Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Warunki występowania erozji w obszarze stacji narciarskich w Karpatach Polskich

Piątek Dawid, Krzemień Kazimierz, Gołąb Agata

Landform Analysis

|

2022

|

Vol. 41

17--31

PL

Wzrost popularności turystyki narciarskiej wpływa na intensywny rozwój stacji narciarskich, w szczególności tych posiadających koleje linowe. W literaturze szeroko opisywane są przyrodnicze skutki narciarstwa, również wpływ na rzeźbę terenu. Jednakże, nie ma opracowań wskazujących stacje narciarskie jako obszary o zwiększonej podatności na erozję oraz skalę przestrzenną tego zjawiska. Celem badań było poznanie warunków wystąpienia erozji oraz intensywnego przeobrażania stoków w strefie stacji narciarskich na przykładzie Karpat Polskich. W tym celu, z wykorzystaniem danych GUGiK, oprogramowania GIS oraz metod statystycznych przeprowadzono analizę liczby, położenia i morfologii stoków narciarskich oraz sposobów ich utrzymania. Dokonano również podziału stacji narciarskich ze względu na typy rzeźby w ich otoczeniu oraz dominujące procesy morfogenetyczne. Uzyskane parametry morfometryczne oraz dane o infrastrukturze stacji narciarskich wykorzystano w analizie składowych głównych (PCA), która pozwoliła na wytypowanie stacji narciarskich o największej podatności na erozję w Karpatach Polskich. Otrzymane wyniki wskazują, że stacje narciarskie w masywie Skrzycznego charakteryzują się największym zagrożeniem wystąpienia erozji. Zwrócono również uwagę na duży potencjał erozyjny stacji na Kasprowym Wierchu oraz stacji w najwyższych partiach Beskidów. Wykazano, że najmniejszy potencjał erozyjny cechuje nisko położone, niewielkie stacje narciarskie. Badania wskazują również na istotną rolę sztucznego naśnieżania oraz występowania nieciągłej pokrywy roślinnej na warunki wystąpienia erozji w obszarze nartostrad niezależnie od energii rzeźby.

EN

Increasing in popularity of skiing lead to intensive development of ski resorts, especially these with cable transport. In the literature is a wide characteristic of environmental effects of skiing as well as the impact on the relief. However, there is a lack of works presenting ski resorts as areas with higher susceptibility to erosion and the spatial scale of the phenomenon. For this purpose, with the use of Head Office of Geodesy and Cartography (GUGiK) data, GIS software and statistical methods, an analysis of the number, location and morphology of ski slopes and the methods of their maintaining was carried out. The ski resorts were also divided according to the types of relief in their surroundings and the dominant morphogenetic processes. The obtained morphometric parameters and data about the infrastructure of ski resorts were used in the principal component analysis (PCA) allowed to select ski resorts with the highest susceptibility to erosion in the Polish Carpathians. The obtained results indicate that the ski stations in the Skrzyczne massif are characterized by the highest risk of erosion. Attention was also paid to the high erosion potential of the station on Kasprowy Wierch and the stations in the highest parts of the Beskids. It has been shown that the lowest erosion potential is found low mountains, small ski resorts. The research also indicates a significant role of artificial snowmaking and the presence of discontinuous vegetation cover on the conditions of erosion in the area of ski slopes, regardless of the relief energy.

2

Influence of land use changes on road network and channel level in Uszwica catchment in 1975–2015 (Polish Western Carpathians)

Bucała-Hrabia Anna

Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica

|

2021

|

Vol. 55

71--88

EN

The impact of land use changes (LULC) on road network and channel level on the period 1975–2015 were studied in the Uszwica catchment (22.7 km2 ) in the Polish Western Carpathians. This period covers the transformation of the Polish economy from a communist system to a free-market economy after 1989. The analysis of aerial photos using GIS technics indicates that during the investigated period the forest area increased by 25 % and the cultivated land area decreased by 88 % in the Uszwica catchment. The population density increased from 90 to 116 people · km–2, while employment in agriculture decreased from 51.6 % to 4.2 %. As a result of forest succession and cultivated land abandonment the density of used roads and the roads that have connection with stream decreased by 27 % and 8 %, respectively in the Uszwica catchment. The fluvial system of Uszwica channel was strongly influenced by LULC changes. This has led to initiated channel incision by about 1 cm · year–1 after 1989.

