Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Od wsi do miasta. Sobótka jako przykład rozplanowania średniowiecznego założenia targowego na Śląsku

Nowaczyk Wioletta

Architectus

|

2019

|

Nr 1 (57)

95--111

PL

Artykuł poświęcony jest rozplanowaniu jednej z wcześniejszych lokacji wiejskiej na Śląsku. Była to jedna ze wsi będących w uposażeniu klasztoru kanoników reguły św. Augustyna. Na odtworzenie jej planu pozwoliło prześledzenie dotychczasowych wyników badań historycznych, architektonicznych i archeologicznych. Istotna była analiza lokalizacji najstarszych zabudowań, dostępnych map i materiałów ilustracyjnych. Przedstawiony w pracy plan Sobótki odzwierciedla założenie z 1. ćwierci XIII w. Na jej układ miało wpływ również ukształtowanie terenu. Do wyznaczenia pierwotnych działek autorka wykorzystała ówczesne jednostki miary. W średniowieczu wieś ta miała kształt trapezu. Zastosowano w niej szczególny model parcelacji. Działki siedliskowe miały szerokość 1 sznura (47,1 m) i przypuszczalną długość 2 sznurów. Uzyskany schemat wskazuje na jednorazową akcję lokacyjną i pomaga w zrozumieniu kompozycji wsi tamtego okresu. Miejscowość ta należy do grupy założeń starszego typu z wydłużonym placem targowym. Uzyskanie przez Sobótkę praw miejskich w 1399 r. nie wpłynęło znacząco na zmianę jej zarysu i kierunku rozwoju.

EN

The article deals with the layout of one of the earlier village locations in Silesia. Sobótka was a settlement in endowment of the monastery of the Order of St Augustine. Examination of current results of historical, architectural and archaeological research enables reconstruction of its layout. Analysis of locations of the oldest buildings, available maps and illustrative materials is one of the crucial methods. A plan of Sobótka presented in the work reflects its arrangement in the 1st quarter of the 13th century. Landscape was one of the factors which influenced its layout.To determine the original plots, the author used old units of measurement. In the Middle Ages, the village had the shape of a trapezoid. A special parcelling model was applied there. Settlement plots were a cord (rope) (47.1 m) wide and 2 cords long. The obtained scheme indicates a single location campaign and helps us to understand arrangements of settlements of that period. The village belongs to locations of an older type with an elongated market place. The town charter obtained by Sobótka in 1399 did not influence significantly its layout and development direction.

2

Problem niewykorzystanego potencjału dawnych kamieniołomów na przykładzie Wieżycy i Chwałkowa (Dolny Śląsk)

Krawczyk E., Lorenc M. W.

Geoturystyka

|

2010

|

nr 2

27-34

PL

Problem właściwego zagospodarowania dawnych wyrobisk górniczych jest problemem zarówno estetycznym, jak też środowiskowym i ekonomicznym. Kamieniołomy, w których zaprzestano eksploatacji, denaturalizują się samoczynnie poprzez powrót wód gruntowych do naturalnego poziomu i ekspansywne zarastanie roślinnością. Problem zaczyna się, gdy miejsca takie stają się nielegalnymi wysypiskami śmieci. Strome, niezabezpieczone ściany takich wyrobisk, a także znaczna głębokość powstałych w nich naturalnych zbiorników wodnych bywają niebezpieczną pułapką. Jednocześnie te same miejsca - strome ściany i głęboka woda - są atrakcyjne dla wielu mieszkańców najbliższych okolic, osób przyjezdnych, a także turystów. Walory porzuconych kamieniołomów potrafiono wykorzystać w przeszłości i efekty tego były bardzo pozytywne. Przedstawione w artykule przykłady dwóch kamieniołomów z okolic Ślęży na Dolnym Śląsku powinny mobilizować do ekonomicznego spojrzenia na takie miejsca i dostrzeżenia w nich niewykorzystanego potencjalu.

EN

The proper development of abandoned mine workings is the aesthetic, environmental and economic problem. Abandoned quarries are subjected to natural remediation by reconstruction of groundwater table and expansion of plants. Troubles arise when abandoned quarries become illegal landfills and when steep, commonly vertical, unprotected walls, and/or deep reservoirs may become lethal traps. However, the same, hazardous elements: walls and reservoirs can be attractions for both the local residents and the tourists. Values of abandoned quarries were appreciated and developed in the past with positive effects. The authors present examples of two quarries from the vicinity of Ślęża in Lower Silesia, which should encourage us to consider such sites as elements of local economy and to perceive their undeveloped potential.

3

Geneza nefrytu z Jordanowa Śląskiego w świetle badań mineralogiczno-geochemicznych

Heflik W., Natkaniec-Nowak L.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2001

|

T. 27, z. 2--4

281-298

PL

W pracy przedstawiono charakterystyką mineralogiczno-geochemiczną nefrytu z Jordanowa Śląskiego koło Sobótki oraz przeprowadzono dyskusję na temat jego genezy. W badaniach zastosowano obserwacje makro- i mikroskopowe, analizę rentgenograficzną, termiczną (DTA), spektrofotometryczną w podczerwieni (IR) oraz chemiczną przy użyciu mikrosondy elektronowej. Z badań wynika, że nefryt z Jordanowa Śląskiego stanowi mieszaninę dwóch faz krystalicznych: tremolitu i aktynolitu. Jest on produktem przeobrażenia skały diopsydowej, która stanowi końcowy dyferencjat gabra diallagowego intrudującego w szczeliny spękań serpentynitu

EN

The study presents mineralogical and geochemical characteristics of the nephrite from Jordanów Śląski near Sobótka and discusses the problem of its genesis. The research consisted of macroscopic and microscopic inspection, X-ray diffraction, differential thermal analysis (DTA), IR spectroscopy, and electron microprobe analysis. The analyses revealed that the nephrite from Jordanów Śląski is a mixture of two mineral phases: tremolite and actinolite. It is a product of metamorphism of a diopside rock which in turn was the final differentiate of a diallague gabbro intruding into fissures within serpentinite rocks