Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sports house in Lviv in the Second Polish Republic: design of a formal and utilitarian building in the form of a multifunctional swimming pool

Kocki Wojciech

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

517--538

EN

During the interwar period, period many examples of sports facilities were built in the Second Polish Republic. These groups of facilities had one function designed for practicing a specific sport discipline but also multifunctional facilities were also built. Sports centres played a role not only enabling amateur exercises and improving sports skills but they were also the seats of sports societies, unions, clubs or circles that associated sports enthusiasts and promoted the development of physical fitness through sport. The activity of such groups was necessary due to the political and economic situation of the country at that time. The period of the first half of the interwar period was a time of state reconstruction, uncertainty and challenges for society after the end of the First World War. The reconstruction of the country also concerned the sports infrastructure, in which apart from facilities with a form resulting directly from their function (stands, halls, ski jumps) formal buildings were also built. One of the examples of such facilities is the Sports House in Lviv, designed by Jerzy Nechay. The example of the Sports House in Lviv and its formal location a short distance from the city centre is an example of modern design that combines a form of use with a formal function.

PL

W II Rzeczpospolitej, w dwudziestoleciu międzywojennym, zrealizowano wiele przykładów obiektów o funkcji sportowej. Charakterystyczną grupą obiektów w tym okresie były kryte pływalnie. Ośrodki sportowe pełniły rolę nie tylko umożliwiającą odbywanie ćwiczeń amatorskich i doskonalenie umiejętności sportowych, ale również były to siedziby towarzystw sportowych, związków, klubów lub kół zrzeszających miłośników sportu i propagujących rozwój tężyzny fizycznej poprzez sport. Okres pierwszej połowy dwudziestolecia międzywojennego to czas odbudowy państwa, niepewności oraz wyzwań dla społeczeństwa po zakończeniu I wojny światowej. Jednym z autorów obiektów sportowych był Jerzy Nechay. Sylwetka Jerzego Nechaya ukazuje, w jaki sposób w okresie międzywojennym było możliwe zdobycie wykształcenia, działalność projektowa oraz publicystyczna w zakresie podręczników oraz poradników budowlanych. Odbudowa kraju dotyczyła również infrastruktury sportowej, w której, poza obiektami o formie wynikającej bezpośrednio z ich funkcji (trybuny, hale, skocznie), wznoszono również obiekty reprezentacyjne. Przykładem takiego obiektu z przykładów takich obiektów jest Dom Sportu we Lwowie projektu inż. Jerzego Nechaya. Na podstawie dokumentacji archiwalnej przeprowadzono badania dotyczące układu funkcjonalno- -użytkowego obiektu oraz jego architektury. Przykład Domu Sportu we Lwowie oraz jego reprezentacyjnej lokalizacji w niewielkiej odległości od centrum miasta obrazuje nowoczesną myśl projektową w połączeniu funkcji użytkowej z reprezentacyjną.

2

The architecture of the sports tribunes of the Second Polish Republic in the interwar period, 1919−1939

Kocki Wojciech

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2022

|

T.18, nr 2

7--17

EN

The tribunes are a group of sports facilities accompanying many sports facilities of various disciplines. These objects had many types of architectural forms, from small-scale wooden structures, through medium-sized steel structures, to large brick and reinforced concrete structures. The tribunes, depending on the rank of the sports facility, were designed as open or roofed. In some buildings, the function of the audience was combined with the back of sanitary rooms, cloakrooms, cash registers, entrances, restaurants, etc. Many of these buildings played a representative role. The stands built in the interwar period were one of the first facilities of this type. The later projects of the tribunes referred in their function and form to the examples from the Second Polish Republic

PL

Trybuny to zespół obiektów sportowych towarzyszących wielu obiektom sportowym różnych dyscyplin. Obiekty te miały wiele rodzajów form architektonicznych, od niewielkich konstrukcji drewnianych, poprzez średnie konstrukcje stalowe, aż po duże konstrukcje murowane i żelbetowe. Trybuny, w zależności od rangi obiektu sportowego, projektowane były jako otwarte lub zadaszone. W niektórych budynkach funkcję widowni łączono z zapleczem pomieszczeń sanitarnych, szatni, kas, wejść, restauracji itp. Wiele z tych budynków pełniło rolę reprezentacyjną. Budowane w okresie międzywojennym trybuny były jednymi z pierwszych obiektów tego typu. Późniejsze realizacje trybun nawiązywały w swej funkcji i formie do przykładów z II RP.

