Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Litewski Square in Lublin:n: a site of symbols and monuments

Czekiel-Świtalska Elżbieta, Szymski Adam M.

Przestrzeń i Forma

|

2022

|

nr 49

183--210

EN

The study of the existence and location of monuments on Litewski Square in Lublin was conducted in the field and via an analysis of the literature, maps, photos and pictures from various years. Squares with such a high number of various monuments, including those of significant value on a nationwide scale. Memorials and key elements of the square existed in different years and were situated in various places. Across various periods, a total of seven monuments and one significant tree were located here. There were also more development elements, including the Independence bench or valuable trees, yet the authors focused solely on the eight major monuments that were also symbols of the place, the city and the country.

PL

Badania nad istnieniem i położeniem pomników na placu Litewskim w Lublinie były prowadzone w terenie oraz analizując literaturę, mapy, zdjęcia i obrazy z różnych lat. Placów z tak dużą ilością różnych pomników, w tym ważnych historycznie co najmniej dla całego kraju. Pomniki i ważne elementy placu istniały w różnych latach i były usytuowane w różnych miejscach. Znajdowało się to w różnym czasookresie 7 pomników i jedno ważne drzewo. Znajdowało i nadal jest więcej elementów zagospodarowania np. ławka Niepodległości czy cenne drzewa, ale autorzy skupili się tylko na 8 według nich najważniejszych pomników a jednocześnie symboli miejsca, miasta, kraju.

2

Landscaping of green areas in the urban layout of midtown Lublin

Przesmycka Natalia, Boguszewska Kamila

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2020

|

T. 16, nr 4

70--85

EN

Today’s Lublin midtown has been shaped through both spontaneous and planned change. The oldest existing form of green landscaping in midtown Lublin are its convent gardens. Most of them have not retained their former character which was influenced by both changes in ownership and functionality. Planned green area landscaping as an element of urban composition appeared in Lublin for the first time at the beginning of the 19th century. It was then that the streamlined squares, markets and streets (Plac Musztry, Krakowskie Przedmieście, church squares) as well as the newly mapped out road and rail links gained a frame in the form of trees and shrubbery. A number of trees planted in the 19th century are still around to this day, forming a valued element of the city’s cultural and natural landscape. Soon after, the first city public parks appeared (Park na Czechówce, Ogród Miejski and Park Bronowicki). The historic cemeteries (at Lipowa St., the cemetery by the Evangelical church) are a very specific variant of urban green landscape in today’s midtown. This article shows kinds of planned green area urban landscaping characteristic to midtown Lublin, based on the archival source materials, project studies, literature and iconography. The transformations of forms and functionalities of the indicated areas have been studied in the period from their foundation to date. Lublin midtown’s most vital public space – Plac Litewski – was the subject of detailed analysis.

PL

Historyczne śródmieście Lublina kształtowało się w drodze przemian zarówno o charakterze spontanicznym, jak i planowanym. Najstarszą formą zaplanowanej zieleni istniejącą do dnia dzisiejszego na terenie śródmieścia Lublina, są ogrody klasztorne. Większość z nich nie zachowała do dnia dzisiejszego pierwotnego charakteru. Spowodowała to zarówno zmiana funkcji (i własności) niektórych założeń klasztornych, jak i zmieniająca się moda. Po raz pierwszy planowana zieleń jako element kompozycji urbanistycznej pojawiła się w Lublinie na początku XIX wieku. Porządkowane wówczas place, skwery i ulice (Plac Musztry, Krakowskie Przedmieście, place przed kościołami), oraz wytyczane nowe trakty komunikacyjne zyskały oprawę w formie nasadzeń drzew i krzewów. Niedługo później powstały pierwsze parki publiczne (Park na Czechówce, Ogród Miejski i Park Bronowicki). Specyficznym rodzajem zieleni miejskiej są historyczne cmentarze (przy ul. Lipowej, Kirkut, cmentarz przy kościele ewangelickim). Nieliczne sadzone w XIX wieku drzewa istnieją do dnia dzisiejszego, stanowiąc cenny element krajobrazu kulturowego i przyrodniczego miasta. W artykule przedstawiono charakterystyczne dla Lublina rodzaje założeń planowanej zieleni miejskiej, bazując na archiwalnych materiałach źródłowych, opracowaniach projektowych, literaturze i ikonografii. Przeobrażenia estetyki wskazanych obszarów badano w okresie od ich powstania, do chwili obecnej. Szczegółowej analizie poddano najważniejszą przestrzeń publiczna Śródmieścia Lublina – Plac Litewski.

