Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali w Polsce w skali 1 : 200 000 – rudy złota typu żyłowego i metasomatycznego towarzyszące mineralizacji siarczkowej na Dolnym i Górnym Śląsku oraz w Małopolsce (południowa Polska)

Mikulski S. Z.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

546--555

EN

Seven prospective areas have been delineated for gold deposits of vein and metasomatic types in the Sudetes (Kłodzko–Złoty Stok, Southern Kaczawa Mountains and Rudawy Janowickie prospective areas), on the Fore-Sudetic Block (Wądroże Wielkie) and in the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block (Dolina Będkowska, Pilica and Mysłów prospective areas). In total they are covering ca. 285.5 km2, (ca.252 km2 in the Sudetes and ca. 22 km2 on the Fore-Sudetic Block). The prospective areas were recognized on the basis of current regulations, which defined marginal parameters of specific deposit and delineated its borders together with application of adequate quantitative Au deposit models supported by ore parameters from the old mining records. Total predicted/estimated gold resources (prognostic + prospective resources),which are depending on the applied parameters, are from ca. 9.4 Mg (for n = 16 ore bodies) to 21.5 Mg (for n = 64 o.b.). The auriferous ores of the vein and metasomatic types (blind bodies) are associated with the metamorphosed volcanic-sedimentary Paleozoic formation in Lower Silesia and with contact-metasomatic zones around Variscan granitoid intrusions in southern Poland. The greatest estimated Au resources were recognized in the following areas: K³odzko–Z³oty Stok – ca. 6.3 Mg Au (for n = 7 o.b. – skarns, veins and beresites), Southern Kaczawa Mountains – ca. 4.8 Mg Au (for n = 15 o.b.) and Rudawy Janowickie – ca. 4.5 Mg Au (for n = 20 o.b. of vein and/or skarn types). In the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block the prospective areas are associated with the marginal zones (epithermal Au veins) around the granitoid/porphyry-related mineralization of the Mo-Cu-W type. The limited ore prospecting causes difficulties in estimation of Au resources in that area. The available data has allowed for a rough estimation of Au resources from ca. 1 to 3.5 Mg (for n = 5–21 o.b.). In most of the recognized Au prospective areas, auriferous mineralization is in paragenetic association with refractory gold sulfides and only sporadically appears as native gold or electrum mineralization (mainly in quartz veins). A new stage of gold prospection is highly recommended especially within the abandoned gold mining areas in the Sudetes. An application of modern geophysics (VLF and IP) followed by shallow drillings should bring new discoveries of gold deposits. In the report, environmental and spatial conflicts have also been pointed out within the specific gold prospective areas in relation to the presence of National Parks, NATURE 2000 areas, underground water reservoirs, etc.

2

Charakterystyka mineralizacji kruszcowej na tle przeobrażeń termiczno-metasomatycznych skał w rejonie Żarek-Kotowic

Markowiak M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

T. 203

5--74

PL

Celem opracowania jest podsumowanie i usystematyzowanie danych uzyskanych w trakcie wieloletnich badań zjawisk pomagmowych, których ślady rozpoznano w profilach 20 otworów wiertniczych w rejonie Żarek-Kotowic, zwłaszcza z uwzględnieniem nowego i stosunkowo głębokiego otworu ZW-1 (800,3 m). Scharakteryzowano przejawy mineralizacji kruszcowej i odniesiono je do strefowości przeobrażeń termiczno-metasomatycznych, stwierdzonych w tym rejonie na podstawie wyników badań mikroskopowych w świetle odbitym, jak również szczegółowych badań w mikroobszarze. Z wykorzystaniem tych wyników i danych z innych otworów wiertniczych po raz pierwszy opracowano sukcesję mineralną w rejonie Żarek-Kotowic oraz porównano asocjację mineralną tego rejonu z asocjacjami innych obszarów. W rejonie Żarek-Kotowic dotychczas nie nawiercono intruzji granitoidowej, jednak jej obecność na większej głębokości – zarówno ze względu na występowanie typowej strefowości przeobrażeń metasomatycznych, jak i ze względu na wysokotemperaturowe okruszcowanie skał – nie ulega wątpliwości. Pod względem geochemicznym nawiercone skały są najbardziej zbliżone do skał występujących w strefie peryferycznej hipotetycznego złoża porfirowego rud Mo-Cu(-W). Na podstawie modelu złoża Myszków takiego złoża należałoby poszukiwać w odległości co najmniej 750 m od otworu wiertniczego ZW-1, przypuszczalnie w kierunku południowo-wschodnim. W jego lokalizacji powinny pomóc wyniki szczegółowych badań geofizycznych.

EN

The purpose of this study was to summarize and systematize the data collected during the long-term studies of postmagmatic phenomena in 20 boreholes drilled in the Żarki-Kotowice area, particularly taking into account the new and relatively deep borehole ZW-1 (800.3 m). The description of the manifestations of ore mineralization was presented against the background of the zonation of thermal-metasomatic alterations observed in this area, based on microscopic investigations and detailed studies in the electron microprobe. The results of these studies along with data from other boreholes enabled the first recognition of the mineral succession in the Żarki-Kotowice area, and comparison of the mineral association of this area with the others. In the Żarki-Kotowice area, the granitic intrusion has not been documented yet, but its presence at a large the depth is likely, due to the occurrence of typical zonation of metasomatic alteration and high-temperature ore mineralization of rocks. In terms of geochemistry, the documented rocks best correspond to the marginal zone of the hypothetical Mo-Cu(-W) porphyry deposit. Based on the model of the Myszków deposit, in order to find a high concentration of ore, the area located probably south east of the ZW-1 borehole should be explored, at a minimum distance of 750 m. Detailed geophysical investigations should be helpful for the detection and delineation of this prospective area.

