Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ilościowa ocena i wydzielenie różnych form siarki w próbkach geologicznych wraz z zastosowaniem do badań pochodzenia związków siarki w systemach naftowych

Wencel Kinga, Bieleń Wojciech

Nafta-Gaz

|

2023

|

R. 79, nr 6

371--384

PL

Siarka występuje w naturze w bogactwie form – jako siarka elementarna, siarczki, siarczany, organiczne związki siarki (OZS, ang. organic sulfur compounds, OSC). W pracy zbadano zależności pomiędzy występowaniem siarki w ropach i skałach macierzystych. Wydzielono siarkę pirytową, pierwiastkową, organiczną w kerogenie oraz OZS w bituminach. Do rozdzielenia siarki pirytowej pozostałej po izolacji kerogenu zastosowano metodę redukcji kwaśnym roztworem chlorku chromu (II) (ang. chromium reducible sulfur method, CRS), przeprowadzaną w inertnej atmosferze azotu w komorze rękawicowej. Zastosowanie CrCl2 w obecności HCl powoduje wydzielenie siarki pirytowej w postaci H2S. Siarkowodór jest następnie wprowadzany do roztworu AgNO3, gdzie zachodzi reakcja z wytrąceniem się czarnego osadu Ag2S. Ilość wytrąconej siarki była oznaczana wagowo, a kerogen i siarczek srebra (I) były poddawane badaniom izotopów siarki. Analiza elementarna badanego materiału przed usunięciem i po usunięciu siarki pirytowej oraz obliczenie stosunków atomowych H/C, O/C, N/C, S/C potwierdziły przydatność metody wykazanej w poprzednich badaniach i nie uwidoczniły istotnych zmian w badanym kerogenie. W pracy oddzielono siarkę pirytową od organicznej w kerogenie z wybranych próbek warstw menilitowych z zewnętrznych Karpat fliszowych oraz poddano obie formy tego pierwiastka badaniom izotopowym, a także skorelowano z danymi dotyczącymi innych form występowania siarki w skałach, bituminach i ropach. Co istotne, znaczną część siarki całkowitej w kerogenie stanowi siarka pirytowa, co implikuje konieczność rozdzielenia jej od siarki organicznej w celu sformułowania poprawnych wniosków dotyczących energii aktywacji kerogenu i tempa generacji węglowodorów. Badania izotopowe potwierdzają wcześniejsze interpretacje pochodzenia pirytu z procesu bakteryjnej redukcji siarczanów i euksynicznego środowiska depozycji oligoceńskich osadów w basenie Paratetydy.

EN

Sulphur occurs in nature in a variety of forms: as elemental sulphur, sulphides, sulphates, and organic sulphur compounds (OSC). The work investigated the relationship between the presence of sulphur in crude oil and source rocks. Pyritic and organic sulphur was isolated in kerogen, while OSC and elemental sulphur was isolated in bitumens. The chromium reducible sulphur method (CRS) carried out in an inert nitrogen atmosphere in a glove box was used to separate pyritic sulphur remaining after kerogen isolation. The use of a CrCl2 solution in HCl results in the release of pyritic sulphur in the form of H2S. Hydrogen sulphide is later introduced into the AgNO3 solution, where reaction occurs resulting in precipitation of black Ag2S. The amount of precipitated sulphur was determined by weight, while kerogen remains and silver (I) sulphide underwent sulphur isotope testing. The elemental analysis of the tested material before and after the removal of pyritic sulphur and the calculation of the atomic H/C, O/C, N/C, S/C ratios confirmed the usefulness of the method demonstrated in previous studies and did not show any significant changes in the tested kerogen. In the work, pyritic sulphur was separated from organic sulphur in kerogen from selected samples of Menilite Beds from the Outer Carpathians and subjected to isotope tests, and correlated with data on other forms of sulphur occurrence in rocks, bitumens and crudes. A significant part of the total sulphur in kerogen is pyritic sulphur, which without determining the content of organic sulphur may lead to incorrect assumptions regarding the activation energy of kerogen and the rate of hydrocarbon generation. Isotopic studies confirm earlier interpretations of the origin of pyrite by bacterial reduction of sulphates and the euxinic environment of the deposition of Oligocene sediments in the Paratethys Basin.

