Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Charakterystyka mineralogiczno-geochemiczna mineralizacji kasyterytowo-siarczkowej w historycznych sztolniach św. Jana i św. Leopolda w paśmie łupkowym Starej Kamienicy (Sudety Zachodnie)

Małek Rafał, Mikulski Stanisław Z., Chmielewski Andrzej

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 11

914--924

EN

Drifts historical of St. John and St. Leopold historical tin mine in Krobica, located within the Stara Kamienica shist belt of the Sudetes Mountains were a subject of intermittent exploitation from the 16th through the 20th centuries. Initial X-ray examinations inside historical ore excavations using a field portable pXRF spectrometer and laboratory geochemical analysis by WD-XRF, ISP-MS and GF-AAS methods were carried out. These studies showed elevated concentrations of a range of elements (Bi, Hf, In, Pd, Pt, Sc, Sb, W, As, Ag, Cd, Re, Zn, Pb and some REE), which are recognized as critical for the European Union economy. The reflected-light microscopic examination has confirmed the occurrence of a cassiterite-sulfide mineralization that was exploited in historical times. A number of analyses was performed using an electron microprobe (EMPA). This allowed us to recognize a series of minerals (mainly ore minerals) as carriers of the above-mentioned elements. The following ore minerals were identified in the samples examined: chalcopyrite, sphalerite, pyrite, arsenopyrite, pyrrhotite, gersdorffite, as well as mimetite and xenotime.

2

The Value of Spa Parks in the Modern Health Resorts: A Case Study of the Western and Central Sudetes Spa Towns

Słonina D., Skomorowska M.

Architektura Krajobrazu

|

2018

|

nr 3

20--37

EN

Spas are a place where patients strengthen their health. Their location and special natural values are the reason why these places have been popular ever since the beginning of their history. Particularly important, in the quick convalescence process, close contact between man and nature is ensured by nearby gardens and parks. The natural environment affects various health aspects, reducing stress, reducing pressure or supporting social relations. The work is an overview of spa parks in the Western and Central Sudetes Resorts, in terms of history and the degree of their transformation. The aim of the work was to determine possible actions for the revitalization of selected examples, in such a way that they could not only be a valuable cultural heritage but also contribute to improving the health of the patients. In the twentyfirst century, the closeness of nature seems to be an essential element of everyday life. In the given context, particular attention should be paid to parks and municipal gardens in spas, whose role is currently becoming more important and the demand for them is increasing. The importance of these complexes has changed many times over the years, which is why determining their contemporary form is extremely important. These places provide the opportunity to observe and perceive wildlife, improving the quality of life, being an important place both in the treatment process and in everyday life.

PL

Uzdrowiska są miejscem, w którym chorzy mają wzmacniać swoje zdrowie. Lokalizacja i szczególne walory przyrody są powodem, dla którego miejsca te od początku swojej historii cieszą się popularnością. Szczególnie istotny, w szybkim procesie rekonwalescencji, bliski kontakt człowieka z przyrodą zapewniają okoliczne ogrody i parki. Środowisko naturalne oddziałuje bowiem na różne aspekty zdrowotne, redukując stres, obniżając ciśnienie czy wzmacniając relacje społeczne. Praca stanowi przegląd parków zdrojowych w uzdrowiskach Sudetów Zachodnich i Środkowych pod względem historycznym oraz stopnia ich przeobrażenia. W pracy pojęto próbę określenia możliwych działań rewitalizacji wybranych przykładów, w taki sposób, aby mogły one stanowić nie tylko cenne dziedzictwo kulturowe, ale także przyczynić się do polepszenia aspektu zdrowotnego kuracjuszy. W dobie XXI wieku bliskość przyrody zdaje się być istotnym elementem codziennego życia. W danym kontekście należałoby zwrócić szczególną uwagę na parki i ogrody miejskie w uzdrowiskach, których rola i zapotrzebowanie obecnie wzrastają. Oblicze tych założeń na przestrzeni lat wielokrotnie się zmieniało, dlatego też określenie ich współczesnej formy jest niezwykle ważne. Miejsca te stwarzają bowiem możliwość obserwacji i odbierania przyrody, poprawiając jakość życia, stanowiąc ważne miejsce zarówno w procesie leczenia, jak i w codziennym życiu.