3

Józef Żurowski’s (1892-1936) activity as the conservator of archeological artefacts in the Lesser Poland Region

Ryszewska Katarzyna

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2022

|

T. 67, nr 3

91--118

EN

The article aims to present the multifaceted activity of Józef Żurowski (1892-1936), an archaeologist and conservator of prehistoric artefacts in Małopolska. The study relies on extensive archival material and Żurowski’s numerous publications. In the years 1920-1936, he was the conservator of the Krakow region and later the West Małopolska region, acting successively on behalf of the State Group of Prehistoric Monuments Conservators and the State Archaeological Museum in Warsaw. Żurowski’s most outstanding achievements include carrying out the first excavations in the banded fl int mine in Krzemionki, conducting research on multicultural sites in Złota, supervising the digging of the monumental Krakus Mound, discovering and interpreting the first burials of the Bell Beaker culture in Poland, as well as examining many early medieval cemeteries. As a conservator, he not only inventoried and excavated many archaeological sites - such as numerous strongholds, barrows, and the caves of the Ojców Jura - but also ensured their protection and preservation. Józef Żurowski died prematurely at 45, yet he is one of the most distinguished Polish archaeologists of the Second Polish Republic.

4

Zapomniany marzec 1921

Drozdowski Marian Marek

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2021

|

nr 4

25--27

PL

Marzec 1921 r. obfitował w historyczne wydarzenia – takie, jak chociażby Pokój Ryski, który spowodował demobilizację armii, przeprowadzoną przez ministra spraw wojskowych, gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Tysiące techników i inżynierów wróciło do pracy pokojowej. Ich stabilizacja w nowej sytuacji życiowej była związana z uchwaleniem 17 marca 1921 r. demokratycznej Konstytucji marcowej. Niezależnie od tych wydarzeń prestiż polskiego państwa został wzmocniony przez sojusz polityczno-wojskowy z Francją i Rumunią. Wielkim wydarzeniem był także plebiscyt na Górnym Śląsku, przeprowadzony 20 marca 1921 r. Otwierał on przed gospodarką Rzeczypospolitej nowe horyzonty, ponieważ przypadła Polsce, wielkoprzemysłowa część Górnego Śląska reprezentowała sobą 40% potencjału przemysłowego i energetycznego kraju.

EN

March 1921 abounded in historic events like Peace of Riga which caused demobilization of the army carried out by the minister of military affairs gen. Kazimierz Sosnkowski. Thousands of technicians and engineers came back to peaceful work. Their stabilization in a new situation in life was connected with establishment of the democratic March Constitution on 17 March 1921. Regardless of those events the prestige of the Polish State was enhanced by political and military alliance with France and Romania. A plebiscite in Upper Silesia held on 20 March 1921 was also great happening. It opened up new horizons for the Republic because a highly industrialized part of Upper Silesia fell to Poland and provided 40% of industrial and energy potential of the country.

5

Pracownicy papierni z Jeziorny oraz ludzie związani z jej funkcjonowaniem w drodze do niepodległej II Rzeczpospolitej

Będziński Andrzej

Przegląd Papierniczy

|

2020

|

R. 76, nr 10

563--568

PL

W opracowaniu przedstawiono udział pracowników papierni w Jeziornie oraz osób związanych z jej działalnością w walce o niepodległość Polski.

