Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Społeczne postrzeganie rozwoju zabudowy w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie

Zawilińska Bernadetta, Kochel Laura

Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

|

2018

|

No 272

344--355

EN

The article presents the problem of the settlements development in the Ojców National Park (ONP) and its buffer zone, both located in the suburban area of Cracow (Poland). The aim of the research was to recognize the social perception of this phenomenon, as well as the residents opinion about the limitations in spatial management related to the functioning of the Park. Interviews were made among 204 residents, and 40 representatives of local self-governments, cultural institutions, associations, administrators of tourist facilities and entrepreneurs. The local community perceives constraints in the new buildings construction and in enlargement or modernization of the existing ones as the main problem for people living in the ONP or its buffer zone. Driven by their particular interests, residents advocate the further development of the settlements and tourist infrastructure within the Park and the buffer zone, the liberalization of regulations, and even the liquidation of the Park’s buffer zone. They do not understand that the natural and landscape values (highly appreciated by them) can be degraded due to these activities.

2

Wykorzystanie atomowej spektrometrii absorpcyjnej w ocenie wpływu zanieczyszczeń antropogenicznych na stan wybranych elementów środowiska naturalnego na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego

Leńczyk E., Pączek A., Reczyński W.

Analit

|

2017

|

Nr 4

91--119

PL

Celem pracy było określenie stanu czystości wód powierzchniowych Ojcowskiego Parku Narodowego oraz ocena wpływu zanieczyszczeń antropogenicznych na środowisko wodne. Wytypowano 15 punktów pomiarowych (potoki Prądnik i Sąspówka, staw i źródła) uwzględniających zarówno warunki środowiskowe jak i możliwy wpływ działalności człowieka. Pobrano próbki jesienią i wiosną, w trakcie poboru próbek wody oznaczono pH, przewodnictwo i temperaturę, a w laboratorium stężenia siarczanów i fosforanów oraz wybranych metali. W oparciu o uzyskane dane, analiza chemometryczna pozwoliła na określenie jakości wód powierzchniowych na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego.

EN

The purpose of this project was to determine the quality of the surface waters of the Ojcowski National Park and to evaluate the impact of anthropogenic pollutants on the aquatic environment. 15 measurement points were selected (Prądnik and Sąspówka, pond and source streams), taking into account both the environmental conditions and the possible impact of human activity. Samples were taken in the autumn and spring, pH, conductivity and temperature were measured during the water sampling, whereas the concentrations of sulphates and phosphates and selected metals were measured in the laboratory. Based on the obtained data, the chemometric analysis allowed to determine the quality of surface waters in the area of the Ojcowski National Park.

3

Rekonstrukcja czasu zalegania pokrywy śnieżnej na podstawie wartości albedo (na przykładzie pomiarów w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej)

Falarz M., Caputa Z., Partyka J.

Przegląd Geofizyczny

|

2016

|

Z. 3-4

195--207

PL

Główny cel opracowania to cel metodyczny – wypracowanie metody rekonstrukcji czasu zalegania pokrywy śnieżnej na podstawie pomiarów promieniowania słonecznego. Celem dodatkowym jest cel poznawczy – porównanie czasu zalegania pokrywy śnieżnej w różnych formach terenu (dno doliny i wierzchowina) i na różnych wysokościach n.p.m. Badania zostały przeprowadzone na przykładzie warunków niwalnych południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, w dolinie Prądnika w Ojcowskim Parku Narodowym. W opracowaniu użyto danych z okresu 2008-2014 dotyczących pokrywy śnieżnej na stacji Park Zamkowy (PZ; 322 m n.p.m.), położonej w dnie doliny Prądnika, oraz wartości promieniowania słonecznego na stacji PZ i w Lepiance Czajowskiej (LCZ; 483 m n.p.m.), położonej na wierzchowinie. Na podstawie danych aktynometrycznych wyliczono wartości albedo. Rekonstrukcję liczby dni z pokrywą śnieżną przeprowadzono w LCZ w trzech etapach: 1) zbadano częstość występowania wartości albedo w przedziałach osobno w dniach z pokrywą śnieżną i w dniach bez pokrywy śnieżnej na stacji PZ; 2) przeprowadzono symulacje czasu zalegania pokrywy śnieżnej na stacji PZ, stosując różne wartości progowe albedo dziennego i albedo z godzin 6-9 UTC; 3) wartości graniczne albedo wyznaczone w poprzednim etapie badań stały się podstawą rekonstrukcji czasu zalegania pokrywy śnieżnej na stacji LCZ; za dzień z pokrywą śnieżną przyjęto taki, w którym albedo było większe od ustalonych wartości progowych. Wyznaczone wartości graniczne albedo wynoszą 26% dla okresu całego dnia i 34% dla godzin 6-9 UTC. Różnica między nimi jest wynikiem zależności wartości albedo od wysokości Słońca. Średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieżną wyniosła 80 dni w PZ i 75 dni w LCZ. Różnica w czasie zalegania pokrywy śnieżnej między dnem doliny Prądnika a wierzchowiną południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej jest wypadkową oddziaływania dwóch czynników: wysokości nad poziomem morza i formy terenu. Wysokość nad poziomem morza odgrywa większą rolę w tworzeniu się pokrywy śnieżnej, forma terenu natomiast w procesie zanikania śniegu wiosną.

