Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kilka praktycznych wskazówek dotyczących dopuszczalnych błędów w analizach chemicznych wyrobów ze stali i stopów metali

Wyciślik Andrzej

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2019

|

Vol. 86, nr 5

179--181

PL

W niniejszej pracy, bazując na współpracy Politechniki Śląskiej i dawnej Huty Baildon, zestawiono dopuszczalne błędy w analizach chemicznych poszczególnych pierwiastków stopowych, oznaczanych w szerokim zakresie stężeń w wyrobach ze stali i stopów metali. Dotyczy to oznaczania, w procentach masowych: węgla od 0,005 do powyżej 0,5%, siarki od 0,003 do 0,030%, krzemu od 0,05 do 4,0%, fosforu od 0,003 do 0,045%, azotu od 0,01 do powyżej 0,25%, manganu od 0,03 do ponad 20%, niklu od 0,03 do ponad 20%, chromu od 0,10 do ponad 20%, molibdenu od 0,03 do powyżej 3,0%, wolframu od od 0,05 do powyżej 10%, glinu od 0,05 do 10,0% włącznie, tytanu i niobu 0,05% dla wszystkich zakresów stężeń.

EN

In this work, based on the cooperation of the Silesian University of Technology and the former Baildon Steelworks, permissible errors in chemical analyzes of particular alloying elements, denoted in a wide range of concentrations in steel and metal alloys, were compared. This applies to the determination in mass percentages: carbon from 0.005 to above 0.5%, sulfur from 0.003 to 0.030%, silicon from 0.05 to 4.0%, phosphorus from 0.003 to 0.045%, nitrogen from 0.01 to above 0.25%, manganese from 0.03 to over 20%, nickel from 0.03 to over 20%, chromium from 0.10 to over 20%, molybdenum from 0.03 to above 3.0%, tungsten from 0.05 to above 10%, aluminum from 0.05 to 10.0% inclusive, titanium and niobium 0.05% for all concentration ranges.

2

Utilization of Animal Meal for Growing of Willow Dedicated for Energy

Nogalska A., Klasa A., Skwierawska M., Pilejczyk D.

Journal of Ecological Engineering

|

2016

|

Vol. 17, nr 4

248--254

EN

The aim of the study was to evaluate the effects of increased rates of meat and bone meal (MBM) to the soil on biomass yield, nitrogen (N) and phosphorus (P) content, and their accumulation in above ground biomass Salix viminalis, as well as the content of mineral N and available P forms in the soil. A two-year pot experiment was conducted at Warmia and Mazury University in Olsztyn (north-eastern Poland). Average biomass yield from two seasons of the studies was three higher from MBM treatments comparing to unfertilized control. Higher rates of MBM particularly in the second year showed higher yielding potential compared with mineral fertilizers. Willow biomass harvested from MBM treatments generally showed lower content of studied nutrients than willow from control treatment. It was found that in relation to the control accumulation of N in willow above ground biomass was significantly lower for 0.5% MBM treatment and significantly higher for the treatment with the highest rate (2.0%). The higher accumulation of P was found in the second year after MBM application, except treatment with the lowest MBM rate. Correlation coefficients values indicated that there is a relation between MBM rate and content of mineral N and available P in soil.

3

Post-Effect of Bottom Sediment Addition to the Substratum on Chemical Composition of White Mustard (Sinapis alba L.) Biomass. Part 2. Quantitative Ratios between Macroelements

Wiśniowska-Kielian B., Arasimowicz M., Niemiec M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 4-5

387-393

EN

The aim of the work was an assessment of a bottom sediment supplement to the substratum on the composition of plant biomass determined on the basis of quantitative relationships between macroelements. The experiment was a continuation of previous research conducted in 2005 and 2006, when the test plants were: Italian ryegrass (Lolium multiflorum L.) and maize (Zea mays L.), respectively. The quality of white mustard (Sinapis alba L.) shoot biomass cultivated in the third year after the application of bottom sediment dredged from the Roznow Reservoir was assessed. The sediment was added to the soil in quantities constituting between 1 and 20 % of the substratum mass. Macroelement content was determined in the obtained material and subsequently weight ratios Ca : P, Ca : Mg, K : Ca, K : Mg and K : Na, as well as K : (Ca + Mg) ionic ratio were computed. A considerable diversification of relationships between macroelements was revealed in mustard shoot biomass growing on substrata with diverse share of bottom sediment. In white mustard biomass from the control treatment (soil without sediment addition) K:Ca ratio assumed a value close to optimal, Ca : P, K : Mg and K : Na ratios were about 3-fold higher, Ca : Mg was 4-fold higher than optimal, whereas K : (Ca + Mg) ratio was over twice lower than optimal. Increasing share of the sediment in the substratum generally caused a widening of Ca : P ratio and narrowing of K : Ca, K : Mg, K : Na, Ca : Mg and K : (Ca + Mg) ratios in mustard biomass. The changes led to a serious worsening of Ca : P, K : Ca and K : (Ca + Mg) ratios in mustard biomass but caused a marked improvement of K : Mg and K : Na ratios bringing them close to the optimum. They also bettered Ca : Mg ratio but did not lead it to the optimal value. The reason of worsening Ca : P, K : Ca and K : (Ca + Mg) ratios was a large Ca content in plant biomass resulting from a relatively high its content in bottom sediment despite applied NPK mineral fertilization and the antagonism among the elements. The cause of modification of the relationships between the elements may be changes of the substratum pH resulting from bottom sediment addition to the soil, particularly in the range of between 3 to 20 % which induced a raise in pH value, proportional to the sediment share in the substratum. The highest sediment admixtures led the substratum pH to approximate neutral. Bottom sediment dredged from the Roznow Reservoir may be used for improvement of light acid soil properties, but it may cause a worsening of the weight ratios between calcium and other macroelements, particularly P and K.