6

O architekturze zachodniej Ukrainy w aspekcie estetyczno-wrażeniowym nostalgii historycznej

Chmielewski Wojciech Jan, Zawada-Pęgiel Katarzyna, Złowodzki Maciej

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2019

|

T. 47

85--109

PL

Zachodnia Ukraina budzi u nas spory ładunek emocji o historycznym rodowodzie. Na tym terenie znajduje się wiele obiektów i założeń powstających od XIV stulecia, będących świadkami polskiej obecności i naszego wkładu w kulturę tych ziem. Szczególne jest miejsce zabytków architektury sakralnej i licznych - militarnej. W krótkim okresie międzywojnia powstał szereg obiektów i założeń świadczących o wysokim poziomie warsztatu projektowego. Obecny ich stan techniczny jest przeważnie nader zły. Korzystny byłby nasz udział w przywróceniu świetności świadkom naszej tam, już historycznej, wielowiekowej obecności.

EN

Western Ukraine arouses a high emotional charge of historical origin. There are a number of buildings and complexes in this area created since the 14th century, that are the witnesses of the Polish presence and our contribution to the culture of these lands. The monuments of sacred architecture and numerous military ones occupy a special place. In the short interwar period a number of structures and complexes that demonstrate a high level of design technique were created. Their current technical state is usually very bad. Our participation in restoring splendour to the witnesses of our, historical centuries-old presence, would be beneficial.

7

Papiernictwo na obszarach II Rzeczypospolitej, utraconych na rzecz ZSRR

Szymczyk M.

Przegląd Papierniczy

|

2018

|

R. 74, nr 7

429--432

PL

Opracowanie dotyczy przemysłu papierniczego na wschodnich obszarach II Rzeczypospolitej, które w 1945 r . nie znalazły się w granicach Polski. Według podziału administracyjnego z połowy lat 20. XX w., tereny te obejmowały województwa wschodnie (wileńskie, nowogrodzkie, wołyńskie i poleskie), część województw południowych (tarnopolskie, stanisławowskie i wschodnią część lwowskiego) oraz wschodnie rubieże województwa białostockiego, zaliczanego przed wojną do grupy województw centralnych.

8

The problem of multiculturalism on the example of Belarusian, Lithuanian, Jewish, Silesian and Tatar minorities in the perspective of the security of policy in the second Polish Republic

Landmann T.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2017

|

Nr 1

61--81

EN

The article is an attempt to analyse the problem of multiculturalism on the example of the influence of the five minority communities listed in the title in the perspective of the security of Poland in the period between 1918 and 1939. The considerations presented in this article are an addendum to the issues related to the policy of the authorities of the Second Republic of Poland on national minorities and its influence on the internal security of the state. This subject was undertaken by the Author earlier when he analysed the activity of the representatives the German and Ukrainian minority. The article presents potential factors which can destabilise internal security, especially at the social level, as a result of forces in the environments of the indicated national and ethnic minorities in the II RP. The presented arguments allow to conclude that during the whole interwar period the II RP authorities had to struggle with multiculturalism related to the presence of Belarusian, Lithuanian, Jewish and Silesian minorities because in their environment centrifugal forces were occurred many times and posed a threat to the internal security of the newly re-established Polish state. What is more, it turned out that the social and cultural policy of the II RP was not sufficiently wide-ranging for the above mentioned minorities. However, there were also other factors which constituted serious obstacles in pursuing the policy of efficient integration in the II RP society. It is possible to indicate here as an example the aversion of numerous representatives of these minorities to the social policy imposed by the Polish authorities, major discrepancies in the leading integration vision between significant political factions and also the influence of external propaganda and agitation influencing these minorities.