2

Stop 1. Skrzydlna quarry – olistostrome-bearing succession of the Menilite Beds (Eocene-Oligocene)

Wendorff Marek, Starzec Krzysztof, Siemińska Aneta

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 3-4 (74-75)

18--28

3

Energia aktywacji utworów warstw menilitowych i jej implikacje dla procesu generowania węglowodorów w Karpatach

Spunda Karol, Słoczyński Tomasz

Nafta-Gaz

|

2022

|

R. 78, nr 5

327--335

PL

W artykule zaprezentowano procedurę obliczeń energii aktywacji kerogenu utworów warstw menilitowych oraz implikacje wynikające z jej zróżnicowania dla przebiegu procesu generowania węglowodorów w karpackim systemie naftowym. Powstawanie węglowodorów w skałach następuje w wyniku rozpadu złożonych związków organicznych (głównie związków węgla, wodoru i tlenu) budujących kerogen na cięższe i lżejsze węglowodory frakcji olejowej i gazowej. Proces jest reakcją termokatalityczną, której dynamika determinowana jest między innymi przez energię aktywacji kerogenu. Energia aktywacji jest jednym z podstawowych parametrów wejściowych implementowanych do numerycznych modeli systemów naftowych, dlatego jej oznaczenie jest bardzo istotne dla rzetelnego odtworzenia tego procesu, zachodzącego w naturalnych warunkach geologicznych i w skali czasu geologicznego. Obliczeń energii aktywacji dokonano na podstawie wyników oznaczeń parametrów kinetycznych reakcji krakingu kerogenu, który to kraking przeprowadzono w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych przy użyciu analizatora pirolitycznego Rock-Eval. Eksperyment polegał na nieizotermicznej pirolizie skał zawierających kerogen i rejestrowaniu szybkości reakcji (tempa generowania węglowodorów) w całym zakresie temperaturowym pirolizy. Energię aktywacji (Ea) i stałą Arrheniusa (A) obliczano z równania Arrheniusa, opisującego zależność stałych szybkości reakcji od temperatury. Do obliczeń wykorzystano model dyskretnej dystrybucji energii aktywacji (Ea) ze stałą wartością stałej Arrheniusa (A). Rozkład optymalizowano iteracyjnie metodą regresji liniowej i nieliniowej. Dla każdego z reagentów, o początkowej masie x0i, obliczono dyskretną wartość energii aktywacji (Eai). W tym przypadku i-ta reakcja równoległa odpowiadała wiązaniom chemicznym, które muszą zostać rozbite energią aktywacji (Eai) w cząsteczkach kerogenu. Optymalizacji rozkładu energii aktywacji dokonano przy użyciu oprogramowania Kinetics2015.

EN

The article presents the procedure for calculating the kerogen activation energy of rock of the Menilite Beds which are considered the main source rock of the Carpathian petroleum system. The formation of hydrocarbons in rocks occurs as a result of breakdown of complex organic compounds (mainly carbon, hydrogen and oxygen compounds) which build kerogen into heavier and lighter oil and gas hydrocarbons. This process is a thermocatalytic reaction, the dynamics of which is determined, inter alia, by the kerogen activation energy. The activation energy is one of the basic input parameters implemented into numerical models of petroleum systems. For this reason, the determination of the activation energy is very important for a reliable reconstruction of the hydrocarbon generation process in natural geological conditions and on the geological time scale. Activation energy calculations were made on the basis of the results of measurements of kinetic parameters of the kerogen cracking reaction, which (kerogen cracking) was carried out under controlled laboratory conditions using a Rock-Eval pyrolyser. The experiment consisted in non-isothermal pyrolysis of rocks containing kerogen and recording the rate of reaction (rate of hydrocarbon generation) over the entire temperature range of pyrolysis. The activation energy (Ea) and pre-exponential factor (A) were calculated using the Arrhenius equation describing the dependence of the reaction rate constants on the temperature. Discrete distribution of activation energies (Ea) model with a constant value of the pre-exponential factor (A) was used for the calculations. The energy distribution was optimized by iterative linear and non-linear regression. The discrete activation energy (Eai) was calculated for each reactant with an initial mass x0i. In this case, the “i-th” parallel reaction corresponds to chemical bonds that must be broken with an energy equal to Eai in the kerogen molecules. The activation energy distribution was optimized using the Kinetics2015 software.

4

Palynofacies analysis, sedimentology and hydrocarbon potential of the Menilite Beds (Oligocene) in the Slovakian and Romanian Outer Carpathians

Filipek Anna

Geological Quarterly

|

2020

|

Vol. 64, No. 3

589--610

EN

The sedimentary organic matter (SOM) assemblages and sedimentology of the Menilite Beds from the Dukla, Grybów and Vrancea units in the Slovakian and Romanian Outer Carpathians are described. Qualitative and quantitative analyses of the SOM help ascertain depositional conditions, while the thermal maturity of the organic matter studied is estimated utilizing the Spore Colour Index and UV light excitation techniques. The sedimentary organic particles were grouped into ten SOM categories: marine palynomorphs (dinoflagellate cysts), sporomorphs (saccate and non-saccate, pollen and spores), freshwater algae (Botryococcus sp., and other freshwater microplankton), phytoclasts (cuticles, translucent wood, opaque wood), resin and amorphous organic matter (AOM). All samples are dominated by AOM. The presence of Botryococcus sp., Pediastrum sp., Pterospermella sp. and Campenia sp., in some samples points to deposition under hyposaline conditions. It is interpreted that the freshwater influx induced water column stratification in the basin, leading to the development of dysoxic to anoxic bottom-water conditions that enhanced the preservation of AOM. Kerogen analysis in UV light and evaluation using the Spore Colour Index demonstrated different thermal maturation patterns from the Slovakian (post-mature) and Romanian (immature) sections. Integrated palynofacies analysis (notably, the presence of freshwater algae) and sedimentological observations (e.g., hummocky cross-stratification) lead to the conclusion that the deposition of the Menilite Beds in the Vrancea Unit (Romania) was relatively proximal to the shoreline, above storm wave base, whereas the Slovakian units (Dukla and Grybów) were deposited in a more distal setting.