PL

Celem pracy była ocena oddziaływania dodatku osadu dennego do podłoża na skład biomasy roślinnej ocenianej na podstawie stosunków ilościowych między makroelementami. Badania były kontynuacją doświadczeń prowadzonych w latach 2005 i 2006, w których roślinami testowymi były kolejno życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum L.) i kukurydza (Zea mays L.). Oceniano jakość nadziemnej biomasy gorczycy białej (Sinapis alba L.), uprawianej w trzecim roku po zastosowaniu osadu dennego bagrowanego ze Zbiornika Rożnowskiego. Osad dodawano do gleby w ilości od 1 do 20% masy podłoża. W uzyskanym materiale roślinnym oznaczono zawartość makroelementów, a następnie obliczono stosunki masowe Ca : P, Ca : Mg, K : Ca, K : Mg i K : Na oraz stosunek jonowy K : (Ca + Mg). Wykazano znaczne zróżnicowanie stosunków między makrślementami w nadziemnej biomasie gorczycy rosnącej na podłożach ze zwiększającym się udziałem osadu dennego. W biomasie gorczycy białej z obiektu kontrolnego (gleba bez dodatku osadu dennego) stosunek K : Ca przyjmował wartość bliską optymalnej, stosunki Ca : P, K : Mg i K : Na - około 3-krotnie wyższe, a Ca : Mg - 4-krotnie wyższy niż optymalne, natomiast stosunek K : (Ca + Mg) miał wartość ponad 2-krotnie niższą od optymalnej. Wzrastający udział osadu w podłożu powodował na ogół rozszerzenie stosunku Ca : P oraz zacieśnienie stosunków K : Ca, K : Mg, K : Na, Ca : Mg i K : (Ca + Mg) w biomasie gorczycy. Zmiany te prowadziły do znacznego pogorszenia stosunków Ca : P, K : Ca i K : (Ca + Mg) w biomasie gorczycy oraz wyraźnej poprawy stosunków K : Mg i K : Na, których wartość zbliżała się do optimum, a także Ca : Mg, jednak nie doprowadzając tej relacji do wartości optymalnej. Przyczyną pogorszenia stosunków Ca : P, K : Ca i K : (Ca + Mg) jest duża zawartość Ca w biomasie roślin wynikająca ze względnie dużej zawartości Ca w osadzie dennym, mimo zastosowanego nawożenia mineralnego NPK oraz antagonizm między pierwiastkami. Przyczyną modyfikacji relacji między makroelementami mogą być zmiany odczynu podłoża w następstwie dodatku osadu dennego do gleby, zwłaszcza wynoszącego (3-20) % masy podłoża, które powodowały wzrost wartości pH proporcjonalny do udziału osadu. Największe dodatki osadu doprowadzały odczyn podłoże do zbliżonego do obojętnego. Osad denny bagrowany ze Zbiornika Rożnowskiego może być użyty do poprawy właściwości gleb lekkich kwaśnych, może jednak powodować pogorszenie się stosunków masowych między wapniem a pozostałymi makroelementami, zwłaszcza P i K.

4

Post-Effect of Bottom Sediment Addition to the Substratum on Chemical Composition of White Mustard (Sinapis alba L.) Biomass. Part 1. Macroelements Content

Arasimowicz M., Wiśniowska-Kielian B., Niemiec M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 9-10

1175-1184

EN

The paper aimed to investigate the effect of bottom sediment supplement to the substratum on chemical composition of cultivated plant biomass considering the optimal macroelements content in plants destined for fodder, as well as an assessment of potential bottom sediment utilization in agriculture. The researched material was the aboveground biomass of white mustard (Sinapis alba L.), cultivated in the third year after the application of bottom sediment dredged from the Roznow Reservoir to very light and very acid soil. The experiment was a continuation of research conducted in 2005 and 2006 on: Italian ryegrass (Lolium multiflorum L.) and maize (Zea mays L.), respectively. The proportion of sediment in the substratum was between 1 and 20 %. Macroelements content in mustard shoot biomass was diversified depending on the share of bottom sediment in the substratum and ranged as follows: 36.8–47.1 g N, 2.25–5.20 g P, 7.52–47.47 g K, 26.25–42.50g Ca, 2.3–4.5 g Mg and 1.11–4.67 g Na per 1 kg of dry mass. Among the analyzed elements the most diversified were content of K (V = 51.85 %) and Na (V = 44.53 %), less diverse were P (V = 23.27 %) and Mg (V = 19.73 %), whereas the least diversity was registered in case of N (V = 6.63 %) and Ca (V = 13.27 %).The highest contents of P, Ca and Mg were observed when the share of the sediment in the substratum amounted to 4 %, whereas mustard biomass accumulated the greatest quantities of N and Na when the sediment share in the substratum was 1 % and 3 %, respectively, while K contents were the highest on the control. Bottom sediment supplements to the substratum caused a decline in N, P and K contents at simultaneous increase in Ca and Mg content in mustard biomass in comparison with plants from the control object. A 7 % sediment supplement of the substratum caused an increase in Na content in mustard biomass, whereas a bigger admixture caused a decrease in this element content in comparison with the control. Obtained mustard shoot biomass on a majority of treatments revealed excessive contents of P, Ca and Mg and either excessive or too low contents of K and Na. Applied bottom sediment led to the soil deacidification, positively affected plant yielding, so it may be used for improvement of light acid soils properties but the simultaneous control of plant chemical composition is necessary.

