Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Groundwater impact assessment of Lake Czorsztyn after 25 years of its operation

Humnicki Włodzimierz, Krogulec Ewa, Małecki Jerzy, Szostakiewicz-Hołownia Marzena, Wojdalska Anna, Zaszewski Daniel

Archives of Environmental Protection

|

2022

|

Vol. 48, no. 2

65--78

PL

Powstanie sztucznego zbiornika wodnego oddziałuje na wszystkie elementy środowiska. Na przykładzie Zbiornika Czorsztyńskiego oceniono jego oddziaływanie na wody podziemne oraz zmiany wymuszone przez jego budowę w zagospodarowaniu terenu. W ocenie wykorzystano długoletnie obserwacje chemizmu i stanów zwierciadła wód podziemnych oraz wydajności źródeł, obejmujące okres sprzed budowy zbiornika, z czasu jego napełniania oraz 25-letniej eksploatacji. Zmiany zagospodarowania przestrzennego wywołane budową zbiornika określono metodami teledetekcyjnymi. Konsekwencją budowy zbiornika była zmiana użytkowania powierzchni terenu. Wzrosła powierzchnia obszarów zabudowanych i leśnych kosztem terenów rolniczych. Dominującą rolę odgrywają dwa typy wód podziemnych HCO3–Ca oraz HCO3–Ca–Mg, dotyczy to zarówno okresu przed jego napełnieniem (68%), jak i po jego napełnieniu (95%), a także w odniesieniu do analiz kontrolnych z 2020 roku (100%). Udokumentowano stopniowy zanik występowania typów wód z udziałem jonu siarczanowego powyżej 20% miliwali, co wskazuje na tendencję poprawy jakości badanych wód. Ponadto zmiany wartości wskaźników nasycenia wód, względem faz mineralnych budujących warstwę wodonośną, w czasie budowy zbiornika i na wczesnym etapie jego eksploatacji, wskazują na ich modyfikacje hydrochemiczne. Zaobserwowano obniżenie zwierciadła wód gruntowych spowodowane przekształceniem doliny Dunajca w czasie budowy zbiornika i związanego z tym obniżenia regionalnej bazy drenażowej. Po napełnieniu zbiornika nastąpił wzrost rzędnej zwierciadła wody. Oprócz oddziaływania zbiornika można to tłumaczyć również większym zasilaniem opadowym. Powstanie Zbiornika Czorsztyńskiego spowodowało stopniowe przekształcenia w użytkowaniu terenu z rolniczego w kierunku turystyczno-rekreacyjnym. Zmiany te oraz zalanie doliny rzecznej wodami powierzchniowymi nie spowodowało zasadniczych zmian ilościowych i jakościowych wód podziemnych. Natomiast związane z budową zbiornika uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej przyczyniło się do zauważalnej tendencji poprawy ich jakości.

EN

Artificial water reservoirs pose impact on the natural environment. Impact of the artificial Czorsztyn Lake on groundwater and land management is assessed. The study is based on long-term observations of chemistry, groundwater levels and spring discharges during reservoir construction, filling, and 25-year-long exploitation. Land management changes caused by reservoir construction were recognized using remote sensing. Reservoir construction resulted in land management change in the study area. Built-up and forest areas gained prevalence over farmland areas. Two types of groundwater dominate: HCO3–Ca and HCO3–Ca–Mg, both before reservoir filling (68% analyses) and afterwards (95% analyses), and in control analyses from September 2020 (100% analyses). Gradual decrease in the occurrence of water types with the sulphate ion exceeding 20% mvals is documented, which points to water quality improvement trends. Moreover, changes of water saturation index values with regard to aquifer-forming mineral phases during reservoir construction and early exploitation phase indicate hydrochemical modifications. Decrease of groundwater level was related with transformation of the Dunajec river valley during reservoir construction and, accordingly, decrease of regional drainage base level. Groundwater level increased after reservoir filling, which points to coupled impact of the reservoir and increased precipitation recharge. Construction of the Czorsztyn Lake resulted in gradual land management transformation from farmlands into tourist-recreational areas. This change and river valley flooding by surface waters did not cause significant modifications in groundwater quantity and quality. Organization of water-sewage management related with reservoir construction resulted in noticeably improved quality trends.