3

Wokół koncepcji Placu Litewskiego w Lublinie

Landecka H.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2008

|

Nr 24

74-81

PL

Wykształcony już w XVI wieku u zbiegu głównych traktów komunikacyjnych Lublina plac, którego oprawę stanowią ważne obiekty architektoniczne - pałace, klasztory, gmachy publiczne, zespoły kamienic - jest centralnym punktem - śródmieścia Lublina. Początkowo miał formę trójkątną i jak tradycja głosi, był miejscem obozowania szlachty litewskiej w 1569 roku, gdy dokonywał się akt podpisania Unii Lubelskiej. Z czasem przekształcił się w regularny prostokąt. Wielokrotnie poddawany przebudowom na przełomie XIX i XX wieku, uzyskał swą obecną formę w latach 60. ubiegłego stulecia. Od dwóch stuleci utrwaliła się też nazwa. Plac Litewski, dla upamiętnienia znaczących dla Lublina i Rzeczpospolitej wydarzeń. Plac zawiera w swej kompozycji zasadę trójpodziału w układzie południkowym ze strefami: d. ogrodu pałacowego, otwartą przestrzenią z centralnym .salonem. i fontanną, a także strefą skweru zachodniego oraz dwupodziału w układzie równoleżnikowym z wyodrębnioną strefą reprezentacyjną przyległą do Krakowskiego Przedmieścia i rekreacyjną - od strony północnej. Obszar placu nie jest zabudowany żadnymi obiektami kubaturowymi. Istotnymi elementami jego kompozycji są usytuowane na nim pomniki. W szczególności ważną rolę dominanty i elementu zamykającego o. widokową ulicy Krakowskie Przedmieście (z kierunku od Bramy Krakowskiej) pełni XIX-wieczny pomnik Unii Lubelskiej. Na Placu zlokalizowane są także trzy inne pomniki: w zachodniej części wnętrza pomnik Konstytucji 3 Maja, wzniesiony w roku 1916 i pomnik Nieznanego Żołnierza z roku 1924, oraz Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego wystawiony w miejscu rozebranego w latach 90. Pomnika Wdzięczności. Ze względu na swą mniejszą skalę i formę pierwszy z wymienionych nie stanowi wyraźnej dominanty, za. drugi, którego kompozycję tworzy zestaw leżących płyt kamiennych, pozostaje wręcz słabo czytelny w przestrzeni placu. Pomnik konny Marszałka Piłsudskiego na wysokim cokole został wzniesiony w roku 2001, jako obiekt tymczasowy. Opinie konserwatorów i rzeczoznawców wskazywały na zasadność wyznaczenia innej lokalizacji pomnika . przed Domem Żołnierza, na nowym placu planowanym w pobliżu teatru lub w osi pałaców w pierzei północnej Placu Litewskiego. Pomnik zdominował pozostałe elementy na płaszczyźnie Placu i do dziś wzbudza kontrowersje. Sposób współczesnego wykorzystania Placu Litewskiego jako głównego placu miasta był od lat przedmiotem licznych analiz, projektów i studiów, a także rozbieżnych pomysłów użytkowych. Jako "serce miasta" wykorzystywany jest bowiem dla celów uroczystości patriotycznych (o czym przesądzają usytuowane na nim pomniki historyczne), rekreacji (fontanna, zadrzewione strefy spacerowe, plac zabaw dla dzieci), aktywizacji społecznej (ekspozycje, kiermasze, pokazy, festyny świąteczne, okazjonalne wystawy). Służy także bieżącym potrzebom mieszkańców (tranzytowe ciągi komunikacji pieszej, przystanki autobusowe, szalet). Plac Litewski wciąż czeka na przemyślaną koncepcję funkcjonalno-przestrzenną odrestaurowania, jako ważne miejsce historyczne, urbanistyczne, publiczne. Jest to nie tylko potrzeba wysuwana przez specjalistów - architektów, urbanistów czy konserwatorów. Zauważają to sami mieszkańcy miasta, dla których także jest to miejsce szczególne i którzy - równie trafnie jak specjaliści - widzą potrzebę pilnego przywrócenia jego wartości. W roku 2007 samorząd miasta podjął inicjatyw ę przygotowania projektu rewaloryzacji, w związku z czym opracowane zostały aktualne wytyczne konserwatorskie.