3

Zróżnicowanie skrajnych sum miesięcznych opadów atmosferycznych w polskich Karpatach Zachodnich i ich przedpolu

Cebulska Marta, Twardosz Robert

Przegląd Geofizyczny

|

2020

|

Z. 1-2

55--68

PL

Scharakteryzowano najwyższe (Pmax) i najniższe (Pmin) sumy opadów miesięcznych w roku z 18 stacji w polskich Karpatach Zachodnich i ich przedpolu z okresu 138-letniego 1881-2018. W pracy tej skoncentrowano się na charakterystyce ich zmienności rocznej i wieloletniej. Karpaty Polskie, ze względu na urozmaiconą rzeźbę, są obszarem w Polsce o największym zakresie zróżnicowania ilości opadów tak w przestrzeni, jak i w czasie, od całkowitego braku opadów do 500 mm w miesiącu. Pmax mają bardziej wyrazisty przebieg roczny częstości niż Pmin. Skrajne sumy opadów miesięcznych w 138-leciu, zarówno Pmax jak i Pmin, nie wykazują istotnego statystycznie trendu zmian, co jest zgodne z brakiem trendu w ogólnej ilości opadów na tym obszarze.

EN

The paper focuses on the highest (Pmax) and lowest (Pmin) monthly precipitation totals over a period of one year from 18 sites in the Polish Western Carpathians and their foreland over the 138-year period from 1881 to 2018. It then uses the results to discuss the characteristics of the annual and long-term variability of such precipitation. On account of their varied relief, the Polish Carpathian Mountains display the greatest temporal and spatial variability of precipitation in Poland, ranging from complete absence to 500 mm per month. While Pmax demonstrates a more pronounced annual frequency pattern than Pmin, neither of them follows a statistically significant trend of variation. This is consistent with the absence of a trend as regards overall precipitation volumes in this area.

4

Photogrammetric reconstruction of changes in vertical river position using archival aerial photos: case study of the Czarny Dunajec River, Polish Carpathians

Hajdukiewicz Maciej, Wyżga Bartłomiej, Hajdukiewicz Hanna, Mikuś Paweł

Acta Geophysica

|

2019

|

Vol. 67, no. 4

1205--1221

EN

Rivers of the Polish Carpathians incised deeply during the twentieth century, but detailed information about the timing and amount of incision of their channels exists only for water-gauge cross sections. Applicability of photogrammetric extraction of digital elevation models (DEMs) from archival aerial photos for reconstructing changes in vertical river position was verifed in the study of a 3-km reach of the Czarny Dunajec River. DEMs extracted from a few sets of archival aerial photos from the years 1964–1994 together with recent orthophotos and DEMs were used in the analysis. Measurements taken in river cross sections spaced at 100-m intervals indicated that on average the lowest point of the channel bed lowered between 1964 and 2009 by 1.74±0.17 m, low-fow water surface by 1.57±0.07 m, active river channel by 1.54±0.12 m and the belt of river migration by 1.03±0.15 m. However, the change in vertical river position during the years 1964–2009 varied greatly along the reach, with the elevation of low-fow water surface lowered by up to 3.61±0.07 m in the upper part of the reach and increased by up to 1.34±0.07 m in its lower part. Combining the information about changes in vertical river position and the width of river migration belt yielded data about the change in sediment volume in the reach, with an average annual loss of sediment amounting to 256±37 m3 per 100-m channel segment. The study indicated that DEMs generated from archival aerial photos can be a useful tool in analysing recent vertical channel changes outside water-gauge stations.

5

Zmienność czasowa stężenia naturalnych izotopów promieniotwórczych w wybranych wodach leczniczych Karpat polskich

Chau N. D., Rajchel L., Nowak J.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1031--1034

EN

The paper presents, the chemical composition and the activity concentrations of natural radionuclides (238U, 234U,226Ra and 228Ra) in selected therapeutic mineral waters from: Krynica-Zdrój (Zuber I, Zuber II and Słotwinka), Rabka-Zdrój (Krakus, Warzelnia and Rabka IG-2), Iwonicz-Zdrój (Elin 7 and Emma 7), Klimkówka (Klimkówka 27) and Lubatówka (Lubatówka 12). The analyses were carried outfor water samples collected twice in 2008 and in 2016. The analyzed waters are used mainly for crenotherapy and therapeutic bathing. Some waters are also bottled and used for production of cosmetics and medicinal waters. The measured uranium activity concentrations in the studied groundwater were very low, below 3 mBq/dm3 and 11 mBq/dm3 for 238U and 234U, respectively. In the case of radium isotopes (226Ra and 228Ra), their activity concentrations varied in a wide range from ca. 150 to ca. 1500 mBq/dm3. The total mineralization of the analyzed waters variedfrom 3.5 to ca. 24 g/dm3. A significant variation of both chemical composition and radium concentrations were observed in the water from Warzelnia intake. For the remaining waters, variation of 226Ra and 228Ra concentrations was observed in three (Zuber I, Słotwinka, Emma 7), and six intakes (Zuber I, Słotwinka, Krakus, Klimkówka 27, Emma 7, Elin 7), respectively.