2

New data on the age and stratigraphic relationships of the Czajakowa Radiolarite Formation in the Pieniny Klippen Belt (Carpathians) based on the radiolarian biostratigraphy in the stratotype section

Bąk M., Chodacka S., Bąk K., Okoński S.

Acta Geologica Polonica

|

2018

|

Vol. 68, no. 1

1--20

EN

The radiolarian biostratigraphy of the Middle–Upper Jurassic pelagic siliceous sediments (Czajakowa Radiolarite Formation) in the Niedzica succession of the Pieniny Klippen Belt (Carpathians) is interpreted in terms of their age in a stratotype section, and facies equivalents in other tectonic-facies units of this region. The siliceous sediments are represented by radiolarian cherts and silicified limestones which are underlain and overlain by red nodular limestones, equivalents of the Rosso Ammonitico facies. The radiolarian association includes thirty-seven taxa belonging to twenty one genera which represent the Northern Tethyan Palaeogeographic Province. Key radiolarians recorded provide a means of correlation with zonation schemes based on Unitary Associations defined for the Jurassic Tethyan sediments. The age of the Czajakowa Radiolarite Formation in the stratotype section is determined as U.A.Z.9 to U.A.Z.11 corresponding to middle Oxfordian up to Kimmeridgian. Comparison of radiolarian biozones from the stratotype section with other facial equivalent sections in the Pieniny Klippen Belt reveals a significant diachronism for both the lower and the upper limits of the Jurassic pelagic siliceous facies.

3

Seismicity of Czorsztyn Lake Region : A Case of Reservoir Triggered Seismic Process?

Białoń W., Zarzycka E., Lasocki S.

Acta Geophysica

|

2015

|

Vol. 63, no. 4

1080--1089

EN

Czorsztyn Lake is an artificial water reservoir backed up by the hydropower plant Niedzica earth dam on Dunajec River in south Poland. Its filling began in 1995 and ended in 1997. The reservoir of 234.5 million m3 capacity is shallow, between 20 to 50 m of water column, on average. Until 2011 the seismic activity in this region was sparse, some 1 event trimonthly. However, in November 2011 more than 60 events occurred. Such bursts of activity, separated by low activity periods, continue to appear. Since August 2013 the area is monitored by a local seismic network. The setup allows to accurately locate the epicenters and to determine source mechanisms for stronger events. The events are clustered and aligned along NE-SW direction and their mechanisms are very similar, indicating N-S strike slip faulting. This and the irregular pattern of activity suggest that this seismicity is triggered by the reservoir impoundment.

4

The stratigraphy and palaeogeographic position of the Jurassic successions of the Priborzhavske-Perechin Zone in the Pieniny Klippen Belt of the Transcarpathian Ukraine

Wierzbowski A., Krobicki M., Matyja B. A.

Volumina Jurassica

|

2012

|

Vol. 10, no. 1

25--60

EN

The Jurassic deposits which crop out in the quarries at Priborzhavske, Perechin and Novoselitsa in the Transcarpathian Ukraine comprise fairly similar successions, allowing their interpretation as corresponding to a single palaeogeographic zone in the Pieniny Klippen Basin. To the same zone belong also deposits from Beňatina quarry in eastern Slovakia. The following main stratigraphic units may be recognized: terrigenous and fleckenkalk-fleckenmergel deposits (Sinemurian-Pliensbachian), highly diversified and condensed deposits (uppermost Pliensbachian-Aalenian), crinoidal limestones (Bajocian, with a stratigraphical gap covering a lower part of the Lower Bajocian), nodular limestones of ammonitico-rosso type (uppermost Bajocian to Oxfordian with a possible gap covering the Callovian and Lower Oxfordian), well bedded micritic limestones (Kimmeridgian to Upper Tithonian), and bedded limestones with cherts of the maiolica type (from the uppermost Tithonian). Two rifting phases, well developed in the successions, took place: (1) Devín phase during latest Pliensbachian-Toarcian-and at least earliest Aalenian, and (2) Krasín phase during the Bajocian. The onset of pelagic deposits overlying the rift strata took place during the latest Bajocian, and corresponds well with the general subsidence and development of a more uniform facies pattern during the post-rifting time as everywhere in the Pieniny Klippen Basin. Selected ammonite taxa of the Lower and lower part of the Middle Jurassic are illustrated and discussed.