PL

Celem pracy było zbadanie wpływu dodatku osadu dennego do podłoża na skład chemiczny biomasy uprawianych roślin biorąc pod uwagę optymalne zawartości makrślementów w roślinach przeznaczonych na paszę oraz ocena możliwości rolniczego wykorzystania osadu dennego. Materiał do badań stanowiła nadziemna biomasa gorczycy białej (Sinapis alba L.), uprawianej w trzecim roku po zastosowaniu osadu dennego bagrowanego ze Zbiornika Rożnowskiego do gleby bardzo lekkiej oraz bardzo kwaśnej. Doświadczenie było kontynuacją badań prowadzonych w latach 2005 i 2006, w których roślinami testowymi były kolejno życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum L.) i kukurydza (Zea mays L.). Udział osadu w podłożu wynosił od 1 do 20%. Zawartość makrślementów w nadziemnej biomasie gorczycy była zróżnicowana w zależności od udziału osadu dennego w podłożu i mieściły się w zakresach 36,8-47,1 g N, 2,25-5,20 g P, 7,52-47,47 g K, 26,25-42,50 g Ca, 2,3-4,5 g Mg i 1,11-4,67 g Na w 1 kg suchej masy. Spośród badanych pierwiastków najbardziej zróżnicowana była zawartość K (V = 51,85 %) i Na (V = 44,53 %), w znacznie mniejszym stopniu zawartość P (V = 23,27 %) i Mg (V = 19,73 %), a najmniejsze zróżnicowanie zanotowano w przypadku Ca (V = 13,27 %) i N (V = 6,63 %). Największe zawartości P, Ca i Mg zaobserwowano, gdy udział osadu w podłożu wynosił 4 %, a najwięcej N i Na zawierała biomasa gorczycy, gdy udział osadu w podłożu wynosił odpowiednio 1 % i 3 %, a K w roślinach z obiektu kontrolnego. Dodatki osadu dennego do podłoża powodowa ły zmniejszenie zawartości N, P oraz K, jednocześnie następowało zwiększenie zawartości Ca i Mg w biomasie gorczycy w porównaniu z roślinami z obiektu kontrolnego. Dodatek do 7 % osadu do podłoża powodował wzrost zawartości Na w biomasie gorczycy, a większe dodatki wywołały obniżenie zawartości tego pierwiastka w porównaniu z roślinami wyrosłymi w obiekcie kontrolnym. Uzyskana nadziemna biomasa gorczycy z większości obiektów cechowała się nadmierną zawartością P, Ca i Mg oraz nadmierną lub za małą zawartością K i Na. Zastosowany osad denny powodował odkwaszanie gleby, oddziaływał pozytywnie na plonowanie roślin, dlatego można go użyć do poprawy właściwości gleb lekkich kwaśnych, jednocześnie jest konieczna kontrola składu chemicznego roślin.

5

Effect of Dredged Bottom Sediment Addition to the Substratum on the Fodder Value of Plant Material. Part 1. Macroelements Content

Niemiec M., Wiśniowska-Kielian B.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2010

|

Vol. 17, nr 4-5

461-472

EN

Pot experiments were conducted in 2004 and 2005 in which light soil, quartz sand and bottom sediment dredged front the Rożnów Reservoir were used as a substratum. The experiments aimed at an assessment of the effect of growing bottom sediment share in the substratum on the quality of cultivated crop biomass. The test plants were maize and horse bean, oat and lupine cultivated after each other in 2004 whereas in 2005 the test plant was barley cultivated in the same substrata. The biomass was assessed on the basis of limit values for good quality fodder based on macroelement (P, K, Ca, Mg and Na) contents. The results show that biomass of most test plants contained too little macroelements considering their use for fodder. Bottom sediment added to the slightly acid soil only slight changed the contents of magnesium, calcium, potassium and sodium in biomass of all test plants, despite a considerable increase in these elements quantity in the substratum. A considerable increase in calcium and magnesium in the plant biomass was assessed in the substrata with sand. A decline in phosphorus content in biomass of all plants was observed even at the lowest sediment admixture, however it was more pronounced in case of the substrata with soil. Bottom sediment supplement to the substratum worsened the quality of all plant biomass because of too Iow phosphorus content, whereas increasing amounts of calcium and magnesium improved the quality of biomass obtained in the experiments. Environmental management of the sediment dredged from the Rożnów Reservoir may be recommended on light acid soils to improve their physicochemical properties, yielding and plant chemical composition, but simultaneous monitoring of other substances in the biomass is necessary.

PL

W 2004 i 2005 r. przeprowadzono doświadczenia wazonowe, w których jako podłoża użyto glebę lekką i piasek kwarcowy oraz osad denny bagrowany ze Zbiornika Rożnowskiego. Celem badań była ocena wpływu wzrastających dodatków osadu dennego do podłoża na jakość biomasy uprawianych roślin. Roślinami testowymi były kukurydza i bobik oraz owies i łubin uprawiane po sobie w 2004 r., a w 2005 r. jęczmień uprawiany na tych samych podłożach. Oceny biomasy dokonano na podstawie wartości granicznych dla pasz dobrej jakości, biorąc pod uwagę zawartości makroelementów (P, K Ca, Mg i Na). Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że biomasa większości roślin testowych zawierała zbyt mało makroelementów z punktu widzenia wykorzystania jej na cele paszowe. Dodatek osadu dennego do gleby lekko kwaśnej tylko nieznacznie zmieniał zawartość magnezu, wapnia, potasu i sodu w biomasie wszystkich roślin testowych, pomimo znacznego zwiększenia ilości tych pierwiastków w podłożu. W przypadku podłoży z piaskiem stwierdzono znaczne zwiększenie zawartości wapnia i magnezu w biomasie roślin. Zaobserwowano zmniejszenie zawartości fosforu w biomasie wszystkich roślin już przy najmniejszym dodatku osadu, przy czym było ono wyraźniejsze w przypadku podłoży z glebą. Większe dodatki osadu nie powodowały już dalszego ograniczenia pobierania fosforu przez rośliny. W drugim roku doświadczenia stwierdzono średnio większe zawartości wszystkich makroelementów w biomasie jęczmienia, co poprawiło jej wartość paszową. Dodatek osadu do podłoża pogarszał jakość biomasy wszystkich roślin ze względu na małą zawartość fosforu, natomiast zwiększające się ilości wapnia i magnezu poprawiały jakość biomasy uzyskanej w doświadczeniach. Można zalecić przyrodnicze zagospodarowanie osadu bagrowanego ze Zbiornika Rożnowskiego na glebach lekkich, kwaśnych w celu poprawy ich właściwości fizykochemicznych oraz plonowania i składu chemicznego roślin, przy jednoczesnym monitoringu zawartości substancji szkodliwych w biomasie.