3

Pilotażowe badania pierwiastków ziem rzadkich w strefie kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim

Mikulski S. Z., Markowiak M., Sadłowska K., Chmielewski A., Zieliński G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

77--98

PL

W artykule przedstawiono wyniki pilotażowych badań prospekcyjnych przeprowadzonych za pomocą przenośnego spektrometru XRF Delta 50 Premium firmy Olympus na rdzeniach wiertniczych ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim. Wykonano kilkaset pomiarów koncentracji La, Ce i innych pierwiastków śladowych w wytypowanych archiwalnych otworach ze stref perspektywicznych dla wystąpień mineralizacji Mo–Cu–W. Maksymalne pomierzone spektrometrem terenowym zawartości dla La i Ce stwierdzono w otworze Ko-4 (interwał głęb. 450–550 m), wyniosły one odpowiednio ok. 400 i ok. 600 ppm. W innych otworach wiertniczych (Pz-36, RK-2 i Cianowice-2) w interwałach głębokości (ok. 400–1300 m) pomierzone maksymalne zawartości dla La i Ce były ok. dwukrotnie niższe niż w otworze Ko-4. W przeprowadzonych pracach analitycznych stwierdzono lokalnie współzależność w występowaniu LREE z Ba, Sr, Y, czy Th. Najciekawsze pod tym względem próbki zbadano metodą ICP-MS oraz przy użyciu mikrosondy elektronowej CAMECA SX-100. Suma REE (ICP-MS) dla czterech najbardziej wzbogaconych w te pierwiastki próbek wyniosła od ok. 0,02 do ok. 0,1%. Sumy REE dla zbadanych próbek znormalizowane do zawartości w górnej skorupie kontynentalnej są niskie (zakres 1–10). Najwyższe koncentracje REE w próbkach brekcji hydrotermalnej z otworu Ko-4 (głęb. ok. 500 m) osiągają dla Ce (305,1 ppm), Nd (266,9 ppm), La (258 ppm) oraz Sm (31,3 ppm). Pozostałe REE mają niskie koncentracje. Jest to wyraźnie widoczne na znormalizowanych wykresach logarytmicznych koncentracji REE w stosunku do zawartości w chondrycie oraz w stosunku do ich zawartości w górnej skorupie kontynentalnej. Charakterystyczny jest brak ujemnej anomalii Eu na przedstawionych w artykule wykresach. W badaniach w mikroobszarze, poza niezidentyfikowanymi minerałami z grupy bezwodnych fosforanów wzbogaconych w REE (głównie Ce, La, Nd) oraz monacyt, zidentyfikowano najprawdopodobniej calcioancylit-(Ce), synchisyt-(Ce) oraz bastnäsyt i cyrkon. Forma oraz skład przejawów mineralizacji REE wskazują wyraźnie na hydrotermalny charakter. REE uległy w procesie hydrotermalnym redepozycji i koncentracji w strefach brekcji i spękań tektonicznych oraz w skałach zmienionych metasomatycznie. Przedstawione w artykule koncentracje REE mają jedynie charakter wskaźnikowy i są znacznie niższe niż najciekawsze, występujące w innych jednostkach geologicznych w Polsce, analizowane w ramach wykonanego projektu badawczego i opisane w osobnych artykułach.

EN

The paper presents the results of a pilot prospecting study on archived drill cores from boreholes in the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block, with a use of a Portable XRF spectrometer Delta 50 Premium (Olympus). A few hundred measurements of concentrations of La, Ce and other trace elements were made in selected boreholes from the prospective zones for the occurrence of Mo–Cu–W ore mineralization. The maximum content for La (400 ppm) and Ce (600 ppm) measured by the Portable spectrometer has been found in the Ko-4 borehole (depth interval 450–550 m). In the depth interval of ca. 400–1300 in the other boreholes (Pz-36, RK-2 and Cianowice-2), the maximum La and Ce contents were approximately twice lower than in the Ko-4. The study also shows an interdependence of the occurrence of LREE with Sr, Y or Th. The most interesting samples were additionally analyzed by ICP-MS and electron microprobe (CAMECA SX-100). The sum of REE (ICP-MS) in four samples that reveal the highest contents of these elements varied from ca. 0.02 to 0.1%. Total REE contents for samples normalized to the upper continental crust are low (1–10). The highest REE concentrations in samples of hydrothermal breccia were found in the Ko-4 borehole (depth ca. 500 m). They reach for the Ce (305.1 ppm), Nd (266.9 ppm), La (258 ppm) and Sm (31.3 ppm). Other REE occur at low concentrations. This is clearly visible on the standard logarithmic charts of REE concentration in relation to their content in chondrite and in the upper part of the continental crust. Characteristic is the lack of negative Eu anomaly on both charts. In the microprobe study, calcioancylite-(Ce), synchysite-(Ce) as well as bastnäsite and zircon were also detected in addition to the unidentified minerals from the anhydrous phosphate group enriched with REE (mainly Ce, La, and Nd) and monazite. The form and composition of the REE mineralization indicate clearly that it is of hydrothermal nature. During hydrothermal processes, REE underwent redeposition and concentrated within breccia and tectonic zones in the metasomatic changed rocks. The data on REE concentrations, presented in this paper, are only of indicative significance. The REE contents are much lower than the most interesting results obtained within the framework of research projects carried out in other geological units in Poland and published in separate papers.