5

Analiza recesji wydatku źródła Pod Wysokim Działem (pieniński pas skałkowy) w świetle obserwacji limnimetrycznych

Humnicki W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

79--86

PL

W artykule omówiono wyniki obserwacji stacjonarnych źródła Pod Wysokim Działem, zlokalizowanego w trudno dostępnym terenie górskim Pienin Właściwych. Dziewięcioletnie, stacjonarne obserwacje stanów wód podziemnych, prowadzone przy użyciu limnimetru z automatyczną rejestracją danych oraz wykonywane okresowo pomiary wydajności, umożliwiły szczegółową analizę zmian wydatku źródła, przede wszystkim w okresach, kiedy charakteryzowało się ono reżimem własnym, niezależnym od chwilowego zasilania opadami atmosferycznymi lub topnieniem pokrywy śnieżnej i drenowało wyłącznie wody zmagazynowane wcześniej w zbiorniku wód podziemnych. Po analizie przebiegu wydatku źródła na tle dobowych sum opadów atmosferycznych wybrano 20 okresów recesji o długości od 7 do 64 dni. Do matematycznego opisania krzywych recesji wykorzystano najprostsze i najczęściej stosowane w obliczeniach hydrogeologicznych równanie Mailleta. Każdorazowo obliczono współczynnik regresji α, potencjał zasobności źródła oraz czas przebywania wody w systemie wodonośnym. Uzyskane wartości współczynników regresji α (rzędu 0,005–0,01 d–1), na ogół niższe od podawanego w literaturze podręcznikowej zakresu (0,04–0,7), najprawdopodobniej świadczą o słabej przepuszczalności zwietrzelin ilastych, które utrudniają dopływ wód podziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie źródła. Z kolei niskie potencjały zasobności (<50 tys. m3) oraz krótkie czasy przebywania wody w systemie wodonośnym ( do kilku miesięcy) świadczą o tym, że źródło drenuje niewielki zbiornik wód o charakterze lokalnym.

EN

The paper describes the results of 9-year stationary monitoring of the spring Pod Wysokim Działem, located in the Pieniny Mts. The monitoring of water level with application of automatic limnimeters and periodically measured spring discharge allowed recording detailed variations of the discharge especially in the periods of its own regime independent of temporary recharging events, like snowmelt or rainfall. It drained only its own groundwater reservoir. Based on the analysis of spring discharge and daily sum of precipitation, 20 periods of discharge recession of 7 to 64 days-long each were selected. The Maillet equation, widely used in hydrogeology, was applied to mathematical description of the recession curves of the spring. Each time, the recession coefficient α, as well as the storage capacity of the spring and residence time of water in the system, were calculated. The obtained values of recession coefficient α from 0.005 to 0.01 d–1 are generally lower than those known from literature, namely: 0.04–0.7. It probably suggests the low permeability of illitic weathering, which hampers the groundwater inflow to the spring. On the other hand, low values of the storage capacity (<50 000 m3) and short residence time of water in the system (in a range of a few months) suggest that the spring rather drains a small local groundwater reservoir.

6

Geochemiczne rozpoznanie zjawisk hydrotermalnej mineralizacji skał rejonu Pienińskiego Pasa Skałkowego

Pawlikowski M., Wardas M., Kosuth M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2012

|

nr 13

[28-39]

PL

Wykonano prace terenowe oraz badania mineralogiczno-petrograficzne i chemiczne żyłek występujących w skałach z otoczenia Pienińskiego Pasa Skałkowego, po stronie polskiej i słowackiej. Miały one na celu rozpoznanie obecnych w nich objawów procesów wtórnej mineralizacji skał a zwłaszcza ich składu chemicznego, w tym szczególnie pierwiastków śladowych w powszechnych w tym rejonie żyłkach tnących różne rodzaje skał. Podjęto próbę wstępnego rozpoznania ewentualnych aureoli geochemicznych, zarówno w otoczeniu pienińskich andezytów, jak i Pienińskiego Pasa Skałkowego. Praca jest efektem współpracy naukowej Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH (Polska) z Uniwersytetem Technicznym w Koszycach (Słowacja).

