Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Architektura kościoła parafialnego Podwyższenia Krzyża Świętego w Hucie Krzeszowskiej. Rozważania nad proweniencją

Stojak Grażyna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

35--44

PL

Kościół parafialny w Hucie Krzeszowskiej jest przykładem wyjątkowej architektury sakralnej wzniesionej w XVIII wieku. Jest to drewniany obiekt zabytkowy wysokiej klasy, wystawiony na prowincji. W świetle analizy stylistycznej architektury kościoła w Hucie Krzeszowskiej można zauważyć dużą zbieżność rozwiązań przestrzennych z kościołem parafialnym w Krzeszowie. Organizacja przestrzeni wewnętrznej, poprzez wydzielenie trzech naw: nawy głównej i dwóch naw bocznych z jednoprzestrzennego wnętrza za pomocą dwóch rzędów filarów, jest bardzo podobna do kilku kościołów Ordynacji Zamoyskiej: w Krzeszowie i Hucie Krzeszowskiej, w Górecku Kościelnym czy Tomaszowie Lubelskim. Otwiera to dyskusję nad proweniencją takiego przestrzennego rozwiązania. Kuszącym domniemaniem byłoby przypisanie koncepcji projektowej architektowi z Ligoretto nad jeziorem Lugano o nazwisku Giovanni Columbani. Jest to jednak mało prawdopodobna hipoteza. Inną propozycją jest łączenie przedmiotowych projektów z Joannesem Gisgesem, którego nazwisko odnaleziono w „Księdze urodzeń” parafii krzeszowskiej, brak jednak dowodów na taką atrybucję. Jeszcze inną hipotezą jest połączenie świątyń z Krzeszowa i Huty Krzeszowskiej z koncepcją zastosowaną przez biskupa przemyskiego Aleksandra Antoniego Fredrę w bazylice katedralnej w Przemyślu. Bez wątpienia w kościołach w Krzeszowie i Hucie Krzeszowskiej zastosowano formy znane i stosowane w barokowej architekturze murowanej. Faktem jest, że biskup Fredro osobiście zachęcał do wzniesienia kościoła w Krzeszowie, zresztą wkrótce po podjęciu decyzji o barokizacji katedry przemyskiej.

EN

The parish church in Huta Krzeszowska is an example of the unique religious architecture from the eighteenth century. It is a high-class, historic wooden building, sited in the country. In light of the stylistic analysis of the church architecture in Huta Krzeszowska, one can notice significant similarities with the design of the parish church in Krzeszów. The organisation of the internal space by separating three naves, i.e. the main nave and two aisles, from the single-space interior via two rows of pillars, is very similar to several churches of the Zamoyski Estate. These are churches in Krzeszów and Huta Krzeszowska, as well as in Górecko Kościelne and Tomaszów Lubelski. This opens a discussion on the origin of this spatial solution. A tempting presumption would be to assign the design concept to an architect from Ligoretto on Lake Lugano named Giovanni Columbani. However, this is unlikely. Another suggestion is to link these projects with the name of Joannes Gisges, whose entry was found in the „Book of births” of the Krzeszów parish. However, there is no evidence to support such an attribution. Another hypothesis is the connection of the above temples, i.e. from Krzeszów and Huta Krzeszowska, with the concept used by Aleksander Antoni Fredro, a Bishop from Przemysl, in the Cathedral Basilica in Przemyśl. Undoubtedly, we can find forms known and used in Baroque brick architecture in the churches in Krzeszów and Huta Krzeszowska. The fact is that Bishop A.A. Fredro personally encouraged the construction of the church in Krzeszów. Moreover, this was shortly after the decision to rebuild the Cathedral in Przemyśl in the Baroque style had been made.

2

Contemporary threats to selected palace-park complex of the Zamoyski Entail

Boguszewska K. L., Boguszewska M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

15--31

EN

The Zamoyski Entail was the 4th entail to be created in the lands of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Its establishment is associated with Jan Zamoyski, Chancellor and Grand Crown Hetman. The Zamoyski family became the owners of the estates through its inheritance and purchase. They also erected their own residences, surrounded by park complexes. For example Klemensów founded by the 7th entailer Tomasz Zamoyski, Różanka on the Bug River with the no longer existent palace or the palace and park in Adampol, which currently houses a tuberculosis hospital. The purpose of the presented article is to present representative buildings of palace and park complexes of the entail as well as their spatial transformations especially resulting from defragmentation of garden complexes during the agrarian reform and the transition period. The research also analyses changes in ownership of palace and park complexes and their evolving functions. The article also attempts to describe the greatest threats, along with their characteristics and impact on the historic gardens belonging to the former Zamoyski Entail.

PL

Ordynacja Zamoyska była czwartą utworzoną na ziemiach Rzeczypospolitej. Jej powstanie wiąże się z osobą Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego. Ród Zamoyskich stawał się właścicielem majątków w wyniku dziedziczenia, a także zakupów. Wznosił również własne siedziby, którym towarzyszyły założenia parkowe. Jednym z takich przykładów był Klemensów, fundacji VII Ordynata Tomasza Zamoyskiego, Różanka nad Bugiem z niezachowanym obecnie budynkiem pałacu czy zespół pałacowo-parkowy w Adampolu, na którego terenie mieści się obecnie szpital przeciwgruźliczy. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie reprezentacyjnych obiektów założeń pałacowo-parkowych Ordynacji oraz ich przekształceń pod względem przestrzennym – defragmentacji kompozycji ogrodowej w wyniku reformy rolnej i transformacji ustrojowej. Pod uwagę wzięte zostaną także zmiany własności zespołów pałacowo-parkowych oraz pełnionych przez nie funkcji. W artykule podjęto też próbę opisania największych zagrożeń wraz z ich charakterystyką oraz wpływem na historyczne ogrody wchodzące w skład dawnej Ordynacji Zamoyskiej.

3

Rola zabudowań przemysłu rolno-spożywczego w kształtowaniu krajobrazu kulturowego obszaru należącego do Ordynacji Zamoyskiej

Kwiatkowski B.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2006

|

z. 44

89-95

PL

Jednym z elementów kształtujących krajobraz kulturowy obszarów Polski południowo-wschodniej należących do Ordynacji Zamoyskiej, począwszy od końca XVI wieku do dnia dzisiejszego, była zabudowa folwarczna. Folwarki ukształtowane na przełomie XIX i XX wieku z niewielkimi zmianami funkcjonowały na tym obszarze do lat czterdziestych ubiegłego wieku. W wyniku powojennej polityki rolnej w Polsce doszło do nieodwracalnych zmian i zniszczeń w historycznej zabudowie folwarcznej. Zmiany zaistniałe po transformacji ustrojowej w latach dziewięćdziesiątych przyspieszyły degradację zachowanych jeszcze założeń folwarcznych. Referat ma na celu przedstawienie aktualnej sytuacji stanu zabudowy przemysłu rolno-spożywczego na terenie Ordynacji Zamoyskiej oraz pokazanie roli, jaką może ona pełnić w kulturowym dziedzictwie krajobrazowym tego regionu.

EN

The old historical farms and rural industry buildings are important elements in forming cultural landscape of area belongs to Ordynacja Zamoyskich. The old rural farms formed between XIX-XX century functioned with not great changes on this area for fortieths years last century. Period of post-war rural policy has caused irreversible changes and disruptions in historic rural farms buildings. Changes come into being after structural transformations accelerate degradation of that remaining else.