3

Rozmieszczenie i geneza form osuwiskowych w przełomowej dolinie Bobru w okolicach Wlenia (Sudety Zachodnie)

Kowalski A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 10/1

629--641

EN

The paper presents results of field mapping and geomorphometric LiDAR DEM-based analysis of the Bóbr river valley (Izerskie Foothills, Western Sudetes), between Wleń and Nielestno, where a number of individual landslides and their groups were recognized in 2015-2016. The area affected by mass-movements is located within the Wleń Graben - a regional geological unit that constitutes the south-eastern prolongation of the North-Sudetic Synclinorium. The Wleń Graben is a NW-SE trending, elongated morphological and structural depression composed of sedimentary and volcanic rocks of Late Carboniferous, Permian, Triassic and Cretaceous age. The specific geological structure of the graben is reflected in geomorphic features of the study area. Based on mass movement classifications, the forms are considered as: (i) deep-seated rotational landslides (Świerkowa Dolina and Czerwony Wąwóz landslides); (ii) shallow slides and flows of weathered material and rock blocks (headwater areas in the south-western slopes of Gniazdo Hill, "Izerskie Gołoborza” locality), and (iii) complex landslide forms (deep-seated and shallow landslides on the south-eastern slopes of Gniazdo Hill). The studies confirmed the usefulness of geomorphometric analysis based on LiDAR-derived DEMs combined with field investigations. The landslides are located mainly in heavily forested mountainous areas. It was probably the main reason they had not been identified in the past.

4

Evaluation of the geotouristic attractions from the Wojcieszów area

Muszer J., Muszer A.

Geotourism / Geoturystyka

|

2017

|

nr 1-2 (48-49)

31--46

EN

The paper presents the results of geological and landscape studies in the Wojcieszów area (the Kaczawskie Mountains), which include investigation, inventory, documentation and a fi rst of its kind evaluation of its geotourism objects. This area has high values of the natural environment and a rich geodiversity associated with a complicated geological structure (the Kaczawa unit, the metamorphic Kaczawa Complex). Some of the anthropogenic activities (mining), which have revealed interesting fragments of the geological structure, have also infl uenced the increase of geotourism attractions in this area. The area is one of the best examples of the region in the Sudetes, where economic considerations predominate over the protection of the natural environment. Since the 16th century, the crystalline Wojcieszów limestone was mined in numerous quarries (e.g. Silesia, Gruszka, Połom, and Miłek). In the limestone, intensive karst processes occurred mainly in the Paleogene (numerous caves and speleothems). As a result of economic activity, some of the caves had been permanently destroyed and the former “Połom” nature reserve was liquidated in the late 1970s. Currently, the only nature reserve is the “Góra Miłek in Wojcieszów”. The area around Wojcieszów is rich in numerous quarries, where other construction materials were obtained (e.g. phyllites, greenschists, and metarhyodacites). Since the 12th to 20th centuries, copper ore was also exploited (adits and shafts) in the Żeleźniak massif (east of Wojcieszów in the Radzimowice area). In the 20th century, uranium ore was mined at t Chmielarz Hill adit. Recently, the Cambrian limestones (Połom) and Quaternary deposits (Okrajnik, Stara Kraśnica) have been exploited. Paradoxically, economic activity, which caused destruction of some protected objects, has also enriched the geodiversity of the Wojcieszów region. The results of the evaluation proved the signifififi cant geotouristic potential of the studied area. The most attractive geosites around Wojcieszów demonstrate typical lithologies of the Kaczawa Succession and depict the pre-Variscan geological evolution of the area.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań geologicznych i krajobrazowych rejonu Wojcieszowa (Góry Kaczawskie), które obejmowały inwentaryzację, dokumentację i pierwszą waloryzację jego obiektów geoturystycznych. Obszar ten jest cenny pod względem przyrodniczym oraz charakteryzuje się bogatą georóżnorodnością, związaną ze skomplikowaną budową geologiczną (metamorfi k kaczawski, kompleks kaczawski). Na wzrost walorów geoturystycznych tego obszaru wpłynęły też niektóre działania antropogeniczne (górnictwo), które odsłoniły ciekawe fragmenty budowy geologicznej. Okolice Wojcieszowa stanowią jeden z najlepszych w Sudetach przykładów regionu, w którym względy gospodarcze przeważają nad ochroną przyrody. Już w XVI wieku zaczęto w okolicy wydobywać wapień krystaliczny zwany wojcieszowskim, odsłonięty w licznych kamieniołomach (np. Silesia, Gruszka, Połom, Miłek). W wapieniach krystalicznych miały miejsce intensywne procesy krasowe, które zachodziły głównie w paleogenie (bardzo liczne jaskinie, szata naciekowa). Na skutek działalności gospodarczej część jaskiń została bezpowrotnie zniszczona, a dawny rezerwat przyrody „Góra Połom” został zlikwidowany pod koniec lat 70. Obecnie jedynym rezerwatem jest „Góra Miłek w Wojcieszowie”. W okolicach Wojcieszowa występują liczne łomy, w których pozyskiwano inne surowce budowlane (m.in. fyllity, zieleńce, metaryodacyty). Od XII do XX wieku w masywie Żeleźniaka (na wschód od Wojcieszowa w rejonie Radzimowic) eksploatowano również rudy miedzi (sztolnie i hałdy). W XX wieku poszukiwano rud uranu (sztolnia na Chmielarzu). Współcześnie eksploatowane są kambryjskie wapienie (Połom) oraz osady czwartorzędowe (Okrajnik, Stara Kraśnica). Paradoksalnie, działalność gospodarcza, niszcząc niektóre obiekty chronione, jednocześnie wpłynęła pozytywnie na wzrost georóżnorodności w rejonie Wojcieszowa. Wyniki ewaluacji udowodniły znaczący potencjał geoturystyczny badanego obszaru. Zaproponowano najbardziej atrakcyjne obiekty geoturystyczne okolic Wojcieszowa, przedstawiające litologię dolnej części sukcesji kaczawskiej i ukazujące przedwaryscyjską ewolucję tego obszaru.