5

Przegląd skamieniałości kręgowców i flory z terenów dzisiejszej Polski zgromadzonych w Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu

Pawlak Wojciech, Czepiński Łuklasz, Majchrzyk Aleksander, Duk Katarzyna

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 1

48--55

EN

Current territory of Poland was an exploration area for paleontologists from other European countries throughout the almost entire nineteenth century. A considerable part of findings were stored in institutions located beyond current borders of Poland. We have examined, documented and identified above 350 fossils housed in the Natural History Museum in Vienna (Naturhistorisches Museum Wien). The collection includes paleobotanical and paleozoological specimens from the Little Poland and the Upper Silesia. Some of these specimens are a unique material from the localities which are no longer available.

6

Wykorzystanie skompilowanych badań termicznych w charakterystyce skał macierzystych na przykładzie warstw menilitowych

Labus Małgorzata, Kierat Maria, Matyasik Irena, Spunda Karol, Kania Małgorzata, Janiga Marek, Bieleń Wojciech

Nafta-Gaz

|

2019

|

R. 75, nr 2

67--76

PL

Celem badań było porównanie wyników termicznego rozkładu materii organicznej przy zastosowaniu różnych metod badawczych. Eksperymenty wykonano dla oceny metod interpretacyjnych w charakterystyce potencjału generacyjnego skał macierzystych. Badania przeprowadzono dla próbek łupków menilitowych, uznanych na podstawie wieloletnich badań geochemicznych za dobrej jakości skały macierzyste. Próbki reprezentowały warstwy menilitowe jednostki śląskiej, pobrane z karpackich odsłonięć powierzchniowych. Badania przy zastosowaniu znanych metod: pirolizy Rock-Eval (RE), metody termograwimetrycznej i kalorymetrycznej (TG/DSC) oraz metody pirolizy połączonej z analizą chromatografii gazowej (PY-GC), były wykonywane na tych samych próbkach – zarówno na próbkach skalnych, jak i na wyizolowanym kerogenie. Takie zintegrowane badania nie były dotychczas prowadzone na żadnym materiale skalnym. Zastosowane metody badawcze wykazały znaczną porównywalność otrzymanych wyników. Znaleziono szereg korelacji pomiędzy parametrami z poszczególnych metod, między innymi: ilości węglowodorów wydzielonych podczas PY-GC w przedziale temperatur 300–650°C, a parametrem S2 z RE oraz ubytkiem masy w analizie TG w tym samym przedziale temperatur; wartości S2 próbek skalnych oraz kerogenu z ubytkiem masy w efekcie pirolizy z analizy TG/DSC w temperaturach z zakresu 300–650°C; wartości temperatury maksimum piku S2 (Tpk2) próbek skalnych z temperaturą maksymalnego ubytku masy podczas analizy TG; zawartości węgla rezydualnego (RC) z analizy RE próbek skały i kerogenu z ubytkiem masy w efekcie spalania rezydualnej materii organicznej z analizy TG/DSC w temperaturach z zakresu 650– 1050°C. Ubytek masy, oznaczony podczas analizy termograwimetrycznej, zestawiony z procentowym udziałem poszczególnych frakcji węglowodorowych, w których znaczący udział mają frakcje C9+ potwierdza ropotwórczy charakter substancji organicznej zawartej w warstwach menilitowych. Badania porównawcze metod pirolitycznych: Rock Eval, TG/DSC oraz PY-GC dowiodły kompatybilności wyników uzyskanych wszystkimi metodami. Każda z metod ponadto umożliwia pozyskanie wzajemnie uzupełniających się informacji odnośnie zawartości TOC, stopnia dojrzałości termicznej, jak i typu generowanych węglowodorów oraz innych niewęglowodorowych związków. Przeprowadzone testy oraz wykonane korelacje pokazały celowość stosowania zespołu metod termicznych dla pozyskania kompletnych informacji dotyczących skał macierzystych.