4

Nowe dane o mineralizacji tellurowo-bizmutowej z rejonu Myszkowa i Mysłowa, strefa kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim

Mikulski S.Z., Markowiak M., Zieliński G., Giro L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

99--122

PL

W wyniku przeprowadzonych prac na mikroskopie polaryzacyjnym, skaningowym mikroskopie elektronowym (SEM) oraz mikrosondzie elektronowej (EPMA) CAMECA-SX-100 rozpoznano szereg minerałów Te i Bi i występujących z nimi siarkosoli Bi, Ag, Pb, Cu i Ni w próbkach utworów prekambryjsko-paleozoicznych pobranych ze strefy granicznej pomiędzy blokiem małopolskim i górnośląskim. Minerały Te i Bi stwierdzono w trzech archiwalnych otworach z dwóch obszarów perspektywicznych: Myszków (wiercenia: Pz-40 i 82-Ż) oraz Mysłów (wiercenie 25-WB). Wśród rozpoznanych rzadkich minerałów dominują minerały Te-Bi-(Se + S) reprezentowane przez minerały z grupy tetradymitu (tetradymit, kawazulit i sulfotsumoit), tellurki Bi z szeregu hedleyit–tellurobismutyt (pilsenit, tsumoit i rucklidgeit) oraz siarczki bizmutu (bismutynit, newskit i paraguanajuatyt). W otworze Pz-40 stwierdzono również hessyt, empressyt i matildyt. Ponadto stwierdzono wystąpienia siarkosoli Bi, Te, Pb, Se, Cu, (np. paděrait, heyrovskýit, gustavit, aleksyt, pavonit i in.). Mineralizacja tellurowa w paragenezie z mineralizacją bizmutową wraz z różnymi siarkosolami (Ag-Bi-Te-Pb-Cu-Au-Se-S) występuje w asocjacji z siarczkami metali podstawowych (galena, chalkopiryt, piryt i sfaleryt) w strefach brzeżnych wokół waryscyjskiej mineralizacji porfirowej typu Mo-Cu(-W) związanej z intruzjami granitoidowymi i ich dajkami o teksturze porfirowej.

EN

A number of tellurium and bismuth minerals and Bi, Ag, Pb, Cu and Ni sulphosalts have been identified as a result of work carried out on the polarizing microscope, scanning electron microscope (SEM) and electron microprobe (EPMA) CAMECA SX-100. They are hosted by Ediacaran-Paleozoic rocks from the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block. These minerals havebeen found in three boreholes drilled in two prospective areas of Myszków (Pz-40 and 82-Ż boreholes) and Mysłów (25-WB borehole). The rare minerals are dominated by those with the Te-Bi-(Se + S) system. They are represented by minerals of the tetradymite Group (tetradimite, kawazulite and sulphotsumoite), Bi tellurides from the hedleyite-tellurobismuthite group (pilsenite, tsumoite and rucklidgeite) and bismuth sulphides (bismuthinite, nevskite and paraguanajuatite). In the Pz-40 borehole, Ag tellurides (hessite and empressite) and Ag, Bi sulphosalts (matildite) were also found. In addition, there are sulphosalts of Bi, Ag, Au, Pb, Se and Cu of variable compositions (e.g. paděraite,heyrovskýite, gustavite, aleksite, pavonite and others). The tellurium and bismuth mineralization occur together with the sulphosalts in close association with basic metal sulphides (galena, chalcopyrite, pyrite and sphalerite). They form a veinlet-impregnation mineralization type in the marginal zones around Variscan Mo-Cu(-W) porphyry mineralization related to the granitoid intrusions and theirdykes with porphyritic textures.

5

Mikroskamieniałości organiczne terenewu (kambr dolny) i późnego ediakaru (neoproterozoik) okolic Krakowa

Jachowicz-Zdanowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 459

61--81

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę najstarszych zespołow mikroskamieniałości organicznych, udokumentowanych w dwóch nowych otworach wiertniczych (Trojanowice 2 i Cianowice 2) zlokalizowanych po przeciwnych stronach strefy uskokowej Krakow–Lubliniec oddzielającej blok gornośląski i małopolski. Wiercenia te są oddalone od siebie o około 6 km. Przeprowadzone badania palinologiczne pozwoliły na oznaczenie wieku utworów klastycznych nawierconych pod utworami dewonu dolnego w otworze wiertniczym Trojanowice 2 i pod utworami jury dolnej w otworze Cianowice 2. Najstarsze asocjacje mikroskamieniałości organicznych, korelowane z poźnoediakarskimi utworami fliszowymi bloku małopolskiego, udokumentowano w ponad 330-metrowym odcinku profilu Cianowice 2. W najniższej, 44,5-metrowej części profilu Trojanowice 2 występują zespoły mikroskamieniałości organicznych podobne do opisanych z utworów najstarszego kambru, reprezentujących formację z Borzęty, w krawędziowej wschodniej cześci bloku górnośląskiego. W skład udokumentowanych asocjacji mikroskamieniałości organicznych wchodzą najstarsi przedstawiciele świata bakterii, glonów, grzybów, a także zwierząt.

EN

The paper presents the characteristics of the oldest groups of organic microfossils found in two new boreholes (Trojanowice 2 and Cianowice 2) located on the opposite sides of the Krakow–Lubliniec fault zone separating the Upper Silesian and Małopolska blocks. Detailed palynological research allowed determining the age of clastic sediments drilled under the Jurassic and Devonian. Two characteristic microfossil assemblages have been documented: the Late Ediacaran assemblage dating the age of the Małopolska Block basement, and the Terreneuvian assemblage, known from the oldest Cambrian sediments of the Upper Silesian Block. The se associations of organic microfossils include the oldest representatives of bacteria, algae, fungi and animals.

6

Polymetallic mineralization in Ediacaran sediments in the Żarki-Kotowice area, Poland

Karwowski Ł., Markowiak M.