9

The influence of legal regulations in the area of protection of cultural property on the cultural security of the second Polish Republic in the years 1918-1939

Landmann T., Wełyczko L.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2017

|

Nr 1

41--60

EN

The article attempts to analyse the significance of the legal output in the area of protection of cultural property enacted in the period of development of the Second Polish Republic. The paper advances the thesis that the years 1918-1939 were characterised by the crucial legislative out-put regarding the protection of cultural property, which guaranteed the possibility of protecting the tangible cultural heritage of the Polish nation in the difficult period of restoring the foundations of its statehood. The defence of the above thesis relies on both the literature and source materials, including mainly the materials stored in the Central Archives of Modern Records (Archiwum Akt Nowych) in Warsaw and archival materials published in Wojskowe Teki Archiwalne. Taking account of the specific nature of the selected topic, the key material comprised legal acts concerning the protection of historic monuments in the period of the Second Polish Republic and the adopted research method was the analysis of such materials. On the basis of the presented information it can be stated that the Second Polish Republic was a period of particular significance for the development of the Polish legal system in the area of protection of cultural assets. In the years 1918-1939, the legal protection of cultural property represented the way of enhancing the cultural security, consisting in the systematic development of legal norms. The development of the cultural property protection law was based on a number of legal acts passed both in the 1920s and in the 1930s. In the Second Polish Republic the cultural property protection law made it possible to combine the social function of safeguarding historic monuments with the public function in the protection of historic monuments, which had a favourable impact on the protection of the national heritage.

10

Wpływ polsko-ukraińskiej wojny propagandowej wokół wydarzeń 1930 roku w Małopolsce Wschodniej na bezpieczeństwo II Rzeczypospolitej

Ostanek A.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2017

|

R. 7, Nr 11

301--322

PL

Media od zawsze stanowiły narzędzie do prowadzenia działań o charakterze propagandowym. Nierzadko także, szczególnie w sytuacjach skrajnych, wykorzystywano je do prowadzenia otwartych wojen mających na celu wypromowanie określonych poglądów politycznych bądź racji. Ze względu na ogromny wpływ mediów na społeczeństwa wszystkie takie batalie wpływały na bezpieczeństwo państwa. Jeśli spór miał charakter wyłącznie regionalny, skutki wojny prasowej były ograniczone, w sytuacji gdy spór prasowy przekraczał granice państwowe, jego konsekwencje były zdecydowanie większe – od nadszarpnięcia autorytetu po międzynarodowe napiętnowanie. Polsko- -ukraiński spór medialny, jaki wybuchł wokół działań represyjnych podjętych w związku z sabotażami prowadzonymi przez nacjonalistów ukraińskich w miesiącach letnich 1930 roku w Małopolsce Wschodniej, miał olbrzymie znaczenie dla bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. W pierwszej fazie wpłynął on na pogorszenie i tak nie najlepszych już relacji polsko-ukraińskich w państwie polskim. W drugiej z kolei, tj. po rozpętaniu kampanii oszczerczej pod adresem polskim na arenie międzynarodowej, doprowadził ostatecznie do tego, że Liga Narodów pod naciskiem opinii publicznej i wielu wpływowych polityków przyjęła dziewięć skarg przeciw Polsce. Skutkowało to przeszło rocznym procedowaniem sprawy, co nadszarpnęło autorytet Polski na arenie międzynarodowej oraz utrwaliło niekorzystny wizerunek Rzeczypospolitej w wielu krajach.

EN

Media have always been used as a tool in conducting the propaganda operations. Particularly in extreme situations, they were frequently and openly used in wars aimed at promoting determined political opinions or values. On the account of the intense influence of media on societies all such battles affected the state security system. If the dispute had character exclusively regional, effects of the press war were limited, if the press dispute exceeded national borders, its consequences were definitely greater – from damaging the authority to international stigmatizing. The Polish-Ukrainian media dispute that exploded around coercive actions taken on the account of the sabotage conducted by the Ukrainian nationalists in summer months of the 1930 in Eastern Małopolska, had enormous meaning for the security system of the Second Polish Republic. In the first phase, it had a negative influence on the, not so good already, Polish-Ukrainian relations. In the second phase, after there was triggered the defamatory cam aign against Poland by the influential politicians on the international arena, the League of Nations under the pressure of the public accepted 9 complaints against Poland. The procedures lasted over a year and damaged the authority of Poland on the international arena, as well as strengthened the adverse image of the Polish Republic in many countries.