EN

The aim of the research was to compare the results of the thermal decomposition of organic matter using different research methods. Experiments were carried out to assess interpretation methods in the characterization of the generation potential of source rocks. The research was conducted for samples of Menilite shales, recognized on the basis of long-term geochemical studies as good quality source rocks. The samples represented the Menilite Beds of the Silesian Unit, taken from the outcrops in the Carpathians. Research using known methods: Rock-Eval pyrolysis (RE), thermogravimetric and calorimetric methods (TG/DSC), and pyrolysis methods combined with gas chromatography analysis (PY-GC), were performed on the same samples- both on rock samples, as well as isolated kerogen. Such integrated studies have so far not been conducted on any rock material. The applied research methods showed a significant comparability of the results obtained. A number of correlations were found between the parameters from individual methods, including: the amount of hydrocarbons separated during PY-GC in the temperature range of 300–650°C, and the parameter S2 from RE, and mass loss in the TG analysis in the same temperature range; S2 values of rock samples and kerogen with weight loss as a result of pyrolysis from TG/DSC analysis at temperatures in the range of 300–650°C; temperature values of the maximum peak S2 (Tpk2) of rock samples with the maximum mass loss temperature during TG analysis; residual carbon content (RC) from RE analysis of rock and kerogen samples with a mass loss as a result of burning residual organic matter from TG/DSC analysis at temperatures in the range of 650–1050°C. The mass loss determined during thermogravimetric analysis, combined with the percentage share of individual hydrocarbon fractions, in which the C9+ fraction is significant, confirms the high petroleum potential of the organic substance contained in the Menilite Beds. Comparative studies of pyrolytic methods: Rock Eval, TG/DSC and PY-GC have proved the compatibility of the results obtained with all methods. Each of the methods also makes it possible to obtain mutually complementary information relating to the TOC, the degree of thermal maturity and type of generated hydrocarbons and other non-hydrocarbon compounds. The conducted tests and performed correlations showed the usefulness of a set of thermal methods to obtain complete information on source rocks.

7

Środowisko sedymentacji warstw menilitowych w profilu łuski Stróż, jednostka śląska, Karpaty

Dziadzio P. S.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 11

813--820

PL

Warstwy menilitowe od wielu lat są przedmiotem szerokiego zainteresowania w zakresie ich potencjału naftowego. Towarzyszy temu ciągle zadawane pytanie o ich środowisko sedymentacji. Zbierane systematycznie dane z różnych obszarów jednostek śląskiej i dukielskiej, z punktu widzenia coraz nowszej wiedzy o środowiskach sedymentacji utworów klastycznych, dostarczają dowodów na ich genezę. Łuska Stróż to zachodnie przedłużenie fałdu Gorlic, gdzie w profilu warstw menilitowych, podobnie jak w obrębie fałdu Gorlic, potwierdzono występowanie dowodów na płytkowodną sedymentację. W ich profilu wyróżniono dziewięć facji osadowych (A-I), zarówno węglanowych, jak i drobno-, grubo- i bardzo gruboklastycznych o zmiennych, zarówno strukturalnych, jak i tekstualnych cechach, oraz zinterpretowano ich genezę. Charakterystyczną cechą omawianego profilu jest dominujący udział facji klastycznych (F i G), które budują tzw. piaskowce magdaleńskie. Facje te stanowią prawie 90% jego miąższości. Facja F (gruboławicowe masywne piaskowce glaukonitowe) zinterpretowana jest jako osad zdeponowany w proksymalnej części delty. Facja G – zlepieńce polimiktyczne – zinterpretowana została jako osad przybrzeżny (klifowy). Pozostałe facje klastyczne (H i I), odpowiednio heterolitowa i piaskowcowa, występujące głównie w górnej części profilu, na podstawie obecności w nich charakterystycznych struktur sedymentacyjnych zostały zinterpretowane jako facje osadowe powstałe w środowisku przybrzeżnym zdominowanym procesami pływowymi z udziałem procesów sztormowych. Wśród struktur sedymentacyjnych po raz pierwszy rozpoznano i opisano rytmity pływowe, które dodatkowo zostały zinterpretowane jako produkt pływów syzygijnych i kwadraturowych. Geneza facji węglanowych (A, B i C) nie jest jednoznaczna, ale obecność w skale drobnych kryształów gipsu może wskazywać, że deponowane były w płytkowodnym, hipersalinarnym środowisku sedymentacji. Opisane facje oraz ich geneza wskazują, że warstwy menilitowe w obrębie łuski Stróż (podobnie jak i w obrębie fałdu Gorlic) powstawały w płytkowodnym, prawdopo- dobnie zamkniętym basenie sedymentacyjnym z okresową łącznością z oceanem światowym, na co wskazywać może obecność struktur pływowych.