6

Factors controlling 226Ra 228Ra and their activity ratio in groundwater – an application in Polish Carpathian mineral waters

Chau N. D., Kopeć M., Nowak J.

Geology, Geophysics and Environment

|

2016

|

Vol. 42, no. 3

337--351

EN

The influences of aquifer formations and water chemical composition on the occurrence and activity ratio of radium isotopes in groundwater are discussed. Based on the model of desorption/adsorption processes of natural radionuclides in the rock-water system, the concentrations of radium isotopes and their activity ratio in groundwater are evaluated by the numerical Monte Carlo method (MC). In cases where the groundwater is of a similar age, limited flow (up to several meters/year), the physical conditions and the uranium and thorium activity ratios in host water formations are similar, the activity concentrations of radium isotopes (226Ra 228Ra) and their activity ratio (226Ra / 228Ra) are the highest in the water of high desorption coefficient for chloride sodium water domination of Cl -, Na+ ions), medium in water of moderate desorption bicarbonate water – HCO3-, Ca2+) and the lowest in waters with a low desorption coefficient (sulfate ions prevailing – SO4 2-, Ca 2-). The statements are well confirmed in the case of the natural mineral waters from the Polish Outer Carpathians. The total dissolved solids (TDS) of the Polish Carpathians waters varies from several hundred milligrams per liter to several tens of thousands milligrams per liter. The minimum, maximum and average concentrations of (226Ra 228Ra) and their activity ratio (226Ra / 228Ra) are 82, 1340, 456 mBq/L, 19,1240, 354 mBq/L and 0.89, 7.6 and 2.0 for chloride waters; 4, 140, 45.8 mBq/L, 12, 171, 62.7 mBq/L and 0.3, 1.7 and 0.70 for bicarbonate waters and 0.8, 9.3, 3.6 mBq/L, 5.3, 54, 20.1 mBq/L and 0.1, 1.0, 0.3 for sulfate ones, respectively. The desorption coefficients are the highest for the Cl-Na, moderate for the HCO3-Ca and the lowest for the SO3-Ca waters (in contrast to the adsorption properties of these waters).

7

Climatic fluctuations reflected in slope and fluvial systems of Polish Carpathians and their foreland during Upper Quaternary

Starkel L.

Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica

|

2015

|

Vol. 49

55--69

EN

On continents, besides lake and bogs, we observe non-continuous sedimentation where particular layers or whole members represent time intervals of various lengths separated by breaks of different origin. Both, fluvial and slope sediments or forms carry climatic signal. By analyzing sources of sediments, factors of transfer, duration of deposition we reconstruct climatic changes (mainly temperature, precipitations and circulation of water). We order the collected records after age and tracing longitudinal profiles of slopes and river valleys. The slopes and valley floors inform us about spatial differentiation of extreme climatic-hydrological events and on their reflection in degradation or aggradation. All this information sums up the records collected in various projects or commissions like IGCP-158 and GLOCOPH (Starkel ed. 1982–1996; Starkel et al. 2007), Climatostratigraphy of the Holocene of Polish territory (Starkel et al. 2013) as well INTIMATE (Starkel et al. 2015; Gębica et al. 2015). It may be concluded that fluctuations in temperature combined with expansion of permafrost were the leading factors in transformation of landscape of analyzed area of Southern Poland during last cold stage, which is in contrary to the Holocene, when variations in humidity especially in frequency of extreme events played a leading role. The continental records very well express the role of transitional phases.

8

Występowanie izotopów uranu i radu w karpackich wodach chlorkowych

Czop M., Nguyen D. C., Rajchel L., Rajchel J., Motyka J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

89--95

PL

Wody chlorkowe Karpat polskich o mineralizacji do około 170 g/dm3 występują lokalnie w strefach utrudnionego przepływu wód podziemnych i są ujmowane z głębokości około 1000 m. Badania zawartości izotopów promieniotwórczych w tych wodach wykazują zdecydowanie większe zawartości izotopów radu (226Ra i 228Ra) – w granicach od kilku do ponad 1000 mBq/dm3, w stosunku do stężeń izotopów uranu (238U i 234U) notowanych w ilościach rzędu kilku-, kilkudziesięciu mBq/dm3.