11

Visual symbols of new identity in cities of modern Ukraine during the interwar period

Linda S., Mykhaylyshyn O.

Budownictwo i Architektura

|

2017

|

Vol. 16, nr 3

63--76

EN

In the interwar period western and eastern parts of the modern-day Ukraine were included into two countries – the Second Polish Republic and the Soviet Union. The development of cities of modern-day Ukraine during 1920-30th took place according to various ideological and cultural models. Changes in “cultural models” and ideological guidelines, as well as the departure from forms of traditional society during that period can be viewed as associated but semantically inconsistent targets; those carried out in each region in different sociopolitical conditions and with different directions of socio-cultural transformations; those that can be seen most clearly in the spatial planning of the cities. Approaches to the planning of Western Ukrainian cities, based on the synthesis of historically formed traditional environment, identified urban environment as European integral element of globalization process and were interpreted as an idea, alternative to socialistic internationalism that was consistently implemented in the Soviet Ukraine at that time. The process of formation of national and collective identity was visualized by “blending” and modernization of architectural environment layers, entry or expulsion of architectural sites of different ages, which symbolized the socio-cultural changes, both were part of the interaction of social and cultural systems.

12

Formation and Evolution of the Polish Intelligence Structures In the Second Polish Republic

Warchał A., Zajko D.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2016

|

R. 6, Nr 9

283--300

EN

The article’s main subject matter is a historical presentation of formation process and evolution of the intelligence and counterintelligence agencies of the Second Republic of Poland, between the 1918 a 1939. The authors attempt to characterize, based on historical and contemporary sources and evaluated data, the structure, organization and general activities of the Polish intelligence and counterintelligence agency, in that period ending at the outset of WWII. In an effort to analyze specific intelligence agencies – the role they played in the state security system of the Second Republic of Poland, we can observe an evolvement of the intelligence sector of Poland being initiated by the patriots working previously for the independence movement’s organizations, also those, who were prior to Poland’s regaining independence the officers of foreign armies and security forces. And later were able to use acquired knowledge for the new organizational structures. However, relying especially on the Poland’s tradition of intelligence services prior to the loss of independence.

PL

Głównym przedmiotem rozważań w artykule jest proces kształtowania się służb wywiadowczych II Rzeczypospolitej Polskiej w przełomowym okresie między 1918 a 1939 rokiem. Prześledzono przebieg formowania się i ewolucji powstałych wtedy instytucji wywiadu i kontrwywiadu. W pracy podjęto próbę scharakteryzowania struktury organizacji i działalności polskiego wywiadu oraz kontrwywiadu w tamtych latach przed II WŚ. Przy założeniach analitycznych treści dotyczących specyficznych instytucji wywiadowczych i kontrwywiadowczych możemy zaobserwować rolę, jaką pełniły w systemie bezpieczeństwa państwa. Ewolucja systemu bazowała na patriotycznym uczestnictwie osób działających wcześniej w organizacjach wolnościowych i na polskich żołnierzach obcych wojsk, którzy pracując wcześniej w komórkach sztabowych, byli w stanie wykorzystać swoje doświadczenie w budowaniu nowych struktur. Oczywiście wpływ na rozwój tych struktur miało również odwołanie się do polskich tradycji wojskowych sprzed utraty niepodległości.