EN

The main objective of the study is methodical one: development of a method to reconstruct the snow cover duration on the basis of measurements of solar radiation. The additional objective is cognitive: comparison of seasonal snow cover duration in various geomorphological forms: concave (the bottom of the valley) and convex (plateau) and at different heights above sea level. Studies were carried out on the example of the nival conditions in southern Krakow-Częstochowa Upland: in Prądnik valley in Ojcow National Park. There were used daily and timely data of total and reflected shortwave solar radiation for the period 2008-2014, on the basis of which albedo values (α; %) were calculated. Actinometric measurements were performed on the Park Zamkowy station (PZ; 322 m a.s.l.) located in the bottom of the valley of Prądnik and in Lepianka Czajowska station (LCZ; 483 m a.s.l.) located on the plateau of southern Kraków-Częstochowa Upland. There were also used daily data describing the thickness of the snow cover in the PZ for the same period. Reconstruction of the number of days with snow cover in the LCZ was performed in three stages: 1. frequency of albedo values were examined in intervals for days with snow cover and days without snow cover in the PZ; 2. simulations of snow cover duration (number of days) were conducted in the PZ using different threshold values (bottom limit) of daily albedo and albedo for 6-9 UTC; 3. limits of albedo designated in the preceding stage research were the basis of reconstruction the number of snow cover in the LCZ; a day with snow cover was the day when the albedo was higher than the established limit values. Designated the boundary values of the albedo is 26% for the entire day and 34% for 6-9 UTC. The difference between these values is the result of albedo dependency on the Sun height. The average annual number of days with snow cover in the investigated period (2008-2014) is 80 in the PZ (observation data) and 75 in LCZ (reconstructed and observation data). In November, when snow cover is created, more days with snow on the ground is observed on the plateau (LCZ: 3 days in average), while from December to March, snow cover occurred longer in the bottom of the valley (PZ). The difference in the snow cover duration between the bottom of the Prądnik valley and the plateau of southern Kraków-Częstochowa Upland increases in particular months towards the end of the winter season: it is namely 1 day in January, 2 days in February and 3 days in March. The differences in snow cover duration between the bottom of the valley and the plateau are the resultant of two factors: altitude and topography. The altitude above sea level, plays a more important role in the formation of snow cover, while the morphology of the terrain is of greater importance in the process of melting the snow in the spring.

4

Skład mineralny wód pochodzących z terenu Ojcowskiego Parku Narodowego, a ich właściwości lecznicze

Stępień E., Szewczyk K., Winiarczyk J., Bartoszewicz B.

Analit

|

2016

|

Nr 1

62--71

PL

Od wielu lat woda stosowana była w celach leczniczych. Jednym z ośrodków, w których stosowano lecznicze kąpiele był Ojców. Celem niniejszej pracy było sprawdzenie czy zawartość pierwiastków takich jak magnez, wapń, potas i cynk w wodach pochodzących z Ojcowskiego Parku Narodowego może wpływać na ich właściwości terapeutyczne. W celu weryfikacji założonej tezy pobrano próbki wody z pięciu różnych miejsc na teranie OPN, a następnie przeprowadzono analizę przy użyciu Atomowej Spektroskopii Absorpcyjnej oraz Fotometrii Płomieniowej. Wyniki pokazały, iż stężenie analizowanych pierwiastków jest zbyt małe, by mogły mieć ona wpływ na leczenie rozpatrywanych schorzeń.

5

Porównanie akumulacji metali ciężkich - Zn, Cr i Pb w liściach brzozy brodawkowej (Betula verrucosa) z terenu Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej i Pojezierza Mazurskiego

Drewnicka K., Cetnarska E., Cąkała Z., Bugaj E.

