s book Strongholds and green of the Krakow Fortress, a great complex of greenery, planted as part of the creation and development of the Krakow fortress (1849–1916), is reminded. Ongoing research has allowed the determination of the chronology of intentional planting and succession, the categorization of greenery in terms of primary functions and contemporary ecological, urbancompositional and educational values. Research started in the Krakow environment initiated similar works, including in the area of former fortresses Poznań, Warsaw, Wrocław, Toruń, Przemyśl and also in Pula, Croatia. This confirms the historical and contemporary significance of historic fortress greenery.

6

Bastion III „Kleparz”. Najczytelniejszy zabytek dawnej Twierdzy Kraków

Wielgus Krzysztof, Środulska-Wielgus Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 60

85--93

PL

Bastion nr III „Kleparz” jest wyjątkowym obiektem inżynierii, świadkiem przemian technologicznych na styku I i II rewolucji przemysłowej. Zbudowany w połowie XIX wieku w ramach budowy rdzenia Twierdzy Kraków jest najlepiej dostępnym i rozpoznawalnym zabytkiem fortyfikacji nowożytnej w centrum Krakowa. Jest pierwszym obiektem uratowanym przed wyburzeniami i adaptowany dla współczesnych celów w oparciu o argumentację naukową. 50 lat przemian teoretycznie ocalonego obiektu ukazuje szanse i zagrożenia dla najlepiej czytelnego, lecz wciąż mało znanego zabytku dawnej Twierdzy Kraków.

EN

Bastion no III “Kleparz” is a unique engineering object, a witness of technological changes at the intersection of the 1ˢᵗ and 2ⁿᵈ industrial revolution. Built in the mid-nineteenth century as part of the construction of the core of the Krakow Fortress is the most accessible and recognizable monument of the modern fortifications in the center of Krakow. It is the first object saved from demolitions and adapted for modern purposes based on scientific argumentation. 50 years of transformation of the theoretically saved building shows the opportunities and threats for the best readable, but still little-known monument of the former Krakow Fortress.

7

Twierdza Kraków a Forteczne Parki Kulturowe – szanse i zagrożenia

Stach E.

Architektura Krajobrazu

|

2013

|

nr 4

18--29

PL

Architektura militarna i zieleń forteczna – elementy historycznych krajobrazów warownych – stanowią wspólne dobro wpisujące się w zakres dziedzictwa kulturowego. Niekontrolowana presja urbanizacyjna, nasilająca się zwłaszcza na obszarach atrakcyjnych, do jakich niewątpliwie należą tereny poforteczne, przyczynia się do znacznych zmian w ich krajobrazie. Funkcjonujące obecnie w Polsce trzy forteczne parki kulturowe są przykładem tego, że militarne dziedzictwo kulturowe może być chronione i stanowić wizytówkę regionu. Główne działania tych parków opierają się przede wszystkim na rewitalizacji krajobrazu warownego oraz wykorzystaniu jego zasobów do rozwoju turystyki. Twierdza Kraków od kilkudziesięciu lat nie może doczekać się realizacji żadnego planu ochronnego i adaptacyjnego, a różne projekty jej zagospodarowania dotyczą jedynie pojedynczych obiektów. Ratunkiem dla Twierdzy może być obszarowa forma ochrony w postaci parków kulturowych. Proces ten powinien nastąpić jak najszybciej, zwłaszcza na terenach, gdzie postępuje silna antropopresja.

EN

Military architecture and the greenery from fortress sites, which constitute historical defensive landscapes, together represent public resources that are part of Poland’s cultural heritage. Uncontrolled urban development, which intensively accelerates in attractive places, has contributed to significant changes in the landscape. Historical fortified areas undoubtedly belong to these kind of attractive landscapes. Three fortress cultural parks, currently operating in Poland, are an example of the fact that military heritage can be preserved and can become a showcase in a particular region. The parks are mainly engaged in preserving and revitalizing historic landscapes and using these resources for the development of tourism. Within the last few decades, the Krakow Fortress has failed to be included in any preservation and development plan, only single sites have been put into parts of different development projects. The Fortress could be saved by preserving it in the form of a cultural park. Such a project should be implemented as soon as possible, especially in areas where there are substantial changes taking place as a result of human activity.