EN

The square formed already in the 16th century at the point where the main trade routes to Lublin converged, and framed by the significant architectonic structures - palaces, monasteries, public buildings, rows of tenement houses - constitutes the focal point of Lublin downtown. The area of the Square has not been butli - in with any volume objects. The significant elements of its composition are the monuments located there. The particularly important role of the dominating element enclosing the scenic axis of the Krakowskie Przedmieście Street (leading from the Krakow Gate) is played by the 19th- century monument of the Lublin Union. There are also three other monuments located on the Square: in the west part of the interior there is the monument of the 3rd of May Constitution, erected in 1916, the monument of the Unknown Soldier from 1924, and the monument commemorating Marshal Józef Piłsudski, erected on the site of the Gratitude Monument dismantled in the 1990s. Because of its smaller scale and form the first of the above mentioned monuments does not constitute a distinctly dominant feature while the second, which is composed of several horizontally placed stone slabs, remains almost invisible in the Square space. The equestrian monument of Marshal Piłsudski on its high pedestal was erected in 2001, as a temporary structure. The conservators and experts. opinions indicated the necessity of selecting a different location for the monument - in front of the Soldiers. House, on the new square planned in the vicinity of the theatre or on the axis of palaces in the northern frontage of the Lithuanian Square. The monument has dominated the remaining elements on the Square surface and has evoked controversial reactions to this day. The way of contemporary functioning of the Lithuanian Square as the main square of the city has for years been the subject of numerous analyses, projects and studies, as well as divergent ideas concerning its use. As the 'heart of the city' it has been used both for celebrating patriotic occasions (which is determined by the historic monuments located there), recreation (fountain, green zones for walking, a playground for children), and social activities (exhibitions, sales, open-air shows, holiday feasts, occasional displays). It also serves current needs of the local residents (transit pedestrian traffic routes, bus stops, and toilets). The Lithuanian Square is still waiting for well thought-out functional and spatial concepts of its restoration, as an important historic and urban public place. Not only is this issue emphasized by specialists - architects, urban planners or conservators. It has also been noticed by the city residents themselves for whom the Square is a special place and who, as accurately as specialists, perceive the urgent need to restore its previous value. In 2007, local authorities took the initiative in preparing a revalorisation project, which resulted in the preparation of current conservation guidelines. Initially it was triangular in form and, as tradition has it, was the place where Lithuanian noblemen camped in 1569, when the Polish - Lituanian Unionwas being signed. Gradually it transformed into a regular rectangle. At the turn of the 19th and 20thcentury it was numerously rebuilt until it obtainedits present form in the 1960s. The name - LithuanianSquare - has also lasted for two centuries, Hus commemorating the events which were so significant for both Lublin and the Republic of Poland. The composition of the square follows the ruleof three-part division in the longitudinal layout with the following zones: the old palace garden, open space with the central "interior" and fountain, and the zone of the western square; and two-part division in the latitudinal layout, with a separateformal zone adjacent to Krakowskie Przedmieście Street and a recreation zone in the north.