Analit

|

2016

|

Nr 1

2--5

PL

Intensywny rozwój przemysłu oraz komunikacji wpływa negatywnie na jakość środowiska przyrodniczego. Podwyższona zawartość metali ciężkich w ekosystemie stała się poważnym problemem ekologicznym ze względu na wywieranie szkodliwego wpływu na organizmy ludzkie i zwierzęce. Szczególnie przydatne w procesie oczyszczania środowiska są rośliny, które nie tylko produkują tlen, ale dodatkowo pobierają i akumulują zanieczyszczenia z gleby i powietrza przede wszystkim w liściach i korzeniach. Rośliny zatrzymują zanieczyszczenia w swoich tkankach, przez co środowisko staje się bardziej przyjazne innym organizmom. Celem przeprowadzonych badań była ocena akumulacji metali ciężkich oraz określenie ich zawartości w blaszce liściowej brzozy brodawkowej (Betula verrucosa) pobranej na terenie dwóch obszarów województw o skrajnym poziomie zanieczyszczenia - małopolskiego w okolicach Krakowa oraz warmińsko-mazurskiego w pobliżu Szczytna. Na podstawie pomiaru stężeń metali ciężkich w liściach dokonano oceny zanieczyszczenia metalami ciężkimi tych dwóch terenów odległych od siebie o niespełna 500 km. Poprzez zastosowanie absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA) wyznaczono stężenia metali: Zn, Cr i Pb. Wyniki badań pozwoliły na wstępną ocenę zanieczyszczenia środowiska, i stwierdzenie że stężenie metali jest znacznie większe w próbkach pobranych z Ojcowskiego Parku Narodowego niż Pojezierza Mazurskiego.

6

Oznaczanie zawartości metali ciężkich w wodach Ojcowskiego Parku Narodowego przy pomocy woltamperometrii stripingowej

Hołowiak D., Pilch A., Skowyra G.

Analit

|

2016

|

Nr 1

82--93

PL

W niniejszej pracy opisano wpływ industrializacji na zawartość metali ciężkich (Zn, Pb, Cd) w wodach Ojcowskiego Parku Narodowego. Przeprowadzono pomiary stężenia tych jonów przy użyciu stripingowej woltamperometrii różnicowej oraz zbadano pH dla próbek pobranych z różnych miejsc parku. Uzyskane wyniki przedstawiono na woltamperogramach opracowanych przy użyciu oprogramowania EAlab 2.1. W oparciu o otrzymane wyniki określono zmianę stężenia metali ciężkich w wodach Ojcowskiego Parku Narodowego w odniesieniu do danych literaturowych z poprzednich lat.

EN

In this study the influence of industrialization on presence of heavy metals (Zn, Pb, Cd) in the waters of Ojców National Park were described. For few samples from different parts of park measurements of concentration of this ions using differential stripping voltamperometry and pH measurements were made. The results were shown in voltamperographs prepared in EAlab 2.1 Software. The research allowed to determine the changes of concentration of heavy metals in the waters of Ojców National Park in reference to the literature data from previous years.

7

Oznaczanie wskaźników jakości wód powierzchniowych na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego

Dranka J., Stuglik P., Wilkosz K.

Analit

|

2016

|

Nr 1

56--61

PL

Celem przeprowadzonych badań było wykonanie podstawowych pomiarów wskaźników jakości wód, takich jak: temperatura, pH, przewodnictwo, zawartość jonów sodu oraz jonów siarczanowych i fosforanowych. Pomiary zostały przeprowadzone dla wód pobranych z rzeki Prądnik, Źródełka Miłości i wtórnego Źródła św. Jana umieszczonych na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Otrzymane dane pozwoliły na dokonanie klasyfikacji wód na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Rozporządzenia Ministra Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej.

EN

The aim of this paper was to measure the basic water quality indicators, such as: pH, conductivity and content of sodium, sulphate and phosphateions. The measurements were carried out for water taken from the river Prądnik, source of Love and secondary source of St. John placed on Ojców National Park. The results obtained were compared with the Regulation of the Minister of Health and with the Regulation of the Minister of Environment of the Republic of Poland. This allowed to classify water according to specified regulations.

8

Oznaczanie kationów sodu i potasu w wodach Ojcowskiego Parku Narodowego

Kowalska P., Krężel A., Lechwar K., Wojtaszek A.