5

Strefowość hydrogeologiczna w rejonie Kotliny Jeleniogórskiej (Sudety Zachodnie)

Marszałek H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 440

87--100

PL

W artykule przedstawiono pionową strefowość hydrogeologiczną występującą w granicie karkonoskim w obrębie Kotliny Jeleniogórskiej. Znaczne zróżnicowanie stopnia spękania masywu krystalicznego determinuje jego zmienną wodonośność. W profilu pionowym granitu, rozpoznanym do głębokości 2 km, stwierdzono szereg stref wodonośnych o zróżnicowanej wydajności, osiągającej niekiedy ponad 100 m3/h, różnym składzie chemicznym i temperaturze wody dochodzącej w głębszych partiach masywu do 97,7°C. W centralnych partiach Kotliny Jeleniogórskiej granica pomiędzy wodami zwykłymi a termalnymi występuje na głębokości około 300 m.

EN

The paper presents the vertical hydrogeological zoning in the Karkonosze granite in the Jelenia Góra Basin. Significant fissuring of hard rocks determines their variable water-bearing capacity. Many water-bearing zones with different discharge rates (sometimes above 100 m3/h), chemical composition and temperature of water reaching 97.7°C were identified to the depth of 2 km. In the central part of the Jelenia Góra Basin the boundary between fresh and thermal waters occurs at the depth of 300 m.

6

Osady złotonośne doliny potoku Kraszówka (Pogórze Kaczawskie)

Urbański P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 439 (2)

375--388

PL

Analiza petrograficzna i mineralogiczna 25 panwiowych próbek korytowych umożliwiła rozpoznanie złotonośności holoceńskich aluwiów potoku Kraszówka na Pogórzu Kaczawskim. Wystąpienia złota okruchowego odnotowano w 18 próbkach pobranych na całej długości potoku, jednak jego największe nagromadzenie stwierdzono w środkowym odcinku potoku. Większość znalezionych złocin ma formę blaszkowo-płytkową lub cementacyjno-grudkową i wykazuje różnorodne deformacje mechaniczne. Głównym Źródłem złota okruchowego w osadach korytowych potoku Kraszówka są najprawdopodobniej paleogeńskie „białe” żwiry kwarcowe oraz wodnolodowcowe piaski złotonośne związane ze zlodowaceniami południowopolskimi. Ważną rolę w genezie złota okruchowego odegrały procesy chemicznego rozpuszczania i wtórnej precypitacji złota, prowadzące do powstawania tzw. złota „nowego”. W świetle teorii o odnawialności rozsypisk złotonośnych, istnieją duże szanse na rozpoznanie w osadach aluwialnych doliny Kraszówki stref o bilansowej zawartości złota okruchowego.