EN

Field study as well as, mineralogical-petrological and chemical investigations of veins, occurring in rocks surrounding the Pieniny Clipping Belt, on both Poland and Slovakia sides, have been performed. Their aim was to recognize the symptoms of the secondary mineralization of the rocks, as well as their chemical composition, particularly, the presence of trace elements. The attempt of initial recognition of the possible geochemical aureoles in surroundings of both Pieniny andesites and Pieniny Clipping Belt has been undertaken. According to the chemical analyses of the vein mineral constituents, separated from the rocks, the increased concentrations of metals, particularly Pb, have been found. The determined concentrations of Pb were six times higher than observed in the rocks of andesite type, or even ten times as high as those in sandstones. Within Pieniny region some geochemical associations of elements like Fe, Cu, Pb, Zn have been found, especially, in rocks hydrothermally altered.

7

Produkty oddziaływań diagenetycznych i hydrotermalnych w skałach osłony neogeńskich wulkanitów pienińskiego pasa skałkowego - wstępne badania mineralogiczno-petrograficzne

Pawlikowski M., Natkaniec-Nowak L., Dumańska-Słowik M., Kępińska B., Sikorska M.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2011

|

R. 50, nr 1-2

377-385, 4 nlb.

PL

Przedstawiono wyniki wstępnych prac terenowych i badań mineralogiczno-petrograficznych skał z wybranych rejonów pienińskiego pasa skałkowego po stronie polskiej i słowackiej. Ich celem było rozpoznanie objawów procesów hydrotermalnych i wytypowanie obszarów potencjalnie najkorzystniejszych z punktu widzenia możliwości dalszych badań pienińskiego pasa skałkowego pod kątem rozpoznania termicznego i geotermalnego. Badania laboratoryjne dotyczyły przede wszystkim charakteru mineralnego oraz częstości występowania różnego rodzaju żyłek (głównie węglanowych) tnących skały z najbliższego otoczenia neogeńskich wulkanitów PPS. Stwierdzono, że skały z rejonu potoku Piekiełko koło Krościenka charakteryzuje największa ilość żyłek, zarówno pod względem liczebności jak i miąższości. Są to w przewadze skały okruchowe (piaskowce) odznaczające się dość znaczną szczelinowatością. Wskazano na potrzebę przeprowadzenia dalszych badań geologicznych i wiertniczych.

EN

The results of preliminary field works as well as mineralogical and petrographical investigations of rock samples from selected localities in the Pieniny Klippen Belt (Polish and Slovakian sides) are presented. They aimed at recognition of hydrothermal processes and indicating the most prospective areas for further thermal and geothermal exploration. The laboratory research concentrated mostly on mineralogical composition and frequencies of occurrence of various types of veins (mostly carbonate) which intersect the rocks from the nearest proximity of the Neogene volcanites of the Pieniny Klippen Belt. It was found that the highest number of veins (regarding their abundancies and thicknesses) is ascribed to the rocks outcropping in the area of Piekiełko brook near Krościenko. There are mainly detritic rocks (sandstones) with relatively high amount of fractures. The need for further geological research and drilling works was pointed out.

8

Empiryczna ocena wiarygodności określenia denudacji chemicznej zlewni Macelowego Potoku metodą modeli numerycznych

Szostakiewicz-Hołownia M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

685--692

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań nad ilościową oceną denudacji chemicznej nowatorską metodą wykorzystującą modele numeryczne oraz ocenę wiarygodności wykonanych obliczeń. Poligon doświadczalny stanowiła zlewnia Macelowego Potoku (Pieniński Pas Skałkowy). Ocenę przeprowadzono dwuetapowo: jakościowo i ilościowo. Jakościowo – określono procesy zachodzące w warstwie wodonośnej, na podstawie zmian wietrzeniowych w płytkach cienkich, wykonanych ze skał budujących poligon i umieszczonych na powierzchni terenu oraz w podłożu skalnym. Ilościowo – metodą bezpośrednią wymagającą oceny rozpuszczonej masy tabletek skalnych. Tabletki umieszczono na powierzchni terenu i w podłożu skalnym. Uzyskano zgodność wyników obliczeń denudacji chemicznej z pomiarów bezpośrednich z wynikami określonymi metodą modeli numerycznych, co potwierdza zdaniem autorki wiarygodność tej metody.

