Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rzeźba i osady równiny aluwialnej dolnego biegu Przemszy (Wyżyna Śląska) jako wskaźnik zmian środowiska przyrodniczego

Panek I.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 2

124-130

EN

Paleogeography of the lower Przemsza River valley was studied in detail. By means of sedimentological methods, C.exp.14 dating and analysis of archival cartographic sources, the chronology of environmental events has been established, along with the types of the sedimentological processes and indirectly the role of neotectonics in the shaping of the valley. The lower Przemsza River section turned out to be the area where the fluvial processes of the Vistula and Przemsza Rivers took place, which can be seen in the formation of two different lithological types of the overbank facies. These types are of key importance in distinguishing between climatic and anthropogenic phases in the upper Vistula River valley.

2

Pozycja geologiczna interglacjalnych osadów organicznych w Pruchnej (Kotlina Oświęcimska)

Nita M., Wójcik A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 428

65-75

PL

W południowej części Kotliny Oświęcimskiej, na terenie Wysoczyzny Kończyckiej występują osady organiczne z zachowanym fragmentem sukcesj i interglacjalnej. W profilu otworu badawczego położonego w Pruchnej na południe od drogi Pruchna-Zebrzydowice można wyróżnić trzy części. Górna część zawiera osady eoliczne wykształcone jako gliny lessowate z zachowanymi śladami gleb kopalnych. Ten ponad 4-metrowy zespół utworów osadził się w czasie zlodowaceń środkowopolskich i północnopolskiego. Środkowa część profilu to osady organiczne, które reprezentują fragment sukcesji interglacjalnej powiązanej z interglacjałem mazowieckim oraz podścielający je niewielki fragment osadów pylastych o genezie eolicznej. Dolna część profilu otworu w Pruchnej obejmuje 7-metrową serię osadów glacigenicznych. Najniższa część otworu reprezentuje osady mioceńskie. Omawiany profil jest położony w strefie, gdzie dotychczas przyjmowano możliwość dwukrotnego wkroczenia lądolodu skandynawskiego w czasie zlodowaceń południowopolskich i środkowopolskich. Uzyskane wyniki badań wykluczająmożliwość wkroczenia lądolodu w południową część Kotliny Oświęcimskiej w czasie zlodowaceń środkowopolskich. W nawiązaniu do profilu w Kończycach można stwierdzić, że pod osadami pylastymi, a nad osadami glacigenicznymi związanymi z maksymalnym rozprzestrzenieniem się lądolodu skandynawskiego, mogą znajdować się osady organiczne z różnych ciepłych pięter plejstocenu od kompleksu południowopolskiego lub kompleksu kromerskiego po interglacjał eemski.

EN

Biogenic sediments with fragments of an interglacial succession have been found in the southern part of the Oświęcim Basin (Kończyce Plateau). This tripartite section is situated in a village of Pruchna, to the south of the Pruchna-Zebrzydowice road. The upper part of the section is of aeolian origin and contains loess-like loams with traces of palaeosoils. This sedimentary complex, exceeding 4 m in thickness, was deposited during the Middle Polish and North Polish glaciations. The middle part of the section is built of organic sediments, which represent a part of the Mazovian Interglacial succession. They rest on a thin layer of loess-like sediments. The lower portion of the section from Pruchna covers a 7-m thick series of glacigenic sediments. Deposits from the bottom of the section are of Miocene age. The section is situated in the area where two Scandinavian ice-sheet transgressions, i.e. the South Polish and Middle Polish glaciations, are supposed to have occurred. The results of our studies rule out the possibility of the presence of Middle Polish Glaciations ice-sheet in the southern part of the Oświęcim Basin. Taking into consideration the pollen succession from the Kończyce section, it may be expected that organic sediments of various interglacial ages (from the South Polish Complex or the Cromerian Complex up to the Eemian) may occur between the loess-like and glacigenic sediments related to the maximum extent of the Scandinavian ice-sheet.