EN

Chloride water of Polish Carpathians with total dissolved solids up to about 170 g/dm3 are occurred in local zones of water flow hindrance and was taken from the depths up to 1000 m. Radioactive isotopes research in the chloride water indicated the distinctly higher concentration of radium isotopes (226Ra and 228Ra), range from a few to above 1000 mBq/dm3, in comparison to concentration of uranium isotopes (238U and 234U) between a few to tens of mBq/dm3.

9

Występowanie, chemizm oraz geneza szczaw i wód kwasowęglowych Karpat polskich

Rajchel L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

501--505

PL

Na obszarze Karpat polskich udokumentowano występowanie szczaw i wód kwasowęglowych w 226 punktach, które udostępniają 73 źródła i 153 odwierty na terenie 25 miejscowości. W Karpatach wydzielono 6 rejonów występowania szczaw i wód kwasowęglowych, są to rejony: Szczawy, Krościenka–Szczawnicy, doliny Popradu, Wysowej, Iwonicza–Rymanowa i Rabego. Szczawy zwykłe to wody płytkiego krążenia o niskiej mineralizacji. Stały dopływ subdukcyjnego CO2 oraz wód pochodzenia meteorycznego może sugerować odnawialność ich zasobów pod warunkiem niezaburzania ani dróg krążenia wód, ani migracji CO2. Szczawy chlorkowe, głębszych systemów wodonośnych, o wyższej mineralizacji, są to wody infiltracyjne zmieszane z wodami diagenetycznymi. Przewaga wód wgłębnych o utrudnionym krążeniu powoduje, że ich zasoby są niewielkie i trudno odnawialne. Powstanie karpackich szczaw jest związane z genezą ich głównego składnika, którym jest CO2, genezą wód oraz procesami kształtującymi ich skład chemiczny.

EN

In 25 localities of the Polish Carpathians the author recorded 226 occurrences of carbonated waters and waters containing carbon dioxide that are rendered accessible in 73 springs and 153 wells. These occurrences can be divided into six regions: Szczawa, Krościenko–Szczawnica, the Poprad River valley, Wysowa, Iwonicz–Rymanów and Rabe. The ordinary common waters containing carbon dioxide are characterized by shallow circulation and low TDS values. Their reserves can be renewed by a constant inflow of subduction-originated CO2 and meteoric waters, of course on condition that the migration pathways of both CO2 and meteoric waters remain uninterrupted. The chloride carbonated waters of deeper-seated aquifers have higher TDS values and represent mixed infiltration and diagenetic waters with a significant prevalence of deep groundwaters with impeded circulation. Therefore, their reserves are usually low and hardly renewable. The origin of the Carpathian carbonated waters and waters containing carbon dioxide is controlled by three factors: the genesis of CO2 that is their major component, the genesis of water as such and the processes that are responsible for the chemical composition of water.

10

Jurassic and Cretaceous strata in the Maruszyna IG-1 Deep Borehole (Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland): lithostratigraphy, dinoflagellate cyst biostratigraphy, tectonics

Birkenmajer K., Gedl P.

Studia Geologica Polonica

|

2012

|

Vol. 135

7-54

EN

The paper presents core description of the Maruszyna IG-1 Deep Borehole located in the southernmost part of the Pieniny Klippen Belt of Poland, at the Kraków-Zakopane geotraverse of the Polish Carpathians. In the borehole, two Laramian nappes have been recognized: the Pieniny Nappe, PN (0 down to 930-960 m below the surface), and the Branisko Nappe, BN (1225-4843 m below the surface). The rocks of the Branisko Nappe are unconformably covered by the Maastrichtian marine molasse (conglomerates with large olistoliths derived from this nappe) - the Jarmuta Formation, JmF (930-1190 m below the surface). The Laramian overthrust zone: PN over JnF (and BN) lies at 930-960 m below the surface. The Branisko Nappe is subdivided into three first-order (major) and numerous, second-order (minor) tectonic scales. 29 samples from the Middle Jurassic, Lower and Upper Cretaceous rocks have been analyzed for palynofacies and organic-walled dinoflagellate cysts. Biostratigraphic interpretation of dinoflagellate cyst assemblages generally confirms the ages of the earlier-distinguished Jurassic and Cretaceous lithostratigraphic units in this borehole. An Aalenian dinoflagellate cyst assemblage from rocks attributed to the Harcygrund Shale Formation, suggests a slightly wider time-range of this unit than hitherto assumed: Aalenian-Lower Bajocian.