EN

The results presented in this article focus on quantitative analysis of the chemical denudation using a new approach based on numerical models and evaluation of the computed rates. Testing area was a Macelowy Potok catchment (Pieniny Klippen Belt). This evaluation has been conducted in two stages: qualitative and quantitative. Qualitative analysis evaluated processes occurring in aquifers based on the weathering studied in thin sections made of the native aquifer rock material and buried in these catchment. Quantitative analysis was based on determination of dissolved amount of the rock in the dissolved tablets that were placed both in the catchment. Observed denudation in the field rock tablets is consistent with the results of the numerical modeling, which validity of the used approach.

9

The first occurrence of "Prosopidae" s.l. (Crustacea: Decapoda: Brachyura) and other findings of crustaceans in the Upper Jurassic limestones of the Pieniny Klippen Belt

Hyzny M., Schlogl J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

61-63

10

Sidorczuk M., Lewandowski M., Bełka Z.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

97-98

11

Potencjał węglowodorowy środkowojurajskich czarnych łupków sferosyderytowych (formacja łupków ze Skrzypnego) pienińskiego pasa skałkowego w Polsce

Golonka J., Matyasik I., Krobicki M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

43-55

EN

The organic-rich sediments were deposited during the marly stage of the proto-Pieniny basin evolution (Early Jurassic-beginning of Middle Jurassic) when this basin was relatively narrow, before the origin of Czorsztyn Ridge. After the ridge uplift sedimentation changed from anoxic to oxic, calcareous. The Rock-Eval pyrolytical analysis revealed that the Aalenian-Early Bajocian black spherosyderitic shales of the Skrzypny Shale Formation are enriched in the organic matter, but the character of kerogen and TOC content indicate the lack of good source rocks within the Middle Jurassic of the Pieniny Klippen Belt.

12

Ogniwo brekcji z Wapiennika (pieniński pas skałkowy, Polska) - czy na pewno jurajskie?

Sobstyl A., Sidorczuk M., Barski M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

99-100

EN

The main goal of this study was to verify the age of the Wapiennik Breccia Member (Birkenmajer 1977) from the Pieniny Klippen Belt, so far described as Callovian-Oxfordian on base on its stratigraphical position (Birkenmajer 1977). The age of the breccia in the Wapiennik quarry in Szaflary, near Nowy Targ (Poland), has been constrained by means of microfacies and foraminifera analyses. The breccia includes two subsets of conglomerates, differing in clasts composition, but incorporated into the red, limestone matrix. The age of the matrix could be confined to the Middle Albian-the lowermost Cenomanian time, thus questioning Jurassic age of the breccia.

13

Jurassic to Lower Cretaceous deposits of the Pieniny Klippen Belt and Manin Unit in the Middle Vah Valley (Biele Karparty and Strazovske Vrchy Mts, Western Slovakia) : (field trip guide)

Schlogl J., Michalik J., Plasienka D., Aubrecht R., Rehakova D., Tomasovych A., Bucova J., Mikus V., Sykora M., Golej M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

119-181

14

Jurajskie utwory sukcesji czertezickiej profilu Góry Zamkowej masywu Trzech Koron w Pieninach

Wierzbowski A., Krobicki M., Muszyński M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

107-113

EN

Middle to Upper Jurassic of the Zamkowa Mt (Trzy Korony massif) in the Pieniny Klippen Belt show special development of the Czertezik Succession. The section reveals very thick units of crinoidal limestones: the Smolegowa Limestone Formation grainstones abruptly laterally replaced by crinoidal-spiculitic grainstones of the Flaki Limestone Formation; these are overlain by strongly condensed pelagic limestones - in their uppermost part rich in planktonic foraminifers and radiolarians - with abundant detrital grains of quartz and dolomite, fragments of crinoidal limestones, and the glauconitic nodules (glaucony). Both the development of attaining large thicknesses of strongly facies contrasted crinoidal units supplied from overhanging "crinoid gardens", as well as the appearance of abundant grains in younger pelagic limestones, prove the synsedimentary faulting which produced an active tectonic scarp during the Bajocian and at the turn of Callovian and Oxfordian.