EN

For many years Menilite Beds have been the subject of wide interest from the petroleum potential point of view. This has been accompanied by constantly asked question about their sedimentary environment. Data collected systematically from various areas of the Silesian and Dukla Units, taking under consideration the latest knowledge about clastic sedimentary environments, provide evidence for their genesis. Stróże Thrust Sheet is the western extension of the Gorlice fold (Gorlice Thrust Sheet), where in the section of the Menilite Beds, as in the Gorlice fold, evidence for shallow water sedimentation was found. In the profile 9 facies (A-I), both carbonate and fine, coarse and very coarse clastic with variable, structural and textual features were distinguished and their genesis was interpreted. A characteristic feature of this profile is the presence of dominant clastic facies (F and G) which build socalled Magdalena Sandstones. These facies constitute almost 90% of the profile thickness. Facies F (thick bedded, massive and coarse grained glauconitic sandstones) is interpreted as deposited in the proximal part of the delta front. Facies G (polymictic conglomerates) is interpreted as a coastal (cliff) deposit. Other H and I facies, respectively heterolithic and fine grained sandstones, occur mainly in the upper part of the profile. Based on the presence of characteristic sedimentary structures, they have been interpreted as sedimentary facies deposited in a coastal environment dominated by tidal processes involving storm processes. Among the sedimentary structures, tidal rhythmites were identified and described for the first time. They were additionally interpreted as a product of neap and spring tides. Genesis of carbonate facies (A, B and C) is not unambiguous, but the presence of small gypsum crystals in the rock may indicate that they were deposited in a shallow, hypersaline sedimentary environment. The described facies and their genesis indicate that the Menilite Beds within the Stróże Thrust Sheet (similar as in the Gorlic Fold) were deposited in the shallow, probably isolated sedimentation basin with periodic connection to the world ocean, which can be indicated by the presence of tidal structures.

8

Środowisko sedymentacji i korelacja geochemiczna dolnooligoceńskich utworów z obrębu jednostek dukielskiej i grybowskiej

Dziadzio P. S., Matyasik I.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 6

423--434

PL

Celem pracy była interpretacja środowisk depozycji utworów dolnego oligocenu, nazywanych warstwami podgrybowskimi i grybowskimi, z obrębu tzw. jednostki grybowskiej występujących w oknach tektonicznych Grybowa i Ropy oraz porównanie i wzajemne skorelowanie ich z warstwami menilitowymi z obrębu jednostki dukielskiej (ss.) z rejonu Dukli i Tylawy. Wyniki zostały oparte na badaniach sedymentologicznych i geochemicznych (Rock-Eval, biomarkery) uzupełnionych badaniami biostratygraficznymi, w celu określenia ich pozycji stratygraficznej. Wskazują one na odmienne warunki ich powstania niż dotychczas przyjmowano w wielu publikacjach, szczególnie w kontekście głębokości oligoceńskiego basenu sedymentacyjnego Karpat, i dają kolejne argumenty do zmiany poglądów na jego ewolucję. Przeprowadzone badania wskazują na znaczne podobieństwo litologiczne i dużo mniejsze podobieństwo geochemiczne warstw występujących w oknach tektonicznych do tych z obrębu jednostki dukielskiej (ss.). Główny powód różnicy wynika z ich stopnia pogrzebania i z wyższego zaangażowania tektonicznego warstw występujących w oknach tektonicznych, które weszły w fazę generowania węglowodorów i je wygenerowały. Niewielkie ilości ropy naftowej nadal są w ich obrębie zakumulowane.

EN

The aim of the work was to interpret the depositional environments of the Lower Oligocene Subgrybow and Grybow beds from the Grybow Unit, which are present in Grybow and Ropa tectonic windows, as well as the comparison and correlation between them and Menilite Beds from the Dukla Unit (ss.) in the area of Dukla and Tylawa. The results, based on sedimentological and geochemical studies (Rock Eval, biomarkers) supplemented by the biostratigraphic studies conducted to determine their stratigraphic position, show, that their origin differs from that presented in many previous papers, especially in the context of the depth of the Carpathian Oligocene sedimentary basin. They also provide some new arguments for revision views on its evolution. The results of research, show their lithological similarity, but to a lesser extent the geochemical similarity of beds occurring in tectonic windows and those in the area of the Dukla Unit (ss.). The main reason for such a difference is due to their different degree of burial maturation and tectonic evolution. Rocks from the tectonic windows were in the hydrocarbon generation window and generated hydrocarbons. Small amounts of crude oil are still being accumulated within them.

9

Characteristics of dispersed organic matter in the Menilite Beds from the Skole Unit

Ziemianin K.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 9

636--646

EN

Composition and thermal maturity of organic matter components from Menilite Beds (Skole Unit) were analyzed. Samples (26) were collected from 9 outcrops within the investigated area. Samples represented several lithologies – clay and marly shales, mudstones, sandstones/siltstones, micritic limestones and cherts. Macerals of three groups (vitrinite, inertinite and liptinite) are present in the analyzed samples. Macerals of the liptinite group are the most numerous. Within this group, bituminite is most common, while alginite and liptodetrinite are less often observed. Macerals of the vitrinite (collotelinite, telinite, vitrodetrinite) and inertinite (fusinite, semifusinite, inertodetrinite) groups are also present, but their content is significally lower compared to the macerals of the liptinite group. Organic matter within all the investigated area is clearly immature, which is confirmed by both vitrinite reflectance Ro and Tmax parameters. The composition of organic matter relates mostly to kerogen type II and III (and their mixture). Sev- eral relations between Rock-Eval parameters and maceral composition were identified. The obtained results were compared to data from Menilite Beds of the Silesian Unit.

