Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The maximum ice sheet extent and its retreat in the western part of the Holy Cross Mountains, Poland, during the Sanian 2 Glaciation/MIS 12 based on geological data and analysis of karst phenomena

Dzierżek Jan, Lindner Leszek, Cabalski Krzysztof, Urban Jan, Cyglicki Michał

Acta Geologica Polonica

|

2021

|

Vol. 71, no. 2

199--218

EN

The paper is focused on the palaeographic development of the western part of the Holy Cross Mountains, Poland, during the maximum extent of the Sanian 2 (MIS 12) ice sheet and its retreat. The studies were based on archival cartographic data, coupled with new lithological and petrographic analyses of limni- and fluvioglacial sands, i.e., grain-size composition, quartz grain morphology and heavy mineral analysis, as well as analysis of the erratic material of tills. The results confirm the regional variability of the erratic material in the Sanian 2 tills and point to the long-term development of fluvioglacial sands cover documenting cold climate conditions. They also evidence that the western part of the Holy Cross Mountains was the area where two oppositely directed ice sheet lobes (Radoszyce and Sandomierz) advanced during the Sanian 2 Glaciation and that deglaciation of the area took place in two stages. Huge quantities of meltwater released at that time contributed to the intensification of earlier initiated karst phenomena, as well as filling of the existing caves by fluvioglacial sands.

2

Wydobycie i produkcja kruszyw piaskowo-żwirowych w strefie środkowej

Kozioł Wiesław

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2020

|

Nr 2-3

62--68

PL

Strefa środkowa złóż żwirów i piasków obejmuje środkową i południową część Niżu Polskiego, do której zaliczono 6 województw. Spośród trzech stref jest największa powierzchniowo (44,3% powierzchni kraju) i ludnościowo (43,7% ludności), jednak udokumentowane zasoby żwirów i piasków w tej strefie są najmniejsze i wynoszą 26,7% krajowych zasobów bilansowych i 27,5% zasobów przemysłowych. Udział wydobycia tej strefy w wydobyciu krajowym w 2018 r. wyniósł 28,4%.

3

Nowe stanowiska roślin naczyniowych i weryfikacja istniejących z terenu Polski Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Scheuchzeria palustris L.

Plackowski R., Sender J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 6

160--171

PL

Praca przedstawia obserwacje gatunków roślin naczyniowych znalezionych głównie w latach 2015–2017, na wybranych stanowiskach Polski Środkowej, w okolicy Radomska, Sulejowa oraz Piotrkowa Trybunalskiego. Ogółem stwierdzono 58 gatunków roślin naczyniowych. Spotykano gatunki torfowisk przejściowych i wysolich tworzące specyficzną mozaikę Liparis loeselii, częściej Epipactis palustris oraz gatunku z rodziny Parnassia palustris na podłożu wapiennym. Gatunkiem o przypuszczalnym statusie efemeryta jest stwierdzony w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego Fallopia aubertii. Zauważono zjawisko wędrówek kilku gatunków, np. w przypadku rodzaju Bidens czy rodzaju Lepidium. Znaleziono także gatunki klasy Oxycocco-Sphagnetetea, szczególnie narażone na zanik z powodu eutrofizacji, a także z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Prawidłowym rozwojem charakteryzowała się Scheuchzeria palustris. Z przeprowadzonych analiz chemicznych próbek z wierzchniej warstwy torfowych uwagę skupia zróżnicowanie takich cech glebowych jak C:N, pH oraz metali ciężkich. Pomimo bliskości ośrodków przemysłowych nie stwierdzono przekroczenia stężeń metali ciężkich. Przeprowadzona analiza statystyczna nie wykazała istotności parametrów w przedziałach wartości oraz korelacji między otrzymanymi wynikami. Reasumując, torfowisko z udziałem Scheuchzeria palustris znajduje się w trakcie przemian, co dokumentuje różnorodność występującej flory. Roślina gatunku Scheuchzeria palustris współwystępuje z gatunkiem Carex limosa, wydając sporo nasion i rozmnażając się wegetatywnie.