Mineralogia

|

2012

|

Vol. 43, iss. 3/4

199--212

EN

In one small mineral vein in core from borehole 144-Ż in the Żarki-Kotowice area, almost all of the ore minerals known from related deposits in the vicinity occur. Some of the minerals in the vein described in this paper, namely, nickeline, hessite, native silver and minerals of the cobaltite-gersdorffite group, have not previously been reported from elsewhere in the Kraków-Lubliniec tectonic zone. The identified minerals are chalcopyrite, pyrite, marcasite, sphalerite, Co-rich pyrite, tennantite, tetrahedrite, bornite, galena, magnetite, hematite, cassiterite, pyrrhotite, wolframite (ferberite), scheelite, molybdenite, nickeline, minerals of the cobaltitegersdorffite group, carrollite, hessite and native silver. Moreover, native bismuth, bismuthinite, a Cu- and Ag-rich sulfosalt of Bi (cuprobismutite) and Ni-rich pyrite also occur in the vein. We suggest that, the ore mineralization from the borehole probably reflects post-magmatic hydrothermal activity related to an unseen granitic intrusion located under the Mesozoic sediments in the Żarki-Pilica area.

7

Petrology and geochemistry of granitoids and their mafic micogranular enclaves (MME) in marginal part of the Małopolska Block (S Poland)

Wolska A.

Mineralogia

|

2012

|

Vol. 43, iss. 1/2

3--127

EN

Granitic plutons (the Dolina Będkowska valley and Pilica area) were found in a few boreholes in the Małopolska Block (MB). These granitic rocks may represent apical parts (apophyses) of a great magmatic bodies (batholiths) located in deeper level of the Ediacaran/Paleozoic basement. They are described as ‘stitching intrusions’, generated during/after collision in Carboniferous/Permian period (~300 Ma) between the Upper Silesian Block (USB) and the Małopolska Block (MB). These rocks are fresh, unaltered granodiorites that are pale grey in colour. They have holocrystalline, medium- to coarse-grained structure and massive texture. For the first time, several mafic microgranular enclaves (MME), varying in size and colour, were found in the granodioritic host (HG). The occurrence of MME in the host granodioritic rocks is evidence of a mingling process between mafic and felsic magmas. The MME are pale/dark grey in colour, fine-grained rocks with ‘porphyritic’ textures. They consist of large megacrysts/xenocrysts of plagioclase, quartz, alkali feldspars and the fine-grained groundmass of pseudo-doleritic textures (lath-shaped plagioclases, blade-shaped amphiboles/biotites). According to their modal/mineral composition, they represent Q-diorites and tonalites. The MME, similar to the host granodiorites (HG), are I-type rocks, exhibit high Na2O content >3.2 wt%; normative diopside or normative corundum occurs (mainly <1%). They are metaluminous to slightly peraluminous (ASI <1.1) and have calc-alkaline, medium-K to high-K character. They generally belong to magnesian series (#Mg=0.20-0.40) and have low agpaitic index (<0.87). They are low evolved magmatic rocks. The rocks studied are enriched in LREEs (La, Ce, Sm) compared to HREEs. The Eu* negative anomaly and high Sr contents point to varying degrees of plagioclase fractionation connected to the mixing process rather than simple fractional crystallization. Both rocks studied (HG and MME) are characterized by a high content of LILEs (K, Ba, Rb) in normalized patterns and a low HFS/LIL elements ratio (Ta, Nb)/(K, Rb, La). The projection points of the rocks studied plot in different fields of various petrochemical diagrams: mainly in the arc granites that are rare in the pre-collisional granites as well as the syn-subductional to post-collisional granites fields. For the first time, inner textures in rock-forming minerals related to mixing processes are described both in the granodioritic host (HG) and in the MME. Mantled boxy cellular plagioclase megacrysts with ‘old cores’ of labradorite composition, and amphibole aggregates with titanite and opaque minerals, represent peritectic rather than primary residual minerals. The plagioclase, quartz and alkali feldspar megacrysts/xenocrysts were mechanically transferred from the granodioritic host (HG) to MME. The presence of lath-shaped plagioclases, blade-shaped amphiboles/biotites and acicular-shaped apatites in the groundmass of the MME is evidence of undercooling of hot mafic blobs in a relatively cold granodioritic magma chamber. The MME were hybridized by leucocratic melt squeezed from the granodioritic magma in a later stage of the mixing process (quartz and alkali crystals in the interstices in the MME groundmass). In the granodiorites (HG), the spike and spongy cellular zones as well as biotite/amphibole zones in plagioclase megacrysts are connected to the mixing process. Both of the rocks studied are characterized by different amounts of major elements (SiO2, Na2O and K2O), trace elements (Ni, Cr, V, Ti and P), #Mg and modified alkali–lime index (MALI) that is related to their origins from different sources. On the other hand, they have similar chondrite-normalized patterns (for trace elements and REE), LILEs contents (Sr, Ba, Rb), aluminum saturation index (ASI) and isotopic signatures (high 86Sr/87Sr(0.079-0.713) and low 143Nd/144Nd (0.512) values but lower than in continental crust), which are evidence of the strong hybridisation of mafic enclaves by the granodioritic host magma. The parental rocks of both rocks studied have a similar mafic signature but were generated in different sources: the host granodiorites (HG) magma in lower continental crust rocks, and the MME magma in enriched upper mantle. The MME crystallized from strongly hybridized magma of intermediate compositions (Q-diorite, tonalite) rather than from primary mafic magma. The host granodiorites (HG) originated from completely homogenized crustal granodioritic magma which inherited its geochemical signature from ancient arc-rocks in a subduction-related setting.