PL

W artykule przeanalizowano skład i dojrzałość materii organicznej obecnej w warstwch menilitowych jednostki skolskiej. Przebadano 26 próbek pochodzących z 9 odsłonięć. Próbki reprezentowały różne odmiany litologiczne – od łupków ilastych, przez ilastowęglanowe, mułowce, piaskowce/pyłowce, po utwory węglanowe i rogowce. W próbkach obserwuje się macerały wszystkich trzech grup tj. witrynitu, inertynitu i liptynitu. Macerały grupy liptynitu zdecydowanie dominują w składzie materii organicznej. Najczęściej jest tu spotykany bituminit, a rzadziej alginit i liptodetrynit. Udział macerałów grupy witrynitu (kolotelinit, telinit, witrodetrynit) oraz inertynitu (fuzynit, semifuzynit oraz inertodetrynit) jest wyraźnie niższy. Materia organiczna jest na całym badanym obszarze niedojrzała, na co wskazują pomiary refleksyjności witrynitu oraz parametr Tmax. Skład materii organicznej odpowiada głównie II oraz III typowi kerogenu, a także ich mieszaninie. Wykazano szereg zależności pomiędzy parametrami geochemicznymi (analiza Rock-Eval), a składem i dojrzałością materii organicznej określonej przy użyciu mikroskopu optycznego. Zbadano również podobieństwa i różnice pomiędzy materią organiczną łupków menilitowych w obrębie jednostki skolskiej i śląskiej.

10

Sedimentary response to tectonic uplift of the Dukla basin margin recorded at Skrzydlna – the Menilite Beds (Oligocene), Outer Carpathians, S Poland

Siemińska A., Starzec K., Godlewski P., Wendorff M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2018

|

Vol. 44, no. 2

231--244

EN

The Menilite Beds (Oligocene of Polish Flysch Carpathians) at Skrzydlna crops out in a structurally complex zone of the Fore-Magura Unit, which is tectonically overridden by Magura Nappe thrust form the S. The exposed sedimentary suite, representing the Dukla Basin, consists of fine-grained, well organised strata deposited in a low-energy, deep marine basin, which are abruptly overlain by poorly organised, coarse sandy conglomerate that forms a Mass Transport Deposit (MTD) complex. The MTD contains large boulders of extrabasinal rocks, massive sandstone beds with intrabasinal mudstone clasts, and slump sheets of sandstones. Above rests a fining- upwards sequence of sandstone beds interlayered with mudstones. The fine-grained facies reappear above to terminate the exposed succession. Erosional contacts and rapid facies changes, both vertical and lateral, are characteristic for the MTD unit. The sandstone-mudstone unit above contains laterally migrating erosional channels filled with massive sandy conglomerate in the lower part. Turbidites of varying density and completeness of internal structures that occur above are accompanied by an association of mixed facies including large-scale dune cross-bedding. Mineralogically, the sandstones are quartz arenites, sub-lithic arenites and wackes. Calcarenite grains – bioclasts, micrite and marl occur in substantial proportions only in the uppermost part of the succession. The point-counting data plotted on Qm-F-Lt diagram are clustered within the recycled fields: quartzose and transitional. Mineralogical maturity of the sandstones has the tendency to decrease from the sub-MTD strata upwards via the MTD unit to the lower part of the sandstone-mudstone complex; then it increases to the youngest sandstone beds with carbonate grains. These tendencies, associated with sedimentary features of the succession, reflect rapid uplift, emergence and progressive erosion of the terrigenous detritus source area, followed by tectonic stabilisation reflected by the appearance of the “carbonate factory”.

11

Oligocene bivalve faunas from the Silesian Nappe, Polish Outer Carpathians: Evidence for the early history of the Paratethys

Studencka B., Popov S., Bieńkowska-Wasiluk M., Wasiluk R.

Geological Quarterly

|

2016

|

Vol. 60, No. 2

317--340

EN

The study is focused on the taxonomic inventory of an intriguing bivalve fauna from the Lower Oligocene Menilite Beds (Dynów Marls) within the Silesian Nappe, Polish Outer Carpathians. Sixteen bivalve species have been identified within the material collected in two small quarries in Jabłonica Polska near Krosno. Stratigraphic and geographic distributions of all recognized species are considered. This assemblage, the first of this kind in Poland and one of three recognized in the Outer Carpathians, shows clear affinities to coeval typical Solenovian faunas from Ukraine to Kazakhstan, with particular comparison made to bivalve faunas from the Menilite Formation (Subchert Member) within the Boryslav-Pokuttya Nappe, Ukrainian Outer Carpathians. Moreover, this study presents an overview of the main aspects and definitions of the date of the Paratethys origin. The main criterion used to define the time of the Paratethys birth is the distinct faunal turnover from the moderately diverse boreal or Tethyan bivalve faunas populating particular basins of the Northern Peri-Tethys in the earliest Oligocene to the uniform, highly endemic fauna inhabiting the newly formed semi-closed basin. This vast inland sea, named Paratethys, was populated by representatives of eight euryhaline bivalve families. They are characterized by extinct Paratethyan genera, such as Bessia Kojumdgieva et Sapungieva, Merklinicardium Popov, Korobkoviella Merklin, Urbnisia Goncharova, Ergenica G. Popov and Janschinella Merklin.