6

Assessment of Chemical Composition of Bushgrass (Calamagrostis epigejos L.) Occurring on Furnace Waste and Carbide Residue Lime Landfills. Part 1. Contents of N, P, K, Ca, Mg and Na

Antonkiewicz J.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 5/6

501-513

EN

Fumace waste and carbide residue lime landfllls are characterized by specific pbysicochemical properties and may be in some ways arduous for the environment due to among others dusting and element migration. In order to prevent these outcomes reclamation should be conducted, among others by turfmg. Wastes deposited on landfills are a rich source of nutrients for plants occurring on incineration ashes and carbide residue lime. Because of rich source of nutrients in incineration ashes and carbide rcsidue lime after suitable treatment these wastes may be also used, for reclamation of other wastes or postindustrial areas. Therefore the investigations aimed at an assessment of macroelement contents in bushgrass occurring on these wastes. The macroelement contents in bushgrass depended on the kind of deposited wastes and ranged widely from 4.84 to 20.89 g N; 0.40-3.00 g P; 2.33-13.35 g K; 0.32-1.97 g Mg; 0.22-11.26 g Ca and 0.02-1.20 g Na o kg^-1 d.m. Presented investigations aimed among others to assess the contents of these macroelements with respect to fodder. The optimal macroelement contents in pasture sward are: 3.0 g P; 17.0-20.0 g K; 2.0 g Mg; 7.0 g Ca; 1.5-2.5 g Na o kg^-1 d.m. An assessment of plants collected from the landfills according to this criteria revealed that the contents of phosphoprus, potassium, magnesium and sodium in the analyzed plants did not have optimal values. In case of carbide residue lime, calcium content in plants was above the optimal value, whereas in furnace ashes this macroelement in bushgrass was approximate to the optimal value. Among the investigated elements bigger quantities of nitrogen, phosphorus, sodium and potassium were found in plants collected from fumace ash than from carbide residue lime landfills. Therefore the obtained results point out higher fertiliser value of furnace ashes than carbide residue lime.

PL

Składowiska odpadów paleniskowych i wapna pokarbidowego charakteryzują się specyficznymi właściwościami fizykochemicznymi i mogą stwarzać określone uciążliwości dla otoczenia, do których można zaliczyć m.in. pylenie i migrację pierwiastków. Aby zapobiec tym skutkom, należy przeprowadzić zabiegi rekultywacyjne między innymi poprzez zadarnienie. Zdeponowane odpady na składowiskach stanowią bogate źródło składników pokarmowych dla roślin występujących na podłożach z popiołów paleniskowych i wapna pokarbidowego. Ze względu na bogate źródło składników pokarmowych w popiołach paleniskowych i wapnie pokarbidowym odpady te można także wykorzystać, po odpowiednim przetworzeniu, do rekultywacji terenów poprzemysłowych. Stąd celem badań była ocena zawartości makroskładników w trzcinniku piaskowym występującym na tych odpadach. Zawartość makroelementów w trzcinniku piaskowym zależała od rodzaju składowanych odpadów i wahała się w szerokim zakresie: 4,84-20,89 g N; 0,40-3,00 g P; 2,33-13,35 g K; 0,32-1,97 g Mg; 0,22-11,26 g Ca; 0,02-1,20 g Na o kg^-1 s.m. W niniejszych badaniach podjęto między innymi ocenę zawartości tych makroskładników według kryteriów jakości paszowej. Optymalna zawartość makroelementów w runi pastwiskowej wynosi: 3,0 g P; 17,0-20,0 g K; 2,0 g Mg; 7,0 g Ca; 1,5-2,5 g Na o kg^-1 s.m. Oceniając rośliny pobrane ze składowisk według tego kryterium stwierdzono, że zawartość fosforu, potasu, magnezu i sodu w badanej roślinności nie odpowiadała wartościom optymalnym. W przypadku wapna pokarbidowego zawartość wapnia w roślinach była większa od wartości optymalnej, natomiast w popiołach paleniskowych zawartość tego makroelementu w trzcinniku była zbliżona do wartości optymalnej. Spośród badanych makroelementów większe ilości azotu, fosforu, sodu, potasu stwierdzono w roślinach zebranych ze składowisk popiołów paleniskowych aniżeli wapna pokarbidowego. Stąd uzyskane wyniki wskazują na większą wartość nawozową popiołów paleniskowych niż wapna pokarbidowego.

