Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Aktywność niżów śródziemnomorskich nad Polską a cyrkulacja w górnej i środkowej troposferze

Degirmendžić J., Kożuchowski K. M.

Przegląd Geofizyczny

|

2016

|

Z. 1-2

3--31

PL

Przedmiotem opracowania jest zbiór 351 niżów, które w latach 1958-2008 przemieściły się znad basenu Morza Śródziemnego nad obszar Europy Środkowo-Wschodniej. Wyróżniono 4 klasy trajektorii tych niżów: 46% z nich przemieszczało się szlakiem z południa przez obszar Polski (szlak centralny, C), 22% − szlakiem wschodnim (E), biegnącym na wschód od granic kraju, 10% − szlakiem zachodnim (W) przez Niemcy, a 22% niżów przemieszczało się w kierunku wschodnim przez kraje leżące na południe od Polski (szlak południowy, S). Ponad 2/3 niżów śródziemnomorskich wystąpiło w czasie panowania południkowego makrotypu E cyrkulacji środkowo-troposferycznej (wg klasyfikacji Vangengeima-Girsa). W latach 1958-2008 częstość niżów śródziemnomorskich wykazywała istotną tendencję malejącą: roczna liczba niżów zmniejszyła się o 3,7 w ciągu 51 lat, tj. o ½ średniej wartości wieloletniej (tab. 3). Stwierdzony trend zniżkowy niżów MEC jest zbieżny z oceną zmian częstości niżów przekraczających z południa na północ równoleżnik 52º N między 20 i 35ºE, ustaloną przez Seppa (2005, tab. 1). W okresie 1958-2008 spadła także znacząco liczba dni występowania makrotypu cyrkulacji E (spadek o 1/3 w ciągu 51 lat, tab. 3, rys. 4). Opady związane z działalnością niżów śródziemnomorskich zmalały w Polsce o 40% (tab. 3, rys. 5), zmniejszyła się także średnia zawartość wody opadowej w atmosferze nad Polską (tab. 3, rys. 6). Występowanie oraz trajektoria niżów śródziemnomorskich są związane z wyraźnie zaznaczającą się zatoką w polu izohips i długą falą cyrkulacji górnotroposferycznej na powierzchni izobarycznej 300 hPa nad środkową i zachodnią Europą. W południowej części tej zatoki, nieco na wschód od jej osi, występują maksima prędkości podzwrotnikowego prądu strumieniowego (rys. 7). We wschodnim skrzydle fali górnotroposferycznej rozwija się silna dywergencja, sprzyjająca aktywności niżów śródziemnomorskich, szczególnie na wschodnim torze ich wędrówki. Po zachodniej stronie fali powstaje konwergencja (rys. 8). Cyrkulacja górnotroposferyczna, także zgodnie z opiniami innych autorów (Ulbrich i in., 2003), jest głównym czynnikiem wpływającym na frekwencję i aktywność niżów śródziemnomorskich przemieszczających się nad Europą Środkowo-Wschodnią. Niże te stanowią potencjalne źródło ekstremalnie wysokich opadów oraz powodzi w Polsce i w krajach sąsiednich. Stwierdzono, że w analizowanym okresie częstość niżów śródziemnomorskich w Europie Środkowo-Wschodniej charakteryzowała się tendencją malejącą.

EN

351 cyclones that migrated from the Mediterranean Sea basin over the area of Central and Eastern Europe in the period 1958-2008 constitute the subject of the study. Those systems were grouped into 4 classes depending on their trajectories: 46% of them traveled meridionally crossing the territory of Poland (central track, C), 22% moved along the eastern route (E), east of the borders of the country, 10% migrated along the western track (W), across Germany and 22% of lows traveled eastward along trajectories situated south of Poland (southern route, S). More than 2/3 of the Mediterranean lows occurred during the presence of E meridional macro-circulation form in the middle troposphere (according to Vangengeim-Girs classification). The number of Mediterranean lows showed a significant downward trend in the period 1958-2008: the annual number of cyclones decreased by 3.7 within 51 years, i.e. approximately ½ of the long-term average (tab. 3). The observed downward trend of MECs is in accordance with Sepp's (2005) assessment concerning changes in frequency of lows crossing the 52ºN parallel between 20 and 35ºE on their way to the north (tab. 1). Number of days with E macro-circulation type also declined significantly in the period 1958-2008 (a decrease of 3.1 in 51 years, Tab. 3, Fig. 4). Precipitation associated with the activity of Mediterranean lows decreased in Poland by 40% (Table 3, Fig. 5). The average content of the precipitable water in the atmosphere over Poland also reduced (Tab. 3, Fig. 6). Location and trajectory of Mediterranean cyclones are associated with distinct trough and long wave developed at 300 hPa isobaric surface over central and western Europe. Jet streak is embedded in the subtropical jet stream in the southern part of that trough, just east of its axis (Fig. 7). In the eastern branch of the trough a strong divergence is present, enhancing the activity of Mediterranean cyclones, particularly those traveling along the eastern track (~Vb cyclones). Convergence is dominant in the western branch of the trough (Fig. 8). Upper-tropospheric circulation, as also other authors claim (e.g. Ulbrich et al., 2003), constitutes a major factor affecting frequency and activity of Mediterranean lows traveling through Central and Eastern Europe. These systems create favorable conditions for the formation of extremely high rainfall and floods in Poland and neighboring countries. It is found that the number of Mediterranean lows in Central and Eastern Europe declined in the analyzed period.

2

Sezonowe wahania liczby niżów śródziemnomorskich w Europie Środkowo-schodniej

Degirmendžić J., Kożuchowski K.