8

Wiek molibdenitów w Polsce w świetle badań izotopowych Re-Os

Mikulski S.Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

199--216

PL

W artykule przedstawiono wyniki datowań metodą Re–Os wieku molibdenitów związanych z waryscyjskimi intruzjami granitoidowymi w Polsce. W masywie karkonoskim oraz w jego wschodniej osłonie metamorficznej stwierdzono dwa etapy krystalizacji molibdenitów (od 326 ±1 do 310 ±1 mln lat), które odzwierciedlają aktywność pneumatolityczną i hydrotermalną w okresie karbońskim od wizenu/ serpuchowu do moskowu. W masywie Strzegom–Sobótka zarówno molibdenity rozetkowe występujące w formie impregnacji w granitach, jak i molibdenity w przecinających je żyłkach kwarcowych wykazują zbliżony wiek (od 309 ±1 do 296 ±2 mln lat). Krystalizacja molibdenitów w tym masywie była pochodną procesów pomagmowych związanych z powolnym stygnięciem magm odpowiedzialnych za powstanie monzogranitów hornblendowo-biotytowych. Zakres wiekowy krystalizacji molibdenitów ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim mieści się w czasie od 301 ±2 do 296,3 ±1,4 mln lat. Najstarszy wiek izotopowy Re–Os krystalizacji wśród zbadanych dotychczas molibdenitów uzyskano dla próbki molibdenitu pochodzącej z Tatr – 350,5 ±1,2 mln lat. Z kolei najmłodsze wieki krystalizacji molibdenitów stwierdzono w próbkach z kamieniołomu w Siedlimowicach (257 ±1 mln lat) oraz w Miedziance (213 ±1 mln lat). Wieki te wskazują na procesy kataklazy i remobilizacji roztworów hydrotermalnych w młodszych okresach, tj. w późnym permie i triasie. Wyniki badań izotopowych molibdenitów pozwoliły określić relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi hydrotermalnymi etapami krystalizacji kruszców i procesami magmowo-tektonicznymi w czasie ok. 140 mln lat, tj. od missisipu (karbon) do noryku (późny trias) w różnych obszarach wystąpień waryscyjskich intruzji granitoidowych w Polsce.

EN

The paper presents the results of molybdenites that closely correlate with the Variscan granite intrusions in Poland. In the Karkonosze Massif and its eastern metamorphic cover, there are two separate stages of Re-Os ages of molybdenite crystallization (326 ±1 to 310 ±1 Ma), which reflect pneumatolitic and hydrothermal activity in the Carboniferous (from the Visean/Serpukhovian to the Moscovian). In the Strzegom–Sobótka Massif, both rosette-like molybdenites disseminated in granitoids and those from the quartz veinlets reveal similar Re-Os ages that range from 309 ±1 to 296 ±2 Ma. Molybdenite crystallization in the Strzegom–Sobótka Massif was related to the post-magmatic processes associated with a slow cooling of magma responsible for the formation of hornblende-biotite monzogranites. The time range of molybdenites crystallization form the contact zone between the Małopolska and Upper Silesian blocks is from 301 ±2 to 296.3 ±1.4 Ma. The oldest Re-Os isotopic age of molybdenite (350.5 ±1.2 Ma) was received for a molybdenite sample from the Polish part of the Tatra Mountains. The molybdenites from the eastern part of the Strzegom–Sobótka Massif (Siedlimowice quarry, 257 ±1 Ma) and from the Miedzianka abandoned Cu (-U) mine (213 ±1 Ma) yielded the youngest Re-Os ages. These ages indicate tectonic reactivation and remobilization of hydrothermal fluids in the Late Permian and Late Triassic. The Re-Os isotopic studies of molybdenites allowed defining the time relation between successive hydrothermal stages of ore precipitation and tectonic-magmatic processes during ca. 140 million years e.g. from the Mississippian (Carboniferous) to the Norian (Late Triassic) in different areas of the occurrence of Variscan granitoid intrusions in Poland.

9

Przejawy mineralizacji kruszcowej w utworach ediakaru nawierconych w otworze Cianowice 2

Markowiak M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 448 (2)

345--358

PL

Otwór Cianowice 2 został odwiercony w miejscowości Grębynice, kilkanaście kilometrów na północny zachód od Krakowa. Bezpośrednio pod osadami jury, na głębokości 265,3–600,0 m nawiercono tu drobnoklastyczne osady ediakaru, generalnie o barwie czerwonobrązowej, jedynie lokalnie szarozielonej. Okruszcowanie w skałach ediakaru w profilu tego otworu jest bardzo ubogie; dość bogaty jest jednak zespół mineralny reprezentowany przez chalkopiryt, piryt, bornit, minerały szeregu galena–clausthalit, minerały szeregu tennantyt–tetraedryt, kowelin, chalkozyn, wittichenit, markasyt, sfaleryt, anglezyt oraz dwa minerały ziem rzadkich. Stwierdzona mineralizacja ma wyraźnie charakter hydrotermalny, niskotemperaturowy, a w okruszcowaniu znaczącą rolę odgrywa piryt framboidalny. Przez analogię do modelu złoża Myszków można wysunąć hipotezę, że w bliskim otoczeniu otworu Cianowice 2 (w odległości około 1,5 km, maksymalnie do 2,0 km) znajduje się źródło roztworów hydrotermalnych w postaci kwaśnej intruzji magmowej.

EN

The Cianowice 2 borehole was drilled in a village of the Grębynice, a few kilometers to the NW of Cracow. Immediately under the Jurassic rocks, at depth of 265.3–600.0 m, there are fine-grained. Ediacaran deposits are mainly red and brown, locally grey and green. Ore mineralisation in the Ediacaran rocks is very poor, but the rich mineral association is represented by framboidal pyrite, chalcopyrite, pyrite, bornite, galenite–claussthalite, tennantite–tetrahedrite minerals, covellite, chalcocite, marcasite, sphalerite, anglesite and two minerals of rare earth elements. The mineralisation is of a hydrothermal and low-temperature nature. There is a possibility of occurrence of an acid igneous intrusion in a close vicinity to the Cianowice 2 borehole (approximately 1.5–2.0 km away), which could be a source of the hydrothermal solutions.