EN

Samples from alluvia of the Kraszówka Stream (Kaczawskie Foothills) were subjected to petrographic analysis. After this research, gold-bearing deposits of the Holocene Kraszówka alluvia have been diagnosed. Gold occurrence was reported all along the Kraszówka Stream, but its large concentration has been localized by the author within the middle part of the stream. Gold has been identified within 18 of 25 samples collected. Most of gold grains take the foliate-plate and cementation-popular forms and show various types of mechanical deformation. Palaeogene “white” quartz gravels and gold-bearing glaciofluvial sands of the South Polish Glaciations are probably the main source of placer gold. Chemical processes of gold dissolving and reprecipitation took an important part in the origin of placer gold, leading to the formation of so-called “new” gold. In the light of gold-placer renewable theory, there is a good chance to identify zones of economic placer gold concentration in alluvia of the Kraszówka Valley.

7

Atrakcje geoturystyczne Geostrady Zachodniosudeckiej

Łodziński M., Mayer W., Stefaniuk M., Bartuś T., Mastej W.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

19-42

PL

W artykule przedstawione zostały wybrane wyniki prac wykonanych w zachodniej części Geostrady Sudeckiej. Przeanalizowany został przebieg Geostrady Zachodniosudeckiej na tle geomorfologii i budowy geologicznej. Trasa ta okrąża szerokim łukiem od północy główne pasma Gór Izerskich i Karkonoszy oraz Kotlinę Jeleniogórską a dalej biegnie przez wschodnią i południową część Rudaw Janowickich. Przebiega ona w większości w obrębie ekshumowanej (odsłoniętej) osłony metamorficznej (skał otaczających) batolitu Karkonoszy (ciała magmowego, powstałego w wyniku zakrzepnięcia magmy wewnątrz skorupy ziemskiej), bogatej w liczne wystąpienia mineralizacji rudnej. Przedstawiony został opis obiektów geomorfologicznych i geologicznych, pozostałości dawnej eksploatacji górniczej oraz oceniona została ich atrakcyjność turystyczna. Obszerniej opisane zostały wybrane, szczególnie atrakcyjne obiekty: formy geomorfologiczne, odsłonięcia interesujących kompleksów skalnych, struktur tektonicznych i pozostałości dawnego górnictwa złóż rud cyny w rejonie Krobicy-Kotliny-Gierczyna-Przecznicy oraz złóż uranu w Kowarach.

EN

The paper presents selected results of the "Western Sudetic Geostrada" - a project, currently in preparation, which merges geosites, biotic nature objects, historical monuments and tourist infrastructure into a coherent tourist trail. The trail avoids main roads and famous tourist centers, leading to the less known parts of the Western Sudety Mts. and their foreland. Precisely, the "Western Sudetic Geostrada" runs around the main range of the Isera Mountains, surrounds from the north the Karkonosze Range and the Jelenia Góra Trough, and heads through the eastern and southern part of the Rudawy Janowickie Range. From geological point of view the trail runs through the exposed part of the exhumed i metamorphic envelope the Karkonosze granite intrusion rich in numerous deposits and occurrences of ore mineralization. The selected geomorphological and geological objects and regions were described in details along with the relies of past mining operations and their tourist attractiveness were evaluated. Some especially attractive objects i.e. geomorphological forms, outcrops of interesting lithologic complexes, tectonic structures and remnants of past ore mining (tin mining in Krobica-Kotlina-Gierczyn-Przecznica area and uranium mining in Kowary) were described in details.

