Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Triassic micro-charcoal as a promising puzzle piece in palaeoclimate reconstruction: An example from the Germanic Basin

Götz Anette E., Uhl Dieter

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2022

|

Vol. 92, No. 3

219--231

EN

Fossil charcoal is the primary source of evidence for palaeo-wildfires and has gained increasing interest as a proxy in the reconstruction of past climates and environments. Today, increasing temperatures and decreasing precipitation/humidity appear to correlate with increases in the frequency and intensity of wildfires in many regions worldwide. Apart from appropriate climatic conditions, sufficient atmospheric oxygen (>15%) is a necessary precondition to sustain combustion in wildfires. The Triassic has long been regarded as a period without evidence of wildfires; however, recent studies on macro-charcoal have provided data indicating their occurrence throughout almost the entire Triassic. Still, the macro-palaeobotanical record is scarce and the study of micro-charcoal from palynological residue is seen as very promising to fill the gap in our current knowledge on Triassic wildfires. Here, the authors present the first, verified records of micro-charcoal from the Triassic of the Germanic Basin, complementing the scarce macro-charcoal evidence of wildfires during Buntsandstein, Muschelkalk and Keuper (Anisian-Rhaetian). The particles analysed by means of scanning electron microscopy (SEM) show anatomical features typical of gymnosperms, a major element of the early Mesozoic vegetation following the initial recovery phase after the PT-boundary event. From the continuously increasing dataset of Triassic charcoal, it becomes apparent that the identification of wildfires has a huge potential to play a crucial role in future studies, deciphering Triassic climate dynamics. The first SEM study of micro-charcoal from palynological residue spanning the entire Triassic period, presented here, is a key technique to further unravel the charcoal record as a puzzle piece in palaeoclimate reconstruction.

2

Litostratygrafia i charakterystyka mikropaleontologiczna utworów kredy dolnej w środkowej części przedgórza Karpat

Urbaniec A., Bobrek L., Świetlik B.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 12

1161-1175

EN

During the Early Cretaceous a central part of the Carpathian Foreland was situated in the Peri-Tethys area. That zone was located on the SW margin of the East European Craton and it was adjacent to the Tethys basins in the south. Impact of those both zoogeographic provinces (the Boreal Sea and the Tethys Ocean) is easily noticeable in assemblages of microfauna. Character of sedimentation in the Early Cretaceous basin of the Carpathian Foreland is connected mainly with changes of the sea-level as well as tectonic activity of this region. The stratigraphy and facies data are based on near two hundreds wells profiles. Detailed sedimentological profiles and photographic documentation of the Upper Jurassic and the Lower Cretaceous deposits from about 50 boreholes were done as well as micropalaeontological and microfacial studies of core samples. The presented work is an attempt of unification and formalization of lithostratigraphic units’ nomenclature. Two boreholes: Zagorzyce-7 andWiewiórka-4 were suggested as stratotype sections of distinguished formations. Jurassic–Cretaceous boundary is probably situated within limits of Ropczyce formation in this area. Three formations have been distinguished in the profile of Lower Cretaceous above Ropczyce formation: Zagorzyce limestone-marl formation (Berriasian age), Dębica marl and organodetritic limestone formation (Valanginian) andWiewiórka limestone formation (Late Valanginian-Hauterivian). The most marked erosion surface is recorded between Zagorzyce and Dębica formations. We suppose that hiatus including a large part of Lower Valanginian profile is connected with that erosion surface. It could be refered to a rapid fall of the sea-level in the Tethys Ocean, noticed inter alia in theWestern Carpathians and the Northern Calcareous Alps. The known existing thickness of the Lower Cretaceous sediments in the middle part of Carpathian Foreland (total of three formations: Zagorzyce fm., Dębica fm. andWiewiórka fm.) rises to 188 m in Zagorzyce-1 well.

3

Paleogeografia i tektonika płyt północnej Tetydy i Perytetydy w Polsce i na obszarach przyległych w jurze i wczesnej kredzie

Golonka J., Krobicki M., Matyszkiewicz J., Jędrzejowska-Tyczkowska H., Misiarz P., Olszewska B., Oszczypko N.

Nafta-Gaz

|

2005

|

R. 61, nr 7/8

314-320

PL

Jurajskie baseny północnej Tetydy powstały w wyniku rozpadu Pangei. W dolnej-środkowej jurze powstała Tetyda alpejska, podzielona przez wśródoceaniczny grzbiet czorsztyński na północnozachodni basen magurski, i południowowschodni basen pienińskiego pasa skałkowego. W późnej jurze rozwinął się ryft Karpat zewnętrznych (basen śląski) wypełniony górnojurajskimi-dolnokredowymi osadami fliszowymi. Grzbiet śląski oddzielał basen śląski od magurskiego. Na obszarze przedgórza Karpat mamy do czynienia z facjami Perytetydy reprezentowanymi przez osady węglanowe najwyższego doggeru - najniższego walanżyn. Można tu wyróżnić dwie megasekwencje: dolna zuni II, oraz dolna zuni III. Megasekwencja dolna zuni II rozpoczynałaby się transgresją w jurze środkowej a kończyłaby się regresją na przełomie kimeryd-tyton lub dolnym tytonie. Megasekwencja dolna zuni III zaczyna się cyklem transgresyjnym w dolnym tytonie a kończyłaby się generalną regresją w dolnym walanżynie. Na całym obszarze zapadliska występuje luka stratygraficzna pomiędzy kredą dolną i górną.