10

Organic microfossil assemblages from the late Ediacaran rocks of the Małopolska Block, southeastern Poland

Jachowicz-Zdanowska M.

Geological Quarterly

|

2011

|

Vol. 55, No. 2

85-94

EN

The results of palynological investigations of the oldest siliciclastic strata recognized in the Małopolska Block, situated in southeastern Poland, within the Trans-European Suture Zone (TESZ), are summarized in this paper. Siliciclastic flysch-type rocks without macrofossils have been encountered in over 1000 boreholes within the Małopolska Block, below Paleozoic, Mesozoic, and Cenozoic deposits of various ages (from Ordovician up Miocene). The lithostratigraphy of the pre-Ordovician basement in the Małopolska Block is not fully known. Thin tuffs or tuffites layers have been found in many sections of these rocks. In some of the boreholes (e.g., Książ Wielki IG 1), a late Ediacaran age has been determined for a tuffite interlayer of the rocks underlying Ordovician strata, by U-Pb dating of zircons recovered from that tuffite, that indicated 549 š3 Ma. This article describes the palynology of samples from twelve selected profiles which contained recognizable organic microfossils, in various states of preservation. The associations recovered are dominated by small spherical forms, without any ornamentation, belonging to the Leiosphaeridia, and by fossil cyanobacteria represented by straight or coiled thread-like fragmentary specimens. Similar organic microfossil associations, with poorly differentiated species and genera, are known from many late Ediacaran occurrences.

11

Habitat and hydrocarbon potential of the Palaeozoic source rocks in the Kraków–Rzeszów area (SE Poland)

Więcław D., Kotarba M. J., Kowalski A., Kosakowski P.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2011

|

Vol. 81, No 3

375-394

EN

The quantity, genetic type and maturity of organic matter dispersed in Ordovician, Silurian, Devonian and Lower Carboniferous strata in the basement of the Carpathian Foredeep between Kraków and Rzeszów were determined based on the results of organic geochemical analyses of 600 rock samples collected from 44 wells. The best source rocks were found in the Silurian strata where the total organic carbon (TOC) content is up to 6.6 wt% and the median value equals ca. 1.5 wt%. The median values of the initial organic carbon contents in individual wells vary from 1.2 to 3.5 wt%. The Ordovician, Lower Devonian and clastic facies of the Lower Carboniferous strata can be considered as an additional source of hydrocarbons with the median TOC values of 0.27, 0.56 and 0.53 wt%, respectively. The Middle and Upper Devonian strata as well as the carbonate facies of the Lower Carboniferous strata have much lower quantities of organic carbon, although in these strata levels with elevated TOC contents were observed. In the Lower Palaeozoic and Lower Devonian strata, the oil-prone, low-sulphur Type II kerogen is present, whereas in the younger divisions presence of the gas-prone Type III kerogen is visible. In the Lower Carboniferous clastics gas-prone kerogen dominates. The Silurian and clastic facies of the Lower Carboniferous strata have been deposited in the normal marine conditions, whereas the Ordovician, Devonian and carbonate facies of the Lower Carboniferous strata usually experienced reducing conditions. The source rocks are mostly at the initial and middle phase of the low-temperature thermogenic processes. Locally, immature (in the Lower Carboniferous carbonates in the vicinity of Łąkta gas-condensate field) or late-mature (in the Middle and Upper Devonian strata in the area of Grobla–Pławowice oil field) source rocks were observed.

12

Regionalizacja tektoniczna Polski-Polska południowa (blok górnośląski i blok małopolski)

Buła Z., Żaba J., Habryn R.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 10

912-920

EN

The attempt to divide the Upper Silesian Block and the Małopolska Block into tectonic units has been based on a general map at scale of 1:1000000, without Permian-Mesozoic and Cenozoic strata. Cartographic, general and monographic works regarding formation of Precambrian basement of both of the blocks have been discussed and presented, and data concerning development of sedimentation, tectonics, and structure of the Paleozoic cover of the blocks were the background for the suggested division. The Upper Silesian Block is a part of a larger unit determined as the Brunovistulicum, which together with the Brno Block are entirely located within the borders of the Czech Republic. The Brunovistulicum and the Małopolska Block vary in formation of Precambrian basement and covering Paleozoic formations, what proves different paleogeographical-facial and paleotectonic development. Current data do not allow determining their southern range, where both units are within the range of the orogeny of the Outer Carpathians and quite possibly in the range of the Inner Carpathians. The boundary of the Brunovistulicum and the Małopolska Block along the part between Lubliniec and Cracow and farther to the vicinity of Bochnia and Nowy Sącz is relatively well defined and documented. It is a narrow Cracow-Lubliniec fault zone, approximately 500 m wide, cutting and moving all rock series of the Precambrian and the Paleozoic. The fault zone of the Odra River probably forms its NW continuation. The following tectonic units have been distinguished in the Upper Silesian Block: 1) Moravian-Silesian Fold-and-Thrust Belt, 2) Upper Silesian Fold Zone, 3) Upper Silesian Trough, 4) Bielsko-Biała Dome, 5) Rzeszotary Horst, 6) Liplas Graben. There is only one tectonic unit distinguished in the Małopolska Block-Kielce Fold Belt, dipping towards NW-SE, along the NE boundary of the block. Paleozoic formations building the unit represent thrust fault structure. In this case, the Kielce Fold Belt significantly varies from the other parts of the Małopolska Block, where Paleozoic formations build numerous small block structures.

13

Xenotime-(Y) veins in a Neoproterozoic metamudstone (Małopolska Block, S Poland)

Stanisławska M., Michalik M.