3

Plejstocen w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska) - analiza genezy i wieku na tle schematów podziału stratygraficznego czwartorzędu

Wójcik A., Nawrocki J., Nita M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

nr 409

5-50

PL

W południowej części Kotliny Oświęcimskiej, na terenie żwirowni w Kończycach odsłaniają się utwory czwartorzędowe o różnej genezie. Wykonane badania pozwoliły na ich rozpoziomowanie. Stwierdzono sześć serii osadowych leżących na osadach mioceńskich. Wyróżniono dolną serię rzeczną przykrytą przez serię osadów glacigenicznych, powyżej których lokalnie stwierdzono serię dolnych mułków organicznych z florą interglacjalną, charakteryzujących się odwrotną polarnością magnetyczną. Opisana seria mułków reprezentuje fragment sukcesji ciepłego interglacjału, którą powiązano z I interglacjałem kompleksu kromerskiego. Na ściętych osadach glacigenicznych i mułkach organicznych leży górna seria rzeczna przykryta górnymi mułkami organicznymi, w obrębie których zarejestrowano granicę Brunhes-Matuyama (B/M). Bezpośrednio powyżej tej granicy, w obrębie mułków, na podstawie badań palinologicznych stwierdzono występowanie fragmentów dwóch interglacjałów rozdzielonych piętrem zimnym. Utwory reprezentujące te ciepłe odcinki plejstocenu leżą bezpośrednio powyżej granicy B/M, co pozwala je łączyć z II i III interglacjałem kromerskim. Całość przykryta jest kilkumetrową serią utworów lessopodobnych ze śladami gleb kopalnych. Osady glacigeniczne, leżące poniżej granicy B/M i utworów interglacjalnych, są starsze od kompleksu kromerskiego i nie mogą być korelowane ze zlodowaceniem Elstery lub Mindel, jak dotychczas uważano. Reprezentowane przez nie nasunięcie lądolodu należy raczej korelować z Günzem i z najstarszymi przedkromerskimi śladami zlodowaceń w Europie Zachodniej. W Polsce być może odpowiada ono zlodowaceniu podlaskiemu. W omawianym profilu mamy zatem fragmenty sukcesji trzech interglacjałów, przy czym najniższy jest starszy od granicy Brunhes-Matuyama. Sukcesja pyłkowa jest inna niż w dotychczas znanych stanowiskach interglacjalnych w Polsce. Otrzymane wyniki sugerują konieczność nieco innego niż dotychczas spojrzenia na zasięg i wiek maksymalnego nasunięcia lądolodu.

EN

In the southern part of the Oświęcim Basin, in the area of the Kończyce quarry, the Quaternary deposits of different genesis crop out. Thanks to the performed investigations, particular horizons of these deposits have been identified. The lower fluvial series is overtopped with the glacigenic sediments. Above the latter, the lower series of organic mud with the interglacial flora occurs in places. This series is characterised by the reverse magnetic polarity. The discussed mud series represents a fragment of the warm interglacial succession and corresponds to the lst interglacial of the Cromerian Complex. The upper fluvial series overlain by an upper organic mud series, in which Brunhes-Matuyama boundary is registered, rests on the cut-off glacigenic deposits and organic muds. Directly above this boundary, in the organic muds, fragments of two interglacials separated by a cold stage have been identified by palynological methods. All the deposits are covered with the series of the loess-like sediments with the traces of the fossil soils. The glacigenic deposits occurring below the B/M boundary and interglacial sediments are older than the Cromerian Complex, and thus cannot be correlated with the Elster and Mindel glaciations as it has been accepted until now. This ice-sheet advance, in its maximum extent in southern Poland, is older and should rather be correlated with the Gunz and with the oldest, pre-Cromerian traces of glaciations in Western Europe. In Poland it might correspond to the Podlasie Glaciation. Thus, in the discussed profile there are fragments of three interglacials, and the lowermost one is older than the Brunhes-Matuyama boundary. The pollen succession differs from those known from interglacial sites in Poland. The obtained results suggest a new insight into the extent and age of the maximum ice-sheet advance than it has been accepted until now. The performed studies allow to infer that the oldest ice-sheet advance had also the largest extent in Poland. The performed study has cognitive aspects and the obtained results are a new input to the state of knowledge, thus can serves as a reference for further studies on the range of the Scandinavian Glaciation in its maximum extent. The Kończyce profile should be treated as a benchmark for the Quaternary stratigraphy of Western and Middle Europe.