12

Dispersed organic matter in shales from Menilite Beds within Polish Outer Carpathians – preliminary diagnosis

Ziemianin K., Brzuszek P., Słoczyński T., Jankowski L.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 9

615--623

EN

Samples of shales from Menilite Beds from different units were analyzed (Skole, Silesian, Dukla, Magura and Boryslav–Pokuttya Units). The aim of this paper was to present the diversity in organic matter type, maturity and composition between different units and within each unit. Obtained results revealed that collected shales share similar petrographic composition of organic matter, dominated by bituminite, alginite and vitrinite (present in different proportions). The maturity (determined on the basis of both Tmax and R0 parameters) varies from immature to late “oil window” phase or even to early “gas window”. The content of organic matter changes in a wide range – obtained TOC values are in the range of below 1.5% up to 13%. Such a diversity in results revealed the need for more detailed field work, focusing on collecting samples in relation to both local and regional geology.

PL

Przebadano próbki łupków z warstw menilitowych z różnych jednostek w obrębie Karpat Zewnętrznych (jednostka skolska, śląska, węglowiecka, dukielska, magurska oraz borysławsko-pokucka). Celem niniejszej pracy było przedstawienie zróżnicowania materii organicznej (pod kątem jej zawartości w skale, rodzaju i dojrzałości) pomiędzy próbkami z różnych jednostek, a także w obrębie każdej z nich. Uzyskane wyniki ujawniły, iż badane próbki łupków menilitowych charakteryzują się zbliżonym składem petrograficznym materii organicznej, zdominowanym przez alginit, bituminit oraz witrynit (obecnymi w różnych proporcjach). Jej dojrzałość (oszacowana na podstawie wyników pirolizy Rock-Eval oraz pomiarów refleksyjności witrynitu) zmienia się od niedojrzałej do późnej fazy „okna ropnego”/wczesnej fazy „okna gazowego”. Udział materii organicznej w badanych łupkach jest zmienny w szerokim zakresie – wartości TOC mieszczą się w przedziale od 1,5% do 13%. Różnorodność uzyskanych wyników ujawniła potrzebę bardziej zaawansowanych prac terenowych, skupionych na poborze próbek z jednoczesnym uwzględnieniem sytuacji geologicznej zarówno lokalnej (w skali odsłonięcia), jak również regionalnej.

13

The outcrop of the Menilite Beds in Kobielnik village - its geoeductional significance and an example of determining structural position based on clastic dykes

Barmuta M., Barmuta J., Golonka J.

Geotourism / Geoturystyka

|

2014

|

nr 1

21--24

EN

The location and most interesting geological features of the outcrop of the Menilite Beds in Kobielnik village were described in the text. However, the main subject is the problem of determining the structural position in the absence of typical indicators of the bed 's top and bottom. The proposed solution is based on the observation of clastic dykes and their structural relationship to the surrounding layers. In addition, some sedimentary structures and natural bitumen's seepages were described.

14

Charakterystyka macierzystości wybranych utworów fliszowych w przygranicznej strefie polskich Karpat Zewnętrznych

Kosakowski P., Więcław D., Kotarba M. J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 4/1

155-190

PL

Charakterystykę geochemiczną poziomów potencjalnie macierzystych utworów fliszowych jednostek alochtonicznych wschodniej części polskich Karpat Zewnętrznych wykonano dla dolnokredowych warstw wierzowskich, lgockich i spaskich, górnokredowych warstw istebniańskich i inoceramowych oraz oligoceńskich warstw menilitowych. W analizie wykorzystano wyniki badań geochemicznych 875 próbek skał z profili 11 odwiertów i 48 odsłonięć w polskiej i przygranicznej ukraińskiej części Karpat Zewnętrznych. Wyniki badań geochemicznych potwierdzają, że warstwy menilitowe są najlepszymi skałami macierzystymi. Ropotwórczy kerogen II typu jest generalnie niedojrzały lub dojrzały w fazie wczesnej "okna ropnego". Parametry kinetyczne kerogenu warstw menilitowych są zbliżone w jednostkach śląskiej i skolskiej oraz wyraźnie niższe w jednostce borysławsko-pokuckiej. Pozostałe analizowane kredowe wydzielenia litostratygraficzne lokalnie spełniają ilościowe kryterium macierzystości i mogą uzupełniać bilans węglowodorowy utworów fliszowych Karpat.