11

Calcareous nannofossil biostratigraphy and sedimentary environment of Valanginian–Hauterivian rhythmites (Silesian Nappe, Polish Carpathians)

Kędzierski M., Ochabska A.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2012

|

Vol. 82, No. 3

225–-237

EN

The results of semi-quantitative and qualitative studies of nannofossil assemblages in dark to light grey, rhythmically bedded, calcareous mudstones of the Upper Cieszyn Beds, Silesian Nappe of the Outer Carpathians are presented. The vertical variation in the carbonate content of these mudstones and changes in the composition of nannofossil assemblages, as well as the Shannon diversity index (SI), result from humid-arid climate changes, driving the trophic conditions of surface waters and nannoplankton biocalcification. These changes were control- led by the variable influences of both the Tethyan and Boreal provinces. The light grey mudstones were deposited during the dominance of warm waters from the Tethyan realm and some nannoconids, typical of the warm, stratified water of lower palaeolatitudes, occur here. The dark grey mudstones represent influences of the Boreal province, indicated by the appearance of Crucibiscutum sp. and a generally higher biodiversity demonstrated by SI. Climatic changes affected the stratification of surface water, expressed also by different linear fits for pairs of SI, Watznaueria barnesiae and Rhagodiscus asper. On the basis of the presence of Eiffellithus striatus, E. windii and signals of both Tethyan and Boreal influences. the section studied represents the uppermost Valanginian– lowermost Hauterivian boundary interval, i.e., the upper part of the BC5/BC6 nannofossil zones, related to the furcillata-radiatus ammonite zones.

12

Charakterystyka wybranych osuwisk z terenu południowej Polski uaktywnionych po okresie intensywnych opadów w 2010 roku

Kaczmarczyk R., Tchórzewska S., Woźniak H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 446 (1)

65--73

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań, które przeprowadzono na 74 osuwiskach z terenu południowej Polski, które powstały lub uaktywniły się po okresie intensywnych opadów w 2010 roku. W większości były to osuwiska, które spowodowały znaczne straty w budynkach mieszkalnych i infrastrukturze i których dalszy rozwój, w przypadku braku odpowiednich przeciwdziałań, może być źródłem poważnych problemów dla gospodarki. Prace obejmowały m.in. pomiar parametrów geometrycznych osuwiska (długość, szerokość, kąt nachylenia niszy oraz stoku, wysokość zerwy itp.), ocenę warunków geomorfologicznych i geologicznych, ustalenie rodzaju występujących gruntów i sposobu ich zalegania, typu osuwiska, występowania wód powierzchniowych i podziemnych, ekspozycji zbocza. Uwagę zwrócono również na geologiczno-inżynierskie warunki powstania osuwisk, powstałe szkody i zagrożenia oraz wykonane prace zabezpieczające. Wyniki badań wykazały, iż analizowane osuwiska to w większości obszary o powierzchni przekraczającej 1 tys. m2 i kącie nachylenia stoku ponad 20°. W 52% przypadków stwierdzono wpływ czynników antropogenicznych. Były to głównie: dodatkowe obciążenie skarp nasypem lub obiektem budowlanym, podcięcie zbocza przez wykop drogowy oraz błędy w projektowaniu. Naturalne przyczyny związane są natomiast głównie z oddziaływaniem wód opadowych w postaci zmian stanów wód powierzchniowych i podziemnych.

XX

The article presents the results of the research which was carried out on 74 landslides in southern Poland. The landslides generated or reactivated after a rainfall in 2010. Most landslides caused signifi cant losses in residential buildings and infrastructure, which in case of further development and no appropriate countermeasures, may cause serious problems for the economy. The investigations on each landslide included: measurements of geometric parameters (length, width, angle of inclination of the slope and the niche, etc.), assessment of geomorphological and geological conditions, determination of the soil type, the arragement of soil layers, the type of the landslide, the presence of surface water and groundwater, and slope exposure. An attention was paid also to the engineering-geological conditions of landslides formation, damages caused by the mass movement and threats. The protection works were also described. The results showed that most of analyzed landslides has an area exceeding one thousand m2 and the angle of inclination over 20°. In 52% of cases the impact of anthropogenic factors was noticed. These were mainly: additional loading of slope by an embankment or other construction, undercutting by road excavation and errors in design. Natural causes are mainly associated with the impact of the rainwater, which has caused changes in surface water and groundwater conditions.