EN

There were 58 species in the analyzed area, some of them occurred in three locations. A few of the issues discussed indicate the explanation of several phenomena occurring amongst both rare plants which are sometimes legally protected. Some of them are included on the red list the exemple rare plants Scheuchzeria palustris regarded as an relict boreal and orchids species. There have recordet degration species included those preffering alkaline substrates and Oxycocco-Sphagnetes classe. The study of Scheuchzeria palustris was conducted on one recent stands in the Łódz region, in the Czarny Ług Reserve near Wolbórz. There is an emphasis on the migration of plants which in some cases are previously cultivated by man. Juncus bulbosus in two forms, was found in ecotonal zones with wariable water condition. There nereumougs alien species. An important issue is the issue of anthropogenic impact. on which it usually grows. The statistical analysis carried out using a descriptive method for the listed species, in most cases showed a variation of heavy metal, starting from weak ones such as Pb (non tand stronger ones such as Cr. Apart from heavy metals, high in case of Ca0 content and low with reference to Ph and C:N). characteristic in evolution the soils for themporary and oligotrophe boogs.

4

Chronione gatunki mchów w ekosystemie miejskim Łodzi

Staniaszek-Kik M

Inżynieria Ekologiczna

|

2013

|

Nr 33

111--118

PL

W artykule zaprezentowano zagadnienie występowania chronionych mchów w granicach dużej aglomeracji miejskiej – Łodzi. Rozmieszczenie 27 gatunków przedstawiono na tle czterech stref funkcjonalno-stukturalnych miasta. Do najczęściej notowanych należą: Dicranum scoparium, Pleurozium schreberi, Pseudoscleropodium purum i Rhytidiadelphus squarrosus. Największą ostoją dla chronionych składników brioflory są strefy o obniżonej presji urbanizacyjnej, gdzie nadal zachowały się potencjalne siedliska dla tej grupy roślin. Objęcie ochroną naturalnych, najlepiej zachowanych fragmentów przyrody ożywionej w mieście, pozwoli na zachowanie bogactwa gatunkowego chronionych mchów.

EN

The paper presents of protected moss species which occur within the administrative boundaries of the city of Łódź. Łódź is the second largest city of Poland with regard to population. It is located close to the geographical centre of the country. Distribution of 27 species has been presented in the aspect of their occurrence in four structural-functional zones. The most frequent species in the study area are: Dicranum scoparium, Pleurozium schreberi, Pseudoscleropodium purum and Rhytidiadelphus squarrosus. The large number of protected mosses were noted in suburbs on lowered urbanization pressure area.

5

Wpływ georóżnorodności zlewni Neru (Polska środkowa) na lokalizację osadnictwa pradziejowego

Kittel P.

Landform Analysis

|

2012

|

Vol. 19

49-66

PL

Praca przedstawia najważniejsze wyniki badań multidyscyplinarnych realizowanych w zlewni Neru w regionie łódzkim w środkowej Polsce. Dla osadnictwa pradziejowego jako typowa przyjmowana jest jego lokalizacja w obrębie dolin rzecznych lub bardzo blisko ich krawędzi. Osady zakładane były przede wszystkim na słabo nachylonych stokach, przeważnie w bezpośrednim sąsiedztwie den dolin. Zdecydowana większość stanowisk posadowiona została na podłożu piaszczystym. Zaobserwowano zakładanie punktów osadniczych związanych z gospodarką uprawową na podłożu bardziej drobnoziarnistym, zwłaszcza mułkowo-piaszczystym i drobnopiaszczystym, a punktów produkcyjnych zwykle na podłożu gruboziarnistym. Badania dowodzą, że punkty osadnicze zakładane były na obszarach cechujących siędużą różnorodnością morfologiczną, a co za tym idzie – dużą georóżnorodnością. Było to niezwykle sprzyjające dla rozwoju wielokierunkowej gospodarki rolnej realizowanej przez społeczności pradziejowe.