Analit

|

2016

|

Nr 1

72--81

PL

W publikacji przedstawiono oznaczanie jonów sodu i potasu metodą fotometrii płomieniowej przy użyciu spektrofotometru Carl Zeiss Jena. Obiektem badań była woda pochodząca z Ojcowskiego Parku Narodowego. Zastosowana metoda okazała się skuteczna, wyniki były zgodne z oczekiwaniami. Obie próbki wykazały zawartość oznaczanych jonów.

9

Relationship between plant species richness and age of woodland patches (Ojców National Park, Poland)

Moszkowicz Ł.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 4

649--664

EN

Woodlands in different regions of Central Europe are mosaics diversified by floristic richness and age. The age of woodlands is understanded as the period of permanent existence of woodland phytocenosies, or at least a woodland site, without any transformations, even for a short period of time, to agricultural fields or any other areas managed in different ways. Forests which occur in identical habitats are often differentiated of their species richness. Data gathered from studies carried out to date, indicate that the age of a forest plays a significant role in the way plant communities develop. This relationship, however, is modified by a number of other factors. In this paper, an attempt was made to answer the following questions: 1) are there any differences in this relationship between woodland age and richness, and species composition of recent and ancient forests, 2) does the age of a forest affect the richness of vascular plant species in the layers of their vertical structure, the number of species of various phytosociological groups, 3) which of the selected factors affecting the processes of migration and colonization, alongside age, affect the richness of species noted in forest communities. The Ojców National Park (OPN) was chosen as a study area because its forests are diversified by age, from the younger than 71 to the older than 216 years and because the history of the forests there have been well documented. Age of selected woodland patches was determined using a ‘Map of distribution woodlands of different age in the Ojców National Park’, whereas the remaining factors were either measured or determined in the field or using available sources. In order to establish relationships, a multiple regression model was used.The results obtained in the study prove that, in OPN, the age of the forest is the principal factor affecting the overall number of vascular species. Old forests are most abundant in species, and many plant taxa occur only in such forests. Within the same age classes, the number of taxa is often diversified because of the impact of habitat factors e.g., humidity, and it is also linked to the history of the development of these forests. The factors which affect the species richness in a particularly beneficial way is the presence of rocks, as well as the diverse relief of a given area. Much less significant are exposure and inclination of the terrain. The age of a forest significantly affects the number of species in the herb layer, whereas it does not demonstrate significant correlations with respect to shrub or tree layers. The number of species in fertile deciduous forests are also positively affected, whereas no such relations were found in coniferous forest species. The results also indicate that the forest’s surface area, along with a specific combination of factors, may only have a limited effect on the richness of plant species in the area.

10

Percepcja obiektów sakralnych Ojcowskiego Parku Narodowego przez miejscową ludność oraz turystów

Hibszer A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 22

153--166

PL

W polskich parkach narodowych występują dobra kulturowe, których obecność na terenie parków jest usankcjonowana prawnie. Duża grupa wśród obiektów kulturowych to obiekty sakralne. Stanowią one odzwierciedlenie życia duchowego społeczności zamieszkałej na tych obszarach. Autor postanowił prześledzić postrzeganie obiektów sakralnych najmniejszego polskiego parku narodowego wśród ludności miejscowej i przyjezdnej. Badania przeprowadzono w formie wywiadów kwestionariuszowych. Obiekty kulturowe znajdujące się w Ojcowskim Parku Narodowego są postrzegane przez mieszkańców i turystów w sposób zróżnicowany. Obie grupy respondentów dostrzegają te spośród nich, które są pewnego rodzaju wizytówką Parku. Gorzej jest z postrzeganiem w krajobrazie obiektów małej architektury sakralnej (kapliczek i krzyży przydrożnych) – przez większość ankietowanych osób są one niezauważane.

EN

In Polish national park there are cultural values, the presence of which is legally sanctioned. The large group of these objects are the sacred ones. They make the reflection of spiritual life of the community inhabiting this region. The author of this article has decided to investigate the perception of sacred objects by local people and tourists in the smallest Polish national park. The investigations in the form of questionnaire interviews were performed. The objects of cultural value located in the Ojcow National Park are perceived by local people and tourists in different ways. Both groups of respondents notice only these objects which are a kind of the Parks’s characteristic element (showcase). These is however a lack of awareness of the objects of small sacred architecture (wayside shrines and crosses) – the majority of respondents do not notice them at all.