8

The late Variscan gold mineralization in the Kaczawa Mountains, Western Sudetes

Mikulski S. Z.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2007

|

Vol. 22

21-162

EN

Detailed characteristic of the Au-bearing arsenic-polymetallic deposits and a few prospects of the hydrothermal quartz-sulphide vein type from the Kaczawa Mountains are presented. The most important are the gold mineralization in Radzimowice which is classified as the transition from the porphyry to the epithermal type and in Klecza-Radomice described as the orogenic type. Auriferous mineralization is structurally controlled and hosted mainly by cataclased sericite-graphite schists from Pilchowice and Bolków units, which constitute the Paleozoic Kaczawa Metamorphic Complex. The fractured axial planes of F2 open asymmetric folds built of graphite schist, and second-order fault structures of major W-E and NE–SW directions played significant role as structural and geochemical traps for migrating mineralized hydrothermal fluids. Gold mineralization post-dates the regional metamorphism of host rocks (greenschist facies), main phases of Variscan orogenic deformations (D1 and D2), and emplacement of the late Variscan igneous rock suites (ca. 320 Ma). Gold mineralization processes developed in the Kaczawa Mountains are comparable with gold formation stages in the European Variscan Belt (Au1 to Au4) during the time period from ca. 350 to 240 Ma, which were distinguished by the author. However, in the Kaczawa Mountains the Au1 stage connected with the emplacement of syn-collisional granite (Tournaisian) has not been recognised yet. In the Kaczawa Mountains gold formation stages from Au2 to Au3 were connected with geodynamic transition from the post-collisional to the within-plate setting. Gold mineralization implies a change from mesothermal to epithermal conditions of Au precipitation after post-collisional granite emplacement and development post-magmatic processes, followed by orogenic uplift, deep fracturing, development of grabens (upper Namurian-Stephanian) and sub- and volcanic activity (Autunian). The first stage of ore precipitation in the coarse quartz veins were Fe-As sulphides (ca. 317 Ma) with submicroscopic gold. This mineralization was brecciated and cemented by the epithermal quartz-carbonate-base metal sulphide (ca. 294–280 Ma) - microscopic gold and locally also by Bi-Te mineral association. Younger stages of the low temperature hydrothermal types are of minor importance and are represent by chalcedony-kaolinite-pyrite/marcasite-gold association connected with volcanic processes in Autunian and by chalcedony-hematite-calcite-gold (Au4) association precipitated later during the post-Variscan basin formations (Upper Permian-Triassic and ?Cretaceous). Mineralogical and geochemical features of ores, sulphur and oxygen isotopes, fluid inclusion data, and Re-Os age determinations of gold-bearing sulphides are also given. The obtained results suggest that potential for additional gold resources exists in the abandoned mining sites in Radzimowice and Klecza-Radomice, as well as in other areas of the Kaczawa Mountains.

PL

Szczegółowo scharakteryzowano złoża oraz przejawy mineralizacji arsenowo-polimetalicznej ze złotem w hydrotermalnych żyłach kwarcowych, zalegających najczęściej w skataklazowanych serycytowo-grafitowych łupkach, zaliczanych do jednostki Pilchowic i Bolkowa, należących do paleozoicznych skał kaczawskiego kompleksu metamorficznego. Do najważniejszych zaliczono złotonośną mineralizację w Radzimowicach sklasyfikowaną jako typ przejściowy pomiędzy mineralizacją porfirową a hydrotermalną i mineralizację w Kleczy–Radomicach opisaną jako typ orogeniczny. Spękane powierzchnie osiowe otwartych, asymetrycznych fałdów (F2) w obrębie łupków grafitowych oraz spękania i uskoki o drugorzędnym znaczeniu i orientacji wzdłuż kierunku E–W i NE–SW odegrały doniosłą rolę jako strukturalne i geochemiczne pułapki dla migrujących roztworów hydrotermalnych. W Górach Kaczawskich złotonośna mineralizacja siarczkowa jest młodsza od procesów metamorficznych skał otaczających (facja zieleńcowa), głównych faz waryscyjskich deformacji orogenicznych (D1 i D2) i późno-waryscyjskich skał magmowych (ca. 320 Ma). Procesy mineralizacji złota w Górach Kaczawskich zostały porównane z wydzielonymi przez autora w europejskich waryscydach procesami tworzenia się złota od etapu Au1 do Au4 w czasie od około 350 do 240 mln lat. Przy czym w Górach Kaczawskich jak dotychczas nie rozpoznano etapu Au1 związanego z rozwojem granitów synkolizyjnych. Etapy od Au2 do Au3 były związane ze zmianą środowiska geotektonicznego od post-kolizyjnego do wewnątrz płytowego. Związane z tym było głębokie spękanie wynoszonego orogenu, utworzenie rowów tektonicznych (górny namur – stefan), rozwój procesów sub- i wulkanicznych (autun). Pierwszy etap mineralizacji rudnej w gruboziarnistym kwarcu reprezentują głównie siarczki As i Fe (wiek ok. 317 mln) zawierające złoto submikroskopowe. Mineralizacja ta, została skataklazowana i scementowana przez epitermalny kwarc-węglany-siarczki metali podstawowych (wiek 294–280 Ma) – złoto mikroskopowe i lokalnie także przez asocjacje minerałów Bi i Te. Młodsze etapy reprezentowane są przez niskotemperaturowe asocjacje hydrotermalne. Mają one mniejsze znaczenie i są reprezentowane przez asocjacje chalcedon-kaolinit-piryt/markasyt-złoto, których powstanie związane było z aktywnością wulkaniczną w autunie oraz asocjacje chalcedon-hematyt-kalcyt-złoto (Au4), powstałe w czasie formowania się post-waryscyjskich zbiorników sedymentacyjnych od górnego permu do triasu, a może nawet w kredzie. Ponadto szczegółowo scharakteryzowano pod względem mineralogicznym oraz geochemicznym złotonośne rudy siarczkowe. Przedstawiono również dane izotopowe siarki siarczkowej oraz rezultaty badań inkluzji fluidalnych oraz izotopów tlenu w kwarcu a także wyniki oznaczeń wieku metodą Re–Os na złotonośnych siarczkach. Uzyskane rezultaty wskazują na dodatkowe zasoby złota w opuszczonych rejonach górniczych Radzimowic i Kleczy–Radomic, jak również w innych rejonach Gór Kaczawskich.