EN

Paper presents the main results of multidisciplinary research undertaken in the Ner River catchment in the Łódź region in Central Poland. It is clear a location of prehistoric settlement within the river valleys or very close valley edge. Settlements were mainly established on gently inclined valley slopes in the close vicinity of valley floors. Almost all sites have been located on sandy ground. It seems to be interesting the fact of location of settlements connected with framing activity on the ground formed by fine-grained sediments - mainly by sands and silty sands. And settlements with productive activity remains have been established usually on the ground of coarser sediments. The research has shown that analysed points established in areas of different geomorphological zones, it means characterized by high geodiversity. It was a very suitable circumstance for development of multidirectional agricultural economy by prehistoric societies.

6

Stężenie radonu (Rn-222) w przygruntowej warstwie powietrza w środkowej i południowej Polsce na tle cyrkulacji atmosferycznej

Podstawczyńska A., Piotrowski P.

Przegląd Geofizyczny

|

2010

|

Z. 3-4

145-156

PL

Celem opracowania była próba oceny wpływu transportu atmosferycznego na wartość stężenia radonu (Rn-222) w przygruntowej warstwie powietrza na stacji w środkowej Polsce (Ciosny, 25 km na północ od Łodzi) i w Krakowie. Stężenia Rn-222 były rejestrowane co godzinę w klatce meteorologicznej 2 m nad gruntem za pomocą automatycznej komory jonizacyjnej (Alpha GUARDŽ PQ2000 Pro) w latach 2008-2009. W pracy wykorzystano wskaźniki cyrkulacji atmosferycznej w postaci kie-runku wiatru geostroficznego i wirowości wiatru geostroficznego związanej ze zmianami prędkości wiatru w określonym kierunku, które zastosowano odpowiednio do wyznaczenia kierunku napływu mas powietrza oraz charakteru cyrkulacji w okresie dobowym. W Krakowie stwierdzono wzrost stężeń Rn-222 niezależnie od charakteru cyrkulacji w czasie adwekcji powietrza z kierunków SW i S. W środkowej Polsce najwyższe stężenie Rn-222 występowało w czasie cyrkulacji antycyklonalnej z kierunku SE i E, natomiast w przypadku cyrkulacji cyklonalnej z kierunku S i E. Uprzywilejowane kierunki adwekcji dla wartości stężeń Rn-222 wskazują na kontynentalne masy powietrza o większej zawartości tego radionuklidu niż masy morskie. Podczas cyrkulacji cyklonalnej przeciętne stężenia Rn-222 są niższe niż w czasie cyrkulacji antycyklonalnej i zanika wyraźny rytm dobowy stężeń z maksimum w godzinach porannych. Zanik wiatru i inwersja przygruntowa temperatury powietrza sprzyja koncentracji Rn-222 .

EN

The purpose of the present study was the attempt of evaluate the influence of atmospheric transport on radon (Rn-222) concentration in the air layer near the ground at the station Ciosny in central Poland (the village situated in agrarian area, 25 km to the north of Lodz) and in suburban area in Kraków. The hourly measurements of Rn-222 concentration (in 60-minute intervals) were recorded at 2 m above the ground with using AlphaGUARDŽ PQ2000PRO (ionization chamber) in 2008-2009. The data base of the study also consisted of temperature lapse rate in the air stratum 0.2-2 m above the ground, wind speed, indices of atmospheric circulation i.e. direction of geostrophic wind and shear vorticity calculated from the daily average of sea level pressure (source of the data: NCEP Reanalysis). Rn-222 concentration was analyzed in relation to 8 directions of air masses advection during cyclonic and anticyclonic circulation. In Krakow, the increase of Rn-222 concentration was observed during the SW and S geostrophic wind direction independently on circulation type. In central Poland increase of Rn-222 concentration occurred during anticyclonic circulation from the direction SE and E and during cyclonic circulation from the S and E direction. The mentioned directions of advection indicated the influence of air masses from continental origin. In general, the Rn-222 concentration in continental air is typically much greater than in maritime air. Cyclonic circulation influence on the decrease of the average Rn-222 concentration and it disturb the clear daily pattern of Rn-222 concentration with maximum in the morning hours. The inversion of air temperature near the ground and the calm weather are the favorable conditions to increase of Rn-222 concentration.