EN

Jurassic basins of the Northern Tethys originated during the Pangea break-up. During Early-Middle Jurassic Alpine Tethys was born. It was divided by middle-oceanic Czorsztyn Ridge into northwestern Magura Basin and southeastern Pieniny Klippen Belt Basin, The Outer Carpathian rift (Silesian Basin) developed during Late Jurassic. It was filled with the Upper Jurassic-Early Cretaceous flysch deposits. The Silesian ridge separated Silesian an Magura Basin. In the Carpathian foreland area Peri-Tethys facies were represented by uppermost Dogger - lowermost Valanginian carbonate deposits. Two megasequences could be distinguished here Lower Zuni II, began with the Middle Jurassic transgression and ended with Early Tithonian regression. Lower Zuni III lasted from Early Tithonian to the general Early Valanginian regression. There is a gap between Lower and Upper Cretaceous deposits in the whole Carpathian Foredeep area.

4

Middle Triassic evolution of the northern Peri-Tethys area as influenced by early opening of the Tethys Ocean

Szulc J.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2000

|

Vol. 70, No. 1

1-48

EN

During Middle Triassic times, the Germanic or northern Peri-Tethys Basin pertained to the western Tethys Ocean. The basin was closed from the north and open toward the Tethys by tectonically controlled depressions (gates). The gates were opened in different times. The marine incursions broke first (as early as in late Scythian time) through the eastern gates and from the Polish Basin advanced gradually to the west. Semiclosed disposition of the basin resulted in its distinctive environmental diversification. Open marine environments developed along the southeastern margins which should be regarded as an integrate part of the Tethys Ocean rather than the epicontinental sea. Northward and westward from the Silesian and Carpathian domains the environments became more restricted. This resulted in significant facies diachronity between the western and eastern parts of the basin. As indicated by the faunal diversity, facies variability and geochemical properties of the sediments, during almost entire Anisian time the open marine sedimentation dominated in the eastern part while the western part displayed restricted circulation, typical for the semi-closed, evaporitic basin. The circulation reversed in Ladinian time when the westward shift of the tethyan spreading center gave rise to opening of the western gate. Meanwhile, the eastern and northern parts of the basin were uplifted and underwent emersion by the end of the Ladinian. Evolution of the southern parts of the Germanic Basin (Silesia, Holy Cross Mts., SW Germany) has been directly influenced by the Tethys rifts. The crustal motion was transmitted from the Tethys rift onto its northern periphery by reactivated Hercynian master faults. The Northern Germany and the North Sea basins were controlled by the North Atlantic-Arctic rift system. The central part of the basin was dominated by thermal subsidence. Despite of the intense synsedimentary tectonism affecting the basin, the distinguished 3rd order depositional sequences resulted from eustatic controls. The concordance between the tethyan and peritethyan sequence stratigraphy argues for the overregional, eustatic nature of the sequences. Faunal migration from the Tethys into its northern periphery followed generally the rift-controlled opening of the seaways within the Tethys. The first tethyan faunas which appeared in the south-eastern part of the Polish Basin as early as in Induan time came from the eastern branch of the Tethys Ocean (Paleo-Tethys). The next migration waves proceeded by western branches of the spreading ocean (Neo-Tethys) and entered the Germanic Basin through the Silesian-Moravian Gate (in Anisian time) and through the Western Gate from Ladinian time onward.

PL

W czasie środkowego triasu basen germański należał do północnego obrzeżenia Oceanu Tetydy nazywanego północną Perytetydą. Taka pozycja paleogeograficzna wskazuje że basen germański należy traktować raczej jako integralną część zachodniej Tetydy niż jako typowy basen epikontynentalny. Bezpośrednie połączenie między obszarem germańskim a Tetydą utrzymywane było przez system tektonicznie generowanych obniżeń (bram) rozwiniętych w obrębie speneplenizowanego lądu windelicko-bohemskiego stanowiącego strukturalną barierę między otwartym oceanem i jego strefą peryferyjną. Przez większą część środkowego triasu basen germański wykazywał cechy basenu półzamkniętego o ograniczonej i jednokierunkowej cyrkulacji. Taki układ hydrologiczny powodował ewaporacyjny wzrost zasolenia wód basenu w miarę oddalania się od strefy dopływu wód oceanicznych. Znajduje to potwierdzenie w wyraźnym ubożeniu zespołów fauny zasiedlającej zbiornik jak i w zapisie izotopów stabilnych węgla i tlenu. Otwieranie bram miało charakter diachroniczny i postępowało ze wschodu na zachód. Najwcześniej, bo już w środkowej części wczesnego triasu otwarta była tzw. Brama Wschodniokarpacka. W anizyku głównym połączeniem była Brama Morawsko-Śląska a w ladynie Brama Zachodnia. Diachronizm w otwieraniu bram był pochodną migracji głównej strefy spreadingu tetydzkiego, która przemieszczała się ze wschodu na zachód. Wyróżnione dla basenu germańskiego sekwencje depozycyjne trzeciego rzędu wykazują dobrą korelację z sekwencjami z basenów alpejskich co pozwala stwierdzić, że cykle transgresywno-regresywne w basenie germańskim kontrolowane były głównie przez wahania eustatyczne. Subtropikalna pozycja paleogeograficzna północnej Perytetydy warunkowała jej gorący i półsuchy klimat. Okresowe zwilgotnienia w późnym ladynie i w karniku były pochodną przebudowy tektonicznej i intensywnej działalności wulkanicznej w obrębie Tetydy.