Przegląd Geofizyczny

|

2014

|

Z. 1-2

5--18

PL

Przedmiotem opracowania są cyklony śródziemnomorskie (MC – Mediterranean cyclones), które w latach 1958-2008 przemieszczały się nad obszarem Europy Środkowo-Wschodniej (tj. w sektorze między 45º39’ i 58º 11’ N oraz między 7º 32’ i 30º44’ E). Odnotowano 351 układów MC, wśród których wyróżniono 12 typów, określonych na podstawie przebiegu trajektorii oraz miejsca cyklolizy. Najczęściej występującym jest typ C1 (20,5% przypadków); są to niże przechodzące centralnie przez Polskę (rys. 2). Częste (17,9 %) są niże wędrujące torami położonymi na południe od równoleżnika 49°N (typ S1, rys. 3). Dość wysoką frekwencją (14,5%) charakteryzują się też szlaki niżów biegnące na wschód od Polski (typ E2, rys. 4), które w przybliżeniu odpowiadają torowi Vb wskazanemu przez van Bebbera (1891). Wykazano sezonową zmienność częstości pojawiania się niżów śródziemnomorskich w Europie Środkowo-Wschodniej; znaleziono półroczną cykliczność z maksimami w kwietniu i październiku. Maksimum wiosenne jest najbardziej rozwinięte i wiąże się prawdopodobnie z dominującymi w tej porze roku południkowymi formami cyrkulacji nad Europą, które sprzyjają wędrówce niżów znad Morza Śródziemnego na północ. Empiryczne prawdopodobieństwo dnia z niżem śródziemnomorskim w Europie Środkowo-Wschodniej zmienia się od 0,8% w styczniu i 0,9% w lipcu do 2,1% w listopadzie i 3,4% w kwietniu. Z niżami śródziemnomorskimi wiążą się ekstremalne zjawiska hydrometeorologiczne w Polsce i krajach sąsiednich – przynoszą one nawalne opady, latem powodują powodzie, w zimie – zawieje śnieżne.

EN

The study is focused on Mediterranean cyclones (MC) traveling over the area of Central and Eastern Europe (i.e. in the sector between 45° 39’ and 58º 11’ N and between 7° 32’ and 30º 44’ E) in the years 1958-2008. There have been 351 MC systems, divided into 12 types on the basis of the course of the trajectory and the location of cyclolysis site. The most common is C1 type (20.5% of cases), passing centrally through Poland (Fig. 2). Lows moving along paths situated to the south of 49 parallel (type S1, Fig. 3) are slightly less frequent (17.9%). Quite often (14.5%) lows are traveling east of the Polish border (type E2, Fig. 4), which roughly corresponds to the Vb track, indicated by van Bebber (1891). Seasonal variation in the frequency of the Mediterranean lows crossing Central and Eastern Europe has been demonstrated. Semi-annual cyclicity with peaks in April and October was found. Maximum in spring is most pronounced and likely associated with dominant in this season meridional types of circulation over Europe, which steer the cyclones movement from the Mediterranean Sea to the north. Empirical probability of the day with Mediterranean low in Central and Eastern Europe varies from 0.8% in January and 0.9% in July to 2.1% in November and 3.4% in April. Mediterranean lows trigger extreme hydrometeorological phenomena in Poland and neighboring countries – they bring torrential rains, causing fl oods in the summer, in the winter – blizzards.

3

Niże śródziemnomorskie

Bartoszek K.

Przegląd Geofizyczny

|

2006

|

Z. 1

35-43

PL

Celem pracy jest charakterystyka niżów śródziemnomorskich. Na podstawie rezultatów badań innych klimatologów wskazano typowe miejsca cyklogenezy układów niskiego ciśnienia oraz zmienność szlaków ich przemieszczania się w ciągu roku. Silną cyklogenezą, szczególnie w chłodnej porze roku, odznacza się Zatoka Genueńska. Wiosną wyróżnia się obszar na południe od gór Atlas, natomiast wiecie Półwysep Iberyjski, gdzie zalegają niże pochodzenia termicznego. Intensywność cyklogenezy jest znacznie słabsza we wschodniej części obszaru śródziemnomorskiego aniżeli w części zachodniej. Niże śródziemnomorskie przyczyniają się często do występowania burz oraz silnych opadów deszczu na obszarze Europy Południowo-Wschodniej. Pomimo prognozowanego przez model ECHAM/OPYC3 wzrostu temperatury powierzchni Morza Śródziemnego powyżej 26°C (przy podwojeniu się zawartości C02w atmosferze), nie należy spodziewać się wzrostu częstości głębokich niżów na tym obszarze z powodu zalegania suchej warstwy powietrza w troposferze.

EN

The aim of this paper is description of Mediterranean lows. On the basis of the results of other researches typical cyclogenesis maxima and intermonthly variability of cyclone tracks were pointed. Strong cyclogenesis maxima for the winter months were found in the Gulf of Genoa. The area south of the Atlas Mountains region is distinguished in the spring months and the Iberian Peninsula during the summer where thermal lows are formed. The cyclogenesis in the eastern part of the Mediterranean are significantly weaker than in the western part. Moreover lows from the Mediterranean contribute permanently to the occurrence of storms and heavy rains in the Southern-East Europe. The ECHAM/ OPYC3 general circulation model simulates increase of SST (sea surface temperature) above 26°C - in a double CO_2 scenario -but cyclone activity will probably be the same as a result of existence of dry air in the whole troposphere in Mediterranean environment.