7

Przykłady oddziaływań społeczności pradziejowych na środowisko naturalne w rejonie Bechcic i Wierzbowej (Polska Środkowa)

Kittel P., Forysiak J., Błaszczyk J., Cywa K., Wacnik A., Tomczyńska Z., Muzolf B., Obremska M.

Landform Analysis

|

2008

|

Vol. 9

289--292

8

Waloryzacja geokompleksów Polski Środkowej na podstawie badań agrofizycznych i agrochemicznych

Krysiak S.

Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Nr 12

41-42

9

Wiek węgla brunatnego na tle pozycji geologicznej badanych próbek (KWB "Bełchatów")

Szynkiewicz A.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 11

1038-1044

PL

Flory najniższego pokładu węgla w kompleksie utworów podwęglowych (PW), złoża węgla brunatnego "Bełchatów", odpowiadają wiekowo florom starszej części eggenburgu. Flory z górnej części pokładu głównego (PG), nie są młodsze od ottnangu. Zbiorowiska roślinne pokładów węgla C i B są zbliżone do flor karpatu. Szczątki flor kopalnych z warstw najwyższej części kompleksu I-W oraz z warstw kompleksu I-P pochodzą z młodszego neogenu. Flory kompleksu I-P są podobne do flor pannonu Europy Środkowej. Fauny kopalne zespołu Bel. C (zebrane z warstw wapieni jeziornych w górnej części głównego pokładu węgla brunatnego), można porównywać z kopalnymifaunami zony MN4-5, datowanymi na późny ottnang-karpat-wczesny baden. Fauny zespołu Bel. B (zebrane miedzy pokładami węgla A i B), można porównywać z faunami zony MN5, datowanymi na wczesny baden. Fauny kopalne zespołu Bel. A (znalezione w utworach kompleku I-W), można porównywać z faunami żony MN 8-9, datowanymi na późny sarmat-wczesny pannon. Paratonstein (tonstein), występujący nad pokładem głównym węgla (PG), powstał ok. 18,1+1,7 My B.P., a paratonstein nad pokładem węgła A powstał ok. 16,5 š 1,3 My B.P. Pochodzą one z erupcji wulkanicznych w Karpatach wewnętrznych.

EN

Until now the question the age of the brown coal deposits from the Bełchatów lignite mine in Central Poland has remained measured. Based on paleobotanical data, the flora of the lowermost brown coal seam (in PW unit - sediments below the main coal seam) is Early Eggenburgian in age (Early Miocene). The flora from the upper part of the main lignite seam (PG) is not younger than the Ottnangian. The floral assemblage from the lignite seam C and B are similar to the floras of the Karpatian age. The rich fossil flora remains of mezofile forest assemblages have been found in the upper part of the unit I- Wand in the sediments of the unit I-P (both above the coal seam A). The fossil floras from the unit I-P are similar to the Pannonian floras of Middle Europe. The land mammals fossil fauna of assemblage Bel. C (from the upper part of the main lignite seam, PG), is similar to the fossil fauna assemblage of zone MN4-5 (Late Ottnangian-Karpatian-Early Badenian). The fossil fauna of assemblage Beł. B (found above the lignite seam B), can be compared to the fossil fauna assemblage of zone MN 5 (Early Badenian). The fossil fauna of assemblage Bel. A (from the unit I-W) can be compared with the fossilfauna assemblage of zone MN 8-9 (Late Sarmatian-Early Pannonian). The two paratonstein (tuffite, volcanic ash) layers have been dated using the fission tracks (FT) method, yielding ages of 18.1š 1. 7 My (sample above the main lignite seam PG) and 16.5+1.3 My (sample from above the lignite seam A)