11

Sulphur in the forest soils of the Ojcow National Park

Mazurek R., Zadrożny P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 11

1327--1333

EN

The aim of this study was to determine the effect of the pedogenesis on the sulfur content in the forest soils of the Ojcow National Park (OPN). The study was carried out on soils representing the main units of OPN soil cover: brown rendzinas and soils lessives. Studied soils were characterized by a high variability of sulphate sulfur content within the profiles. The surface Ol horizons contained the highest amount of SO4-S (in rendzinas 104.2–248.0 mg kg–1, in soils lessives 101.0–232.0 mg kg–1) and a significantly higher than deeper horizons. The concentration of sulfur in the humus A horizons was lower (in rendzinas 14.1–91.4 mg kg–1, in soils lessives 16.5–35.5 mg kg–1) and similar to the values in the horizons of parent rock (in rendzinas 12.5–26.9 mg kg–1, in soils lessives 9.1–67.5 mg kg–1). Content of SO4-S was not varied between the Et eluvial horizons (15.9–47.3 mg kg–1) and illuvial Bt horizons (12.3–49.8 mg kg–1). The direction of pedogenesis had no effect on the vertical distribution of sulfur. This set was caused probably by a high variability of relief and profiles diversity within a type unit. Moreover, the content of the analyzed component was determined by a geographical location of soils and specific microclimatic conditions of the Ojcow National Park.

PL

Celem pracy było określenie wpływu kierunku pedogenezy na zawartość siarki w glebach leśnych Ojcowskiego Parku Narodowego (OPN). Badaniami objęto gleby reprezentujące główne jednostki pokrywy glebowej OPN: rędziny brunatne i gleby płowe. Badane gleby charakteryzowały się dużą zmiennością zawartości siarki siarczanowej w obrębie profilu. Największe ilości S-SO4 zawierały powierzchniowe poziomy organiczne Ol (rędziny 104,2–248,0 mg kg–1, gleby płowe 101,0–232,0 mg kg–1). W poziomach próchnicznych A zawartość siarki była niższa (rędziny 14,1–91,4 mg kg–1, gleby płowe 16,5–35,5 mg kg–1) i zbliżona do wartości w poziomach spągowych analizowanych profilów (rędziny 12,5–26,9 mg kg–1, gleby płowe 9,1–67,5 mg kg–1). W glebach płowych stwierdzono małe zróżnicowanie pomiędzy poziomami eluwialnymi (Et, 15,9–47,3 mg kg–1) a iluwialnymi (Bt, 12,3–49,8 mg kg–1).W badanych glebach nie stwierdzono wpływu kierunku pedogenezy i ich rozwoju na zawartość siarki siarczanowej. Było to prawdopodobnie spowodowane dużą zmiennością rzeźby i zróżnicowaniem badanych profilów w obrębie danego typu. Ponadto wydaje się zasadne stwierdzenie, że zawartość analizowanego składnika była najbardziej determinowana specyfiką ukształtowania terenu i położeniem geograficznym badanych gleb.

12

Cadmium in Soils of the Ojcow National Park

Mazurek R., Zadrożny P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 5-6

771-776

EN

The aim of the paper was to investigate cadmium contamination of soils of the Ojcow National Park and to evaluate influence of location, soil type and soil properties on contamination degree with this element. Investigations was conducted on soil samples from 24 profiles represented main types of the park soil cover: rendzinas (13 profiles), lessive soils (8 profiles), brown soils proper (1 profile), pseudogley soils (1 profile) and river alluvial soils (1 profile).Cadmium content ranged from 0.4 to 12.8 mg kg–1 in surface horizons of investigated soils. On the base of limit values proposed by IUNG and defined in Decree of the Minister of Environment of 9th September, 2002 on soil quality standards and earth quality standards, was stated that almost all soils (except 2 profiles of lessive soils) of the Ojcow National Park are polluted with cadmium. The highest cadmium concentration was analyzed in soils located close to the Czajowice village and the town of Skala. The higher content of analyzed element was measured in rendzinas than in lessive soils. In opposite was higher accumulation index in luvisols than in rendzinas. On the base of statistical analyze were state that soil reaction and below 0.02 mm fraction content are influenced on cadmium concentration in investigated soils.