Mineralogia

|

2008

|

Vol. 39, iss. 3/4

105--113

EN

First occurrence of xenotime-(Y) veins in the Neoproterozoic metamudstone, NW margin of the Małopolska Block, is reported here. The veins are <5 µm thick, inhomogeneous and of varied morphology. Their textural characteristics, exhibiting very low U and Th contents (<1 wt%) and relatively high heavy rare earth elements (REE) contents (12–24 REE2O3 wt%), suggest hydrothermal genesis, though diagenetic precursors of the veins are not excluded. The veins provide good evidence of the mobility of Y, REE, U and Th in low-temperature conditions (anchimetamorphic to greenschist facies). The observed differences in the chemical composition of the veins may indicate multiple stages of formation, possibly during several hydrothermal events that affected the area.

14

Złoto w żyłach kwarcowo-siarczkowych z wiercenia DB-4 (rejon Doliny Będkowskiej, Południowa Polska)

Mikulski S. Z., Markowiak M., Oszczepalski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 429

99-111

PL

W wyniku aktualnie przeprowadzonych przez Państwowy Instytut Geologiczny badań materiału rdzeniowego z archiwalnego wiercenia DB-4 z rejonu Doliny Będkowskiej (południowa część bloku małopolskiego) udokumentowano występowanie złota w szarozielonych i brunatnych metasedymentach ediakaru. Podwyższone zawartości złota (maks. do 15 ppm) stwierdzono w próbkach punktowych kilku interwałów głębokościowych, przede wszystkim z głębokości 253,0 i 584,5 m. W strefach tych występują liczne żyłki kwarcowe (grubości do 10 cm), kwarcowo-kruszcowe oraz węglanowe. Złotonośna mineralizacja kruszcowa związana jest z żyłkowo-impregnacyjnymi wystąpieniami pirytu i sfalerytu, którym towarzyszy galena, chalkopiryt oraz podrzędnie arsenopiryt. Złoto i elektrum występująw postaci wrostków w pirycie, żyłek sfalerytowo-galenowych (tnących piryt), jak również w formie drobnoziarnistych wydzieleń (<0,1 mm średnicy) w kwarcu. Elektrum cechuje zmienna zawartość srebra, od 19,7 do 46,9% wag. W profilu otworu wyraźnie zaznacza się pozytywna korelacja ztota z arsenem, ołowiem i miedzią, a także z wysokimi koncentracjami cynku. W strefach złotonośnych oprócz sylifikacji stwierdzono epidotyzację, chlorytyzację oraz kalcytyzację skał klastycznych. Obecność intruzji granodiorytowej w pobliżu otworu oraz licznych górnokarbońsko-dolnopermskich dajek skał magmowych - dacytów, diabazów i andezytów, przecinających strukturalnie zdeformowane metasedymenty ediakaru, wskazuje na związek mineralizacji złotonośnej z rozwojem późnowaryscyjskich pomagmowych procesów hydrotermalnych w strefach oddziaływania intruzji i aktywności tektonicznej.

EN

Recent Polish Geological Institute investigations of the DB-4 drillhole cores from Będkowska Valley (southern part of Małopolska block) documented occurrence of gold in grey-greenish and brown Ediacaran metasedimentary rocks. Elevated concentrations of gold (up to 15 ppm) have been revealed in isolated samples from several intervals, mostly at depths of 253.0 and 584.5 m. Numerous quartz veinlets (up to 10 cm thick), quartz-sulphide and carbonate veinlets occur within those intervals. Gold-bearing mineralization coexists with pyrite and sphalerite veinings and impregnations in association with galena, chalcopyrite and minor arsenopyrite. Gold and electrum occur in a form of inclusions in pyrite, sphalerite-galena veinlets (which crosscut pyrite), and as fine-grained exsolutions(<0.1 mm in size) in quartz. Electrum is characterized by variable contents of silver, in a range from 19.7 to 46.9 wt %. In DB-4 profile, gold shows a positive correlation with arsenic, lead, copper, and zinc. Gold-hosted rocks display silification, epidotization, chloritization and calcitization. Granodiorite intrusion in the vicinity of drillhole and numerous intrusion-related Upper Carboniferous-Lower Permian dacite, diabase and andesite dikes which cut across the Ediacaran structurally-deformed metasediments implies that the formation of gold-bearing mineralization may relate to evolution of late-Variscan postmagmatic hydrothermal processes in zones affected by magmatic and tectonic activity.

15

Środowiska sedymentacji ordowiku górnego w regionie kieleckim Gór Świętokrzyskich