15

Bajoska tektonika synsedymentacyjna i jej znaczenie w jurajskiej ewolucji pienińskiego basenu skałkowego

Krobicki M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3/1

65-78

EN

The Jurassic crinoidal limestones in the Pieniny Klippen Belt in Poland consist of three formations (Smolegowa, Flaki and Krupianka Limestone formations), and constitute an important segment of the Middle Jurassic sequence in the Czorsztyn, Niedzica and Czertezik successions. The onset of the crinoidal sedimentation, as proved by ammonite faunas, took place during the Early Bajocian and it was preceded by a marked stratigraphical hiatus. This hiatus corresponds to the origin and uplift of the Czorsztyn Ridge. The evidences of condensation event at the beginning of crinoidal limestones sedimentation are marked by numerous sedimentological features in the lowermost part (10-20 cm in thickness) of these limestones (e.g. phosphatic concretions concentration, pyrite concretions, large clasts of green micritic limestones). Occurrence of such important correlation horizon indicates primary thickness of investigated crinoidal limestones (from ca 10 m up to 100 m), and suggests origin of synsedimentary tectonic blocks and troughs, which influenced on their original, not recently tectonically reduced, differentiation of their thickness. This Bajocian tectonic activity within Pieniny Klippen Basin corresponds very well with others Middle Jurassic Western Tethyan geodynamic reorganizations.

16

Middle Jurassic black shales (Skrzypny Shale Formation) - palaeoenvironmental significance of one of the oldest deposits of the Pieniny Klippen Belt

Górniak K., Bahranowski K., Gaweł A., Marynowski L., Szydłak T.

Geoturystyka

|

2008

|

nr 2

19-24

EN

This paper deals with a fragment of geological history of Middle Jurassic black spherosideritic shales outcropping in upper part of the Homole Gorge (Skrzypny Shale Formation, Niedzica succession). These important deposits belong to the Flackenmergel facies, widespread in oceanic Tethyan deposits. This formation represents one of the oldest rocks of the Pieniny Klippen Belt. Dark colour of these rocks (total organic carbon content in them amounts to about 1 wt.%) and the occurrence of siderite concretions indicate reducing conditions of their origin but oxidizing environment of waters above them in sedimentary basin. Oxic conditions of organic matter sedimentation are confirmed by the elevated values of pristine to phytane ratio. Moreover the results based on n-alkanes indicate mixed terrestrial/marine origin of organic matter with prevalence of the last one. These information are slightly obliterated because of advanced thermal maturity of organic matter caused by post-sedimentation processes. Microstructural features of deposits of the Skrzypny Shale Formation and the composition of clay minerals occurring in them indicate late diagenetic conditions. In SEM images we observe one-directional orientation of clay minerals and rotation of mica flakes, often chloritized. Clay minerals are represented by high-illitic illite/smectite, micas, post-biotitic chlorite and subordinately kaolinite. As follows from authors studies, these macroscopically nearly "mute" clay rocks, little interesting in outcrops, particularly when they occur in such attractive geological objects as the Homole Gorge, can be the source of important information concerning the history of sedimentation basins.