13

Perception of landscape in the information society

Pietrzak M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2008

|

nr 8

34--42

EN

The paper presents results of the survey carried out in a group of 560 respondents, the aim of which was to study perception of the landscape of the Polish Carpathians by residents of southern Poland, and methods of obtaining information regarding transformation and protection of the landscape (books, lessons, TV, Internet, trips, Google Earth etc.). Nearly 1/3 of the respondents spend no more than 10 minutes per week studying information about transformation and protection of the natural and cultural landscape, slightly over 1/3 spend up to 30 minutes, and the rest up to 3 hours. Most frequently, the respondents have contact with various landscapes during walks and trips, then by means of programs Google-Earth, Virtual 3D, Wind-World. Television, radio and newspapers are main sources of information regarding landscapes. The Internet was behind, but still the surveyed get more information from there than from lessons or specialist magazines, although the latter are appreciated for their credibility of information. The survey shows that protection of wildlife and historic object of architecture is the most important in the Polish Carpathians, followed by protection of rare species of plants and woods. Respondents would rather protect our natural landscape that cultural one, as they do not appreciate the value of protection of historically preserved whole scenic structures. The main obstacle in development of the information society is awareness of the potential of the Internet and skills in using it.

14

Wycieki ropy naftowej w obszarze wschodniej części Karpat polskich i ich znaczenie prognostyczne

Kuśmierek J., Machowski G.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2008

|

nr 150 wydanie konferencyjne

247--250

PL

Udokumentowane wycieki ropne występują w obrębie wychodni erodowanych przegubów antyklin i ich skrzydeł lub stref dyslokacji tektonicznych, w korytach potoków, przeważnie w postaci plam ropy pokrywających powierzchnie spękań lub skoncentrowanych wycieków ze skał zbiornikowych. Ich ilość i intensywność wskazuje na współczesną aktywność procesów migracji oraz na potencjalne kierunki i zasięgi rozpraszania faz węglowodorowych w obrębie poszczególnych podsystemów naftowych. W świetle wyników modelowań ilość węglowodorów utraconych przez wyciekanie jest kilkakrotnie wyższa od udokumentowanych zasobów eksploatacyjnych.

EN

Documented oil seeps occur within outcrops of eroded hinges and limbs of anticlines or tectonic dislocation zones, in stream channels, typically in the form of oil stains covering fracture surfaces or concentrated seeps from reservoir rocks. Their quantity and intensity indicates present-day activity of migration processes, and potential directions and extents of hydrocarbon phase dispersion within particular petroleum sub-systems. In the light of modelling results, the quantity of hydrocarbons lost through seepage is several times higher than the documented recoverable resources.

15

Geologiczno-sejsmiczne modele 2D wgłębnej tektoniki karpackiej formacji naftowej

Kuśmierek J.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2008

|

nr 150 wydanie konferencyjne

241--245

PL

Kompleksowa interpretacja dotychczasowego rozpoznania geologicznego i kilkudziesięciu refleksyjnych profili sejsmicznych, przetworzonych zmodyfikowaną metodyką, dokumentuje bardziej skomplikowane 2D modele wgłębnej tektoniki fliszowych serii ropogazonośnych, w stosunku do poprzednio publikowanych ujęć kartograficznych, szczególnie w zakresie odwzorowania geometrii nasunięć. Eksponowane zróżnicowania stylu tektonicznego przypowierzchniowej i wgłębnej budowy geologicznej mogą mieć istotne znaczenie dla podwyższenia efektywności poszukiwań naftowych w obszarze wschodniej części Karpat polskich.

EN

Complex interpretation of the past geological survey and several tens of seismic reflection profiles, reprocessed with application of a modified methodology, documents more complicated 2D models of the subsurface tectonics of the flysch oil- and gas-bearing series compared with previously published cartographic elaborations, in particular considering the representation of the geometry of overthrusts. The exposed differentiation of the tectonic style of the near surface and deep geologic structure can be essential for improving the efficiency of hydrocarbon exploration in the eastern Polish Carpathians.

16

Podhale Palaeogene Flysch as geotouristic attractive region - first look to its unique geological values

Krobicki M., Golonka J.

