Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The origins and history of the spatial development of Rabka-Zdrój during the medieval period – introduction to research

Krupa M.

Technical Transactions

|

2017

|

Vol. 12(114)

25--34

EN

This article concerns the origins and the history of spatial development of Rabka-Zdrój during the medieval period. It discusses the literature of the subject as well as research methods thanks to which it was possible to prepare prolegomena to the research on the history of Rabka within the given period. During the medieval period, Rabka was a small village owned by the Cistercian monastery in Szczyrzyc. The impulse for the development of settlement in this area must have been provided by salt deposits, known since the 12th century, which were primarily used by the monastery. Only with time they started to be explored by subsequent owners of the village. The spatial layout of Rabka developed basing on the local and longdistance routes existing in the Middle Ages, which ran through the village. The article addresses the issue of the development of the village, which suddenly transformed in the 19th century, becoming one of the most important Polish health resorts.

PL

Niniejszy artykuł dotyczy genezy powstania oraz historii rozwoju przestrzennego Rabki-Zdrój w okresie średniowiecza. Omówiono w nim literaturę przedmiotu, a także metody badań, dzięki którym udało się opracować prolegomenę do badań nad dziejami Rabki w założonym okresie. Rabka w średniowieczu była niewielką wsią należącą do klasztoru cystersów w Szczyrzycu. Impulsem do rozwoju osadnictwa na tym terenie były zapewne znane od wieku XIII złoża soli, z których pierwotnie korzystał klasztor. Dopiero z czasem były one eksplorowane przez kolejnych właścicieli wsi. Układ przestrzenny Rabki rozwinął się na podstawie istniejących w średniowieczu traktów ponadlokalnych oraz lokalnych wiodących przez wieś. Przedmiotowy artykuł przybliża zagadnienie rozwoju miejscowości, która w wieku XIX uległa nagłej metamorfozie, stając się jednym z najważniejszych polskich uzdrowisk.

2

Problematyka rewaloryzacji zabytkowych willi w miejscowościach uzdrowiskowych na przykładzie willi: Primavera, Jaworzyna oraz Wawel w Rabce Zdrój

Kuśnierz-Krupa D.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 2

265--273

PL

Rabka Zdrój jest XIX-wiecznym uzdrowiskiem, położonym na pograniczu Gorców i Beskidu Wyspowego, na południu województwa małopolskiego. Jej korzenie jako osady sięgają jednak jeszcze okresu Średniowiecza, kiedy to w 1254 roku Bolesław Wstydliwy zatwierdził uposażenie klasztoru Cystersów w Szczyrzycu, które obejmowało źródła solne na terenie ludźmierskim, które można utożsamiać z późniejszą Rabką. Miejscowość stała się oficjalnie uzdrowiskiem w 1864 roku, a inicjatorem tego przedsięwzięcia był Julian Zubrzycki. Na jego terenie działały wówczas cztery źródła solanki jodowo-bromowej: „Rafaela”, „Maria”, „Krakus” oraz „Kazimierz”. W ich bliskim sąsiedztwie zlokalizowano centrum uzdrowiska, gdzie powstał m.in. Dom Zdrojowy, deptak, apteka oraz restauracja. Tutaj także zaczęto budować pierwsze pensjonaty, początkowo przeważnie drewniane, z czasem także murowane. Budynki te nosiły cechy tradycyjnej architektury Podhala, a przy tym nawiązywały do obowiązujących wówczas wzorców europejskich. Obecnie, przeważająca większość tych obiektów znajduje się w złym stanie technicznym, a sposób ich użytkowania jest przypadkowy. Istnieje więc pilna ich rewaloryzacji i adaptacji do nowych funkcji, które pozwolą na ich bieżące utrzymanie. Niniejszy artykuł prezentuje trzy projekty rewaloryzacji rabczańskich willi.

EN

Rabka Zdrój is a 19th-century health resort located between two mountain ranges: the Gorce and the Beskid Wyspowy, in the south of the Lesser Poland Voivodeship. Its origins as a settlement date back to the Middle Ages when, in 1254, king Bolesław Wstydliwy granted the endowment for the Cistercian Monastery in Szczyrzyc, which included salt springs in the vicinity of Ludźmierz that might later be identified as Rabka. The place officially became a health resort in 1864 and the author of the idea was Julian Zubrzycki. Four springs of iodine-bromine brine named: ”Rafaela”, ”Maria”, ”Krakus” and ”Kazimierz” functioned in the resort. The centre of the health resort in which there were Spa House, a promenade, a chemist’s and a restaurant was located in their close neighbourhood. It was here that the first pensions were built, initially mostly wooden, later masonry. These buildings had features characteristic for traditional architecture of the Podhale region, while at the same time alluding to the current European models. The state of preservation of the majority of these pensions is poor, and their use is incidental. There is an urgent need for their revalorization and adaptation to new functions which will allow for their maintenance. This article presents three revalorization projects of the Rabka pensions.

3

Utrzymanie statusu uzdrowiska jako warunek zyskownego zarządzania Rabką

Generowicz A., Stalony-Dobrzański F.

Przegląd Komunalny

|

2010

|

nr 6

28-32

PL

Walory klimatyczne Rabki sprawiają, iż próba zobiektywizowania narzędzi do podjęcia decyzji co do kierunku rozwoju miasta nie jest wcale zadaniem koniecznym i najważniejszym. Nawet zdroworozsądkowo - a także dla zapisów prawnych - ochrona wartości, które posiada Rabka, jest rzeczą nadrzędną.