7

Species macroelements' content and distribution in selected grass

Radkowski A., Grygierzec B.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 8

865-869

EN

Distribution of macroelements' content in certain parts of plants was presented. Three grass species were studied: Poa pratensis Eska 40, Festuca pratensis Skawa, Festuca rubra Brudzyńska, in which average content of total-N, P, K, Ca, Mg and Na in inflorescences, leaves and stems were compared. The investigations were conducted in 2001-2003 on degraded mould made from loess. The aim of this study was to determine which species of grass is the reachest in nutrients and where is the highest content of the particular macroelement. Usually leaves have bad the highest maeroelements' content but that tendency bas not been observed for all compounds. Inflorescences were the richest in phosphorus. Summarizing the leaves contained on average 40%, inflorescences - 31 % and stems - 29% of mineral compounds.

PL

Przedstawiono zróżnicowanie zawartości składników mineralnych w poszczególnych organach roślin. W doświadczeniu użyto trzy gatunki traw: Paa pratensis Skrzeszowicka (ESKA 40), Festuca pratensis Skawa i Festuca rubra Brudzyńska, w których porównano średnie zawartości N-ogólnego, P, K, Ca, Mg i Na w kwiatostanach, liściach i łodygach. Badania przeprowadzono w latach 2001-2003 na czarnoziemie zdegradowanym wytworzonym z lessu. Celem podjętych badań było określenie, który gatunek jest najzasobniejszy i gdzie jest największa zawartość poszczególnych makroelementów. Z reguły liście cechowały się największą zawartością składników, ale nie we wszystkich składnikach ta tendencja się utrzymywała. Fosforu najwięcej odnotowano w kwiatostanach. Reasumując liście zawierały średnio 40%, kwiatostany 31 %, a łodygi 29% składników mineralnych.

8

Macroelements' translocation in 36 SE and 50 SE cultivars of Phleum pratense L.

Grygierzec B., Radkowski A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 8

797-801

EN

The investigations were conducted in 2002-2003 on degraded mould made from loess. Two cultivars of Phleum pratense L. were taken into account 36 SE and 50 SE, in which at the moment of full heading percentage of stalk, leaves and inflorescences as well as content and location of raw ash and macroelements were estimated. In both cultivars stalks revealed the highest participation in green mass, next were share of inflorescences, the lowest level was found for leaves. 36 SE cultivar was characterized. with higher nitrogen, phosphorus and potassium content when compared with 50 SE cultivar. On the other hand, 50 SE cultivar showed higher calcium, sodium and usually magnesium content.

PL

Badania przeprowadzono w latach 2001-2003 na czarnoziemie zdegradowanym wytworzonym z lessu. W doświadczeniu uwzględniono dwie odmiany Phleum pratense L. 36 SE i 50 SE, u których w momencie pełni kłoszenia oceniano procentowy udział źdźbeł, kwiatostanów, liści, a także zawartość i rozmieszczenie w organach składowych roślin makroelementów. U obu odmian największą część w masie roślinnej stanowiły źdźbła, następnie kwiatostany, a najmniejszą liście. Odmiana 36 SE w porównaniu do odmiany 50 SE cechowała się większą zawartością azotu, fosforu i potasu. Z kolei odmiana 50 SE charakteryzowała się większą zawartością wapnia, sodu i na ogół magnezu.

9

Macroelements' content in the above-ground and underground mass of the cutting-pastured utilized sward

Grygierzec B., Radkowski A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 8

791-795

EN

The investigations were located on the permanent grassland in Czarny Potok near Krynica (on the altitude of 650 m) and were conducted for four years (1999-2002). The experimental area was utilized as cutting-pastured, the first regrowth was cutted and next ones were grazed with sheeps. In ibis study total-N, P, K, Ca, Mg and Na content and yield were estimated. The content of fundamental elements was distinguished in between agricultural yield, stubble and in the yield of root layer from 0 to 3 cm and from 3 to 15 cm. The highest macroelements' content was observed for above-ground plant mass (so-called agricultural yield), on the contrary the highest elements' yield in the dry matter was obtained for the 0-3 cm layer of root mass. Root mass layer of 3-15 cm was characterised with the lowest level of macroelements' yield and content.

PL

Badania zlokalizowano na trwałym użytku zielonym w Czarnym Potoku koło Krynicy (650 m n.p.m.), prowadzone były przez okres czterech lat (1999-2002). Doświadczenie użytkowano kośno-pastwiskowo, gdzie pierwszy odrost koszono, a dwa pozostałe odrosty wypasano owcami. W badaniach oceniano zawartość makroelementów N-ogólnego, P, K, Ca, Mg i Na. Wyróżniono zawartość podstawowych pierwiastków w plonie rolniczym, ścierni oraz w plonie warstwy korzeniowej od 0 do 3 cm i od 3 do 15 cm. Największą zawartość makroelementów stwierdzono w nadziemnej masie roślin (tzw. plon rolniczy), a najmniejszą w masie korzeniowej warstwy 3-15 cm.

10

Consecutive effect of chemical soil pollution on mineral contents in hemp (Cannabis sativa L.)

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 1-2

11-17

EN

The yield of hemp, depending on the object, ranged between 136.12 and 19.55 g d.m. . pot-1 Diversified heavy metal doses supplied to the soil affected contents of both micro- and macroelements in hemp. An apparent effect of heavy metal soil contamination levels upon the contents of the above-mentioned elements in hemp was found. Depending on the object, the trace element contents in hemp ranged between 103.15 and 569.66 mg Fe, 126.00-269.45 mg Mn and 0.32-1.26 mg Cr. kg-1 d.m. Contents of P, K, Ca, Mg and Na in hemp were also diversified and depended on the level of soil contamination with heavy metals. Macroelement contents ranged as follows: 3.23-28.90 g P, 17.05-25.00 g K, 17.06-33.39 g Ca, 5.81-11.67 g Mg and 0.07-1.43 g Na . kg-1 d.m. Considering studied element contents in hemp from their fodder usefulness perspective it was determined that chromium content was below the optimal value, whereas iron and manganese levels were above the optimum. It was also stated that P, Ca and Mg contents in hemp ranged above the optimal content, K content was fully sufficient, independent on soil contamination level with heavy metals, whereas sodium content was below the optimal value. Consequtive effect of heavy metals soil contamination unfavourable changed values of ratios between elements in hemp plant. It was found, that soil pollution with heavy metals caused the narrowing ratios between elements.