13

Dowództwa okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej : 1921-1939

Ostanek A. A.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2016

|

R. 6, Nr 9

261--281

PL

Główny problem badawczy pracy stanowi zagadnienie miejsca i roli dowództw okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Powołane w 1921 roku okręgi były terenowymi organami administracji Wojska Polskiego. Posiadając różne kompetencje w poszczególnych latach, dowództwa okręgów stanowiły jeden z istotnych elementów bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Mimo zmian organizacyjnych, dowództwa w ciągu całego okresu międzywojennego odpowiadały m.in. za sprawy związane z współpracą z władzami cywilnymi w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa. W pierwszej części pracy wskazano na uwarunkowania polityczne i wojskowe, które przyczyniły się do powstania dowództw okręgów korpusów, oraz pokrótce scharakteryzowano ich ogólne zadania. Wskazano także na szereg wojsk i instytucji im podległych. W głównej części analizie poddano budowę struktur wewnętrznych DOK oraz przekształcenia tych struktur, wskazując jednocześnie, że wiele z nich wiązało się ze zmianą zakresu zadań. Każdorazowo starano się wskazać na związek działania poszczególnych komórek organizacyjnych z bezpieczeństwem tak w rozumieniu bezpośrednim, jak i pośrednim. W zakończeniu pracy podkreślono, że DOK, choć z pozoru zajmujące się głównie zadaniami administracyjnymi w armii, miały olbrzymi wpływ na kwestie bezpieczeństwa państwa i regionu, co widoczne stało się choćby w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej, jak i po jej rozpoczęciu. Podstawę źródłową niniejszej pracy stanowią materiały archiwalne zgromadzone w Centralnym Archiwum Wojskowym oraz literatura przedmiotu.

EN

The main research focus of this article is on the place and role of the Corps District Commands in the security system of the Second Polish Republic. Districts created in 1921 were local administrative units of Armed Forces of the Republic of Poland. Corps District Commands had different tasks and competence in particular years. They were one of the basic elements in security system of the Second Polish Republic. Within the entire interwar period, their additional role and responsibility was to lead and direct, among the others, co-operation with the civilian authorities in the field of widely understood security system. The author in the first part of the article describes the political and military conditions which contributed to the creation of the Commands of Corps Districts and their general duties as they evolved. Their administrative and managerial duties developed in the context of armies and institutions reporting to them. As the article thesis states, there is a direct connection between action of individual organisational units within the security system, in direct and indirect way. Author also underlines that the Commands of Corps Districts, even if concentrated on the mainly administrative tasks in the army, had a great influence on security system of country and region. It became visible for instance in the period before the World War II, as well as after the beginning of it. Archival materials gathered in archives of the Central Military Archives and contextual literature on the subject constitutes the base source for this article.

14

Warunki społeczno-mieszkaniowe jako czynnik kształtujący zdrowotność ludności w II Rzeczpospolitej

Ciechowski M.

Journal of Ecology and Health

|

2012

|

R. 16, nr 3

146-149

PL

W artykule dokonano analizy warunków społeczno-mieszkaniowych ludności w II Rzeczpospolitej, które w szczególny sposób wpływały na zdrowotność mieszkańców. Na podstawie zaproponowanej typologii wyznaczono obszary o różnej sytuacji socjalno-bytowej. Najbardziej korzystne warunki dla zdrowia ludności wykazano w powiatach w zachodniej części Polski oraz w dużych miastach. Najtrudniejsze warunki stwierdzono na wschodzie kraju, głównie w województwie wileńskim, nowogródzkim i poleskim.

EN

This article analyses the social and housing conditions in the Second Polish Republic, which had a particular influence on the health of inhabitants. On the basis of the proposed classification types, different social background and living conditions areas were designated. The most favourable conditions affecting the health of people were found in the western counties of Poland and in large cities. The most difficult conditions were found in the east part of the country, mainly in the provinces of Wilno, Nowogrodek and Polesie.