PL

Celem badań było określenie zanieczyszczenia kadmem gleb Ojcowskiego Parku Narodowego i określenie wpływu położenia, typu i właściwości gleb na stopień zanieczyszczenia tym pierwiastkiem. Badania zostały przeprowadzone na próbkach glebowych pochodzących z 24 profilów glebowych reprezentujących główne jednostki typologiczne pokrywy glebowej parku: rędziny (13 profilów), gleby płowe (8 profilów), gleby brunatne właściwe (1 profil), gleby opadowo-glejowe (1 profil) i mady (1 profil). Zawartość kadmu w poziomach powierzchniowych badanych gleb wynosiła od 0,4 do 12,8 mg kg-1. Na podstawie porównania z normami zaproponowanymi przez IUNG oraz zdefiniowanymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi, stwierdzono, że prawie wszystkie (oprócz 2 profilów gleb płowych) badane gleby (24 profile) Ojcowskiego Parku Narodowego należy uznać za zanieczyszczone kadmem. Zawartość kadmu była największa w glebach parku pobranych w rejonie Czajowic oraz Skały. W rędzinach oznaczono wyższą zawartość badanego pierwiastka niż w glebach płowych. Z kolei obliczony wskaźnik akumulacji był większy dla gleb płowych niż dla rędzin. Według przeprowadzonej analizy statystycznej stwierdzono, że zawartość kadmu w badanych glebach zależała od odczynu i zawartości frakcji < 0,02 mm.

13

Ocena warunków siedliskowych stref źródliskowych metodą fitoindykacji w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie

Różkowski J., Sołtys-Lelek A., Barabasz-Krasny B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

593--602

PL

Artykuł dotyczy zagadnień z zakresu hydrogeoekologii. Przedstawiono w nim wyniki badań fitoindykacyjnych warunków siedliskowych wybranych stref źródliskowych w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie. Badane strefy źródliskowe położone są w dolinach potoków Prądnika i Sąspówki. Wspomniane doliny stanowią podstawę drenażu pośredniego i lokalnych systemów przepływu wód, rozwiniętych w masywie węglanowym jury górnej. W latach 2009–2010 w 21 niszach źródliskowych wykonano kartowanie hydrologiczne i zdjęcia fiosocjologiczne zgodnie z metodyką Braun-Blanqueta. Na ich podstawie obliczono wartości wskaźników ekologicznych, według Zarzyckiego: termicznego T, wilgotności W, trofizmu Tr, kwasowości R, zawartości materii organicznej H, świetlnego L. Wartości T odpowiadają mikroklimatowi od umiarkowanie chłodnego do umiarkowanie ciepłego. Wykazują współzależność z ekspozycją źródeł i termiką wód. Wartości W, odpowiadające siedliskom pośrednim pomiędzy świeżymi a wilgotnymi, są powiązane z głębokością występowania pierwszego poziomu wodonośnego. Wartości Tr wskazują na żyzność wód i gleb, zwłaszcza na obfitość azotu, co potwierdzają podwyższone stężenia NO3 w wodach. Wartości R odpowiadają siedliskom o odczynie obojętnym, typowym dla wód występujących w środowisku skał węglanowych. Wartości H są charakterystyczne dla gleb od mineralno-próchniczych do organogenicznych i wykazują związek z wartościami Eh w wodzie. Uzupełnienie badań hydrogeologicznych o badania fitoindykacyjne poszerza zakres rozpoznania środowiska hydrogeologicznego pierwszego poziomu wodonośnego.

EN

The paper presents problem from the field of hydro-geo-ecology. It shows the results of phytoindicational investigations of the habitat conditions of selected spring niches in Ojców National Park and its protection zone. These niches are located in the Prądnik and Sąspówka river valleys which are drainage zone of intermediate and local groundwater flow systems of the Upper Jurassic carbonate rocks. In the years 2009–2010 hydrological mapping and phytosociological relevés (according to Braun-Blanquet methodology) of 21 spring niches were done. Basing on these investigations values of ecological indicators after Zarzycki were calculated: T – temperature, W – moisture, Tr – trophy, R – acidity (pH), H – organic matter content, L – light. T values correspond to microclimate from cold to moderately warm one. They indicate interdependence with spring exposure and thermal conditions of the water. W values correspond to intermediate habitats between fresh and moist ones. They are connected with depth of occurrence of the first aquifer. Tr values indicate the abundance of mainly nitrogen in water and soil what is confirmed by higher concentration of NO3 in water. R values correspond to a habitat with neutral reaction (pH), typical of water circulating in the environment of carbonate rocks. H values are characteristic to soils from mineral-humus type to organogenic ones and they show relationship with Eh values in the water. Making up hydrogeological investigations with phytoindication ones will widen range of recognition of the Jurassic hydrogeological environment.

