Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

1 Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

1 2008

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: Słomniki region

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Kamień w wybranych obiektach sakralnych rejonu Słomnik

Rembiś M., Smoleńska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

2008

nr 429

167-172

W pracy przedstawiono różne rodzaje kamieni użytych na zewnątrz i wewnątrz wybranych kościołów w rejonie Słomnik. W Wysocicach wykorzystano wapienie jurajskie, w Prandocinie piaskowce szydłowieckie i suchedniowskie, a w Niedźwiedziu wapienie pińczowskie. Przejawy największej destrukcji obecne są w wapieniu pińczowskim, budującym cokół południowej elewacji, zwłaszcza w miejscach częściowo osłoniętych przed wodą opadową. Występują tu ciemnoszare i czarne nawarstwienia gipsowo-pyłowe o zmiennej grubości, pod którymi kamień ulega rozwarstwieniu i łuszczeniu. W miejscach intensywnie przemywanych przez wody opadowe doszło do rozpuszczania składników tego wapienia i zwiększenia ilości porów, w których krystalizował lód. W mniej porowatym i bardziej zwięzłym wapieniu jurajskim, osłoniętym przed bezpośrednim oddziaływaniem opadów atmosferycznych, powstały cienkie, ciemnoszare, kalcytowo--gipsowe nacieki z przejawami wtórnego rozpuszczania. W miejscach bardziej eksponowanych obserwowane jest natomiast prawie wyłącznie rozpuszczanie węglanu wapnia i wygładzanie powierzchni wapienia. W piaskowcach głównym źródłem destrukcji (pękanie oraz wykruszanie składników) było niszczące działanie lodu, wywołane dobowymi zmianami temperatur o szczególnie dużej amplitudzie w okresie zimowym. Zarówno w piaskowcach, jak i w wapieniach budujących elewacje północne obiektów obserwuje się dodatkowo korozję biologiczną. Wywołana jest ona mechanicznym i chemicznym oddziaływaniem bakterii, grzybów, mchów i porostów. Powszechnie obecne są także na powierzchniach kamieni wykwity halitu, związane z podciąganiem kapilarnym chlorku sodu pochodzącego z chodników wokół kościołów. Lokalnie, w pobliżu miedzianych rur spustowych obserwuje się zielonkawe naloty związków miedzi, prawdopodobnie malachitu z domieszką chryzokoli. Wewnątrz kościołów zastosowano wapienie bardziej dekoracyjne: dębnicki, bolechowicki i morawicki oraz zlepieniec zygmuntowski. Wykonane z nich posadzki, płyty epitafijne, portale oraz inne detale akamienne przedstawiają lepszy stan zachowania, co wynika z ich większego stopnia lityfikacji oraz ograniczonego wpływu czynników niszczących.

The authors studied various types of building stones, the mechanism of their destruction and the state of their preservation. The stones were used outside and inside selected churches in the Słomniki region: Roman edifices were erected in Wysocice using the Jurassic limestone and in Prandocin using the Szydłowiec and Suchedniów sandstones, whereas the Gothic church in Niedźwiedź was built using the Pińczów limestone. The stones studied are better preserved than the same stones in the Krakow agglomeration due to lower concentration as well as diversification of damaging anthropogenic factors. The authors show that the most advanced destruction affects the Pińczów limestone in the ground-course of the southern elevation (Niedźwiedź), particularly in the places partly protected from rainwater. The stone reveals dark grey and black crusts of variable thickness, composed of gypsum and air particulates; underneath the crust the stone delaminates and scales off. In the places intensively washed with rainwater, mineral components of the limestone surface layer were partly dissolved and the porosity of the stone has increased. In the pores, ice crystallization causes bursting of the rock. Less porous and more compact Jurassic limestone, better protected against rainwater, is covered by thin dark grey calcite-gypsum coatings with signs of secondary dissolution. In more exposed places the process of stone destruction is practically limited to dissolution of calcium carbonate and smoothing out the limestone surfaces. Destruction of the sandstones (fracturing and chipping of mineral components) has been caused mainly by expansion of ice due to daily temperature changes that are of considerable amplitude in winter. Additional stone corrosion can be observed in both the sandstones and limestones from northern elevations of the churches. It results from mechanical and chemical action of bacteria, fungi, moss and lichens. Efflorescences of halite are also common at the stone surfaces, formed due to capillary rising of sodium chloride used for deicing in winter. In isolated places situated close to rainwater copper pipes there are coatings of greenish copper compounds, probably of malachite with an admixture of chrysocolla. Inside the churches the building stones include more decorative limestone varieties coming: from Dębnik, Bolechowice and Morawica, as well as the Zygmuntówka conglomerate. Used as floor tiles and epitaph tablets, and for the construction of portals and other stone details, they are better preserved probably owing to their stronger lithification and limited access of destructing factors.