4

Mikromorfologia utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska)

Budek A., Drewnik M., Kacprzak A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

nr 409

63-73

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań mikromorfologicznych sześciometrowej serii osadów pyłowych, budującej górną część profilu osadów czwartorzędowych, odsłaniających się w żwirowni w Kończycach w południowej części Kotliny Oświęcimskiej. Celem badań była próba stwierdzenia, czy w profilu występują kopalne poziomy glebowe. Przeprowadzono analizy mikromorfologiczne na płytkach cienkich wykonanych z próbek o nienaruszonej strukturze, reprezentujących poziomy różniące się makroskopowo. Stwierdzono występowanie ilastych nacieków o różnym wykształceniu i stopniu zachowania, mogących reprezentować trzy generacje stref iluwiacji, w tym współczesną. W profilu stwierdzono liczne efekty działalności plejstoceńskich procesów mrozowych. Stwierdzono także wyraźne i liczne ślady działania glejowych procesów redukcyjnych, prawdopodobnie związanych z pedogenezą. W świetle przedstawionych wyników badań wydaje się, że w omawianym profilu zachowały się pozostałości dwóch generacji kopalnych gleb płowych. Ze względu na silny wpływ procesów glejowych i diagenetycznych określenie ich wieku jest jednak trudne i wymaga dalszych badań.

EN

The paper presents the results of micromorphological analyses concerning the 6 m thick series of silty material constituting the upper part of the profile of the Quaternary sediments exposed in the gravel pit at Kończyce in the southern part of Oświęcim Basin. The aim of the study was an attempt to investigate if any buried soil horizons occur in the profile. The micromorphological analyses were performed on thin sections made from undisturbed soil samples representing horizons that varied macroscopically. The occurrence of clay coatings of different development and preservation was observed. The coatings represent three illuviation zones, including the contemporaneous, Holocene soil. Numerous effects of the action of Pleistocene frost processes were described. Prominent and common effects of the action of redox processes, probably simultaneous with pedogenesis, were also described. In the light of the presented results, it seems possible to state that two generations of buried Albeluvisols can be observed in the profile. Due to the strong influence of gleyic and diagenetic processes, the determination of the age of paleosols in the studied profile is difficult and calls for further research.

5

Charakterystyka utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska)

Drewnik M., Kacprzak A., Wójcik A., Żyła M., Szeliga W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

nr 409

51-62

PL

W pracy scharakteryzowano właściwości osadów lessopodobnych, stanowiących górną część profilu osadów czwartorzędowych w Kończycach (Kotlina Oświęcimska), do tej pory interpretowanych zazwyczaj jako pochodzące z pleniglacjału Vistulianu. Przeprowadzono analizę składu granulometrycznego, oznaczono zawartość węgla organicznego, węglanów, żelaza oraz oznaczono odczyn osadu. Dla wybranych próbek przeprowadzono analizy składu mineralnego, również dla frakcji wyseparowanej magnetycznie. Zmierzono zwięzłość materiału oraz przeanalizowano jego barwę pod kątem odzwierciedlenia procesów glebotwórczych. Przeprowadzone badania pozwoliły na wyróżnienie w profilu Kończyce co najmniej jednej strefy iluwiacji, mogącej odpowiadać kopalnej glebie płowej. Opisano silny wpływ glejowych procesów redukcji i oksydacji, które mogą również wynikać z wtórnych (diagenetycznych) procesów zachodzących w osadzie i wraz z widocznymi w profilu efektami procesów mrozowych utrudniają identyfikację poziomów gleb kopalnych. W świetle przedstawionych wyników wydaje się, że serii glin i pyłów występujących w Kończycach nie można interpretować jako powstałych w całości w czasie ostatniego piętra zimnego. Osady pyłowe powstały w czasie różnych faz zimnych plejstocenu i mogą pochodzić z co najmniej dwóch pięter zimnych.

EN

The paper presents a characterisation of the properties of loess-like sediments constituting the upper part of the Quaternary profile at Kończyce (Kotlina Oświęcimska). Until now, their age was usually described as the pleniglacial of the Vistulian Glaciation. The performed analyses comprised: texture analysis, organic C content, CaCO3 content, Fe content, pH determination. Mineralogical analyses were performed for selected samples, also for the fraction separated magnetically. Material compaction was measured and the colour of material was examined in respect of the reflection of pedogenetic processes. The investigations allowed distinguishing at least one zone of clay illuviation that may represent a buried Albeluvisol. A strong influence of gleyic processes of oxidation and reduction was described. Those features may also be a result of secondary (diagenetic) processes and, along with the effects of frost processes visible in the profile, hinder the identification of buried soil horizons. In the light of the presented results, it seems that the series of loess-like sediments at Kończyce cannot be interpreted as originated only during the last cold stage of the Pleistocene.