14

Mercury Content in Soils of The Ojców National Park

Mazurek R., Wieczorek J., Zadrożny P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2010

|

Vol. 17, nr 4-5

439-447

EN

The aim of the study was to evaluate the total mercury content in genetic horizons of soils of the Ojców National Park (ONP). Most part of all 27 examined soils showed Iow Hg content, which resulted in classifying them as not polluted soils. The highest concentration of Hg was found in organic horizons of lessive soils. Based on statistical analyze it was found that lessive soils were more polluted in humus horizons than rendzinas. Most part of studied soils humus horizons was characterized by a higher Hg content in comparison with geochemical background, what evidence is accumulation index (Al) values more than 1. Mercury content in examined soils was depended on the content of organic carbon, total nitrogen and C:N ratio.

PL

Celem pracy było oznaczenie całkowitej zawartości rtęci w poziomach genetycznych gleb Ojcowskiego Parku Narodowego oraz określenie zależności między wybranymi właściwościami badanych gleb a ilością tego pierwiastka w glebie. Większość badanych gleb charakteryzowała się małą zawartością rtęci. Największą koncentrację tego pierwiastka stwierdzono w poziomie organicznym gleby płowej (0,54 mg o kg-1). Na postawie analizy statystycznej stwierdzono, że gleby płowe w porównaniu z rędzinami charakteryzowały się większą zawartością rtęci w poziomach próchnicznych. W porównaniu z tłem geochemicznym większość badanych gleb wykazywała podwyższoną zawartość rtęci, czego dowodem były wartości współczynnika akumulacji (WA) większe od 1. Zawartość rtęci we wszystkich badanych glebach była uzależniona od zawartości węgla organicznego i azotu ogólnego oraz stosunku C:N.

15

Interpretacja głównych elementów krajobrazu na teledetekcyjnych obrazach lotniczych i satelitarnych

Mularz S., Drzewiecki W.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2008

|

R. 105, z. 1-A

101-107

PL

W artykule przedstawiono teledetekcyjny model pozyskiwania informacji o przestrzeni krajobrazowej oraz walory interpretacyjne danych obrazowych pozyskiwanych z pułapu lotniczego i satelitarnego. Szczególną uwagę zwrócono na zdalne rejestracje multitemporalne w aspekcie dokumentowania zmian zachodzących w krajobrazie, zwłaszcza w odniesieniu do obszarów chronionych, takich jak Ojcowski Park Narodowy czy Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy. Dokładniej scharakteryzowano dane obrazowe wykorzystane na potrzeby przeprowadzonych badań: zdjęcia satelitarne amerykańskich systemów wywiadowczych CORONA oraz KH-7 i KH-9, obrazy satelitarne Landsat TM, obrazy satelitarne EROS-A oraz ortofotomapy wykonane w ramach projektów PHARE i LPIS. Przedstawiono również dostępność tego rodzaju materiałów dla obszaru Polski.

EN

This paper presents a remote-sensing model of obtaining landscape data and the interpretation properties of the imagery data obtained from aerial and satellite photographs. Special attention was paid to remote multitemporal imagery in the aspect of documenting changes that occur in the landscape, especially with reference to such protected areas as the Ojcowski National Park or the Bielańsko-Tyniecki Landscape Park. The imagery data used in research were described in detail: satellite pictures from the American CORONA and KH-7 and KH-9 Surveillance System, Landsat TM and EROS-A, as well as ortophotomaps produced under the PHARE and LPIS Projects. The authors also present the availability of such materials with respect to the territory of Poland.

16

Ocena stanu gleb łąkowych i leśnych w Ojcowskim Parku Narodowym z wykorzystaniem mezo- i makrofauny glebowej

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Nr 11

201--202

17

Bilans wodny (1987-1990) zlewni krasowej potoku Sąspówka (13,6 km2) w Ojcowskim Parku Narodowym

Suliński J., Owsiak K., Sułkowski S.