Trela W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 417

109-168

PL

W górnym ordowiku, w regionie kieleckim obserwowane są kontrasty facjalne związane z regionalną aktywnością tektoniczną i różnym tempem subsydencji basenu sedymentacyjnego. Efektem synsedymentacyjnych ruchów tektonicznych było powstanie pod koniec środkowego ordowiku wyniesienia podmorskiego, które w późnym ordowiku było miejscem rozwoju skondensowanych facji węglanowych - grejnstonów, pakstonów i wakstonów. W karadoku wyniesienie to graniczyło od południa z głębokim zbiornikiem, który był miejscem rozwoju facji ilastych. Okresowo sedymentacja w tym zbiorniku odbywała się w warunkach deficytu tlenowego wód dennych. Od późnego lanwirnu po początek późnego karadoku warunki ekologiczne i sedymentacyjne, na obszarze wyniesienia podmorskiego, były kształtowane przez prąd oceaniczny płynący między Avalonią a Baltiką, wzdłuż północnego brzegu bloku małopolskiego, oraz związane z nim prądy wstępujące. Zanik oddziaływania tego prądu był zbieżny ze zmianami cyrkulacji oceanicznej spowodowanej stopniowym zamykaniem w późnym ordowiku zachodniej części morza Tornquista, w wyniku dokowania wschodniej Avalonii do Baltiki oraz przesunięciem obu obszarów w kierunku niższej szerokości geograficznej. Abrazja tego wyniesienia przez falowanie sztormowe i oddziaływanie prądu oceanicznego oraz słabszy potencjał wzrostowy chłodnowodnego zespołu faunistycznego, spowodowały spowolnienie tempa depozycji, lub nawet jego okresowe zatrzymanie. Konsekwencją tego jest znaczna kondensacja osadu i rozwój małego "wygłodzonego wyniesienia podmorskiego" (statved seamount). Pod koniec wczesnego karadoku, w efekcie ożywienia regionalnej aktywności tektonicznej, nastąpiła przebudowa planu paleomorfologicznego. W centralnej części regionu kieleckiego ujawniły się tendencje do wzrostu pojemności akomodacyjnej, związane z tektonicznie uwarunkowanym większym tempem subsydencji tej części wyniesienia podmorskiego. Na przełomie karadoku i aszgilu zaznaczył się spadek względnego poziomu morza. Litologicznym wyrazem globalnej regresji w późnym aszgilu są w regionie kieleckim osady klastyczne (waki kwarcowe) związane z grawitacyjnymi spływami osadu, schodzącymi prawdopodobnie ze skłonu delty stożkowej. Utrzymująca się lokalnie w późnym aszgilu tendencja do pogłębiania basenu sedymentacyjnego centralnej części regionu kieleckiego sprzyjała natomiast zachowaniu ciągłości sedymentacyjnej między ordowikiem i sylurem.

EN

The spatial and temporal extent of the Upper Ordovician facies in the Kielce Region indicates regional tectonic controls on its distribution. The sedimentary basin was affected by differential subsidence rate, which probably originated from synsedimentary block faulting in the basement, that resulted in establishment of horst-like submarine palaeohigh with condensed carbonate deposition - grainstones, packstones to wackestons. During the Caradoc, the palaeohigh was bounded, to the south, by a deeper-water basin subjected to much stronger subsidence rate, where claystone facies were deposited. Periodically, the oxygen-deficient conditions occurred at the basin floor. From the latest Llanvirn to the early Late Caradoc the sedimentary and ecological conditions on the palaeohigh were affected by upwelling associated with the oceanic current that flowed south-eastwards along the northern margins of the Małopolska Block. The cessation of that oceanic current activity and then upwelling inflow was coeval with changes in palaeooceanographic circulation related to gradual closare of the western part of the Tornquist Sea during the latest Ordovician due to collision of the Avalonia with Baltica. The hydrodynamic conditions on the palaeohigh were dominated by interaction of storms and the oceanic palaeocurrent that together with slow carbonate production, resulted in low accumulation rate and subsequently in development of small starved seamount with a condensed carbonate sediment. During the end of the early Caradoc there was a rearrangement of the palaeohigh that resulted in establishment of a deeper water basin in the central part of the Kielce Region, with a continuous sedimentation in some places across the Silurian-Ordovician boundary. During the latest Caradoc and earliest Ashgill, the tectonic activity was intensified in the central part of the Kielce Region, resulting in uplifting of some parts of the basin floor, and subsequently a juxtaposition of the shallow and deep-water deposits in this area. The lithological expression of the Late Ashgill regression in the Kielce Region are clastic deposits (quartz wackes) accumulated by sandy debris flow derived from a fan delta.

16

Utwory prekambryjskie w rejonie Bochnia-Tarnów-Dębica

Moryc W, Jachowicz M.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 7

601-606

PL

Badania geologiczne i mikroflorystyczne dotyczą utworów prekambryjskich, występujących w rejonie Tarnowa (południowa Polska). W utworach iłowcowych i mulowcowych (metaargillity, metaaleurolity) występujących w otworach wiertniczych Zalasowa I i Stawiska 1, stwierdzono zespoły mikrojlory (Acritarcha), wskazujące na prekambryjski wiek tych osadów. Przeprowadzone badania strukturalne prekambryjskiej powierzchni erozyjnej wskazują na znaczne jej zdyslokowanie i zróżnicowanie pod względem głębokości jej występowania. W południowej strefie opracowanego obszaru, pomiędzy odwiertami Brzozowa 1 i Zakliczyn I a otworem Siekierczyna IG 1, zarysowuje się strefa dyslokacyjna. Interpretowana jest ona jako SE przedłużenie strefy dyslokacyjnej Lubliniec-Kraków-Rajbrot, rozdzielającej dwa główne elementy tektoniczne przedgórza Karpat, megablok górnośląski i megablok małopolski. Zrzut podłoża skonsolidowanego bloku Rajbrot-Siekierczyna, zaliczanego już do megabloku górnośląskiego, oceniany jest na około 2-3 km względem podłoża rejonu Zakłiczyn - Brzozowa, należącego już do megabloku małopolskiego

EN

The geological and microfloristic investigations concern Precambrian rocks which occur in Tarnów area (southern Poland). Microflora associations (Acritarcha) recognised in the clayey and silt deposit (metaargillites and metaaleurolites) in Zalasowa 1 and Stawiska I boreholes indicate the Precambrian age. The results of the structural studies of the Precambrian erosion surface show its significant displacement and differentiation in terms of the depth of its occurrence. In the southern part of the area studied, between Brzozowa I, Zakliczyn I and Siekierczyna 1G 1 boreholes, a displacement zone appears. It is interpreted as a SE prolongation of the Lubliniec-Kraków-Rajbrot displacement zone which separates two main tectonic elements of Upper Silesis block and Małopolska block. The thrust of the consolidated basement of the Rajbrot-Siekierczyna block (which is included to Upper Silesian block) is probably about 2-3 km in relation to the basement of Zakliczyn-Brzozowa area (which belongs to Małopolska block).