Geoturystyka

|

2008

|

nr 2

25-44

EN

The primary aim of this paper is note the attention to geological phenomena in the Podhale Flysch region, and especially lithological differentiation of flysch rocks, their sedimentological features, tectonic structures, stratigraphical and palaeontological aspects, and all of these according to recent regional position of Podhale and its palaeogeographical history in wider geodynamic context. Authors summarized the newest knowledge about geological history of the Podhale Flysch region and presented its geotouristic potential in one of the beautiful place in southern Poland. Short reviews of several aspects of geological works have been made according to: sedimentology, biostratigraphy, petrography and mineralogy, structural geology, organic geochemistry, palaoentology and palaeoecology, palaeogeography and basin analysis, geophysics, geothermy, Quaternary geology and geomorphology, inanimate nature protection and geotourism. In fact, the Podhale Flysch region is good place for geological education and promotion of Earth sciences.

PL

Podstawowym celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na geologiczne fenomeny fliszu podhalańskiego, a szczególnie zróżnicowanie utworów fliszowych regionu, ich sedymentologicznych cech, struktur tektonicznych, aspektów stratygrafii i paleontologii, a one wszystkie w nawiązaniu do dzisiejszej, regionalnej pozycji Podhala i jego paleogeograficznej historii w szerszym geodynamicznym kontekście. Autorzy podsumowali najnowszą wiedzę na temat geologicznej historii fliszu podhalańskiego i zaprezentowali jego geoturystyczny potencjał w jednym z najpiękniejszych miejsc Polski południowej. Przedstawiono krótki przegląd wielu aspektów prowadzonych tutaj prac geologicznych z sedymentologii, biostratygrafii, petrografii i mineralogii, geologii strukturalnej, geochemii organicznej, paleontologii i paleoekologii, paleogeografii i analizy basenów, geofizyki, geotermii, geologii czwartorzędu i geomorfologii, ochrony przyrody nieożywionej i geoturystyki. Zdecydowanie, rejon fliszu podhalańskiego jest dobrym miejscem dla edukacji geologicznej i promocji nauk o Ziemi.

17

Charakterystyka termiczna głębokiej litosfery w rejonie Karpat polskich

Wróblewska M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2007

|

T. 33, z. 4/1

237-245

PL

Przeprowadzone w ostatnich latach w Europie głębokie sondowania sejsmiczne umożliwiły analizę kolejnych pól potencjalnych. Od terenu Karpat pokrytego przez profile sejsmiczne CELEBRATION 2000 zapoczątkowano prace w tym zakresie. Ponowna analiza archiwalnych danych termicznych oraz włączenie nowych wyników, uzyskanych z wykorzystaniem metody obliczeniowej uwzględniającej wpływ czynnika paleoklimatycznego, stanowiły etap przygotowawczy do obliczenia pola temperatur głębokiej litosfery południowej Polski. Przedstawione mapy wynikowe temperatury oraz gęstości strumienia cieplnego w strefie przejściowej Moho charakteryzują pole cieplne skorupy i poszerzają możliwości prowadzenia dalszych prac badawczych w zakresie pól potencjalnych. Podwyższone wartości strumienia w strefie Moho obserwuje się w strefie Nowy Sącz - Krosno. Wynika to z obniżenia astenosfery w tym rejonie do około 50 km.

EN

Deep seismic sounding made in Europe enabled analysis of potential field methods to be made. The Carpathians were covered by seismic experiment CELEBRATION 2000 that initiated work with the problem within this area. Renewed analysis of borehole data, gathering new information together with applying a new estimation methodology respecting paleoclimatic effect, was the first preparatory stage for evaluation of deep lithosphere thermal regime in southern Poland. The outcome maps of temperature and heat flow density in Moho zone characterize thermal regime of the crust and allow research within the range of potential field issues to be continued. Increased values of heat flow and temperature are localized at Nowy Sącz - Krosno zone. It results from dipping - in of the asthenosphere that reaches here depth about 50 km.