PL

Plon konopi siewnych, w zależności od obiektu, wahał się w zakresie: 136,12-19,55 g s.m. wazon-1. Zróżnicowane dawki metali ciężkich zastosowane do gleby znacząco oddziaływały na zawartość makro- i mikroelementów. Stwierdzono wyraźny wpływ zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi na zawartość pierwiastków śladowych w konopiach siewnych. Zależnie od obiektu ich zawartość mieściła się w zakresie: 103,15-569,66 mg Fe, 126,00-269,45 mg Mn i 0,32-1,26 mg Cr . kg-1 s.m. Zawartość makroelementów w konopiach siewnych była również zróżnicowana i zależała od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Zawartość tych pierwiastków wahała się w granicach: 3,23-28,90 g P, 17,05-25,00 g K, 17,06-33,39 g Ca, 5,81-11,67 g Mg i 0,07-1,43 g Na kg-1 s.m. Oceniają zawartość badanych składników według kryterium przydatności paszowej stwierdzono, że zawartość chromu w konopiach kształtowała się poniżej optymalnego poziomu, natomiast zawartość żelaza i manganu mieściła się powyżej wymaganego optimum. Stwierdzono również, że zawartość magnezu, wapnia i fosforu kształtowała się powyżej wymaganego optimum, niezależnie od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi zawartość potasu była optymalna, natomiast zawartość sodu - poniżej poziomu optymalnego. Następczy wpływ zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi spowodował niekorzystne zmiany wartości stosunków pomiędzy składnikami mineralnymi w konopiach siewnych. Stwierdzono, że zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi powoduje zawężenie stosunków między pierwiastkami.

11

Mineral contents in Sida hemaphrodita Rusby cultivated under conditions of chemically polluted soils

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 7

529--535

EN

Sida hermaphrodita Rusby is a new suggested forage crop designed among others for animal forage. The results presented in the work aimed to show the effect of diversified level of heavy metal soil contamination on minreal contents in still little know high protein forage of Sida hermaphrodita Rusby. The research was conducted as a pot experiment. The experimental design comprised 6 objects (each in 4 replications): the control (without heavy metals admixture) and 5 objects receiving increasing doses of heavy metals. Cr, Fe and Mn concentrations were assayed by ICP method, Mg, K, Na and Ca were determined in atomic absorption spectrophotometer Philips PU 9100X (ASA), P was assessed in a Beckman PU 6400 colorimeter by vanadium and molybdenum method. In the second year of studies a decline Sida hermaphrodita Rusby yield in comparison to the control ranged within the 33 and 91% range. The analysed metal contents in Sida hermaphrodita Rusby fell within the following ranges: 0.07-0.12 mg Cr; 17.79-33.58 mg Fe; 32.23-50.13 mg Mn · kg-1 d.m.; 1.64-2.56 g Mg; 7.15-13.75 g K; 0.10-0.17 g Na; 5.35-9.36 g Ca; 1.53-1.82 g P · kg-1 d.m. Cr, Fe, Mn, K, Na and P concentrations in Sida hermaphrodita Rusby were below the optimum, whereas Mg and Ca approximated required minimum. Diversified level of heavy metal soil contamination negatively inf1uenced values of ratios between individual mineral components in Sida hermaphrodita Rusby.

PL

Nową proponowaną rośliną pastewną, przeznaczoną m.in. dla zwierząt gospodarskich jest ślazowiec pensylwański. Przedstawione w niniejszej pracy wyniki badań miały na celu zaprezentowanie wpływu zróżnicowanego stopnia zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi na zawartość składników mineralnych w mało znanej wysokobiałkowej paszy pochodzącej ze ślazowca pensylwańskiego. Eksperyment przeprowadzono w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 6 obiektów (każdy w czterech powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 5 obiektów zawierającychwzrastające dawki metali ciężkich. Zawartość Cr, Fe i Mn oznaczono metodą ICP-AES, natomiast Mg, Ca, Na i K w ślazowcu oznaczono za pomocą spektrofotometru absorpcji atomowej (ASA) firmy Philips model PU 91O0X, a P kolorymetrycznie metodą wanadowo-molibdenianową. Obniżenie plonu ślazowca, w drugim roku prowadzenia doświadczenia, w odniesieniu do obiektu kontrolnego, w zależności od obiektu, wahało się od 33 do 91 %. Zawartość badanych pierwiastków w analizowanym ślazowcu wahała się w granicach: 0,07-0,12 mg Cr; 17,79-33,58 mg Fe; 32,23-50,13 mg Mn · kg-1 s.m.; 1,64-2,56 g Mg; 7,15-13,75 g K; 0,10-0,17 g Na; 5,35-9,36 g Ca; 1,53-1,82 g P · kg-1 s.m. Zawartość Cr, Fe, Mn, K, Na i P w ślazowcu pensylwańskim kształtowała się poniżej optimum, natomiast Mg i Ca była zbliżona do wymaganego optimum. Zróżnicowany poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wpłynął niekorzystnie na wartość stosunków poszczególnych składników mineralnych w ślazowcu pensylwańskim.