15

Activities of branch no.2 of section II of the chief of Staff hr of the Polish Army against the Masurian population in the 1930s

Szymanowicz A., Gołębiowski A.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2010

|

Nr 1

48-66

EN

Formed in the year 1930, Branch no. 2 of Division II of the Chief of Staff HR of the Polish Army located in Warsaw, unlike other branches, did not function as a country branch of Division II but it was engaged in organizing subversion and sabotage in the event of the war in neighbouring countries. A very important part of its activity constituted the area of East Prussia. At the end of 1930 there appeared a working plan of Branch no.2 in Masuria which was developing in the two following directions: a) awakening and organizing a Polish and Philolopolish element, b) building technical subversive centres based on the organized Polish element. In order to regulate issues of the Polish minority being used by the Branch no. 2, in April 1934 an agreement with the Ministry of Foreign Affairs was reached. It was established that political directives related to all socio-political issues of the Polish minority abroad would be dealt with by the MFA. In return for the agreement to use the Polish minority in its activities, Branch no. 2 pledged to provide the MFA with access to possessed contacts in order to perform political actions. Subsection A of Branch no. 2 created the working plan concerning Masuria (providing close cooperation with agendas of the MFA) divided into legal and illegal parts. By supporting gromadkarstwo Polish consulates in East Prussia intended to restrain German influence, whereas military authorities attempted to organize subversive centres having the use of conditions enabling open actions. However, after Germany had gained power in the National Socialist German Workers Party, in the lapse of time, the Polish range in East Prussia, as well as the range of activities of the Branch No. 2, were dwindling substantially. On the day of the outbreak of the Second World War Polish people had no subversive centre. For this reason, as the preparation for the war, in May 1939 Division II began organizing subversive groups belonging to Polish districts adjacent to Germany.

PL

Utworzona w 1930 r. Ekspozytura nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP z siedzibą w Warszawie w odróżnieniu od innych ekspozytur nie funkcjonowała jako organ terenowy Oddziału II, lecz zajmowała się organizacją dywersji i sabotażu na wypadek wojny na terenie państw ościennych. Bardzo ważnym odcinkiem jej działalności stał się teren Prus Wschodnich. W końcu 1930 r. powstał plan działania Ekspozytury nr 2 na Mazurach, który rozwijał się w dwóch następujących kierunkach: 1) budzenia i organizowania elementu polskiego i filopolskiego, 2) budowy technicznych ośrodków dywersyjnych bazujących na zorganizowanym elemencie polskim. W celu uregulowania sprawy wykorzystania mniejszości polskiej za granicą przez Ekspozyturę nr 2 w kwietniu 1934 r. doszło do porozumienia z MSZ. Ustalono, iż dyrektywy polityczne w odniesieniu do wszelkich zagadnień społeczno – politycznych mniejszości polskiej za granicą będą należały do MSZ. Ekspozytura nr 2 w zamian za zgodę na wykorzystanie do swej działalności polskiej mniejszości zobowiązywała się udostępniać na rzecz MSZ posiadane kontakty dla przeprowadzania akcji politycznych. Podreferat A Oddziału II opracował program pracy na Mazurach (przewidujący ścisłą współpracę z agendami MSZ) podzielony na część legalną i nielegalną. Dzięki wspieraniu gromadkarstwa konsulaty polskie w Prusach Wschodnich zamierzały hamować postępy niemczyzny, natomiast władze wojskowe próbowały zorganizować ośrodki dywersyjne korzystające z warunków, które umożliwiłyby działania jawne. Jednak po dojściu Niemczech do władzy w NSDAP, w miarę upływu czasu, zasięg polskości Prusach Wschodnich, jak i również możliwości działania Ekspozytury nr 2, kurczyły się coraz bardziej. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej Polacy nie posiadali tam jakiegokolwiek ośrodka dywersyjnego. tego powodu w ramach przygotowań do wojny Oddział II rozpoczął w maju 1939 r. organizowanie grup dywersyjnych w naleSących do Polski powiatach graniczących z Niemcami.

16

Przysposobienie wojskowe młodzieży w okresie II Rzeczpospolitej

Kaliński M.

Wiedza Obronna

|

2000

|

nr 4

110--131

17

Przysposobienie wojskowe i obronne młodzieży polskiej

Zaczek Zaczyński K. M.

Wiedza Obronna

|

2000

|

nr 2

109--118