9

System ochrony przyrody i krajobrazu na przykładzie Sudetów Zachodnich

Godlewski J.

Przegląd Komunalny

|

2005

|

nr 9

78-80

PL

Utożsamianie przestrzeni cennej pod względem przyrodniczym i krajobrazowym jedynie z przestrzenią prawnie chronioną jest błędem. Takie ujęcie powoduje pewnego rodzaju wypaczenie terminu "ochrona przyrody", który nie może być stosowany jedynie dla terenów objętych różnymi formami ochrony. Przestrzenie niezdefiniowane jako formy ochrony w wielu wypadkach posiadają bowiem cechy reprezentacyjne środowiska przyrodniczego i kulturowego.

10

Przyczyny deforestacji w Sudetach Zachodnich

Sporek K.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Opolska

|

2002

|

Vol. 274, z. 3

59-67

PL

Lasy sudeckie obejmują 213 tys. ha, co daje 38% lesistości obszaru geograficznego VII Sudeckiej Krainy Przyrodniczoleśnej. Teren Sudetów należy do obszarów Polski najbardziej dotkniętych klęską ekologiczną. Około 70% borów górnoreglowych w tym regionie jest poważnie uszkodzonych. Destabilizacja ekologiczna zagraża w największym stopniu świerkowi pospolitemu, który lokalnie osiąga do 90% udziału w drzewostanach, a charakteryzuje się wysoką wrażliwością na skażenia. Konflikt środowiskowy może być rozwiązany poprzez odtworzenie naruszonej równowagi ekologicznej. Wylesione zbocza górskie wymagają długiego czasu i trudu przy odbudowie i przebudowie lasów, zarówno pod względem składu gatunkowego, jak i struktury pionowej drzewostanów. Zamieranie lasów przyspieszają gradacje szkodników owadzich, a zakładane uprawy leśne niszczy nadmiar grubej zwierzyny łownej przez zgryzanie. W latach 1980-1988 w ośmiu nadleśnictwach sudeckich dotkniętych klęską ekologiczną pozyskano 4,6 min m3 grubizny, z czego 87% stanowiło drewno posuszowe. Wskutek klęski ekologicznej wylesieniu uległo około 14 000 ha, z czego odnowiono do roku 1993 około 13 800 ha. Duży wpływ na stan upraw miały szkody spowodowane przez gryzonie i zwierzynę łowną oraz nadal istniejące oddziaływanie na sadzonki i glebę substancji fitotoksycznych zawartych w powietrzu i opadach atmosferycznych. Pomimo licznych prób odtwarzania lasu, dotychczasowe efekty są niezadowalające w stosunku do nakładów pracy i środków finansowych.