12

Effect of Soil Contamination with Heavy Metals on Element Contents in Silphium Perfoliatum (Silphium perfoliatum L.)

Antonkiewicz J., Jasiewicz Cz.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 3-4

199-210

EN

A significant effect of soil pollution levels on yielding of Silphium perfoliatum was determined. Depending on the treatment, the decrease in the top part yield ranged between I2.3% and 23.1% in comparison with the controI. The contents in the top parts of Silphium perfoliatum was increasing with the level of soiI pollution with heavy metals and ranged between 0.14-0.24 mg Cr; 27.38-84.93 mg Fe; 108.13-243.50 mg Mn. kg-I d.m.; 1.90-6.26 g Mg; 2.40-7.45 g Ca; 0.08-0.25 g Na; 1.83-12.12 g K; 0.49-1.19 g P . kg-I d.m.

PL

Rożnik przerośnięty (Silphium perfoliatum L) jest mało znaną w Polsce byliną należącą do rodziny I astrowatych (Asteraceae = Compositae). Ze względu na niewielkie wymagania glebowe oraz łatwą aklimatyzację Silphium perfoliatum może być polecany jako roślina pionierska przy rekultywacji terenów zdegradowanych. Gatunek ten uprawiany jest jako roślina ozdobna i pszczelarska. Z dotychczasowych badań wynika, że rożnik wytwarza dużo zielonej masy o znacznej zawartości białka i węglowodanów. Dlatego też może stanowić cenną roślinę paszową. Pozyskiwana biomasa rożnika na cele paszowe nie powinna zawierać szkodliwych składników. Stąd też podjęto badania mające na celu określenie stopnia akumulacji składników mineralnych w Silphium perfoliatum w zależności od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Badania przeprowadzono w 2000r w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 5 obiektów (każdy w czterech powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 4 obiekty zawierające wzrastające dawki metali ciężkich. Najwyższy poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wynosił: Cd - 8 mg. kg-I, Pb - 120 mg. kg-I, Ni - 40 mg. kg-I, Cu - 80 mg. kg-I, Zn -400 I mg . kg-I s.m. gleby. Metale ciężkie zastosowano w formie wodnych roztworów soli: JCdSO4 . 8H2O, CUSO4 . 5H2O, NiSO4 . 7H2O, Pb(NO3h i ZnSO4 . 7H2O. Do doświadczenia wykorzystano glebę o składzie granulometrycznym pyłu ilastego. Okres wegetacji rożnika przerośniętego wynosił 129 dni. W czasie wegetacji rośliny podlewano wodą redestylowaną utrzymując wilgotność gleby na poziomie 60% maksymalnej pojemności wodnej. Po zebraniu roślin określono wielkość plonu. Następnie próbki roślin poddano mineralizacji na sucho w piecu muflowym w temp. 450°C. Zawartość Cr, Fe, Mn, Mg, Ca, Na i K oznaczono za pomocą spektrofotometru absorpcji atomowej (AAS) firmy Philips model PU 91O0X, a P metodą kolorymetryczną. Stwierdzono istotny wpływ zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi na plonowanie rożnika przerośniętego. Plon części nadziemnych w zależności od obiektu wahał się od 12,3% do 23,1% w odniesieniu do kontroli. Zawartość badanych pierwiastków w częściach nadziemnych rożnika istotnie zależała od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi i mieściła się w zakresie 0,1400,24 mg Cr; 27,38-84,93 mg Fe; 108,13-243,50 mg Mn [wzór], 1,90-6,26 g Mg; 2,40-7,45 g Ca; 0,08-0,25 g Na; 1,83-12,12 g K; 0,49-1,19 g P [wzór].

13

Effect of Diversified Levels of Soil Contamination with Cd, Pb, Ni, Cu and Zn on the Element Concentrations in Common Flax (Linum usitatissimum L.)

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 9

833-839

EN

The work has presented results obtained in a strict pot experiment conducted to examine the chemical composition of common flax. The tested element concentrations in the common flax ranged as follows: [formula]. The highest value of Cr, Fe and Mn translocation index, expressed as the element concentration ratio in the contaminated plant to the element content in the control plant, was noted for iron, whereas manganese and chromium were next in line. Under the influence of soil contamination with heavy metals a slight increase in Na, P, Ca and K contents and small decrease in Mg concentration was registered in the common flax. The above mentioned element concentrations depended also on the indicator part of the tested plant. The biggest quantities of Mg, K, P and Ca were found in the common flax top parts and the most of Na in the roots. Among the studied macroelements the biggest amounts of Ca and K became accumulated, slightly less of P and Mg and the least of Na.