10

River valleys of the Eemian Interglacial in central Poland

Marks L., Pochocka K.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 2

163-168

EN

The presented fluvial pattern of the Eemian Interglacial in central Poland is the most complete and based on a critical review of the published and archival data. In the final image, the most significant was a relation of this fluvial pattern to a water level of the Eemian sea in the lower Vistula region. Fluvial sediments of the Eemian Interglacial are also present in the tributary valleys, i.e. the Wieprz, Pilica and Narew rivers. A fluvial pattern of the Eemian Interglacial in central Poland is roughly reflected by the present one, with its main northern watershed in the southwestern Mazury Lakeland. Similar fluvial patterns have developed during successive interglacials in the Polish Lowland and therefore, central Poland has acted as a river junction.

PL

Celem badań było kartograficzne przedstawienie systemów dolin rzecznych ukształtowanych w interglacjale eemskim na obszarze Polski środkowej. System ten odgrywał w czwartorzędzie rolę węzła hydrograficznego. Przez ten rejon przepływały główne rzeki Niżu Polskiego, a jednocześnie po zlodowaceniu warty nie został on już przykryty przez lądolód i od tego czasu następowało w nim nakładanie się na siebie kolejnych, coraz młodszych systemów rzecznych. Przeanalizowano arkusze "Szczegółowej mapy geologicznej Polski" w sali 1:50 000, wykonane dotychczas dla obszaru Polski środkowej, w tym również przekroje geologiczne załączone do tych arkuszy oraz archiwalne opracowania litologiczno-petrograficzne. Zestawiono profile kartograficznych otworów badawczych, w których na podstawie wyników szczegółowych analiz laboratoryjnych wyróżniono różnowiekowe kopalne serie rzeczne oraz określono ich charakterystyczne właściwości litologiczne. W uzupełnieniu wykorzystano również zawarte w publikacjach informacje dotyczące kopalnych serii rzecznych. Ostateczna weryfikacja przedstawionego obrazu paleogeograficznego została oparta na wzajemnej relacji systemu rzecznego i poziomu morza eemskiego w Dolinie Dolnej Wisły. Układ sieci rzecznej interglacjału eemskiego w Polsce środkowej był w przybliżeniu podobny do współczesnego, z głównym dziełem wodnym w południowo-zachodniej części Mazur. Osady rzeczne interglacjału eemskiego występują również w dolinach dopływów Wisły, m.in. Wieprza, Pilicy i Narwi. Cały system interglacjalny odzwierciedla w znacznym stopniu drenaż fluwio-peryglacjalny, ukształtowany w schyłkowej części zlodowacenia warty. Został on jednak nieco przekształcony podczas zlodowacenia wisły, kiedy podparcie odpływu rzecznego przez lądolód w Kotlinie Płockiej i utworzenie rozległego zastoiska w Kotlinie Warszawskiej spowodowało podniesienie bazy erozyjnej w dorzeczu środkowej, a w mniejszym stopniu - również górnej Wisły. Dolina Środkowej Wisły została wypełniona osadami zastoiskowymi, które następnie podlegały rozcięciu przez powstający przepływ pradoliny w okresie zlodowacenia wisły. Przedstawiony w sposób kartograficzny obraz przestrzenny kopalnych dolin rzecznych interglacjału eemskiego Polski środkowej jest najpełniejszym, krytycznym przeglądem dotychczasowych materiałów publikowanych oraz archiwalnych i ma charakter zbiorczy. Oznacza to, że sieć rzeczna została uznana za równowiekową, chociaż faktycznie nigdy nie istniała w takim ujęciu. Jest oto natomiast synteza przepływu rzecznego zmieniającego się w czasie interglacjału, zaś istniejące niejasności wynikają z braku wiarygodnych metod datowania osadów rzecznych. W analizowanym obszarze Polski środkowej nie stwierdzono dotychczas przekonywujących dowodów na intensywne ruchy neotektoniczne. Jedynym wyjątkiem jest rejon Puław, gdzie uskoki trzeciorzędowe zostały najprawdopodobniej odnowione w czwartorzędzie.