18

Gospodarcze i ekologiczne uwarunkowania wypasu dużych stad owiec w Karpatach Polskich

Drożdż A., Twardy S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

265-276

PL

Praca dotyczy gospodarczych i środowiskowych aspektów wypasu dużych stad owiec, głównie rasy polskiej owcy górskiej (p.o.g.). Przyrodnicze ich uwarunkowania przedstawiono w odniesieniu do biomasy roślinnej i zwierzęcej wytwarzanej na pastwiskach karpackich. Podkreślono, że wraz z wznoszeniem się terenu n.p.m. pogarszają się warunki produkcji rolniczej i obniża naturalny potencjał produkcyjny siedlisk. Granicę stanowi strefa 500-600 m n.p.m., powyżej której wielkość produkcji roślinnej obniża się. Na podstawie średnich z wielolecia 1973-1991 sezonowych przyrostów masy ciała różnych grup produkcyjnych owiec na pastwisku, stwierdzono, że większymi przyrostami masy ciała cechują się jagnięta i jarki (8,3-9,6 kg·szt.-¹) niż owce-matki i tryki (6,3-6,8 kg·szt.-¹). Wskazano na koszarzenie jako prośrodowiskowy sposób wykorzystania pozostawianych przez zwierzęta świeżych odchodów. Podano masę odchodów w rozdzieleniu na kał i mocz, a także ich siłę nawozową, zwracając uwagę na wysoką średnią zawartość azotu: 0,95% (kał) i 1,48% (mocz). Racjonalne dawkowanie przy obsadzie co najmniej 15 szt.·ha-¹ owiec umożliwia zachowanie produkcji roślinnej na poziomie 5,0-6,0 t·ha-¹ s.m.

EN

The paper outlines some economic and environmental aspects of grazing sheep in large flocks, particularly the sheep of Polish Mountain breed. Some natural preconditions of such shepherding were described in regard to the production of animal and plant biomass in the Carpathian pastures. It was emphasised that with a rise of altitude the terms of agricultural production deteriorate and natural productivity of the site decreases. The elevation of 500-600 m a.s.l. is a borderline above which the yielding of plants dramatically declines. The paper puts together the average values of animal weight gains per season collected for the years 1973-1991 due to specific categories of grazing sheep. It was find out that the gains characteristic of lambs and ewe hoggets (8.3-9.6 kg per head) were higher than those of adult ewes and rams (6.3-6.8 kg per head). Furthermore, the role of hurdling as the environmental friendly use of animals' excreta left on a pasture was summarized. Their weight separated for urine and faeces and their fertilizing potential was given with the emphasis put on a remarkable nitrogen content: 0.95 % (faeces) and 1.48 % (urine). It was concluded that in terms of minimum stocking rate of 15 sheep per hectare such organic fertilisation with fresh manure would only be promising. If its dosage is reasonable, plant production sustains at a level of 5.0-6.0 t DM·ha-¹.

19

Detrital garnets from the Upper Cretaceous-Palaeocene sandstones of the Polish part of the Magura Nappe and the Pieniny Klippen Belt: chemical constraints

Salata D.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2004

|

Vol. 74, No 3

351--364

EN

Heavy mineral assemblages of the Upper Cretaceous-Palaeocene sandstones of the Polish part of the Magura Nappe and the Pieniny Klippen Belt (PKB) were studied. They consist mainly of stable minerals, such as zircon, tourmaline and rutile, but in many assemblages significant amounts of garnets are also present. To describe the provenance of the main heavy mineral groups their chemical composition was analysed. This article deals with the garnets group. Heavy minerals, including garnets, were derived to the Magura Basin from two opposite source areas: the north-west (northern) and the south-east. In the chemical composition of the analysed garnets, FeO and the almandine molecule are definitely dominant, but garnets with a raised MgO and pyrope molecule content were also found. Proportions among the main elements occurring in garnets indicate that they were formed under low- to medium grade metamorphic conditions in the southeastern source area, and medium- to high-grade conditions in the northern one.

20

Osuwiska Karpat

Poprawa D., Rączkowski W.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 8

685-692

PL

W artykule omówiono zagrożenia wypływające ze środowiska geologicznego Karpat, ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk. Ponad 95 % osuwisk występujących w Polsce znajduje sie na terenie Karpat. Osuwiska po raz pierwszy w 2002 roku zostały zaliczone do zjawisk powodujących klęski żywiołowe. Prace Rządu RP zaowocowały propozycjami zmian w kilku Ustawach. Mają one polegać na wprowadzeniu uwarunkowań związanych z ruchami masowymi m.in. w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

EN

Hazards resulting from the geological environment of the Carpathians, with particular emphasis on landslides, have been discussed because over 95% of all landslides in Poland occur in the Flysch Carpathians. In 2002, landsliding was officially included in the list of events causing a natural disaster for the first time. Efforts of the Polish government yield to proposals of changes in certain legal acts. Landsliding risk must be considered in spatial planning and management. This is likely the best method of mitigating the related hazards.