PL

Przed lnem (włókno, nasiona, olej, woski) otwierają się nowe, bardzo rozległe perspektywy jego wykorzystania w różnych dziedzinach gospodarki jako surowca odnawialnego. Rozliczne zastosowanie lnu m.in. w dietetyce, przemyśle chemicznym, farmacji i ochronie środowiska (fitoremediacja gleb zanieczyszczonych chemicznie) pozwalają mieć nadzieję, że roślina ta zostanie odpowiednio wykorzystana. Ze względu na możliwość uprawiania lnu włóknistego na terenach zanieczyszczonych metalami ciężkimi podjęto próbę oceny zawartości Cr, Fe, Mn, P, Mg, K, Na i Ca w lnie włóknistym w zależności od stopnia zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Badania przeprowadzono w 2001 r. w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 5 obiektów (każdy w 4 powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 4 obiekty zawierające wzrastające dawki metali ciężkich. Metale ciężkie zastosowano w formie wodnych roztworów soli:[wzór]. Do doświadczenia wykorzystano glebę mineralną o składzie granulometrycznym pyłu ilastego. Najwyższy poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wynosił: [wzór] gleby. Okres wegetacji lnu włóknistego wynosił 104 dni. Po zebraniu roślin określono ilość plonu. Następnie próbki roślin poddano mineralizacji na sucho w piecu muflowym w temp. 450°C. Zawartość Cr, Fe, Mn i P oznaczono metodą ICP-EAS (emisyjna spektrometria atomowa z indukcyjnie wzbudzoną plazmą), a Mg, K, Na i Ca metodą ASA (atomowa spektometria absorpcyjna). Ilość plonu lnu włóknistego istotnie zależała od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Zmniejszenie plonu w odniesieniu do obiektu kontrolnego w zależności od obiektu było w zakresie od 15 do 88%. Indeks tolerancji plonu testowanej rośliny mieścił się w granicach: 0,97-0,12. Zawartość badanych pierwiastków w lnie włóknistym mieściła się w granicach: [wzór]. Największą wartością indeksu translokacji wyrażonego stosunkiem zawartości pierwiastka w roślinie skażonej do zawartości pierwiastka w roślinie kontrolnej, charakteryzowało się żelazo, następnie mangan i chrom. Pod wpływem zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi zarejestrowano nieznaczny wzrost zawartości Na, P, Ca i K oraz niewielki spadek Mg w lnie włóknistym. Zawartość wyżej wymienionych pierwiastków zależała także od części wskaźnikowej testowanej rośliny. Największe ilości Mg, K, P i Ca zarejestrowano w częściach nadziemnych, a Na w korzeniach lnu włóknistego. Spośród badanych makroelementów w największych ilościach gromadzony był Ca i K, nieco mniej P i Mg, a najmniej Na.

14

Concentrations of Selected Elements in Linseed (Linum usitatissimum L.) Depending on Growth Stage and Plant Part

Antonkiewicz J., Zając T.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 9

849-855

EN

The amount of linseed seedyield was [formula] and straw yield [formula]. The studied element concentrations in linseed ranged: [formula] and between [formula]. Heavy metal concentrations in the linseed top parts did not exceed the limit values for the above mentioned element concentrations in fodder. Only excessive Cd values for fodder were observed at all growth stages. Pasture fodder to meet the cattle requirements should contain at least [formula]. Linseed abundance in the above mentioned elements was not fully sufficient. The analysed element contents depended also on the iridicator part of the tested plant. The biggest amounts of macroelements were registered in leaves whereas somewhat smalłer in the linseed stems.

PL

Len oleisty jest rośliną, której uprawa dostarcza surowca dla przemysłu spożywczego, chemicznego, farmaceutycznego, kosmetycznego i papierniczego. Zastosowanie lnu w żywieniu zwierząt gospodarskich ma bardzo duże znaczenie ze względu na wykorzystanie nasion lnu w lecznictwie oraz jako surowiec w farmaceutyce, kosmetyce lekarskiej i stosowanej. Dlatego bardzo istotny, z punktu widzenia żywieniowego, jest skład chemiczny tej rośliny. Stąd celem badań była analiza zawartości pierwiastków w częściach nadziemnych lnu oleistego w zależności od stadium rozwojowego i części rośliny oraz ocena wartości dietetycznej. Len oleisty uprawiano w warunkach ścisłego doświadczenia polowego, na glebie o składzie granulometrycznym pyłu zwykłego. Gleba zawierała [wzór]. Pojemność sorpcyjna oznaczona w [wzór] wynosiła [wzór]. Zawartość metali oznaczono w ekstrakcie uzyskanym po roztwarzaniu próbki glebowej w mieszaninie kwasów azotowego(V) i chlorowego(VII) wynosiła: [wzór] gleby. Według oceny IUNG [Kabata-Pendias i in. 1993] zawartość metali ciężkich w glebie mieściła się w zakresie tła naturalnego. Pod uprawę lnu oleistego zastosowano [wzór] w formie nawozów mineralnych. Materiał roślinny, pochodzący z krajowej odmiany lnu oleistego "Opal", pobierano w pięciu charakterystycznych fazach rozwojowych, tj. w fazie jodełki (faza wegetatywna), pąkowania, początku kwitnienia, końca kwitnienia oraz w fazie dojrzałości technologicznej lnu do zbioru (dojrzałość pełna). Po zbiorze rośliny suszono w termostacie, w temperaturze 105°C, a następnie zmielono w młynku udarowym. W fazie pąkowania rośliny dzielono na łodygi i liście, a w fazie dojrzałości pełnej na słomę i nasiona. W materiale roślinnym po mineralizacji na sucho oznaczono zawartość: Cr, Zn, Pb, Cu, Cd, Ni, Fe, Mn, P, Mg, Ca, Na i K metodą ICP-EAS (atomowa spektrofotometria emisyjna z indukcyjnie wzbudzoną plazmą). Wielkość plonu nasion lnu oleistego wynosiła [wzór], natomiast słomy [wzór]. Zawartość badanych pierwiastków w lnie wahała się w granicach: [wzór]. Zawartości metali ciężkich w częściach nadziemnych lnu oleistego nie przekroczyły wartości uznawanych za graniczne dla koncentracji tych pierwiastków w paszach. Jedynie dla Cd stwierdzono we wszystkich stadiach rozwojowych przekroczenie granicznej zawartości tego pierwiastka w paszach. Pasza pastwiskowa odpowiadająca potrzebom bydła powinna zawierać przynajmniej [wzór]. Zasobność lnu w wyżej wymienione pierwiastki nie była w pełni wystarczająca. Zawartość badanych pierwiastków zależała także od części wskaźnikowej badanej rośliny. Największe ilości makroelementów zawierały liście, a nieco mniej łodygi lnu.