PL

Praca przedstawia fragment historii geologicznej środkowojurajskich czarnych łupków sferosyderytowych ukazujących się w niewielkim odsłonięciu w górnej części wąwozu Homole (formacja lupków ze Skrzypnego, sukcesja niedzicka). Te ważne utwory należą do facji Fleckenmergiel szeroko rozpowszechnionej w oceanie Tetydy. Formacja łupków ze Skrzypnego reprezentuje jedne z najstarszych skał pienińskiego pasa skałkowego. Ciemna barwa badanych skał (zawartość całkowitego węgla organicznego około 1% wag.) oraz występowanie w nich konkrecji syderytowych, wskazują na warunki redukcyjne panujące w osadzie, natomiast na obecność natlenionych wód nad osadem w środowisku ich sedymentacji. Sedymentację substancji organicznej w warunkach raczej utleniających potwierdzają badania związków organicznych, tj. wysokie wartości stosunku pristan/fitan. Wyniki tych badań wskazują ponadto na mieszane, lądowo/morskie pochodzenie substancji organicznej z przewagą ostatniej z wymienionych. Informacje te są nieco zatarte z powodu dużej dojrzałości termicznej substancji organicznej spowodowanej procesami postsedymentacyjnymi. Cechy mikrostrukturalne utworów formacji łupków ze Skrzypnego oraz skład występujących w nich minerałów ilastych wskazują na warunki odpowiadające późnej diagenezie. W obrazach elektronomikroskopowych (SEM) widoczna jest bowiem jednokierunkowa orientacja minerałów ilastych i rotacja blaszek mik, często schlorytyzowanych. W składzie minerałów ilastych występuje zaś wysokoillitowy illit/smektyt, miki, pobiotytowy chloryt i podrzędnie kaolinit. Z przeprowadzonych badań wynika, że makroskopowo niemal "nieme" skały ilaste, niepozorne wyglądające w odsłonięciu, szczególnie jeśli występują obok atrakcyjnych obiektów geologicznych jak to ma miejsce w wąwozie Homole, są źródłem ważnych informacji dotyczących historii basenów sedymentacyjnych. Warto więc zwrócić na nie uwagę.

17

Geological history of the Pieniny Klippen Belt and Middle Jurassic black shales as one of the oldest deposits of this region - stratigraphical position and palaeoenvironmental significance

Krobicki M., Golonka J.

Geoturystyka

|

2008

|

nr 2

3-18

EN

The main aim of this paper is presentation both general history of the Pieniny Klippen Belt and two famous sites in this region: Dunajec River Gorge and Homole Gorge. According to such general introduction the authors explain also palaeogeographical position of the Pieniny Klippen Belt Basin within Mesozoic Tethyan Ocean, and especially stratigraphical position and palaeoenvironmental conditions of Middle Jurassic black shales and their significance in geodynamic reconstruction of this basin. Both the Dunajec River Gorge, one of the most popular geotouristic object within Pieniny Mts. and Homole Gorge, one of the best place to geological study of the Pieniny Klippen Belt, are most attractive natural phenomena of this geological region.

PL

Głównym celem niniejszej pracy jest prezentacja zarówno generalnej historii pienińskiego pasa skałkowego jak i dwóch słynnych miejsc tego regionu: przełomu Dunajca i wąwozu Homole. W nawiązaniu do takiego generalnego wprowadzenia autorzy przedstawiają również paleogeograficzną pozycję basenu pienińskiego pasa skałkowego w obrębie mezozoicznego oceanu Tetydy, a szczególnie stratygraficzną pozycję i paleośrodowiskowe warunki powstawania środkowojurajskich czarnych łupków oraz ich znaczenie w geodynamicznych rekonstrukcjach tego basenu. Zarówno spływ Dunajcem, jeden z najbardziej popularnych obiektów geoturystycznych w Pieninach, jak i wąwóz Homole, jedno z najlepszych miejsc do studiowania geologii pienińskiej, są najbardziej atrakcyjnymi obiektami przyrodniczymi w tym regionie geologicznym.

18

Wykształcenie i biostratygrafia wybranych profili górnej jury i dolnej kredy sukcesji braniskiej i pienińskiej pienińskiego pasa skałkowego Polski, na podstawie wapiennych dinocyst i kalpionellidów

Hejnar J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 3/1

174-175

19

Utwory jurajskie sukcesji czertezickiej (pieniński pas skałkowy) w obszarze typowym - nowe dane biostratygraficzne i ich konsekwencje paleogeograficzne

Krobicki M., Wierzbowski A.