Czasopismo Techniczne. Środowisko

|

2005

|

R. 102, z. 10-Ś

119--131

EN

Sąspówka is a right-hand side tributary of the Prądnik River in the Ojców National Park. This catchment is characterized by several features which could substantially influence its water balance: the upper part of the catchment, located in a plateau, is utilized for agriculture, while he lower part consists of steep slopes, largeIy covered by forests (Fig. I, Tab. I). The topic of this paper is developing a crude water balance for the entire catchment and for its parts; upper one and lower one, the latter one treated as a difference between entire catchment and the upper part. The detailed goals of this study were: presentation of the basic features of the water balance for different parts of the catchment and comparison of the balances for the forested and non-forested parts of the catchment [8]. The climate of the study area was characterized on the basis of data from climatic stations in Kraków and in Olkusz. In both stations precipitation is usually larger the evaporation.In Kraków for 19 analyzed years oni y in 7 the precipitation was lower than the potential evaporation; the situation in Olkusz (Fig. 2) was similar [8]. During this study, the first and third year were drier than the average, while the second year was very close to mean values. AlI components of the water balance were calculated as mean monthly values for the entire catchment and for its parts - the forested and non-forested ones (Tab. 3). The water losses (evaporation form the catchment area and runoff outside the main river bed) were calculated on the basis of the balance equation. The water losses were not correlated with the evaporation estimated on the basis of measurements conducted with the Piche's evaporimeter; we can assume this to be a characteristic feature of the karst regions (Fig. 4). Taking that into account, we can reasonably assume that mean monthly runoffs from the forested and non-forested parts of the catchment are not correlated (Fig. 5).Thus, the much larger runoff from the forested part of the catchment should be interpreted rather as a product of many additional water springs, located along the stream bed in the lower part of the valley and fed with the water infiltrating in the upper part of the catchment deep into the bedrock, than as a result of differences in land use between two parts of the catchment. In comparative studies on the influence of forest cover upon the amount and dynamics of water runoff from a catchment the effect of the leak tightness of the catchment upon the study results is usually underestimated. That was clearly shown in this study, conducted in a karst type catchment.

18

Wpływ strefy aeracji w wapieniach jury górnej na skład chemiczny wód podziemnych w Ojcowskim Parku Narodowym

Motyka J., Różkowski K., Sikora W., Goc J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 404

123--143

PL

Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego, położonego między dwoma aglomeracjami miejsko-przemysłowymi: śląską i krakowską, na powierzchni terenu występują prawie wyłącznie spękane i skrasowiałe wapienie jury górnej. Głównym czynnikiem oddziaływującym szkodliwie na środowisko naturalne parku są zanieczyszczenia atmosferyczne przenoszone przez wiatry, które sprawiają, że średnie pH opadów atmosferycznych jest równe 4,7–4,8. W pracy podjęto próbę określenia wpływu strefy aeracji w wapieniach jury górnej na skład chemiczny wód podziemnych. Porównano ładunki makroelementów i mikroelementów w wodach opadowych, w strefie aeracji i saturacji oraz w wodach Prądnika. W rezultacie procesu buforowania kwaśnych opadów, w strefie aeracji znacząco rośnie ładunek wapnia i siarczanów. Wyraźnie wzrasta ładunek jonu chlorkowego i sodowego. W strefie saturacji i w Prądniku ładunek siarczanów jest wyraźnie mniejszy, a pozostałych składników jest zbliżony do tego ze strefy aeracji, w której są zatrzymywane analizowane metale (Fe, Mn, Zn). Ich ładunek nieco rośnie w strefie saturacji i w wodzie Prądnika. Front wód o podwyższonym stężeniu siarczanów przesuwa się wolno do strefy saturacji, co stwarza zagrożenie pogorszenia się jakości wód podziemnych w wapieniach górnej jury w Ojcowskim Parku Narodowym.

EN

On the territory of Ojców National Park, situated between two urban-industrial agglomerations: Silesia and Cracow, surface sediments consist mainly of the Upper Jurassic, jointed, karstified limestones. The main factors harmfully affecting the natural environment are atmospheric pollutants spread by winds that decrease the mean precipitation pH value to 4.7–4.8. This paper attempts to estimate the influence that the unsaturated zone in the Upper Jurassic limestones has to the chemical composition of groundwater. Macro- and microelement loads determined in: precipitation, the aeration and saturation zones and in the Prądnik river waters were compared. As a result of acid rain buffering processes the calcium and sulphate loads in the zone of aeration significantly increased. A considerable increase in the chloride and sodium ion loads also occurred. In the saturation zone as well as in the Prądnik river, the sulphate load is much smaller, while the loads of the remaining elements are similar to the loads in the unsaturated zone, where the analysed metals (Fe, Mn, Zn) were stopped. Their loads increased slightly in the zone of saturation and in the Prądnik river water. Waters with an increased sulphate concentration migrate slowly towards the zone of saturation and results in a threat to the groundwater quality in the Upper Jurassic limestones of Ojców National Park.