EN

Potential source rock horizons of the flysch cover were geochemically characterized in the eastern border area of the Polish flysch Carpathians: Lower Cretaceous Verovice, Lgota and Spas Beds, Upper Cretaceous Istebna and Inoceramian Beds as well as Oligocene Menilite Beds. The results of geochemical analyses of 875 rock samples collected from 11 boreholes and 48 outcrops in the Polish Outer Carpathians as well as from the adjacent Ukrainian were analyzed. The results indicate that Menilite Beds are the best source rocks of the Carpathian flysch cover in all analyzed tectonic units. The oil-prone Type II kerogen, deposited in marine environment of regular salinity, was proved to be usually immature or mature at an early stage of "oil window". Kinetic parameters of organic matter dispersed in the Menilite Beds, calculated based on organic sulphur content, are similar for the Silesian and Skole units and significantly lower in the Boryslav-Pokuttya Unit. The remaining lithostratigraphic divisions: Verovice, Lgota, Spas, Istebna and Inoceramian Beds, locally meet the source-rock requirements and can supplement the hydrocarbon balance of the Carpathians.

15

Pionowa zmienność wskaźników macierzystości warstw menilitowych w wybranych profilach wschodniej części polskich Karpat zewnętrznych

Więcław D., Kotarba M.J., Kuśmierek J., Kowalski A., Machowski G.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2008

|

nr 150 wydanie konferencyjne

455--460

PL

Na podstawie wyników badań Rock-Eval oraz składu elementarnego kerogenu określono charakterystykę macierzystości warstw menilitowych w jednostce dukielskiej, śląskiej i skolskiej wschodniej części polskich Karpat zewnętrznych. Wykonane profilowania geochemiczne umożliwiły wyznaczenie poziomów charakteryzujących się najlepszymi wskaźnikami macierzystości. Najwyższą zawartością węgla organicznego, do 20% wag. i węglowodorów rezydualnych, powyżej 100 mg/g skały, charakteryzuje się lokalnie dolna część profilu jednostki śląskiej. Górna część profilu ma słabszy potencjał macierzystości. Rozkład parametrów ilościowych w profilu jednostki skolskiej jest podobny, a jednostki dukielskiej zmienny. W profilach jednostki śląskiej i skolskiej obserwuje się duże wahania wskaźników genetycznych kerogenu wskazujące na zmienność warunków sedymentacji, w przeciwieństwie do warstw menilitowych jednostki dukielskiej. Obecność wysokosiarkowego kerogenu typu IIS stwierdzono tylko lokalnie w poziomach w obrębie jednostki skolskiej.

EN

Source-rock characteristics of the Menilite Shales from the eastern part of the Dukla, Silesian and Skole units of the Polish Carpathians was established basis of the results of Rock-Eval analyses and elemental composition of kerogen. The best source-rock levels could be determined on the basis of the construed geochemical profiles. The highest TOC, up to 20 wt.%, and residual hydrocarbons, over 100 mg/g rock contents locally characterize the lower part of the Silesian Unit's profile. The upper part of the profile has a weaker source-rock potential. The distribution of the quantity parameters in the Skole Unit profiles is similar, and in the Dukla Unit — changeable. In the Silesian and Skole units profiles' large fluctuations of geochemical indices of kerogen are observed, indicating changeability of sedimentation conditions, in contrast to the Menilite Shales in the Dukla Unit. The presence of the high-sulphur Type-IIS kerogen was affirmed only in the local levels within the Skole Unit.

16

Poziom gruboziarnistych zlepieńców w okolicy Skrzydlnej (Beskid Wyspowy)

Polak A.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 7

644-650

PL

W strefie lanckorońsko-żegocińskiej, w okolicy Skrzydlnej, w warstwach menilitowych plaszczowiny śląskiej występują zlepieńce z egzotykami. Wyniki badań wskazują, że zlepieńce te są olistostromami. Składają się one z fragmentów skał detrytycznych, gnejsów, kwarcytów oraz osadów węglanowych paleozoiku i mezozoiku. Występują również paleozoiczne, szelfowe wapienie detrytyczne zawierające duże otwornice, litotamnia i inne. Obecność tego typu olistostrom sugeruje, że były one formowane w sąsiedztwie aktywnego skłonu basenu śląskiego związanego z kordylierą śląską.

EN

In the Lanckorona-Żegocina tectonic zone near Skrzydlna, in the Menilite beds of the Silesian nappe occur conglomerates with exotics. Result of the studies show that conglomerates are olistostromes. They are composed of fragments of siliciclastic rock, gneisses, quartz and carbonate rocks of Paleozoic and Mesozoic age. There are also Paleogene shelfdetritic limestone and sandstones containing large foraminifers, lithothamnia and other organic remnants. The presence of the olistostroms of such a composition indicates that they were formed in the vicinity of the active slope of the Silesian Basin connected with the Silesian Ridge (=Silesian Cordillera).