EN

Forest decline persists in the southwestern part of the country on areas situated higher than 600 m a.s.l. Regeneration of the forest in deforested areas, although repeated many times, proved to be inefficient. Environmental alterations in an area of about 20 000 ha in the western Sudety (especially in the Izerskie Mountains) have a character of sudden ecological transformations: the forest ecosystems disappear and grassy formations arise instead. This phenomenon is characteristic especially for coniferous mountain forests on the slopes where west and southwest winds prevail. The forest decline in the Sudety Mountains is not a simple increase of tree mortality. This phenomenon seems to be a result of the simultaneous occurence of damaging agents, stimulating each other (a synergism feature). There are three groups of them by nature: abiotic (climate, site), anthropogenic (emissions, historical and economic factors) and biotic (insects, fungi, game animals, rodents, weeds). The main threat concerns conifers (fir, spruce, pine). The comeback of tree species on deforested areas is a condition for restoration and persistence of forest ecosystems in artificially barren areas. This primarily means the recultivation of dead and declining forests by means of introducing a regeneration of full value, i.e., forest plantations. Microclimatic changes, regressive succession, chemical and biological changes in the soil subsystem, altered water conditions and erosion make reintroduction of forest plantations impossible in the zone of mountain conifers, if current methods are applied. Main problems: Composition of the atmosphere, soil, and vegetation in the forest decline gradient in the Sudety Mountains (Problem I). The influence of continental and local emissions has very clearly appeared in the Sudety mountain forests (Świeradów and Szklarska Poręba forest inspectorates) and is spreading estwards. The beginning of the subalpine forest decline was observed in 1981, and in 1992 the deforestation area reached 14000 ha. In general we can state that pollution in the natural environment of the Sudeten Mountains still exists and the situation is deteriorating. Symptomatology of stress: reaction of trees, biocenotic and ecosystem changes (Problem II). The monitoring of changes in the behaviour of vegetation in the Sudety ecosystems, reactions of trees and other phenomena form a base for many fields of science and economic activity in the Sudety Mountains. The influence of the forest and economy on hydrographic agents of mountain watersheds and the influence of the forest on circulation of pollution in mountain watersheds (Problem III). Hydrological investigations are closely connected with problems of restitution of deforested areas. They are also one of the elements of ecological bases for recultivation in the regions of deforestation included in Problem IV. Forest restoration and silviculture in deforestated regions in the Sudety Mountains (Problem IV). Problem IV contains issues of forest restitution and silviculture, mainly in subalpine forests of western Sudety Mountains on ecological bases, i.e. based on hydrological, microclimatic and phytosociological investigations.

11

Zróżnicowanie przestrzenne stężeń wybranych jonów w wodach podziemnych górnej części zlewni Jedlicy w Sudetach Zachodnich

Jezierski P.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 6

45-52

PL

Rejon badań stanowi fragment Masywu Karkonoszy, jednego z głównychh zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce. Obszar górnej części zlewni Jedlicy charakteryzuje zróżnicowane środowisko występowania wód podziemnych. Na skład chemiczny wód podziemnych omawianego obszaru najistotnieiszy wpływ wywierają: warunki zasilania wód podziemnych, morfologia terenu, geochemiczny charakter środowiska występowania wód podziemnych oraz oddziaływanie zanieczyszczeń. Szczegółowo przeprowadzone prace badawcze pozwoliły zaobserwować zmienność pH, przewodnictwa elektrycznego oraz składu chemicznego wód podziemnych pod względem zawartości jonów wodorowęglanowych, siarczanowych, wapniowych, magnezowych, sodowych i potasowych. Zróżnicowanie przestrzenne składu jonowego wód podziemnych pozwala na wyznaczenie miejsc występowania anomalii oraz stref hydrochemicznych. Analiza czynników kształtujących chemizm wód podziemnych umożliwia rozpoznanie genezy poszczególnych jonów. Zmienność składu chemicznego wód w poszczególnych strefach pozostaje w związku z określonymi czynnikami kształtującymi powyższy skład.

EN

The region of the investigations is recognized as a fragment of Karkonosze Mountains - a main groundwater reservoir (GZWP) in Poland. The groundwaters appear in various crystalline rocks, cover deposits and alluvial fans. In the groundwaters of upper part of Jedlica drainage basin, ions are connected with conditions of the resource of groundwater, natural geochemical environment and the air and water pollutions. The results of the terrain and laboratory studies showed spatial differentiation of pH, electric conductivity and concentration of HC03 SO/4-2 Ca2+, Mg2+, Na+ and K+ in the groundwaters. These observations allowed to recognize the sources of the detected ions, hydrochemical zones and, additionally, the distinct hydrochemical anomalies. The variability of the water chemical composition within particular hydrochemical zones is dependent on the specific natural and antropogenic factors.